Zgodnie z danymi Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku, w Polsce mieszka około 5,5 mln osób z niepełnosprawnościami, co stanowi 14,3 proc. całej populacji. W porównaniu do spisu z 2011 roku liczba ta wzrosła o 16 proc., co wskazuje na rosnącą skalę wyzwań związanych z dostępnością. Równolegle obserwowany jest systematyczny proces starzenia się społeczeństwa – na koniec 2023 roku liczba osób w wieku 60 lat i więcej wyniosła 9,9 mln, co odpowiadało 26,3 proc. populacji. Prognozy Głównego Urzędu Statystycznego wskazują natomiast, że do 2060 roku odsetek ten może wzrosnąć aż do 38,3 proc. W obliczu zachodzących zmian demograficznych dostosowanie technologii, usług oraz przestrzeni publicznych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i seniorów staje się nie tylko obowiązkiem prawnym, ale również społeczną koniecznością. Celem tych działań jest zapewnienie większej niezależności, bezpieczeństwa oraz komfortu życia rosnącej liczbie obywateli, którzy napotykają bariery w codziennym funkcjonowaniu.
Zobacz komentarz praktyczny w LEX: Makowski Kamil, Pojęcie ewidencji ludności - definicja legalna>
Nowe obowiązki
Przyjęte przepisy nakładają na producentów, importerów, dystrybutorów oraz usługodawców obowiązek dostosowania oferowanych produktów i usług do wymagań dostępności. Nowe regulacje obejmą szeroki zakres sektorów i usług, mających kluczowe znaczenie dla codziennego funkcjonowania społeczeństwa, w tym:
- konsumenckie systemy komputerowe i ich systemy operacyjne – urządzenia powszechnie wykorzystywane w domach i biurach muszą zostać przystosowane do użytkowania przez osoby ze szczególnymi potrzebami np. poprzez dostosowane interfejsy, wsparcie dla technologii asystujących oraz możliwość personalizacji ustawień;
- terminale płatnicze oraz inne interaktywne urządzenia samoobsługowe – czyli bankomaty, biletomaty oraz inne urządzenia, które muszą spełniać kryteria dostępności takie jak kontrastowe ekrany, możliwość obsługi głosowej, dostosowanie dla użytkowników z ograniczoną mobilnością;
- urządzenia końcowe umożliwiające dostęp do usług telekomunikacyjnych i audiowizualnych – telefony, tablety, telewizory i inne urządzenia muszą zapewniać funkcje wspierające osoby z niepełnosprawnościami takie jak np. napisy do materiałów audiowizualnych czy możliwość sterowania za pomocą technologii wspomagających;
- czytniki e-booków – powinny oferować dostępność dla osób niewidomych i słabowidzących poprzez funkcje takie jak syntezatory mowy, powiększanie tekstu i obsługa języka Braille’a;
- strony internetowe i aplikacje mobilne związane z transportem pasażerskim – w tym systemy rezerwacji biletów, strony przewoźników, aplikacje mobilne, które muszą spełniać standardy dostępności cyfrowej;
- usługi bankowości detalicznej i handlu elektronicznego – wszystkie usługi związane z bankowością online, aplikacjami mobilnymi oraz e-commerce muszą zostać dostosowane do potrzeb użytkowników ze szczególnymi potrzebami.
Czytaj artykuł w LEX: Sielecka Karolina, Zapewnianie dostępności jest procesem>
Cena promocyjna: 80.09 zł
|Cena regularna: 89 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 64.08 zł
W kontekście cyfrowej dostępności kluczową rolę odgrywają wytyczne WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), czyli międzynarodowy standard projektowania stron internetowych i aplikacji cyfrowych z myślą o potrzebach wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami wzroku, słuchu, ruchu oraz osób z zaburzeniami poznawczymi. Zgodnie z ustawą z 21 lutego 2019 roku o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, wytyczne WCAG są obowiązujące dla instytucji sektora publicznego. Wraz z wejściem w życie „polskiego Aktu o Dostępności”, obowiązek ten zostanie rozszerzony również na sektor prywatny – w szczególności na właścicieli sklepów internetowych, którzy będą zobowiązani do zapewnienia zgodności swoich serwisów z wymaganiami dostępności cyfrowej.
Ustawa przewiduje również możliwość składania skarg na podmioty niespełniające wymagań dostępności oraz wprowadza kary finansowe dla firm, które nie dostosują się do nowych regulacji, aby zapewnić egzekwowanie przepisów i zapewnienie realnej poprawy dostępności na rynku. Warto zaznaczyć, że nowe regulacje nie będą obejmować mikroprzedsiębiorców, więc najmniejsze podmioty zostaną zwolnione z obowiązku wdrażania wymogów dostępności określonych w ustawie.
Czytaj również: Wózka wciąż nie można wypożyczyć, brakuje też łóżek rehabilitacyjnych
Znaczenie dla projektów unijnych
„Polski Akt o Dostępności” będzie kluczowy w realizacji projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej z uwagi na jego integralność z zasadą równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, obowiązującej w ramach polityki spójności. Zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi realizacji zasad równościowych w funduszach unijnych na lata 2021–2027, każdy projekt finansowany z funduszy unijnych musi uwzględniać wymagania w zakresie dostępności.
Dostosowanie infrastruktury, usług i produktów do nowych standardów nie tylko umożliwi spełnienie wymogów prawnych, ale także przyczyni się do zwiększenia zasięgu oraz dostępności oferty dla szerszej grupy odbiorców, w tym osób ze szczególnymi potrzebami. Inwestycje w dostępność staną się zatem nieodzownym elementem strategicznego planowania w przedsiębiorstwach ubiegających się o wsparcie ze środków unijnych, a także czynnikiem wpływającym na długofalową konkurencyjność i zrównoważony rozwój.
Zobacz także poradnik w LEX: Roszewska Katarzyna, Waszkielewicz Aleksander, Informacja na temat ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami>
Wyzwania i korzyści
Chociaż nowe regulacje oznaczają dla firm konieczność spełnienia bardziej rygorystycznych wymagań, jednocześnie stwarzają realne szanse na poszerzenie grupy odbiorców. Podmioty, które zdecydują się zainwestować w rozwiązania sprzyjające dostępności, mogą zyskać przewagę konkurencyjną na rynku krajowym i europejskim, poprawić swój wizerunek oraz dotrzeć do nowych klientów.
Wdrożenie standardów EAA w Polsce przełoży się także na wymierne korzyści społeczne, w szczególności poprzez poprawę jakości życia milionów obywateli, w tym osób z niepełnosprawnościami oraz seniorów. Eliminacja barier pozwoli na zwiększenie poziomu inkluzywności oraz zapewnienie równości szans w dostępie do usług, technologii i przestrzeni publicznych. Nowe regulacje przyczynią się również do redukcji ograniczeń w korzystaniu z usług cyfrowych i fizycznych, a także wzmocnią ochronę praw konsumenckich poprzez wprowadzenie mechanizmów umożliwiających składanie skarg i egzekwowanie obowiązujących standardów dostępności.
Czytaj artykuł w LEX: Markiewicz-Hoyda Hanna, Prawna analiza koncepcji dostępności (accessibility)>
Implementacja standardów Europejskiego Aktu o Dostępności stanowi istotny element rozwoju społeczeństwa równych szans. Likwidacja barier powinna umożliwić obywatelom bardziej niezależne i swobodne korzystanie z nowoczesnych technologii, środków transportu, usług finansowych oraz handlu elektronicznego. Natomiast pełna ocena skuteczności wdrożonych rozwiązań oraz ich wpływu na jakość życia społecznego i gospodarczego będzie możliwa dopiero w kolejnych latach, w miarę jak sektor prywatny będzie dostosowywać swoje produkty i usługi do nowych standardów dostępności.
Patrycja Dziatkiewicz, młodsza analityczka biznesowa w Dziale Doradztwa Gospodarczego DC CENTRUM
Czytaj także w LEX:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
