E-apelacja także w sprawach cywilnych, po roku obligatoryjnie - projekt w opiniowaniu

Do opiniowania trafił projekt zmian w procedurze cywilnej, umożliwiający wnoszenie przez portal informacyjny sądów m.in. apelacji, zażalenia, skargi na czynność referendarza sądowego, ale także doręczenia wzajemne pomiędzy pełnomocnikami. W opiniowaniu jest już projekt zakładający możliwość wnoszenia środków odwoławczych przez portal w sprawach karnych. Ministerstwo chce, by nowe funkcjonalności zaczęły działać na przełomie 2025 i 2026 roku, a po roku miały charakter obligatoryjny.

Jak wyjaśnia MS, proponowane rozwiązania będą dotyczyć adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych, Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz prokuratorów. - Jednocześnie w pierwszym roku od wejścia w życie ustawy norma będzie miała charakter fakultatywny, a po tym czasie zostanie zastąpiona normą o charakterze obligatoryjnym. Uzasadnieniem dla takiego rozwiązania jest konieczność zapewnienia płynnego przejścia między obecnymi rozwiązaniami a przesyłaniem pism drogą elektroniczną, przy jednoczesnym zagwarantowaniu stabilnego prowadzenia postępowań sądowych. Wprowadzenie rocznego okresu przejściowego pozwoli na stopniowe dostosowanie się do nowych regulacji, a jednocześnie zapewni niezakłócone prowadzenie toczących się postępowań. Ponadto umożliwi wskazanym podmiotom dostosowanie się do nowych rozwiązań technicznych oraz ich praktyczne wdrożenie, a także umożliwi identyfikację ewentualnych trudności i ich eliminację przed wprowadzeniem pełnej obligatoryjności - wskazano.

Czytaj: E-apelacja przez portal sądowy coraz bliżej - projekt w opiniowaniu>>

Jakie e-pisma będzie można wnosić?

Zgodnie z nowelizacją procedury cywilnej, pismo będzie podlegało wniesieniu za pośrednictwem portalu informacyjnego, gdy przepis ustawy będzie o tym stanowił, przy jednoczesnym wskazaniu, że uważa się za wniesione z chwilą jego umieszczenia w portalu. Na początek chodzić będzie o:

• zgłoszenia się do udziału w sprawie przez pełnomocnika zawodowego albo prokuratora;
• zawiadomienia o wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego;
• zawiadomienia, o których mowa w art. 136 par. 1, 4 i 5 k.p.c. oraz art. 387(1) k.p.c. (m.in. informowanie o zmianie miejsca zamieszkania);
• oświadczenia w przedmiocie zgody na prowadzenie mediacji;
• wniosek o przeprowadzenie posiedzenia zdalnego;
• apelacje, zażalenia, skargi na czynność referendarza sądowego;
• pisma procesowe w toku postępowań wywołanych wniesieniem apelacji, zażalenia lub skargi na czynność referendarza sądowego;
• wniosek o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem wydanego w wyniku rozpoznania apelacji, zażalenia lub skargi na czynność referendarza sądowego, jak również pism uzupełniających braki formalne takiego wniosku.

Ponadto MS chce, by za pośrednictwem PI zawodowi pełnomocnicy wnosili także wnioski i pisma procesowe w toku postępowania o zatwierdzenie ugody zawartej w mediacji prowadzonej na podstawie umowy. - W tym przypadku nie przewiduje się jednak okresu przejściowego, co oznacza, że obowiązek w tym zakresie będzie obowiązywał od chwili wejścia w życie ustawy - wynika z założeń.

Będą e-doręczenia przez portal między pełnomocnikami

Projekt przewiduje:

• rozszerzenie kanału komunikacyjnego PI na komunikację wzajemną również między sądem a okręgowymi radami adwokackimi i radami okręgowych izb radców prawnych w przypadku wyznaczania adwokata lub radcy prawnego celem świadczenia pomocy prawnej z urzędu. O wyznaczeniu pełnomocnika właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowa izby radców prawnych będzie zawiadamiała sąd oraz wyznaczonego pełnomocnika, przesyłając mu w szczególności informację o sprawie, w której został wyznaczony, również z wykorzystaniem PI;
• rozszerzenie katalogu podmiotów, którym sąd będzie miał obowiązek doręczać korespondencję za pośrednictwem PI o komorników sądowych oraz stałych mediatorów - projektowana zmiana ma na celu zwiększenie efektywności postępowania i zmniejszenie kosztów związanych z wydrukiem i doręczeniem przesyłek w formie tradycyjnej;
• umożliwienie pełnomocnikom zawodowym dokonywania doręczeń bezpośrednich z wykorzystaniem portalu informacyjnego, nawet jeśli pismo nie jest objęte możliwością wnoszenia go do sądu za pośrednictwem portalu oraz zmniejszenie obowiązków formalnych związanych z doręczeniami wzajemnymi między pełnomocnikami zawodowymi.

Apelacja wysłana pocztą? Po przejściowym roku pominięta

MS chce uregulować sytuacje, w których wniesienie pisma za pośrednictwem systemu teleinformatycznego nie będzie możliwe, w tym m.in. z uwagi na ograniczenia techniczne, awarię portalu informacyjnego czy inne przeszkody techniczne niezależne od wnoszącego pismo, jak również sytuację, w której pismo lub załączniki wniesione za pośrednictwem portalu nie spełniają wymagań cyfrowych, co uniemożliwia zapoznanie się z nimi przez sąd. Projekt przewiduje sankcje za "nieuprawdopodobnienie, że pismo bądź określone załączniki do pisma nie mogły bez winy wnoszącego" zostać wniesione za pośrednictwem portalu.

Co więcej, ma być wprowadzona norma ogólna, że w przypadku, gdy przepis wymaga wniesienia określonego pisma procesowego przez zawodowego pełnomocnika wyłącznie za pośrednictwem PI, pismo wniesione z pominięciem tego trybu nie wywołuje skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem do sądu, o czym przewodniczący zawiadamia wnoszącego pismo.

Błąd techniczny trzeba będzie uprawdopodobnić, sankcje dotkliwe

Projekt przewiduje też sytuacje ograniczenia w dostępności portalu informacyjnego, uniemożliwiające wniesienie pisma do sądu. I tak art. 125[2] par. 1 k.p.c. dotyczy ograniczeń technicznych portalu, szczególnie w zakresie dopuszczalnych rozmiarów plików. Jeśli uniemożliwiać będą skuteczne wniesienie pism wraz z załącznikami drogą elektroniczną, pismo będzie można wnieść pisemnie, uprawdopodobniając tę okoliczność. Pełnomocnik będzie musiał dołączyć do takiego pisma dopuszczony fizyczny nośnik danych zawierający odpis pisma i załączników w postaci elektronicznej.

Z kolei zgodnie z art. 125[2] par. 2 i 3 k.p.c., w przypadku, gdy w ostatnim dniu terminu do złożenia pisma wystąpią ograniczenia w dostępności portalu informacyjnego po stronie administratora portalu informacyjnego, uniemożliwiające wniesienie pisma do sądu, pismo będzie można wnieść najpóźniej w następnym dniu roboczym. W piśmie trzeba będzie też uprawdopodobnić wystąpienie ograniczenia w dostępności portalu informacyjnego. Jeżeli w następnym dniu roboczym nie zostanie przywrócona dostępność portalu informacyjnego, pismo wraz z załącznikami wnosi się do sądu pisemnie najpóźniej w kolejnym dniu roboczym, uprawdopodobniając taką okoliczność i dołączając dopuszczony fizyczny nośnik danych zawierający odpis pisma i załączników w postaci elektronicznej.

Przewidziano również sankcję za nieuprawdopodobnienie takich okoliczności. Przewodniczący w takiej sytuacji będzie miał kompetencję do zwrotu pisma, a sąd do odrzucenia środka odwoławczego w przypadku. Wprowadzenie tych sankcji jest niezbędne dla zapobieżenia nadużywaniu wyjątków od zasady elektronicznego wnoszenia pism procesowych i obowiązku dotrzymywania terminów procesowych – wskazano w uzasadnieniu.

Kiedy szansa na zmiany?

Zapytaliśmy o to Grzegorza Polaka, dyrektora Departamentu Informatyzacji i Rejestrów Sądowych Ministerstwa Sprawiedliwości. - Wszystko oczywiście zależy od legislacji – tutaj propozycje zmian są na bardzo zaawansowanym etapie. Zmiany w przepisach są konieczne, by można było nowe funkcjonalności wprowadzić. W praktycznym zakresie – wdrażania zmian – bardzo ściśle współpracujemy z sądem apelacyjnym we Wrocławiu. Wykonawcy, którzy wspierają rozwijanie portalu, potrzebują między sześć a dziewięć miesięcy na to, żeby nowe funkcjonalności wdrożyć. Więc realnie zakładam, że będzie to przełom 2025 i 2026 roku - powiedział.

Przyznał, że najlepiej byłoby, gdyby zmiany w obu procedurach weszły równocześnie. - Przy czym to nie oznacza, że i inne zmiany nie będą wprowadzane w portalu informacyjnym sądu. Chodzi m.in. o zmianę jego wyglądu, by był bardziej przyjazny, chcemy jak najszybciej doprowadzić do integracji portalu informacyjnego z takimi narzędziami jak moduł tożsamości, który funkcjonuje już w polskim sądownictwie z centralnym podpisem elektronicznym, czy z Centralnym Repozytorium Dokumentów. Z mojego punktu widzenia właśnie CRD będzie takim sercem wszystkiego, co w zakresie cyfryzacji stworzymy w sądownictwie. To będzie miejsce, gdzie będą przechowywane wszystkie dokumenty funkcjonujące w polskich sądach. Dlatego tak ważny będzie proces integracji i przeniesienia do tego miejsca plików i dokumentów przekazywanych przez portal informacyjny sądów. Już teraz ustalamy harmonogram, by jak najszybciej tę integrację przeprowadzić - zapowiedział.

Czytaj: Polak: Jeszcze w 2025 roku cyfrowy Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów>>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.