Przed wejściem w życie noweli z 2023 r. z wcześniejszej emerytury mogli skorzystać nauczyciele, którzy nabyli to prawo do 2008 roku. Reszta przechodziła na emeryturę na zasadach ogólnych – czyli po ukończeniu 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn. To skutek jednej z reform Jerzego Buzka - na otarcie łez dano nauczycielom możliwość korzystania z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, które jest odpowiednikiem emerytur pomostowych.  Zmieniła to  nowelizacja z 2023 r., czyli art. 88a Karty Nauczyciela, uzależniający prawo do wcześniejszej emerytury od:

  • posiadania okresu składkowego wynoszącego co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela w wymiarze co najmniej połowę obowiązkowego wymiaru zajęć,
  • rozpoczęcia wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Czytaj więcej o raporcie i akcji w serwisie Prawo.pl: Produkcja prawa wyhamowała, ale legislacyjnych absurdów nie brakuje

 

Problem z urlopem dla poratowania zdrowia

Karta Nauczyciela w art. 73 ust. 2 ogranicza prawo nauczyciela do skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia. Nie może tego zrobić pedagog, który nabył prawo do emerytury (gdy komuś brakuje mniej niż rok, może przebywać na urlopie nie dłużej niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc nabycia prawa do emerytury, co - według orzecznictwa - dotyczy zarówno tej zwykłej, jak i wcześniejszej emerytury). Nauczyciele postulowali zmianę tego przepisu - taki postulat zgłoszono również przy okazji akcji Poprawmy Prawo 2024 - czytelnik wskazał, że nabycie prawa do emerytury stażowej nie powinno wpływać na prawo do urlopu dla poratowania zdrowia.

 

Na razie nauczyciele, którzy zyskali prawo do emerytury stażowej, nie mogą skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia. Trzeba jednak pamiętać, że wejście w życie zmian podzielono na etapy - na emeryturę, o której mowa w art. 88a ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela, na mocy art. 93c mogą przejść, począwszy od dnia:

  1. 1 września 2024 r. – nauczyciele urodzeni przed dniem 1 września 1966 r.;
  2. 1 września 2025 r. – nauczyciele urodzeni po dniu 31 sierpnia 1966 r. a przed 1 września 1969 r.;
  3. 1 września 2026 r. – nauczyciele urodzeni po dniu 31 sierpnia 1969 r.

Zobacz wzór dokumentu w LEX: Oświadczenie nauczyciela o rozwiązaniu stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę na podstawie art. 88a KN > >

Oznacza to, że nauczyciele wymienieni w punkcie drugim mieli w 2024 r. ostatnią szansę na skorzystanie z urlopu, pospieszyć się powinni również urodzeni po 31 sierpnia 1969 r. A co z tymi, którzy nabyliby prawo od 1 września 2024 r., ale wcześniej poszli na roczny urlop? Według ZNP nie ma podstaw, by zmuszać ich do powrotu, bo przepisy jeszcze nie obowiązywały. - Dyrektor szkoły, kierując się przesłankami pozaustawowymi, nie ma prawa określać okresu, na jaki ma być udzielony urlop dla poratowania zdrowia, dokonując modyfikacji zapisu w orzeczeniu lekarskim, wskazującego okres trwania urlopu dla poratowania zdrowia - wskazuje ZNP w opinii. Jednocześnie dyrektor szkoły nie ma żadnych kompetencji odnośnie zmiany okresu, na jaki urlop dla poratowania zdrowia ma zostać udzielony. Może go udzielić jedynie na taki okres, jaki został wskazany w orzeczeniu lekarskim. Czyli nauczyciel nie musi wracać, nawet gdy nabędzie prawo do emerytury podczas urlopu. Mimo kontrowersji, jaką budzą przepisy, resort edukacji konsekwentnie obstaje przy tym, że nie planuje zmian w kwestii uprawnienia do urlopu dla poratowania zdrowia.

Czytaj w LEX: Prawo do wcześniejszej emerytury nauczycieli z placówek kształcenia artystycznego - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2016 r., sygn. akt I UK 398/15 > >

 

MEN planuje zmianyResort edukacji przygotował projekt zmian w Karcie Nauczyciela - na tapet trafiają postulaty uzgodnione ze związkami zawodowymi. W projekcie znalazły się też przepisy umożliwiające nauczycielom, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową. Będzie to dotyczyć nie tylko pedagogów, którzy mogą skorzystać z emerytury stażowej, ale również tych, którym mniej niż pół roku brakuje do emerytury powszechnej. 

 

Po zmianach ograniczenie dotyczące nauczycieli, którym do emerytury brakuje mniej niż rok (czyli że nie mogą oni mieć urlopu dłuższego niż do końca miesiąca przed nabyciem uprawnień emerytalnych), dotyczyć będzie tylko urlopu związanego z leczeniem choroby zawodowej lub związanej ze środowiskiem pracy (ust. 1 pkt 1).

 

Więcej osób uprawnionych do pierwszego urlopu

Ale to nie wszystkie zmiany w tej materii - inne wymogi będą dotyczyć pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia. - Zgodnie z art. 73 ust. 1 nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia - wyjaśnia dr Dariusz Dwojewski, specjalizujący się w prawie oświatowym. Wskazuje, że do okresu siedmioletniej pracy w szkole wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłużej niż sześć miesięcy. - W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten okres (art. 73 ust. 3 KN). Jednocześnie, okres siedmioletniej pracy w szkole, uzasadniający prawo do urlopu, powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia - podkreśla.

 

To właśnie ten ostatni wymóg chce znieść MEN.  Po zmianie nauczyciel nie będzie musiał spełniać warunku, aby siedmioletni okres pracy, uprawniający do pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia, przypadał bezpośrednio przed rozpoczęciem urlopu zdrowotnego.

-  W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż sześć miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten okres. Zgodnie zaś ze zmienianym przepisem okres siedmioletniej pracy w szkole, uzasadniający prawo do urlopu dla poratowania zdrowia, powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia tego urlopu. Sformułowanie „bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia” rodzi w praktyce wątpliwości interpretacyjne i bywa przyczyną ustalania siedmioletniego okresu pracy w szkole w niewłaściwy sposób, powodując tym samym, że od nauczycieli wymagany jest dłuższy okres pracy w szkole niż siedem lat - wyjaśnia MEN w uzasadnieniu do projektu.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.