W latach 2019-2024 roczne wydatki Instytutu wahały się w granicach od 2,05 mln zł do 2,79 mln zł. Według NIK kwota niecelowych i niegospodarnych wydatków poniesionych w latach 2019-2023 wyniosła 1,1 mln zł i stanowiła 23,7 proc. łącznych wydatków, pomniejszonych o koszty wynagrodzeń osobowych i bezosobowych.
Wydatki niegospodarne i niecelowe
Wśród wydatków niecelowych Izba wskazała zorganizowanie 66 seminariów skierowanych do podmiotów niezwiązanych z samorządem terytorialnym. Takich jak: koła gospodyń wiejskich, uniwersytety trzeciego wieku, organizacje rolnicze czy zrzeszające seniorów, emerytów i rencistów. Na organizację takich seminariów wydano blisko 360 tys. zł.
NIK zakwestionowała też nadmiarowe wydatki na reprezentację (419,6 tys. zł), w tym na zakupy gadżetów reklamowych oraz usługi zlecane w ramach uczestnictwa w piknikach Zarządu Województwa Łódzkiego (jak wykonywanie zdjęć w tzw. fotobudkach, serwowanie popcornu czy waty cukrowej).
Jako działanie niegospodarne kontrolerzy wskazali wynajmowanie przez Instytut samochodu służbowego, na które przez 2,5 roku wydano 122,5 tys. zł, przy cenie zakupu wynoszącej w 2020 r. około 100 tys. zł oraz aktualnej wartości takiego samochodu sięgającej nawet 90 tys. zł. Za niecelowe uznali zatrudnienie dwóch pracowników, którzy nie wykonywali lub wykonywali w ograniczonym zakresie pracę na rzecz Instytutu. Łączne koszty zatrudnienia tych osób w okresie objętym kontrolą wyniosły 199 tys. zł.
Wytknęli też kwotę 7,8 tys. zł na realizację usług informatycznych (m.in. hosting, utrzymanie i administrowanie platformami szkoleniowymi oraz serwerami) wydaną niezgodnie z zawartą z wykonawcą umową. 10,7 tys. zł wyniosły pozostałe niecelowe i niegospodarne wydatki, które dotyczyły udziału dyrektor NIST w kursie językowym (podczas gdy do obowiązków jednej z zatrudnionych osób należało nauczanie języka) oraz zakupów odzieży na prywatny użytek.
Zasoby Instytutu wykorzystane w kampanii wyborczej
- Dyrektor NIST wykorzystywała zasoby Instytutu w ramach prowadzonych przez nią kampanii wyborczych w latach 2019 i 2023. I tak, pracownicy Instytutu byli wykorzystywani do prac polegających m.in. na: zbieraniu głosów poparcia, przygotowaniu materiałów wyborczych, rozdawaniu ulotek i umieszczaniu ich w skrzynkach pocztowych czy też rozwieszaniu banerów wyborczych w różnych miejscowościach okręgu wyborczego, z którego dyrektor Instytutu kandydowała do Sejmu RP. W 2019 i 2023 roku uczestnikami 45 seminariów w Uniejowie (z 47 zorganizowanych przez NIST w tych latach) byli przedstawiciele organizacji pozarządowych z miejscowości objętych ww. okręgiem wyborczym. Ponadto zatrudniony w 2023 r. w Instytucie pracownik wykonywał spoty na potrzeby kampanii wyborczej dyrektor NIST, zarówno w godzinach pracy, jak i po pracy – ustaliła Izba.
Stwierdzono również szereg nieprawidłowości w przeprowadzonej w 2023 r. likwidacji i utylizacji urządzeń elektronicznych, w tym laptopów, drukarek, dysków twardych i telefonów komórkowych. Odnotowano przypadki nierzetelnego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
NIK zawiadamia prokuraturę
W efekcie ustaleń kontroli NIK skierowała zawiadomienie do prokuratury w sprawach:
- wyrządzenia Instytutowi szkody majątkowej w wielkich rozmiarach wskutek nadużycia uprawnień przez byłą dyrektor NIST,
- wykorzystywania przez byłą dyrektor NIST podległych jej pracowników do prowadzenia kampanii wyborczej w wyborach do Sejmu RP,
- poświadczenia nieprawdy przez pracowników NIST w procesie likwidacji sprzętu elektronicznego oraz w sprawie nierzetelnego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
- Prokuratura będzie musiała ocenić, czy są to pieniądze tylko zmarnotrawione, czy nie mamy do czynienia ze znacznie poważniejszymi przestępstwami – powiedział podczas konferencji prasowej wiceprezes NIK, Jacek Kozłowski. Wyniki kontroli nazwał porażającymi. Stwierdził, że biorąc pod uwagę jej wyniki można powiedzieć, że Instytut nie służył rozwojowi samorządu terytorialnego.
Izba skierowała też zawiadomienie do rzecznika dyscypliny finansów publicznych w sprawie poniesienia wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia oraz do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w sprawie zlecania gospodarowania odpadami podmiotowi bez stosownego zezwolenia oraz prowadzenia działalności przez podmiot nieposiadający zezwolenia w tym zakresie.
