Od 27 grudnia 2024 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przyjmuje zgłoszenia zewnętrzne od sygnalistów za pośrednictwem wyznaczonych do tego kanałów komunikacji. Z upoważnienia rzecznika zadanie to realizowane jest przez Zespół do spraw Sygnalistów. Rzecznik, co do zasady, przyjmuje zgłoszenia zewnętrzne o naruszeniach prawa w dziedzinach wskazanych w ustawie o ochronie sygnalistów, dokonuje ich wstępnej weryfikacji i przekazuje je organowi publicznemu właściwemu do podjęcia działań następczych. Wpływy kierowane do Zespołu do spraw Sygnalistów są weryfikowane zgodnie z przepisami ustawy. Aby zgłoszenie zostało przyjęte jako zgłoszenie zewnętrzne powinno:
- zawierać informację o naruszeniach prawa w dziedzinach wymienionych w art. 3 ustawy,
- pochodzić od sygnalisty, czyli osoby, która uzyskała informację o naruszeniach prawa w kontekście związanym z pracą, o czym mówi art. 4 ustawy.
Jeżeli wpływ zostanie zakwalifikowany przez RPO jako zgłoszenie zewnętrzne, podlega wstępnej weryfikacji, a następnie przekazywany jest do właściwego organu publicznego, który będzie właściwy do podjęcia działań następczych w danym obszarze.
Przyjęto 19 zgłoszeń, w tym jedno anonimowe
Od 27 grudnia 2024 roku do 31 marca 2025 roku RPO na 229 spraw które do niego wpłynęły przyjął 79 zgłoszeń zewnętrznych, które spełniające warunki określone w ustawie. Te zgłoszenia są przekazywane organom publicznym właściwym do podjęcia działań następczych. Rzecznik, podkreśla, że w ograniczonym zakresie dopuszcza możliwość przyjmowania zgłoszeń anonimowych. W takim przypadku bierze pod uwagę wagę sprawy oraz jej znaczenie dla interesu publicznego.
Sygnaliści, którzy dokonali zgłoszenia zewnętrznego, po wstępnej weryfikacji przez Zespół do spraw Sygnalistów otrzymują potwierdzenie przekazania zgłoszenia do organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych. Mają oni też możliwość otrzymania dalszych informacji o działaniach podjętych przez dany organ w związku z przekazaną informacją o naruszeniu prawa.
Przeczytaj także: Zgłoszenia zewnętrzne w samorządach – obowiązki organów publicznych
Czego dotyczyły zgłoszenia?
Najwięcej przyjętych zgłoszeń zewnętrznych dotyczyło:
- naruszeń związanych z interesami finansowymi skarbu państwa
- jednostek samorządu terytorialnego
- Unii Europejskiej.
Sygnaliści zgłaszali także naruszenia dotyczące korupcji i nieprawidłowości w zakresie ochrony prywatności i danych osobowych. Pozostałe pojedyncze zgłoszenia dotyczyły m.in. zamówień publicznych, zdrowia publicznego oraz bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymaganiami. Warto zauważyć, że niektóre zgłoszenia zewnętrzne zawierają więcej niż jeden przedmiot naruszenia.
Natomiast wpływy, które nie zostały zweryfikowane jako zgłoszenia zewnętrzne w rozumieniu ustawy to najczęściej zgłoszenia niepochodzące od sygnalistów (tzn. takie, w których informacja nie została uzyskana w kontekście związanym z pracą), wnioski niemieszczące się w zakresie przedmiotowym ustawy o ochronie sygnalistów oraz pisma niedotyczące kompetencji Zespołu do spraw Sygnalistów.
Zgodnie z art. 31 ust. 1 pkt 3 ustawy Rzecznik przyjmuje i rozpatruje zgłoszenia zewnętrzne - w przypadku, gdy zgłoszenie dotyczy naruszenia prawa konstytucyjnych praw i wolności i żaden inny organ publiczny nie jest właściwy do podjęcia działań następczych. Dotychczas Rzecznik przyjął do samodzielnego rozpatrzenia 9 zgłoszeń dotyczących naruszeń konstytucyjnych praw i wolności człowieka i obywatela. W sprawach tych Rzecznik Praw Obywatelskich podejmie odpowiednie działania następcze, o których sygnaliści zostaną poinformowani w terminie do 3 miesięcy do dnia przyjęcia zgłoszenia.
Procedura zgłoszeń wewnętrznych - WZÓR w LEX >
RPO przyjął 18 zgłoszeń anonimowych
Rzecznik w ograniczonym zakresie dopuszcza możliwość przyjmowania zgłoszeń anonimowych. W takim przypadku bierze pod uwagę wagę sprawy oraz jej znaczenie dla interesu publicznego. Od 27 grudnia 2024 roku do 31 marca 2025 roku Rzecznik przyjął 18 zgłoszeń dokonanych przez sygnalistów anonimowo. Po wstępnej weryfikacji, 8 anonimowych zgłoszeń zostało przekazanych do organów publicznych odpowiednich do podjęcia działań następczych, które dopuszczają w swoich procedurach rozpatrywanie anonimowych zgłoszeń.
Najczęściej zgłoszenie przez formularzw
Sygnalista, aby zgłosić naruszenie prawa, może wybrać jeden ze wskazanych przez Rzecznika kanałów kontaktu, które dają gwarancję ochrony poufności przewidzianą w ustawie. W pierwszych miesiącach obowiązywania ustawy w pełnym zakresie, poprzez internetowy formularz do dokonania zgłoszenia o naruszeniu prawa wpłynęło 229 wniosków, z czego
- 56 zgłoszeń internetowych zakwalifikowanych zostało zgodnie z przepisami ustawy.
- 15 zgłoszeń dokonano listownie,
- 3 zgłoszenia zostały złożone osobiście podczas umówionego spotkania,
- 2 zgłoszenia nagrano na infolinii.
Najczęściej wybieranym przez sygnalistów kanałem zgłoszeń jest formularz, poprzez który Rzecznik przyjął ponad 80 proc. zgłoszeń o naruszeniu prawa. Ten sposób dokonania zgłoszenia pozwala na złożenie kompletnego pisma wraz z ewentualnymi załącznikami oraz umożliwia wybór opcji zachowania anonimowości. Pozostałe kanały, takie jak list tradycyjny, zgłoszenie osobiste czy infolinia są zdecydowanie mniej popularne i zgłoszenia dokonane tymi ścieżkami stanowią niewielki odsetek wpływu.
Sygnalici pytają RPO o swoje prawa
Zadaniem Zespołu ds. Sygnalistów jest również udzielanie sygnalistom, osobom pomagającym w dokonaniu zgłoszenia, osobom powiązanym z sygnalistą, osobom prawnym lub innym jednostkom organizacyjnym pomagającym sygnaliście lub z nim powiązanym porad na temat praw i środków ochrony prawnej. Do 31 marca 2025 roku Rzecznik udzielił odpowiedzi na 58 wniosków internetowych o poradę w zakresie stosowania ustawy o ochronie sygnalistów.
Wnioskujący najczęściej zwracają się z pytaniami na temat praw, jakie przysługują sygnaliście, na czym polega ochrona przed działaniami odwetowymi oraz jak dokonać zgłoszenia i czego może ono dotyczyć. Zespół do spraw Sygnalistów za pomocą dedykowanego formularza i infolinii otrzymuje także zapytania niedotyczące problematyki stosowania ustawy o ochronie sygnalistów. W takich sprawach nie jest możliwe udzielenie szczegółowej odpowiedzi. RPO udziela także odpowiedzi na wnioski i zapytania organów, które dotyczą m.in. konieczności szkoleń osób upoważnionych do realizowania zadań wynikających z ustawy i informuje o obowiązkach sprawozdawczych.
Cena promocyjna: 119.4 zł
|Cena regularna: 199 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 199 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
