Sąd w Olsztynie zajmował się decyzją w sprawie ustalenia odpłatności za pobyt Sylwestry R. w DPS-ie. Burmistrz wydał decyzję, gdyż krewni Sylwestry R. odmówili zawarcia z gminą stosownych umów. Organ stwierdził, że dwoje jej zstępnych - córka i wnuczka mogą dokładać się do miesięcznych kosztów utrzymania w placówce po 1705 zł miesięcznie. SKO, jako organ odwoławczy utrzymało w mocy decyzję burmistrza. I to właśnie ta ostatnia decyzja była przedmiotem oceny sądu.
Obowiązki finansowe krewnych – co mówi ustawa
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie przypomniał skarżącym, że pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca. Opłatę za pobyt ponosi w pierwszej kolejności pensjonariusz placówki, a gdy nie ma takich możliwości – jego małżonek, zstępni (dzieci i wnuki) i wstępni (rodzice, dziadkowie) (art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej – „ustawa”). Mieszkaniec domu wnosi opłatę w maksymalnej wysokości do 70 proc. swojego dochodu, a różnicę pokrywają pozostałe wyżej wymienione osoby. Jeżeli zachodzi taka potrzeba - nie ma komu pokryć różnicy - gmina może dopłacać do utrzymania w placówce.
Opłatę ustala się w drodze umowy lub decyzji administracyjnej. Jeżeli osoby zobowiązane odmawiają zawarcia umowy, a jednocześnie wyrażają zgodę na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego wysokość opłaty może być korygowana stosowanie do ustaleń wywiadu. W przypadku odmowy jego przeprowadzenia – wysokość opłaty zawsze stanowi różnicę między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu i opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane. Są to zatem dwie odmienne sytuacje. Przede wszystkim dlatego, że w sytuacji pierwszej organy gminy winien uwzględnić nie tylko kryterium dochodowe, określone w art. 61 ust. 2 pkt 2 ustawy, lecz także możliwości osoby zobowiązanej. W drugim przypadku wysokość opłaty określa się wyłącznie na podstawie kryterium dochodowego.
Przeczytaj także: Mieszkaniec DPS musi zgodzić się na przeniesienie
Znaczenie rodzinnego wywiadu środowiskowego
W tej sprawie, obie skarżące, odmówiły zawarcia umowy, ale zgodziły się na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego i takie wywiady zostały przeprowadzone. W związku z tym, ustalając wysokość odpłatności, organ zobowiązany był wziąć pod uwagę realne możliwości osoby ponoszącej odpłatność tj. życiowe, rodzinne i osobiste, które mogą zmniejszać zdolność danej osoby do ponoszenia opłaty.
W zaskarżonej decyzji organ odwoławczy uznał, że obowiązane spełniają kryterium dochodowe. Zdaniem sądu, wbrew obowiązkowi ustawowemu, nie przeprowadził właściwej analizy ewentualnych ograniczeń. Nie jest bowiem jednoznaczne, że skoro rodziny skarżących utrzymują się ze stałych dochodów przekraczających ustawowe kryterium, a ich sytuacja mieszkaniowa jest stabilna, to skarżące mają możliwość ponoszenia przedmiotowych opłat.
Często ma bowiem miejsce sytuacja, gdy osoba zobowiązana, mimo stosunkowo wysokich dochodów, zmuszona jest do ponoszenia dużych wydatków na różne życiowe cele, co może wpływać na jej możliwości płatnicze. W tej sprawie organ powierzchownie stwierdził, że wydatki skarżących nie zostały właściwie udokumentowane, bądź też nie mają charakteru niezbędnych dla funkcjonowania rodziny. Żaden przepis ustawy o pomocy społecznej nie nakazuje jednak potwierdzania ponoszonych przez osobę zobowiązaną wydatków w postaci imiennych faktur, zwłaszcza w sytuacji, gdy tak jak tutaj, przedkładane są inne dokumenty, w tym potwierdzenia transakcji z konta bankowego, czy też zaświadczenia podpisane przez wystawców, z których jasno wynika, jakiej usługi dotyczą i jaki jest jej koszt. Gdyby organowi to nie wystarczało, powinien wezwać skarżące do ich uzupełnienia, czego nie zrobił.
Niejasności co do liczby i treści decyzji
Sąd zwrócił też uwagę na potrzebę jednoczesnego udziału w charakterze stron postępowania wszystkich osób potencjalnie zobowiązanych do ponoszenia przedmiotowej opłaty. Wszystkie mogłyby bowiem wówczas wskazywać na własne możliwości co do jej ponoszenia, jak też kontrolować oświadczenia pozostałych osób co do ich stanu majątkowego i dochodów. W konsekwencji przyczyniałoby się do wyjaśnienia stanu faktycznego w sprawie. W takim wypadku jednak powinna być wydana jedna decyzja w sprawie ustalenia obowiązku odpłatności za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej. Tymczasem w sprawie organ pierwszej instancji wprawdzie wydał decyzję o tożsamej treści i oznaczeniu, ale każdą z decyzji skierował do innej strony postępowania i tylko tej stronie decyzję taką doręczył, mimo że pozostałe strony zostały w decyzji tej oznaczone jako uczestnicy postępowania. Nie było zatem jasne, czy organ wydał jedną decyzję obejmującą wszystkie strony, czy kilka decyzji o identycznej treści skierowanych do poszczególnych stron.
W tej sytuacji sąd uchylił zaskarżoną decyzję organu odwoławczego.
Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 27 marca 2025 r. II SA/Ol 889/24
Cena promocyjna: 47.8 zł
Cena regularna: 239 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 239 zł
