Młodzieżowa rada gminy pełni funkcję konsultacyjną, doradczą i inicjatywną, umożliwiając młodym mieszkańcom aktywne uczestnictwo w życiu publicznym gminy. Jej kompetencje obejmują opiniowanie projektów uchwał dotyczących młodzieży oraz udział w opracowywaniu i monitorowaniu realizacji dokumentów strategicznych gminy w tym obszarze. Niestety wiele z tych organów działa na bakier z prawem, bo gminy zwlekają z aktualizacją zakwestionowanych statutów.
Przepisy pomogły młodzieżowym radom, ale potrzeba wsparcia merytorycznego>>
Młodzieżowe rady gminy działają już od czterech lat
W 2021 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym, która wprowadziła szczegółowe regulacje dotyczące powoływania i funkcjonowania młodzieżowych rad gmin. To inicjatywa, która miała zaktywizować młodzież, podejmować działania na rzecz młodzieży, zwłaszcza w zakresie edukacji obywatelskiej, zgodnie z zasadami określonymi przez radę gminy. Posiada także prawo zgłaszania wniosków o podjęcie inicjatywy uchwałodawczej oraz kierowania do władz gminy zapytań i wniosków w formie uchwał, na które wójt lub jego przedstawiciel są zobowiązani odpowiedzieć w terminie 30 dni. Rada gminy nadaje młodzieżowej radzie statut, określający m.in. zasady jej działania, tryb wyboru członków oraz warunki wygaśnięcia mandatu. Ponadto młodzieżowa rada może uczestniczyć w tworzeniu i realizacji rządowych dokumentów dotyczących polityki młodzieżowej.
Członkowie młodzieżowej rady mają możliwość uzyskania zwrotu kosztów przejazdu na jej posiedzenia i inne wydarzenia, na których ją reprezentują. Rada gminy może również powołać opiekuna młodzieżowej rady, którego wymagania, obowiązki i tryb odwołania określa statut. Administracyjna obsługa młodzieżowej rady gminy oraz finansowanie jej działalności należą do obowiązków urzędu gminy.
Problemy ze statutami
W latach 2022-2024 w różnych województwach odnotowano rozstrzygnięcia nadzorcze, stwierdzające nieważność uchwał rad gmin w sprawie statutów młodzieżowych rad z powodu istotnych naruszeń prawa. Jak jednak zwracają uwagę posłowie, niewiele samorządów podjęło działania, by dokumenty zaktualizować.
Naruszenia prawa w statutach młodzieżowych rad obejmują:
- Ograniczanie składu – dopuszczanie tylko uczniów lokalnych szkół, z pominięciem młodzieży mieszkającej w gminie, ale uczącej się poza nią.
- Pomijanie ustawowych zadań – nieuwzględnianie obowiązków określonych w ustawie o samorządzie gminnym.
- Brak zasad ochrony małoletnich – nieweryfikowanie opiekunów i brak procedur zapewniających bezpieczeństwo młodzieży.
- Niska transparentność – brak publikacji dokumentów w Biuletynie Informacji Publicznej, co utrudnia kontrolę społeczną.
- Nieuregulowane finansowanie – brak jasnych zasad dotyczących budżetu młodzieżowych rad, co ogranicza ich działalność.
Wypacza to ideę powołania tych organów, bo miały one kształtować w młodzieży postawy obywatelskie i uczyć o wartościach i zasadach panujących w demokratycznym państwie prawa.
Czytaj w LEX: Czy istnieje zasadność funkcjonowania młodzieżowych rad gminy? > >
Lex Kamilek - gmina powinna wybrać opiekuna
Paulina Piechna-Więckiewicz, wiceminister edukacji, wyjaśnia, że rady gmin, powiatu i sejmiki województwa są organami wybieralnymi i mają samodzielność, więc mogą dostosowywać działalność młodzieżowych rad oraz ich statuty do potrzeb młodzieży w ich środowisku. Od 15 sierpnia 2024 r. podmioty pracujące z młodzieżą mają obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich. Obejmuje to nie tylko szkoły, ale także inne instytucje, takie jak placówki opiekuńcze, wychowawcze, resocjalizacyjne, religijne, artystyczne, medyczne, rekreacyjne, sportowe oraz miejsca rozwijania zainteresowań. - Młodzieżowa rada gminy może posiadać opiekuna. Natomiast szczegółowe wymagania, które musi spełniać opiekun, zakres jego obowiązków oraz zasady jego odwoływania może określać statut młodzieżowej rady gminy. Wyboru opiekuna młodzieżowej rady gminy dokonuje rada gminy spośród kandydatów wskazanych przez młodzieżową radę gminy - wskazuje MEN.
Osobę wskazaną na opiekuna rady młodzieżowej traktuje się, jako osobą dopuszczaną do innej działalności związanej w wychowaniem lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich lub z opieką nad nimi i powinna być to osoba niekarana. - Podkreślam, że potencjał młodych ludzi, ich troska o swoją społeczność oraz podejmowanie działań w sferze spraw publicznych są niezwykle istotne. Młodzieżowe rady stanowią elementy zwiększania udziału młodych ludzi w procesach decyzyjnych, a także długofalowo przyczynią się do zwiększenia uczestnictwa młodzieży w lokalnym życiu publicznym - podsumowuje wiceminister edukacji.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Wniosek o powołanie młodzieżowej rady gminy > >
MSWiA nic zmieniać nie zamierza
Większego problemu nie widzi też MSWiA - jak zaznacza, nie prowadzi obecnie żadnych prac legislacyjnych w zakresie regulacji dotyczących młodzieżowych rad, pozostawia inicjatywę w tym względzie władzom samorządowym.
- Utworzenie młodzieżowej rady oraz nadanie jej statutu (i jego ewentualne późniejsze zmiany) odbywa się w drodze uchwały, która podlega ocenie wojewody na podstawie kryterium zgodności z prawem, a następnie jako akt prawa miejscowego jest publikowana w wojewódzkim dzienniku urzędowym - wyjaśnia MSWiA.
Sprawdź w LEX: Młodzieżowa rada gminy > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
