Takie zmiany proponuje „na szybko” Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego. - Komisja zakończyła właśnie pracę nad pierwszą transzą, obejmującą blisko 200 zmian w Kodeksie postępowania cywilnego, które przede wszystkim dotyczą przywracania dobrych standardów postępowania – mówi serwisowi Prawo.pl jej przewodniczący prof. Marek Safjan. Dodaje, że pracuje już także zespół międzykomisyjny (także Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego, Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego i Komisja Kodyfikacyjna Ustroju Sądownictwa i Prokuratury) do opracowania postulatów szybkich zmian w procedurach sądowych i w organizacji pracy, zapewniających skrócenie postępowań i większą efektywność sądów. Przy okazji przewodniczący Komisji poinformował nas, że przyjęto już kierunkowo konieczność zmian w odniesieniu do przepisów o przedawnieniu oraz umowach inwestycyjnych i zaawansowane są prace nad standaryzacją odszkodowań za krzywdę (zadośćuczynienie) w prawie deliktowym. Wkrótce mają też zostać przyjęte propozycje zmian w prawie spadkowym.
Czytaj także poradnik w LEX: Matusiakiewicz Łukasz, Odszkodowania i zadośćuczynienia dla osób fizycznych na przykładach>
Czytaj: Prof. Safjan: Projekt szybkich zmian w prawie cywilnym prawie gotowy, ale wejście w życie niepewne>>
Sprzątanie po „wielkiej reformie procedury”
Jak mówi serwisowi Prawo.pl wiceprzewodniczący komisji prof. Wojciech Kocot, te około 200 propozycji szybkich zmian w przepisach to w dużej mierze „sprzątanie po PiS-ie”, czyli po dużej nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 2019 roku i kilku kolejnych aż do 2023 roku. A członek Komisji prof. Marcin Dziurda dodaje, że w dużym stopniu ma to być powrót do stanu prawnego sprzed 2019 roku, czyli sprzed tej głośnej i dużej nowelizacji kodeksu, nazywanej przez jej autorów „wielką reformą procedury cywilnej”. - Rzeczywiście tak szumnie ją tytułowano, ale okazało się, że nie doprowadzono do zapowiadanych efektów. Zresztą duża część środowiska prawniczego od początku te zmiany krytykowała i czas pokazał, że słusznie. Potem były jeszcze inne zmiany, które oficjalnie także miały prowadzić do usprawnienia postępowań, chociaż wyraźnie widoczne były również inne ich cele, w tym bardziej polityczne niż pragmatyczne – przypomina prof. Safjan. A prof. Dziurda zaznacza, że nie będzie to automatyczny powrót, bo na to nie byłoby potrzeba tyle czasu i wysiłku. - W ramach tego pakietu zmian nastąpi usunięcie największych problemów, jakie wywołała ta nowelizacja i późniejsze uzupełnienia do niej z lat 2019 - 2023. W tym projekcie jest dużo nowych rozwiązań, ale też nie wszystkie rozwiązania z tamtych nowelizacji zostaną usunięte. Te, które się sprawdziły, będą utrzymane, ewentualnie poprawione lub udoskonalone – zaznacza. I jako przykład podaje, że z poprzednich nowelizacji ma zostać dowód z zeznań świadków na piśmie, który stał się już powszechną formą. - To rozwiązanie nie zostanie usunięte, tylko przepisy dotyczące takich zeznań zostaną doprecyzowane – wyjaśnia.
Procedura konsumencka do likwidacji, gospodarcza później
Projekt przewiduje, że zostaną uchylone przepisy o odrębnym postępowaniu w sprawach z udziałem konsumentów, ponieważ nie sprawdziły się. - To rozwiązanie nie realizuje orzecznictwa TSUE w tym zakresie, więc to postępowanie ma zostać zniesione już w tej ustawie „naprawczej” – wyjaśnia prof. Dziurda. Nie zostanie jednak na razie zrealizowana taka sama zapowiedź, dotycząca odrębnej procedury w sprawach gospodarczych. Zdaniem Komisji Kodyfikacyjnej ta też powinna zostać zlikwidowana, ale trochę później. Jak wyjaśnia prof. Dziurda, zostanie to opracowane w drugiej nowelizacji, bo Komisja uznała, że aby uchylić te przepisy, trzeba wprowadzić dobre, ogólne przepisy o koncentracji materiału procesowego, czyli do kiedy można zgłaszać twierdzenia i dowody oraz określić jaka ma być organizacja postępowania, a nie są one jeszcze zaprojektowane.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Czech Tomasz, Stosowanie przepisów dotyczących konsumenta do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą>
Czytaj: Odrębne procedury sądowe dla biznesu i konsumentów do likwidacji
Powrót do kolegialnego orzekania w apelacji
Projekt „ustawy naprawczej” przewiduje powrót do stanu sprzed nowelizacji z 2023 roku, dotyczącego jednoosobowych składów, czyli do kolegialnego orzekania w drugiej instancji. Zarówno przy rozpoznawaniu apelacji, jak i zażaleń, poza postępowaniem uproszczonym, dotyczącym najmniejszych spraw o wartości do 20 tys. zł, w którym ma pozostać orzekanie jednoosobowe. Podobnie w sprawie zażaleń Komisja proponuje powrót w dużej mierze do stanu prawnego sprzed nowelizacji z 2019 r. Po pierwsze, jak przed tą zmianą, postanowienia zaskarżalne wydawane na posiedzeniu niejawnym będą od razu uzasadniane z urzędu. Zostaną też uchylone przepisy o zaskarżeniach poziomych na postanowienia sądu pierwszej instancji, które wzbudzały dużo kontrowersji.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Dziurda Marcin, Problemy praktyczne wynikające z nowych przepisów o składach sądu w postępowaniu cywilnym>
Natomiast nową propozycją Komisji jest wydłużenie terminów na apelacje i zażalenia. – Dlatego, że są one teraz w Polsce najkrótsze w Europie. Na apelację są dwa tygodnie, a na zażalenie tydzień. Propozycja jest taka, żeby na apelację był miesiąc, a na zażalenie - dwa tygodnie. To na pewno ułatwi stronom wnoszenie apelacji, bo termin dwutygodniowy jest obiektywnie za krótki – tłumaczy prof. Dziurda.
Czytaj także komentarz w LEX: Rzewuski Maciej, Wniesienie apelacji po nowelizacji KPC>
Cena promocyjna: 94.06 zł
Cena regularna: 99 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 71.28 zł 
Mniej ograniczeń przy potrąceniach
Komisja proponuje uchylenie artykułu 203 ze zn. 1 K.p.c, który ogranicza korzystanie z potrącenia, nawet gdy dokonało się potrącenia materialnoprawnego. W zamian zostanie przyjęta nowa konstrukcja potrącenia. Będą też pewne zmiany w postępowaniu egzekucyjnym - np. ma zostać uchylony artykuł 1050 par. 4, który przewiduje, że jeśli ktoś nie opublikuje przeprosin na skutek wyroku sądu, to nie można tego wykonać zastępczo, tylko jest grzywna i publikacja w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. To była bardzo krytykowana zmiana i ten przepis ma zostać uchylony.
Czytaj także artykuł w LEX: Materialnoprawne skutki zrzeczenia się roszczenia w procesie cywilnym>
Czytaj: Sędzia Gudowski: Potrzebna nowa procedura cywilna, obecnego kodeksu nie da się poprawić>>
Więcej uprawnień dla pełnomocników
W projekcie „ustawy naprawczej” są też propozycje zmian, mających ułatwić pracę profesjonalnym pełnomocnikom. Duża zmiana będzie dotyczyła pełnomocnictwa, ma być wprowadzony wyraźny przepis, że pełnomocnik procesowy jest uprawniony do składania i przyjmowania oświadczeń materialnoprawnych, związanych bezpośrednio z czynnościami procesowymi, np. dotyczącymi potrąceń. To jest obecnie sporne, więc Komisja proponuje np. wyjaśnienie, że zarzut potrącenia złożony przez pełnomocnika procesowego, jeżeli strony nie ma na sali sądowej, jest skuteczny.
Ważną zmianą będzie też ograniczenie możliwości przekształceń postępowania, zarówno podmiotowych jak i przedmiotowych. Zdaniem autorów projektu, to niewątpliwie usprawni postępowania, ponieważ taka możliwość zmiany powództwa na zaawansowanym etapie przedłuża postępowanie. Jest więc propozycja, żeby ograniczyć te przekształcenia.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Motawski Jacek, Pełnomocnictwo procesowe>
Szybka ustawa naprawcza, potem nowy kodeks
Jak informuje prof. Marek Safjan, pracuje już także zespół, kierowany przez prof. Karola Weitza, którego zadaniem jest przygotowanie nowego kodeksu postępowania cywilnego. - Chcę podkreślić, że ta „ustawa naprawcza” to dopiero pierwszy etap przygotowywanych przez Komisję Kodyfikacyjną zmian. Ona oczywiście już zmieni szereg elementów, które mogą sprzyjać sprawności postępowań sądowych, ale Kodeks postępowania cywilnego wymaga radykalnych zmian. On został poprzez liczne poprawki mocno nadwerężony i stał się niespójny, nieczytelny i trudno stosowalny. Dlatego na samym początku Komisja Kodyfikacyjna podjęła decyzję o tym, że potrzebne będzie stworzenie nowego kodeksu – mówi prof. Safjan. Zaznacza jednak, że to jest praca na dobrych kilka lat. - Ona wymaga bardzo pogłębionych analiz oraz konsultacji z teoretykami i praktykami prawa cywilnego – podkreśla.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
