Problem ten wielokrotnie był zgłaszany przez adwokatów i radców prawnych, m.in. w trakcie batalii o zwiększenie stawek za urzędówki. Od czerwca 2024 r. obowiązują przepisy zrównujące stawki za urzędówki z minimalnymi stawkami z wyboru dla adwokatów i radców prawnych, a od stycznia 2025 r. zwiększono o 100 proc. minimalne stawki z wyboru i stawki za urzędówki dla adwokatów i radców reprezentujących klientów w 11 grupach spraw. Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada już wzrost wynagrodzeń w kolejnych 15 grupach spraw. Zajmuje się też wynagrodzeniem dla kuratorów. Z nieoficjalnych informacji wynika, że resort chce, by wynosiły tyle samo, co stawki za czynności adwokackie czy radcowskie.
Kuratorzy mogą domagać się wyższych stawek?
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zapadło jednogłośnie. Uznał, że par. 1 ust. 1, 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 536) jest niezgodny z Konstytucją. Chodzi o to, że przewidują wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej w kwocie nieprzekraczającej 40 proc. stawek minimalnych za czynności radców prawnych określonych w przepisach wykonawczych, a nie mniej niż 60 zł.
- TK potwierdził słuszność zarzutu naruszenia art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, stwierdzając, że rozporządzenie nie może obniżać stawki wynagrodzenia kuratora, jeśli nie ma do tego podstawy w ustawie. W skardze podkreślałem, że obniżenie co do zasady wynagradzania kuratorów do kwoty stanowiącej 40 proc. stawki radcowskiej w drodze podustawowej i do tego brak jasnych kryteriów orzekania o wysokości tego wynagrodzenia nie da się pogodzić z konstytucyjną zasadą ochrony praw majątkowych w postaci prawa do wynagrodzenia - mówi Prawo.pl autor skargi Grzegorz Dąbrowski, radca prawny, Kancelaria Radcy Prawnego Grzegorz Dąbrowski.
Odnosi się też do zapowiedzi płynących z MS o zrównaniu stawek kuratorskich z radcowskimi. - Brzmi pozytywnie, ale z ostateczną oceną trzeba poczekać aż do wydania rozporządzenia. Mam nadzieję, że dzisiejszy wyrok TK będzie impulsem dla MS do przyspieszenia tych prac. Póki co osobom, które zostały ustanowione kuratorami, a w szczególności radcom prawnym, pozostaje powoływanie się na dzisiejszy wyrok i wnioskowanie o przyznanie wynagrodzenia w pełnej stawce należnej radcy prawnemu z wyboru - mówi.
Czytaj: Po "głodnych" urzędówkach, czas na stawki dla kuratorów>>
Wyższe urzędówki w 15 kolejnych kategoriach spraw>>
Co wynikało ze skargi do TK?
Mecenas w skardze wskazał, że w świetle orzecznictwa Trybunału, odstąpienie od równego traktowania osób wykazujących cechy relewantne może bez naruszenia konstytucyjnych zasad nastąpić tylko wyjątkowo i gdy znajduje przekonywające uzasadnienie w innych chronionych konstytucyjnie wartościach.
W jego ocenie brak jest innych konstytucyjnie chronionych wartości, które zezwalałyby na odmienne (mniej korzystne) traktowanie kuratorów, jeśli chodzi o ich wynagradzanie. - W kontekście przywołanej zasady ochrony praw majątkowych podnieść należy, że do ograniczenia praw skarżącego doszło w drodze norm podustawowych, które co do zasady obniżyły jego wynagrodzenie do kwoty nie większej niż 40 proc. stawki minimalnej należnej radcy prawnemu ustanowionemu z wyboru. Jednocześnie prawodawca wprowadził kryteria, które z uwagi na ich nieostrość pozwalają władzy publicznej (sądom) dokonywać swobodnej oceny, sprawiając, że osoba pełniąca funkcje kuratora nie ma pewności co do wysokości wynagrodzenia, które otrzyma za swoją pracę - uzasadnił.
Przywołał też swój własny przykład. Jak wskazał, w pierwszej instancji najpierw przyznane mu zostało wynagrodzenie odpowiadające 40 proc. stawki minimalnej, a na skutek apelacji zostało podwyższone, ale tylko do ok. stawki minimalnej. - Natomiast za postępowania apelacyjne przyznane zostało wynagrodzenie w wysokości stawki minimalnej i jednocześnie skarżący na gruncie obowiązujących przepisów pozbawiony został prawa do zaskarżenia tego rozstrzygnięcia. Co więcej, wynagrodzenie to stanowiło kwotę brutto, od której skarżący obowiązany był odprowadzić należny VAT. Jego realne wynagrodzenie netto było więc znacznie niższe - podsumował.
I dodał, że wprowadzony system regulacji wynagrodzeń kuratorów w sprawach cywilnych, w ramach którego pozostawiono władzy publicznej (sądom) bardzo dużą swobodę w zakresie „widełek płacowych" (od 60 zł do 40 proc. stawki minimalnej) oraz wprowadzono normy bardzo nieostre warunkujące podwyższenie tego wynagrodzenia, bez jednoczesnego wprowadzenia przepisów gwarantujących minimalne wynagrodzenie i zapewniających jego ochronę, narusza konstytucyjną zasadę ochrony praw majątkowych i to wobec podmiotów, które działają z polecenia władzy publicznej i podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za nienależyte wykonywanie obowiązków.
Cena promocyjna: 71.11 zł
|Cena regularna: 79 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 56.88 zł
40 proc. dla kuratora? Niesprawiedliwe
Sprawa oparła się też o Sejm. Adwokat Robert Pogorzelski (Kancelaria Adwokacka Adwokat Robert Pogorzelski) skierował bowiem petycję dotyczącą nowelizacji ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Postulował podjęcie inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do uzupełnienia art. 9 pkt. 3 tej ustawy "o wytyczną”, zgodnie z którą: „wynagrodzenie dla kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej wykonującego zawód adwokata lub radcy prawnego nie może być uregulowane w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości w wysokości niższej niż wysokość stawek minimalnych za czynności adwokata lub radcy prawnego”.
Propozycje uzasadnił tym, że rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej wprowadziło rozwiązanie, na podstawie którego wynagrodzenie kuratora ustanowionego w sprawie cywilnej nie może (co do zasady) przekraczać 40 proc. stawek minimalnych za czynności adwokatów i radców prawnych. Zaznaczył, że za taką zmianą „nie stały jakiekolwiek względy merytoryczne”, a samo rozwiązanie jest w sposób oczywisty niesprawiedliwe, albowiem kurator dla strony w sprawie cywilnej oprócz „pracy typowej dla pełnomocnika z urzędu” (reprezentacja strony) wykonuje również „czynności związane z jej poszukiwaniem”.
Już podczas posiedzenia komisji zajmującej się petycją, przedstawiciele MS zapowiedzieli, że pochylą się nad sprawą.
- To dobry wyrok, spodziewałem się takiego rozstrzygnięcia. Będzie jednak problem z wyegzekwowaniem 100 proc. stawki, bo po pierwsze TK nie stwierdził jednoznacznie, że powinna to być właśnie 100 proc. stawki dla radcy, a po drugie w najbliższym czasie wyrok ten nie zostanie opublikowany - komentuje wyrok TK mec. Pogorzelski.
Czytaj: Uchwała rządu nie zastąpi ustawy, ale publikacje wyroków TK przystopuje>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
