Aż 79 proc. dzieci i nastolatków przynajmniej raz w swoim życiu doświadczyło przemocy - krzywdzenia doświadczają najczęściej ze strony swoich rówieśników (66 proc.) i bliskiej osoby dorosłej (32 proc.), wynika z raportu "Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023”, przygotowanego przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Dane wskazują, że dwoje na troje dzieci w Polsce doświadczyło przemocy rówieśniczej. Jest to najczęściej wskazywana przez respondentów badania kategoria przemocy, a jej skala zwiększa się na przestrzeni ostatnich lat. Odsetek osób, które doświadczyły ze strony rówieśników przemocy fizycznej, wzrósł z 41 proc. w 2013 r. do 48 proc. w 2023 r. Długotrwałego znęcania się w 2013 r. doświadczyło 11 proc. respondentów, w 2023 – już 18 proc.
Szkoły nieprzygotowane do standardów ochrony dzieci, MS kończy prace>>
Standardy antyprzemocowe
Zjawisko przemocy wobec dzieci i młodzieży ma ograniczyć ustawa z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw. Wprowadziła ona do polskiego systemu prawnego rozwiązania, których celem jest szersza ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Szkoły w zeszłym roku miały wdrożyć standardy, które obejmują:
- sposób dokumentowania wypełniania obowiązku kontroli pracowników przed dopuszczeniem do pracy z małoletnimi w zakresie spełniania przez nich warunków niekaralności za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności;
- zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
- zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
- procedury i osoby odpowiedzialne do składania zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego oraz zawiadamiania sądu opiekuńczego;
- zasady i sposób udostępniania personelowi polityki.
Na przemoc trzeba reagować
Szkoła nie może sobie pozwolić na niereagowanie na przemoc - musi podjąć działania zarówno w przypadku wystąpienia przemocy rówieśniczej, jak i podejrzenia, że dziecko krzywdzi dorosły. Według art. 4 ust. 3 ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich instytucje państwowe i samorządowe oraz publiczne i niepubliczne szkoły i placówki oświatowe, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o dopuszczeniu się przez nieletniego czynu zabronionego wyczerpującego znamiona przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności. Wyjątkiem są wykroczenia oraz przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego (zniewaga), które popełniono na terenie szkoły lub w związku ze szkołą. W takim wypadku - od 2022 r. dyrektor może sam zastosować środek oddziaływania wychowawczego.
- W sytuacji gdy uczeń popełni kolejny czyn i sprawa jednak trafi do sądu, trzeba poinformować w opinii o tym, że się taki środek zastosowało - wskazuje sędzia Maja Zofia Jabłońska z Fundacji Edukacji Prawnej IUSTITIA. - Ta wiedza jest dla nas istotna, bo może zmienić naszą optykę w spojrzeniu na sytuację dziecka - podkreśla. Sędziowie wskazują, że szczegółowe opinie dotyczące ucznia są kluczowe dla oceny jego sytuacji, bo umożliwiają podjęcie działań dostosowanych do jego potrzeb. W opinii należy zawrzeć informacje:
- o funkcjonowaniu dziecka w grupie;
- o tym, jak radzi sobie ono z trudnościami;
- jak odnosi się do innych.
Zobacz w LEX: Ustawa Kamilka - zmiany w KPC, KRiO i nie tylko > >
Przy przemocy rówieśniczej konieczna pomoc obu stronom
Na bazie wytycznych do standardów ochrony małoletnich trzeba wskazać, że szkoła, interweniując w przypadku przemocy rówieśniczej, musi się skupić na obu stronach konfliktu. W sytuacji podejrzenia, że uczeń stał się ofiarą przemocy ze strony rówieśników, osoba odpowiedzialna za interwencję powinna przeprowadzić rozmowy z wszystkimi zaangażowanymi stronami. Obejmuje to zarówno dziecko podejrzewane o stosowanie przemocy oraz jego rodziców/opiekunów, jak i poszkodowanego ucznia wraz z jego opiekunami. Ponadto rozmowy powinny zostać przeprowadzone z ewentualnymi świadkami oraz osobami, które mogą posiadać istotne informacje na temat zdarzenia. Jeśli sprawcą jest osoba spoza szkoły, wówczas kluczowe będzie wysłuchanie pokrzywdzonego ucznia, jego opiekunów oraz świadków zdarzenia. Celem tych rozmów jest dokładne ustalenie przebiegu sytuacji oraz ocena jej wpływu na zdrowie psychiczne i fizyczne ofiary. Wszystkie zebrane informacje należy zapisać w dokumentacji interwencyjnej, tworząc osobne karty dla obu stron konfliktu.
Następnie - w przypadku krzywdzącego dziecka należy opracować plan naprawczy, celem zmiany niepożądanych zachowań. Zaleca się korzystanie z wsparcia instytucji znajdujących się w obszarze działania szkoły. Konieczne jest przy tym upewnienie się, że że dziecko podejrzewane o krzywdzenie innego dziecka samo nie jest krzywdzone przez opiekunów, innych dorosłych bądź inne dzieci. W przypadku potwierdzenia takiej okoliczności należy podjąć interwencję także w stosunku do tego dziecka. Jeżeli natomiast doszło do popełnienia przestępstwa, należy powiadomić odpowiednie organy.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność karna nieletnich w świetle ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich > >
Trzeba zadbać o pokrzywdzonego
Oddzielnie trzeba zająć się pokrzywdzonym - osoba prowadząca interwencję organizuje spotkanie z rodzicami lub opiekunami pokrzywdzonego dziecka. Podczas rozmowy przedstawia im szczegóły zdarzenia oraz informuje o możliwościach skorzystania z pomocy specjalistycznej. Może to obejmować wsparcie organizacji pozarządowych, instytucji pomocowych lub służb zajmujących się ochroną dzieci. Ponadto opiekunowie otrzymują informacje o możliwych działaniach prawnych, takich jak zgłoszenie sprawy do sądu rodzinnego lub kontakt z rodzicami dziecka, które dopuściło się przemocy.
Jeśli jednak opiekunowie pokrzywdzonego nie okazują zainteresowania pomocą, bagatelizują problem lub nie wspierają dziecka, osoba prowadząca interwencję zobowiązana jest do sporządzenia wniosku o wgląd w sytuację rodzinną. Dokument ten przekazywany jest do sądu rodzinnego, który podejmie dalsze kroki w celu ochrony dobra dziecka. Kolejnym etapem działań szkoły powinno być opracowanie indywidualnego planu wsparcia dla ucznia doświadczającego przemocy. Plan ten powinien określać konkretne środki zapewniające mu bezpieczeństwo, takie jak:
- umożliwienie swobodnego i bezpiecznego funkcjonowania w szkole,
- odizolowanie go od sprawców przemocy,
- zapewnienie dostępnych form wsparcia na terenie placówki,
- rozważenie przeniesienia ucznia do innej szkoły, jeśli będzie to konieczne.
Plan ten powinien być opracowany we współpracy z pedagogiem, psychologiem, wychowawcą oraz rodzicami lub opiekunami ucznia, a także omówiony z samym poszkodowanym, aby dostosować go do jego potrzeb i zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa.
Trzy ścieżki reagowania
Jak wskazuje adwokatka Patrycja Kasica, prowadząca własną kancelarię, standardy ochrony małoletniego obligatoryjnie wprowadzają również konieczność opisania w szkole ścieżki procedury interwencyjnej oraz rodzaju zawiadomień, jakie mają zostać złożone. - Można wyróżnić trzy rodzaje takich ścieżek. Po pierwsze, jest to zawiadomienie policji, czyli zgłoszenie podejrzenia popełnienia przestępstwa na szkodę dziecka. Po drugie, zgłoszenie w ramach procedury Niebieskiej Karty. Od czasu wejścia w życie standardów ochrony małoletniego w szkołach liczba tych zgłoszeń lawinowo wzrosła. Jest to bardzo dobra wiadomość, ponieważ wcześniej zdarzały się w tej kwestii zaniedbania. Teraz szkoły wiedzą, jak postępować, kto jest za to odpowiedzialny, i nie dochodzi już do rozproszenia odpowiedzialności - podkreśla. Dodaje, że jeśli sytuacja dotyczy spraw rodzinnych lub demoralizacji nieletnich, możliwe jest zgłoszenie do sądu rodzinnego w celu dokonania wglądu w sytuację dziecka.
Powstanie aplikacja do zgłaszania przemocy w szkole?
Choć nauczyciele nie pałali i nie pałają entuzjazmem wobec Lex Kamilek, to eksperci wskazują, że jasna procedura zgłaszania przypadków przemocy leży również w ich interesie. - Standardy zawierają definicje różnych form przemocy, w tym przemoc fizyczną, psychiczną, zaniedbanie materialne oraz zaniedbanie emocjonalne. Ostatnie z nich odnosi się nie tylko do braku podstawowych środków materialnych, ale także do pozostawienia dziecka samemu sobie w sytuacji kryzysowej. Dzięki tym regulacjom nauczyciele mają świadomość szerokiego spektrum przemocy wobec dzieci. Poza tym wiedzą, komu należy zgłaszać takie sytuacje oraz kto ponosi za to odpowiedzialność. Jeśli nauczyciel otrzyma informację o potencjalnym zagrożeniu, zna ścieżkę postępowania, która jest dla niego bezpieczna - mówi mec. Kasica.
Przed wyborami Lewica zaproponowała stworzenie mobilnej aplikacji umożliwiającej zgłaszanie przypadków przemocy. Pytany o to resort edukacji nie wykluczał wprowadzenia takiego rozwiązania, informował, że analizuje różne możliwości przeciwdziałania przemocy w szkołach, a jednym z rozważanych rozwiązań jest właśnie stworzenie mobilnej aplikacji. Podkreślał też, że pracuje nad stworzeniem platformy diagnostycznej, która ma pomóc w identyfikacji problemów występujących w środowisku szkolnym. Ministerstwo podkreśla, że szkoła powinna być przestrzenią bezpieczną i przyjazną dla wszystkich uczniów, gwarantującą im odpowiednie warunki do rozwoju oraz przestrzegającą ich praw.y
Cena promocyjna: 31.61 zł
|Cena regularna: 79 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 79 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
