Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu IV Wydział Gospodarczy nakazem zapłaty zdecydował, by pozwany „P.” Spółka z o.o. zapłacił powodowi A. P. – P. 1.850.020 złotych. A także - kwotę 23.213 zł tytułem kosztów procesu, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu.
Nabycie weksla
W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód prowadzący działalność gospodarczą pod firmą „P.” nabył 16 lipca 2007 r. w trybie indosu od handlowej spółki prawa ukraińskiego weksel z wystawienia „P.” sp. z o.o. na sporną sumę.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Pojęcia związane z obrotem wekslowym - indosant>
Należność znajdująca odzwierciedlenie w sumie wekslowej była wynikiem zobowiązania pozwanego do zapłacenia na rzecz ww. spółki ukraińskiej kar umownych z tytułu niewykonania umowy zawartej 7 grudnia 2006 r., której kopię dołączono do pozwu. W dniu 7 sierpnia 2007 r. powód przedstawił pozwanemu weksel do zapłaty. Do dnia wniesieniu pozwu, tj. 8 sierpnia 2007 r. nie uregulowano nawet części sumy wekslowej.
Zarzuty skargi nadzwyczajnej
Prokurator Generalny złożył skargę nadzwyczajną, gdyż dokument weksla został wystawiony w sposób niezgodny z wymogami ustawy z 1936 r. prawo wekslowe. A nadto dochodzona należność wynikała z zawartej dla pozoru, w celu przestępczym, umowy gospodarczej pomiędzy J. W., reprezentującym P. sp. z o.o. a ukraińską spółką. Prokurator zarzucił:
1. .„naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela, polegające na uznaniu przez sąd, że weksel przedłożony wraz z pozwem o zapłatę nie nasuwa wątpliwości
2. rażące naruszenie prawa procesowego, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na wadliwym uznaniu, iż będący podstawą do wydania nakazu zapłaty weksel został należycie wypełniony i nie zachodzą wątpliwości co do jego treści,
3. weksel nie zawierał daty wystawienia, a zatem zgodnie z art. 102 ustawy prawo wekslowe, dokument taki nie powinien być uważany za weksel, a w konsekwencji sąd powinien oddalić pozew;
4. oczywistą sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie nakazu zapłaty z 9 sierpnia 2007 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Tarnobrzegu.
Skarga nadzwyczajna Prokuratora Generalnego zasługiwała na uwzględnienie, mimo upływu niemal 18 lat od wystawienia nakazu. W sprawie karnej sądy ustaliły, że J. W. jako prezes zarządu P. sp. z o.o. zawarł, z prezesem firmy ukraińskiej umowę na sprzedaż szkła i produktów szklanych dla celów budowlanych, zabezpieczoną karą umowną o wartości nie większej niż 50 proc. wartości kontraktu, bez zamiaru jej realizacji.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Najczęściej popełniane błędy przy wypełnianiu weksla>
A następnie, pomimo podpisania tej treści umowy, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku realizacji jej warunków i podpisał weksel własny „in blanco”, co umożliwiło nabycie w dniu 16 lipca 2007 r. przez A. P. wymienionego weksla, wypełnionego przez remitenta na sumę wekslową 1 857 020 zł, stanowiącego zabezpieczenie realizacji umowy. Po czym odstąpił od zaskarżenia wydanego przez Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu nakazu zapłaty, czym doprowadził do powstania wierzytelności w kwocie 1 857 020 zł na rzecz A. P., to jest o czyn z art. 296 par. 1 i 3 k.k.
Weksel bez daty
Zasadny okazał się zarzut podniesiony w skardze nadzwyczajnej, że weksel będący podstawą wydania przedmiotowego nakazu zapłaty, został nienależycie wypełniony.
Zgodnie z art. 101 tej ustawy weksel powinien zawierać nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono, przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, oznaczenie terminu płatności, oznaczenie miejsca płatności, nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla oraz podpis wystawcy weksla. Za weksel nie jest natomiast uważany dokument, któremu brak jednej ze wskazanych cech. Jednak, jeśli weksel własny nie zawiera oznaczenia terminu płatności, to uważa się, że jest płatny za okazaniem. A przy braku osobnego oznaczenia miejsca wystawienia weksla przyjmuje się, że jest to miejsce płatności, a także miejsce zamieszkania wystawcy (art. 102 ustawy – prawo wekslowe).
Czytaj pytanie w LEX: Na jakiej zasadzie ustala się datę płatności weksla?>
Umowa pozorna
Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z 15 czerwca 2022 r. uznał J. W. za winnego tego, że jako dyrektor, używając przy tym, mimo wygaśnięcia mandatu prezesa jej zarządu, pozostając w błędzie, że funkcję taką nadal sprawuje, nadużył udzielonych mu uprawnień do zarządzania.
W analizowanej sprawie wystąpienie przez Prokuratora Generalnego ze skargą nadzwyczajną było konieczne dla zapewnienia zgodności orzeczenia z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej – uznał Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej.
Dlatego, że w wyniku wydania skarżonego orzeczenia doszło do naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej oraz prawa do rzetelnej procedury sądowej, poprzez wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym zgodnie z żądaniem powoda. Podczas gdy dokument weksla został wystawiony w sposób niezgodny z wymogami ustawy prawo wekslowe, a nadto dochodzona należność wynika z zawartej dla pozoru i w celu przestępczym umowy gospodarczej.
SN uznał, że zarzucone naruszenie prawa jest rażące i oczywiste, skutkowało znacznym obciążeniem finansowym pozwanej spółki, było sprzeczne z zasadą zaufania obywateli do państwa i jego organów, pewności prawa oraz prawidłowości stosowania prawa przez organy państwa (art. 2 Konstytucji RP), a powstały dług dotkliwie ingeruje w prawa majątkowe, w tym prawo własności chronione przez art. 21 i art. 64 Konstytucji RP.
Czytaj artykuł w LEX: Weksel jako przedmiot przestępstwa>
Sędzia sprawozdawca Elżbieta Karska wskazała, że od uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia upłynęło więcej niż pięć lat. Nie ulega wątpliwości, że doszło do naruszenia Konstytucji RP, prawa karnego oraz prawa wekslowego i postępowania cywilnego, co przemawia za uchyleniem orzeczenia.
Jednocześnie, w ocenie Sądu Najwyższego, wykreowana zaskarżonym nakazem zapłaty sytuacja prawna jest możliwa do weryfikacji i odwrócenia, nie prowadząc jednocześnie do nieprzewidywalnych skutków wynikających np. z dynamiki obrotu cywilnoprawnego.
Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SSN Elżbieta Karska (przewodnicząca, sprawozdawca), SSN Marek Dobrowolski, a także Radosław Tomasz Jeż (ławnik Sądu Najwyższego).
Wyrok Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego z 18 marca 2025 r., sygnatura akt I NSNc 224/23
Zobacz także wzór w LEX: Weksel własny>
Cena promocyjna: 94.06 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 71.28 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
