Zaczęło się od zatrzymania przez policję w maju 2024 r. Łukasza W., który nie miał przy sobie prawa jazdy. Auto miało niemieckie numery rejestracyjne.
Zakaz prowadzenia pojazdów
Sąd Rejonowy w Bytomiu wyrokiem nakazowym z 17 września 2024 r. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 1500 złotych. Ponadto, sąd orzekł wobec obwinionego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na sześć miesięcy.
Wobec braku sprzeciwu uprawnionych stron, którym prawidłowo doręczono odpisy orzeczenia, przedmiotowy wyrok nakazowy uprawomocnił się w dniu 16 października 2024 r.
Kasację od tego orzeczenia, na korzyść obwinionego, wniósł Prokurator Generalny. Prokurator zarzucił orzeczeniu rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa procesowego (art. 93 par. 2 k.p.w)
Sąd błędnie przyjął, że występują przesłanki do rozpoznania sprawy obwinionego w postępowaniu nakazowym, skutkiem czego Łukasz W. został uznany za winnego i ukarany za popełnienie wykroczenia polegającego na kierowaniu pojazdem, bez wymaganych do tego uprawnień. W istocie jednak okoliczności w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego budziły wątpliwości. Z załączonych do wniosku o ukaranie materiałów wynika, że w czasie popełnienia czynu Łukasz W. posiadał uprawienia do kierowania pojazdami, a jedynie nie dysponował wymaganym dokumentem w postaci wydanego w Republice Federalnej Niemiec prawa jazdy.
A było to jedynie wykroczenie z art. 95 par. 1 kodeksu wykroczeń. Przepis ten stanowi, że kto prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd, nie mając przy sobie wymaganych dokumentów, podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.
W oparciu o tak sformułowany zarzut prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Bytomiu do ponownego rozpoznania.
Zobacz także wzór w LEX: Zażalenie na zatrzymanie w postępowaniu w sprawach o wykroczenia>
Tryb nakazowy był błędem
Sąd Najwyższy orzekł, że kasacja – w zakresie wskazanego w niej rażącego naruszenia prawa – okazała się zasadna w stopniu oczywistym.
SN przypomniał, że postępowanie nakazowe można przeprowadzać tylko wtedy, gdy „okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości” (art. 93 par. 2 k.p.w.). W przeciwnym wypadku konieczne staje się rozpoznanie sprawy na zasadach ogólnych.
Opisane wyżej warunki nie zostały, zdaniem Sądu Najwyższego, w tej sprawie spełnione, co uniemożliwiało skazanie obwinionego w trybie nakazowym.
Wymiana polskiego prawa jazdy na niemieckie
Z notatki urzędowej sporządzonej na okoliczność kontroli drogowej przeprowadzonej w dniu 4 maja 2024 r. z udziałem Łukasza W. : „kierujący nie posiadał fizycznie niemieckiego prawa jazdy, które jak oświadczył zapomniał wziąć z domu w Niemczech przed wyjazdem do Polski. Nadmieniam, iż podczas sprawdzenia osoby w systemie CEK widnieje adnotacja o wymianie polskiego prawa jazdy na zagraniczne, aczkolwiek kierujący nie posiadał go fizycznie w momencie kontroli, co uniemożliwiło weryfikację posiadanych uprawnień”.
Czytaj także w LEX: Wymiana prawa jazdy>
W ramach przesłuchania osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, Łukasz W. oświadczył: „Nie miałem przy sobie prawa jazdy, bo zapomniałem go zabrać z Niemiec z domu”.
Nadto, z załączonego do akt sprawy pisma Wydziału Komunikacji Urzędu Miasta T. wynikało, że Łukasz W. wymienił polskie prawo jazdy wydane 22 kwietnia 2009 r. na niemieckie prawo jazdy. A polskie prawo jazdy zostało przyjęte do depozytu w dniu 25 marca 2013 r., jako wymienione za granicą.
Tym samym, w czasie popełnienia zarzucanego mu wykroczenia, obwiniony niewątpliwie posiadał uprawnienia do kierowania pojazdami, chociaż nie dysponował dokumentem w postaci prawa jazdy.
Zmiana regulacji w 2020 roku
Izba Karna przypomniała, że ustawa z 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym wprowadziła zmianę powołanego przepisu art. 38 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, który począwszy od dnia 5 grudnia 2020 r. obliguje kierującego pojazdem do tego, aby posiadał przy sobie i okazał na żądanie uprawnionego organu: dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem inny niż wydane w kraju prawo jazdy (…) jeżeli kierujący nie posiada wydanego w kraju prawa jazdy.
Począwszy od 7 sierpnia 2023 r., wskazany obowiązek posiadania przy sobie dokumentu stwierdzającego uprawnienie do kierowania pojazdami, innego niż wydane w kraju prawo jazdy, dotyczy również tymczasowego elektronicznego prawa jazdy.
Z uzasadnienia projektu powołanej ustawy nowelizującej z 2020 r. wynika, iż wskazana zmiana i deregulacja - na wniosek ministra cyfryzacji - obowiązku posiadania przy sobie dokumentu prawa jazdy wydanego na terytorium RP, miała stanowić ułatwienie dla obywateli, a była możliwa w związku z rozszerzeniem zakresu działania systemu teleinformatycznego obejmującego centralną ewidencję kierowców.
Teraz więc zbędnym jest posiadanie przy sobie i legitymowanie się stosownym blankietem prawa jazdy/uprawnieniem do kierowania tramwajami. Obowiązek ten materializuje się dopiero w sytuacji, gdy kierujący pojazdem nabył uprawnienia do kierowania pojazdem poza krajem, względnie - tak jak miało to miejsce w analizowanej sprawie - wymienił za granicą polskie prawo jazdy, w konsekwencji czego posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami wynika z zagranicznego dokumentu.
Innymi słowy, począwszy od 5 grudnia 2020 r. obowiązek posiadania i okazania podczas kontroli drogowej uprawnień do kierowania pojazdami, odnosi się do zagranicznego prawa jazdy, bo nie jest ono odnotowane w polskiej bazie danych.
Ponieważ z informacji udzielonej przez Wydział Komunikacji Urzędu Miasta T. wynikało, iż obwiniony posiada niemieckie prawo jazdy, to zrealizował znamiona jedynie wykroczenia. Dlatego orzeczenie sądu musiało zostać uchylone i przekazane do ponownego rozpoznania.
Wyrok Izby Karnej SN z 26 marca 2025 r., sygnatura akt IV KK 85/25
Cena promocyjna: 75.6 zł
|Cena regularna: 84 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 60.48 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
