Źródłem problemu są zmiany wprowadzone przez Polski Ład z początkiem 2022 r. Chodzi o różnice w wyliczeniu podstawy opodatkowania i podstawy obliczenia składki zdrowotnej. ZUS weryfikuje te różnice na podstawie zeznań podatkowych, co w wielu przypadkach kończy się dopłatą składki. Roczną podstawę wymiaru stanowi składki stanowi bowiem dochód z działalności gospodarczej (różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania w rozumieniu ustawy o PIT), a w przypadku ryczałtu przychód. ZUS żąda składki także od zagranicznych dochodów.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Ziółkowski Paweł, Rozliczanie dochodów z pracy za granicą>
Składka w Polsce od zagranicznych dochodów
Podobna sprawa trafiła przed Sąd Okręgowy w Krakowie, który 28 listopada 2024 r. wydał przełomowy wyrok (sygn. VII U 250/24 - uzasadnienie pisemne zostało niedawno opublikowane), przyznając rację przedsiębiorcy. Chodziło o mężczyznę prowadzącego działalność gospodarczą w Polsce i w USA. W rozliczeniu podatkowym za 2022 r. wykazał dochód 14,5 tys. zł, zaś roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazał w wysokości 15 tys. zł. ZUS wydał jednak decyzję, w której określił, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne – obejmująca dochody z obu krajów - wynosi kilka milionów zł
Zakład podkreślił, że dla ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne kluczowe jest rozstrzygnięcie, czy dochody przedsiębiorcy podlegają opodatkowaniu w Polsce. Zgodnie z przepisami podatkowymi w przypadku osób, które posiadają polską rezydencję podatkową, co do zasady obowiązkiem podatkowym objęte są wszelkie przychody bez względu na miejsce źródła ich uzyskania. Zasada ta może być modyfikowana przez umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Czytaj także procedurę w LEX: Krywan Tomasz, Metoda podwójnego opodatkowania>
Przedsiębiorca zaskarżył decyzję do Sądu Okręgowego w Krakowie, który przyznał mu rację, orzekając, iż roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie obejmuje dochodu osiąganego na obszarze Stanów Zjednoczonych.
Sąd uzasadniał, że spółka LLC jest transparentna podatkowo i podatnikami z tytułu dochodów tej spółki są poszczególni członkowie, w tym wnioskodawca. Z punktu widzenia polskiego prawa podatkowego, wnioskodawca rozlicza dochody ponoszone analogicznie jak w przypadku dochodów (strat) osiąganych (ponoszonych) np. za pośrednictwem spółki jawnej. Wnioskodawca jako członek spółki LLC nie podlega ubezpieczeniom społecznym.
- W ocenie sądu osiąganie wynagrodzenia z tytułu posiadania statusu wspólnika w spółce typu LLC nie zawiera się w tytule, o którym mowa w art. 66 ust. 1 ustawy o świadczeniach. LLC jest spółką osobową prawa amerykańskiego, nie została utworzona według prawa polskiego ani też nie działa na terytorium Polski. Nie jest to działalność w rozumieniu przepisów ustawy z 6 marca 2018 r.- Prawo przedsiębiorców. Posiadanie statusu wspólnika amerykańskiej spółki LLC nie rodzi więc obowiązku ubezpieczeń społecznych w Polsce, a w konsekwencji nie ma obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego dla przedsiębiorcy z tytułu posiadania statusu wspólnika amerykańskiej spółce LLC - orzekł Sąd Okręgowy w Krakowie.
- Należy zgodzić się z orzeczeniem sądu, które może być podstawą ukształtowania się korzystnej dla podatników linii orzeczniczej. Niestety, tego typu sporów będzie trafiać przed sądy coraz więcej. ZUS coraz częściej wydaje bowiem decyzje, w których żąda dopłaty składki od przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą zarówno w Polsce, jak i w innym kraju, np. udziałowców zagranicznych spółek – mówi Anna Misiak, doradca podatkowy, partner w MDDP.
Zobacz także linię orzeczniczą w LEX: Janczukowicz Krzysztof, Ulga abolicyjna a zapłata podatku za granicą>
Nowe zasady też będą skomplikowane
4 kwietnia Sejm uchwalił zmiany w składce zdrowotnej, której wejdą w życie w 2026 r. Czy to zmieni sytuację przedsiębiorców działających w dwóch krajach?
- Niestety, w mojej ocenie nic się nie zmieni. Mimo iż ustawa zakłada obniżkę składki zdrowotnej dla większości przedsiębiorców, to nowe przepisy utrzymują wprowadzone przez Polski Ład skomplikowane zasady obliczania podstawy wymiaru składki. W efekcie należy się spodziewać kolejnych sporów, dotyczących również rozliczenia osób prowadzących działalność gospodarczą w Polsce i za granicą. Najlepszym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie zryczałtowanej składki zdrowotnej – mówi Anna Misiak.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Leśniewska Izabela, Zmiany w składce zdrowotnej od 1 stycznia 2025 r.>
Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą wymiar składki zdrowotnej dla przedsiębiorców będzie składał się z dwóch elementów: będzie ona ryczałtowa, a od nadwyżki dochodów będzie procentowa. Część zryczałtowana składki będzie wynosić 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast druga część będzie obliczana od nadwyżki dochodów powyżej 1,5-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia u przedsiębiorców rozliczających się skalą podatkową lub podatkiem liniowym, a stawka będzie wynosić 4,9 proc. W przypadku zaś przedsiębiorców rozliczających się ryczałtem druga część składki będzie naliczana od nadwyżki przychodów powyżej 3-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (stawka - 3,5 proc.).
Jak zaznacza Michał Borowski, doradca podatkowy, ekspert Business Centre Club, oczekiwania przedsiębiorców były inne.
- Zmiany, które wejdą w życie w 2026 r., to mały kroczek w dobrym kierunku, jednak nie o to apelowaliśmy. To niewątpliwie ukłon w stronę najmniejszych przedsiębiorców, którzy zapłacą nieco niższe składki, ale ci więksi mogą na tym stracić pod względem finansowym. Przede wszystkim jednak nowy sposób kalkulacji jest bardzo zawiły. Wszyscy przedsiębiorcy będą musieli stosować nowe skomplikowane wyliczenia oraz dostosować do niech swoje systemy finansowo-księgowe. Po raz kolejny będą też musieli przeprowadzić wyliczenia, który sposób rozliczenia za 2026 r. będzie dla nich najkorzystniejszy. Tymczasem przedsiębiorcom zależało przede wszystkim na prostych i przejrzystych rozwiązaniach – mówi Michał Borowski.
Również Cezary Szymaś, współwłaściciel biura rachunkowego ASCS-Consulting, podkreśla, że zmiany, które mają wejść w życie w 2026 r., będą korzystniejsze niż obecnie obowiązujące zasady rozliczenia składki zdrowotnej. Trudno jednak mówić o dużym uproszczeniu.
- To będzie rozwiązanie pośrednie między sytuacją obecną a tą sprzed wprowadzenia Polskiego Ładu. Niewątpliwie wielu przedsiębiorców skorzysta na zmianach, dzięki obniżce składki zdrowotnej, zwłaszcza przy niższych dochodach. Wciąż jednak trzeba będzie będą musieli liczyć limit dochodów (przychodów), a po przekroczeniu określonego w ustawie limitu płacić składkę procentową - mówi Cezary Szymaś.
Zobacz także szkolenie w LEX: Leśniewska Izabela, Zmiany w składce zdrowotnej w 2025 r.>
Cena promocyjna: 211.65 zł
Cena regularna: 249 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 179.28 zł ![PIT. Komentarz 2025 [PRZEDSPRZEDAŻ]](https://static.profinfo.pl/storage/image/core_files/2018/7/9/68a1d4a5ceef292d44fa9465d0ea442a/admin/preview/PRZEDSPRZEDAZ_C_150.gif)
Nierówne traktowanie przedsiębiorców
Anna Misiak wyjaśnia, że nie wszyscy przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą za granicą muszą dopłacać składkę zdrowotną w Polsce. Wszystko zależy od tego, jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania obowiązuje w umowie z danym krajem. W efekcie dopłacać składkę zdrowotną będą musiały osoby prowadzące biznes w krajach, w umowach z którymi stosuje się metodę proporcjonalnego odliczenia, np. w USA czy Holandii. Nie będą musiały dopłacać osoby prowadzące biznes za pośrednictwem zakładu w krajach, w umowach z którymi obowiązuje metoda wyłączenia z progresją, np. w Niemczech.
- Oznacza to nierówne traktowanie polskich rezydentów – zarówno w kwestii rozliczenia PIT, jak i składki zdrowotnej - tylko na podstawie kryterium kraju, w którym uzyskują dochody - mówi Anna Misiak.
Przypomnijmy, że w umowach stosuje się dwie metody unikania podwójnego opodatkowania:
- metodę wyłączenia z progresją,
- metodę proporcjonalnego odliczenia.
Metoda wyłączenia z progresją polega na tym, że w Polsce zwalnia się z opodatkowania dochód osiągnięty w drugim państwie. Dochód zagraniczny ma jednak wpływ na ustalenie stopy procentowej, według której należy obliczyć podatek od dochodu osiągniętego w Polsce. Ta metoda obowiązuje m.in. w umowach z Francją i Niemcami.
Czytaj procedurę w LEX: Ziółkowski Paweł, Kiedy można skorzystać z ulgi abolicyjnej?>
Metoda proporcjonalnego odliczenia polega z kolei na tym, że dochód osiągnięty za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od podatku płaconego w kraju odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie jest możliwe tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w innym kraju. Metoda proporcjonalnego odliczenia ma zastosowanie w umowach z m.in. Wielką Brytanią, Irlandią, Austrią, Holandią, Litwą, Słowacją, USA, Rosją, Danią, Norwegią, Portugalią, Belgią i Kanadą.
Osoby uzyskujące dochody w tych krajach od podatku polskiego odejmą ten zapłacony za granicą, a otrzymaną kwotę pomniejszą o 1360 zł ulgi abolicyjnej.
Czytaj również: Skarbówka nie stosuje interpretacji ministra finansów
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
