Potrzeba nowelizacji rozporządzenia w sprawie kwalifikacji nauczycieli wynika przede wszystkim z wprowadzenia od roku szkolnego 2025/2026 nowego przedmiotu – edukacji zdrowotnej – do podstawy programowej szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Konieczne jest zatem szczegółowe określenie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli prowadzących ten przedmiot.

 

Zmiana ma też na celu:

  • umożliwienie zatrudniania w przedszkolach również nauczycieli posiadających kwalifikacje w innych dziedzinach niż wychowanie przedszkolne, ale mających odpowiednie kompetencje do pracy z małymi dziećmi;
  • poszerzenie katalogu kwalifikacji wymaganych od pedagogów specjalnych w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych;
  • doprecyzowanie przepisów dotyczących kwalifikacji nauczyciela – psychologa;
  • rozszerzenie katalogu specjalności nauczycielskich uprawniających do pracy w placówkach oświatowo-wychowawczych;
  • określenie dodatkowych kwalifikacji umożliwiających prowadzenie zajęć z przedmiotów muzyka i plastyka.

 

Starsi nauczyciele też mają kwalifikacje

Nowela umożliwi uznanie kwalifikacji wszystkich nauczycieli, niezależnie od tego, kiedy zdobyli wykształcenie i przygotowanie pedagogiczne. Konieczność jej wprowadzenia wynika z luki legislacyjnej, ponieważ obowiązujące przepisy pomijają nauczycieli, którzy uzyskali kwalifikacje przed 2003 rokiem. W efekcie osoby te formalnie nie spełniają obecnych wymagań.

 


Projekt przewiduje dodanie definicji osoby, która ukończyła studia pierwszego i drugiego stopnia według „nowego standardu kształcenia nauczycieli”, obowiązującego od 3 sierpnia 2019 r. Aktualne przepisy mogą budzić wątpliwości, czy osoby, które ukończyły studia pierwszego stopnia przed tą datą, mogą kontynuować naukę i spełniać wymogi jako nauczyciele. Dzięki nowej definicji jasno będzie określone, że osoba może ukończyć studia pierwszego stopnia zarówno według poprzednich, jak i obecnych standardów, a następnie kontynuować edukację na studiach drugiego stopnia zgodnie z nowymi przepisami. Pozwoli to uniknąć sytuacji dyskryminujących i umożliwi wszystkim absolwentom zdobycie pełnych kwalifikacji nauczycielskich.

 

Kwalifikacje nauczyciela edukacji zdrowotnej

Od września znika wychowanie do życia w rodzinie - zastępuje je edukacja zdrowotna, stąd konieczność uwzględnienia tego w przepisach.  W projektowanych przepisach wskazano, że nauczycielem przedmiotu edukacja zdrowotna może być osoba, która spełnia wymagania kwalifikacyjne, takie jak inni nauczyciele przedmiotów, tj. ukończyła studia magisterskie w zakresie edukacji zdrowotnej i posiada przygotowanie pedagogiczne albo osoba, która ukończyła inne studia, posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe w zakresie edukacji zdrowotnej.

W treściach nauczania nowego przedmiotu edukacja zdrowotna znajdują się zagadnienia związane ze zdrowiem fizycznym, z aktywnością fizyczną, z odżywianiem, ze zdrowiem psychicznym, z funkcjonowaniem społecznym, z dojrzewaniem, ze zdrowiem seksualnym, środowiskowym, z uzależnieniami oraz systemem ochrony zdrowia stąd kwalifikacje do nauczania edukacji zdrowotnej będą posiadali także:

  • nauczyciele biologii, przyrody, wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie lub nauczyciele psycholodzy;
  • osoby, które ukończyły studia przygotowujące do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty, ratownika medycznego albo studia w zakresie zdrowia publicznego i posiadają przygotowanie pedagogiczne.

Przyjęto również, że zajęcia z przedmiotu edukacja zdrowotna mogą być prowadzone przez zespół dwóch lub więcej ww. nauczycieli.

 

Więcej osób będzie mogło uczyć przedmiotów artystycznych

Określa się szczegółowo kwalifikacje nauczycieli muzyki i plastyki w klasach IV–VIII szkół podstawowych i szkołach ponadpodstawowych. Oprócz osób po studiach kierunkowych z przygotowaniem pedagogicznym oraz osób z innymi studiami i studiami podyplomowymi w zakresie muzyki lub plastyki, nauczycielami mogą być także osoby, które:

  •     ukończyły dowolne studia wyższe magisterskie,
  •     posiadają dyplom ukończenia odpowiedniej szkoły artystycznej (muzycznej lub plastycznej II stopnia),
  •     mają przygotowanie pedagogiczne potwierdzone ukończeniem kursu kwalifikacyjnego w placówkach doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych.

 

Studia uzupełniające nie wystarczą, by uczyć w przedszkolu

Z przepisów ogólnych o kwalifikacjach nauczycieli przedszkoli zostaną wyłączeni nauczyciele przedszkoli specjalnych oraz oddziałów specjalnych. Ich kwalifikacje są opisane odrębnie. Jednocześnie uchyla się przepisy wskazujące, że ukończenie studiów drugiego stopnia z pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej nadaje kwalifikacje nauczycielskie - studia drugiego stopnia mogły być prowadzone wyłącznie dla absolwentów studiów pierwszego stopnia w zakresie pedagogiki przygotowującym do wykonywania zawodu nauczyciela przedszkola i klas I – III szkoły podstawowej, do dnia zakończenia ostatniego cyklu kształcenia rozpoczętego przed dniem 1 października 2022 r. Miały zatem wyłącznie charakter doskonalący (uzupełniający kompetencje), a nie kwalifikacyjny. Absolwenci tych studiów już wcześniej musieli mieć pełne kwalifikacje.
 

Rozporządzenie wprowadzi również zasadę, że w przedszkolach, w grupach dzieci do lat 5, oprócz osób po pedagogice przedszkolnej, mogą być zatrudnione także osoby mające kwalifikacje pedagogiczne w zakresie innych specjalności (np. pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, surdopedagogika, tyflopedagogika, terapia pedagogiczna, logopedia, pedagogika specjalna i inne), jeśli posiadają odpowiednie kompetencje do pracy z młodszymi dziećmi.

 

Większa swoboda w szkołach branżowych

Rozporządzenie po nowelizacji ma też uwzględniać specyfikę szkół prowadzących kształcenie zawodowe (branżowe). Przepisy o kwalifikacjach nauczycieli nie będą już określały szczegółowo podziału na konkretne przedmioty zawodowe. Szkoły zawodowe mają autonomię w ustalaniu przedmiotów i sposobów kształcenia zgodnie z podstawą programową.

Zmiany obejmą również nauczycieli pracujących z dziećmi z niepełnosprawnościami w przedszkolach i klasach I–III szkół podstawowych specjalnych oraz w oddziałach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych. Rozporządzenie potwierdza, że osoby, które ukończyły studia przygotowujące do pracy z określonymi niepełnosprawnościami uczniów przed wejściem w życie nowych standardów kształcenia, zachowują nabyte kwalifikacje.

Zmiany wymogów dotyczących nauczyciel języków

Proponowane przepisy rozszerzają katalog uznawanych kwalifikacji o absolwentów studiów pierwszego stopnia w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej, o ile osoby te posiadają również przygotowanie pedagogiczne. Dotychczasowe przepisy odnosiły się jedynie do studiów kierunkowych, co mogło prowadzić do wykluczenia z zatrudnienia osób, które zdobyły odpowiednie kwalifikacje na innej podstawie. Nowelizacja usuwa tę nieścisłość i umożliwia dalsze wykonywanie zawodu nauczyciela języka obcego przez osoby wykształcone według wcześniejszych zasad.

Analogiczna zmiana dotyczy nauczycieli języka regionalnego – kaszubskiego. Uregulowano jednoznacznie, że kwalifikacje do nauczania tego języka przysługują również osobom, które ukończyły studia pierwszego stopnia, niezależnie od momentu ich ukończenia. Jest to odpowiedź na praktykę kształcenia nauczycieli języka kaszubskiego, którzy przez wiele lat mogli uzyskać odpowiednie przygotowanie wyłącznie na poziomie studiów pierwszego stopnia. Brak możliwości kontynuacji nauki na poziomie magisterskim nie może skutkować utratą prawa do wykonywania zawodu.

 

Zmiany w kwalifikacjach pracowników MOW i domów kultury

Projektowane rozporządzenie przewiduje również zmiany dotyczące kwalifikacji nauczycieli wychowawców w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i socjoterapii. Nowe przepisy potwierdzają, że kwalifikacje do pracy w tych placówkach zachowują również osoby, które ukończyły studia pierwszego stopnia przed 3 sierpnia 2019 r., o ile studiowały resocjalizację lub socjoterapię i posiadają przygotowanie pedagogiczne, albo ukończyły inne studia, ale uzupełniły kwalifikacje poprzez studia podyplomowe lub kursy specjalistyczne. Zmiana ta zapewnii kontynuację pracy osobom wykształconym według wcześniejszych przepisów i zapobiega utracie przez nich uprawnień. Dodatkowo, uregulowane zostaną kwalifikacje nauczycieli w placówkach oświatowo-wychowawczych, takich jak młodzieżowe domy kultury czy szkolne schroniska młodzieżowe.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.