Osoby oszczędzające na własną emeryturę mogą skorzystać z dwóch różnych preferencji podatkowych, w zależności od tego, czy wybrały IKE czy IKZE. Wpłaty na IKZE odlicza się w zeznaniu za ten rok, w którym zostały dokonane. Jeśli więc ktoś wpłacił pieniądze w trakcie 2024 r., to odliczy je od podstawy opodatkowania w zeznaniu za 2024 r., składanym do 30 kwietnia 2025 r. Nie ma też przeszkód, by zacząć oszczędzać w dowolnym momencie 2025 r.
Z pytań Czytelników wynika jednak, że niełatwo jest im wybrać jedną z tych form.
- Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą i chciałbym zacząć dodatkowo oszczędzać na emeryturę. Co się bardziej opłaca pod względem podatkowym, IKE czy IKZE? - pyta Czytelnik z Warszawy.
Czytaj również: Duża zmiana w PIT - fundusze trzeba rozliczyć samodzielnie
IKZE pozwala co roku obniżyć podatek
Jak wyjaśnia Jakub Sobieski, radca prawny, senior tax consultant w ALTO, wybierając określony instrument emerytalny, oszczędzający powinien wziąć pod uwagę m.in. wysokość planowanych wpłat, możliwość odliczenia wpłat na IKZE od uzyskiwanych dochodów, horyzont inwestycyjny oraz preferowaną strategię inwestycyjną.
- Każdy musi indywidualnie ocenić, który z tych produktów emerytalnych będzie optymalny w jego sytuacji oraz lepiej dostosowany do potrzeb. Oszczędzający może korzystać jednocześnie z IKE i IKZE. Nie ma w tym zakresie ograniczeń. Nie można jednak posiadać kilku kont emerytalnych jednego rodzaju (np. dwóch kont IKE lub dwóch kont IKZE). Docelowo warto wypełniać limity w ramach obydwu rodzajów produktów emerytalnych i w pełni wykorzystywać preferencje podatkowe oferowane przez przepisy - mówi Jakub Sobieski.
Czytaj pytanie w LEX: Czy jedna osoba może posiadać równocześnie IKE i IKZE?>
I wyjaśnia, że w przypadku IKZE korzyści podatkowe uzyskujemy już dzięki wpłacaniu środków na rachunek. W rozliczeniu rocznym wartość dokonanych w trakcie roku wpłat na IKZE można odliczyć od podstawy opodatkowania (np. w odniesieniu do dochodów z umowy o pracę lub dochodów z działalności gospodarczej). Korzyść polega na możliwości uzyskania zwrotu nadpłaty podatku z urzędu skarbowego.
Zyski z inwestycji realizowanych w ramach IKZE nie są opodatkowane na bieżąco, natomiast podatek wystąpi w przypadku wypłaty (10 proc. od wartości przychodu) lub zwrotu (opodatkowanie według skali podatkowej według stawek 12 i 32 proc.). Wypłata środków następuje po zakończeniu oszczędzania (po ukończeniu 65. roku życia oraz dokonywaniu wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych), zaś zwrot może nastąpić w dowolnym momencie, gdy dojdzie do wypowiedzenia umowy o prowadzenie IKZE. Co ważne, w interpretacji z 7 października 2020 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011.617.2020.1.DJ) dyrektor KIS stwierdził, że zwrot środków zgromadzonych na IKZE stanowi przychód zaliczany do innych źródeł, opodatkowany według skali podatkowej, nawet gdy podatnik nie odliczał wcześniej wpłat na IKZE.
Czytaj także w LEX: W jaki sposób opodatkować zwrot z IKZE?>
Wypłata z IKE bez podatku
- Mechanizm funkcjonowania IKE jest odmienny. W tym przypadku nie ma ulgi związanej z dokonywanymi wpłatami, natomiast zyski z inwestycji realizowanych na takim koncie są zwolnione z podatku (np. odsetki, dywidendy, zysk ze sprzedaży akcji/jednostek uczestnictwa). Co ważne, po spełnieniu określonych warunków, wypłata z rachunku IKE będzie zwolniona z podatku - mówi Jakub Sobieski.
Dodaje, że środki na IKE nie są zamrożone aż do emerytury. Możemy je również wypłacić wcześniej w formie zwrotu lub zwrotu częściowego. Instytucja finansowa, która prowadzi rachunek, pobierze w tym przypadku podatek od osiągniętego zysku według stawki 19 proc.
Należy jednak pamiętać, że przepisy przewidują roczne limity wpłat na IKE i IKZE, które co roku ulegają zmianie.
- limity wpłat na IKZE w 2025 r.: 10 407,60 zł oraz 15 611,40 zł da osób prowadzących działalność gospodarczą (w 2024 r. było to odpowiednio 9 388,80 zł oraz 14 083,20 zł),
- limit wpłat na IKE w 2025 r.: 26 019 zł (w 2024 r. było to 23 472 zł).
Zobacz wzory w LEX:
Informacja o wpłatach na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego>
Informacja o wpłatach na indywidualne konto emerytalne>
- Oszczędzając na IKZE, można co roku obniżyć swój podatek dochodowy. IKE tej możliwości nie daje, jednak oferuje większą elastyczność. Dużą zaletą IKE jest też brak podatku przy wypłacie pieniędzy po zakończeniu kariery zawodowej - mówi Agata Malicka, współwłaścicielka biura rachunkowego.
Powstają też wątpliwości, czy osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej i nie mają umowy o pracę (ale mają inne dochody), mogą skorzystać z ulg podatkowych w IKE i IKZE.
- Wpłat na IKZE i IKE oszczędzający może dokonywać niezależnie od tego, czy osiąga dochody z pracy lub z prowadzonej działalności. Prawo dokonywania wpłat na IKE/IKZE przysługuje już osobom od 16 roku życia (małoletni mogą dokonywać wpłat, jeżeli uzyskują dochody z umowy o pracę). Jeżeli jednak podatnik nie osiąga dochodów, w ramach których mógłby odliczyć wpłaty dokonywane na IKZE, nie skorzysta w tym roku z ulgi podatkowej. W takim przypadku ulga za dany rok przepada i nie można jej wykorzystać w kolejnych latach - wyjaśnia Jakub Sobieski.
- Oszczędzanie na IKE i IKZE można rozpocząć w dowolnym momencie roku. Przepisy nie przewidują w tym zakresie ograniczeń. Jeżeli chcemy rozliczyć ulgę IKZE za dany rok podatkowy, trzeba pamiętać, żeby dokonać wpłaty na rachunek przed zakończeniem roku, co warunkuje skorzystanie z ulgi - dodaje mec. Sobieski.
Sprawdź również książkę: Ustawa o rachunkowości. Komentarz >>
Liczy się moment obciążenia rachunku - ważne na przełomie roku
Wiele osób zdecydowało się wpłacić na IKZE w ostatnim momencie 2024 r., z myślą o uldze w zeznaniu rocznym. Taka wpłata pod koniec grudnia oznacza jednak problemy praktyczne, jeśli została zaksięgowana w pierwszych dniach stycznia. Dobra wiadomość jest taka, że fiskus wyjaśnia wątpliwości na korzyść podatników.
Przykładem jest interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 marca 2025 r. (0112-KDIL2-1.4011.137.2025.2.KF). Z pytaniem zwróciła się kobieta, która 29 grudnia 2023 r. złożyła polecenie przelewu w bankowości elektronicznej na indywidualne konto IKZE. W tym też dniu został obciążony jej rachunek rozliczeniowy. Problem w tym, że - jak się później okazało - na koncie IKZE wpłata widnieje z datą 2 stycznia 2024 r. Powstała wątpliwość, czy kobieta mogła odliczyć wpłatę w PIT za 2023 r. (tak jak zrobiła), czy dopiero w PIT za 2024 r.
Dyrektor KIS wyjaśniał, że skoro dokonała przelewu na IKZE 29 grudnia 2023 r., to niezależnie od tego, kiedy instytucja finansowa faktycznie zrealizowała dyspozycję i kiedy środki te zostały zaksięgowane na indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego, należy uznać, że wpłata ta została dokonana 29 grudnia 2023 r. Zgodnie z 60 par. 1 pkt 2 ordynacji podatkowej, w prawie podatkowym za termin dokonania zapłaty uważa się w obrocie bezgotówkowym moment obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na podstawie polecenia przelewu. W związku z tym, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2b ustawy o PIT, podatniczka miała prawo do odliczenia wpłaty dokonanej na IKZE 29 grudnia 2023 r. w zeznaniu podatkowym za 2023 r.
Zobacz także procedurę w LEX: Moment powstania przychodu w PIT – zasady ogólne>
- Należy pamiętać, że podstawę rozliczenia ulgi związanej z wpłatami na IKZE stanowią dowody dokonanych wpłat. Musi z nich wynikać, kto dokonał wpłaty oraz w jakiej wysokości. Przede wszystkim dowód ten powinien zawierać datę poniesienia wydatku, co pozwoli ustalić prawo do ulgi w danym roku podatkowym - mówi Agata Malicka.
Według danych Komisji Nadzoru Finansowego na koniec 2023 roku podmioty nadzorowane przez KNF obsługiwały 860 tys. IKE i 515 tys. IKZE, na których zgromadzono aktywa odpowiednio w wysokości 18,2 mld zł i 9,2 mld zł.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Jak skorzystać z ulg w podatku dochodowym od osób fizycznych?>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
