BOLESŁAW BIERUT
PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
podaje do powszechnej wiadomości:
W dniu 10 lutego 1947 r. został podpisany w Paryżu Traktat Pokoju z Włochami; Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraził na niego swą zgodę dnia 14 listopada 1947 r.
Po zaznajomieniu się z powyższym Traktatem, uznałem go i uznaję za słuszny w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim zawartych; oświadczam, że wymieniony Traktat jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony, oraz przyrzekam, że będzie niezmiennie zachowywany.
Na dowód czego poleciłem wycisnąć na Akcie niniejszym pieczęć Rzeczypospolitej.
w Warszawie, dnia 3 grudnia 1947 r.
(Tekst traktatu zawiera załącznik do niniejszego numeru).
TRAKTAT POKOJU Z WŁOCHAMI 1947 R.
Zważywszy, że Włochy w ustroju faszystowskim stały się jedną ze stron trójprzymierza wraz z Niemcami i Japonią, że przedsięwzięły wojnę napastniczą i w związku z tym spowodowały stan wojny ze wszystkimi Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi oraz innymi Narodami Zjednoczonymi i że ponoszą swoją część odpowiedzialności za wojnę;
Zważywszy, że w wyniku zwycięstw wojsk Sprzymierzonych oraz przy pomocy elementów demokratycznych ludu włoskiego ustrój faszystowski został obalony we Włoszech dnia 25 lipca 1943 r. oraz że Włochy, po bezwarunkowej kapitulacji, podpisały warunki zawieszenia broni w dniu 3 i 29 września tegoż roku;
Zważywszy, że po wspomnianym zawieszeniu broni włoskie siły zbrojne, zarówno rządowe jak i należące do Ruchu Oporu, wzięły czynny udział w wojnie przeciwko Niemcom, że Włochy wypowiedziały Niemcom wojnę dnia 13 października 1943 r. i że w ten sposób stały się stroną współwalczącą przeciwko Niemcom;
Zważywszy, że Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone oraz Włochy pragną zawrzeć traktat pokoju, który by zgodnie z zasadami sprawiedliwości uregulował zagadnienia pozostające w zawieszeniu w wyniku wyżej wymienionych wydarzeń oraz który by stanowił podstawę przyjaznych stosunków między nimi, umożliwiając w ten sposób Mocarstwom Sprzymierzonym i Stowarzyszonym poparcie wniosku Włoch o przyjęcie ich na członka Organizacji Narodów Zjednoczonych jak również o przystąpienie do każdej konwencji zawartej pod auspicjami Narodów Zjednoczonych;
Z tych względów postanowiły ogłosić zakończenie stanu wojny i zawrzeć w tym celu niniejszy Traktat Pokoju oraz wyznaczyły do tego niżej podpisanych Pełnomocników, którzy, po okazaniu swych pełnomocnictw uznanych za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodzili się na następujące postanowienia:
KLAUZULE TERYTORIALNE
- Granice.
Granice Włoch pozostają takie, jakie były w dniu 1 stycznia 1938 r., z zastrzeżeniem zmian wskazanych w artykułach 2, 3, 4, 11 i 22. Linia tych granic wskazana jest na mapach załączonych do niniejszego Traktatu (załącznik I). W wypadku rozbieżności pomiędzy tekstem opisującym granice a mapami, przyjmuje się tekst jako obowiązujący.
Granica pomiędzy Włochami i Francją, jaka istniała w dniu 1 stycznia 1938 r., będzie zmieniona w sposób następujący:
Granica będzie biegła wzdłuż działu wód odchylając się od dotychczasowej granicy mniej więcej 2 kilometry na północny zachód od Schroniska, przecinając drogę mniej więcej o 1 kilometr na północny wschód od Schroniska i łącząc się z dotychczasową granicą mniej więcej 2 kilometry na południowy wschód od Schroniska.
Granica odbiegnie od granicy dotychczasowej o mniej więcej 3 kilometry na północny zachód od szczytu Rochemelon, przetnie drogę mniej więcej o 4 kilometry na południowy wschód od Schroniska i połączy się z dotychczasową granicą mniej więcej o 4 kilometry na północny wschód od Mont d'Ambin.
Granica odbiegnie od granicy dotychczasowej w Colla Longa, podąży wzdłuż działu wód przez górę Clapier, przełęcz Tenda i górę Marguareis, skąd pobiegnie w kierunku południowym przez górę Saccarello, górę Vacchi, górę Pietravechia, górę Lega i dojdzie do punktu położonego w przybliżeniu o 100 metrów od dotychczasowej granicy w pobliżu przęłęczy Pegairolle mniej więcej o 5 kilometrów na północny wschód od Breil; stamtąd w kierunku południowo zachodnim połączy się z dotychczasową granicą w odległości około 100 metrów na południowy zachód od góry Mergo.
Granica pomiędzy Włochami i Jugosławią będzie określona w sposób następujący:
Nowa granica biegnie linią wychodzącą od punktu zbiegu granic Austrii, Włoch i Jugosławii, jakie istniały w dniu 1 stycznia 1938 r. i kierującą się na południe wzdłuż granicy z roku 1938 pomiędzy Jugosławią i Włochami aż do punktu zbiegu tej granicy z administracyjną linią podziału rozgraniczającą włoskie prowincje Friuli (Udine) i Gorizia;
od tego punktu linia ta biegnie wzdłuż wspomnianej granicy administracyjnej aż do punktu położonego w przybliżeniu 0,5 kilometra na północ od wsi opisanej w załączniku I;
odbiegając w tym punkcie od administracyjnej linii podziału, rozgraniczające włoskie prowincje Friuli i Gorizia, linia ta biegnie na wschód aż do punktu położonego w przybliżeniu 0,5 kilometra na zachód od wsi Vercoglia di Cosbana i stamtąd kieruje się na południe pomiędzy dolinami Quarnizzo i Cosbana aż do punktu położonego w przybliżeniu o 1 kilometr na południowy zachód od wsi Fleana, z tym, że zakrzywia się w taki sposób, iż przecina rzekę Recca w punkcie położonym w przybliżeniu o 1,5 kilometra na wschód od Iudrio, pozostawiając po wschodniej stronie drogę prowadzącą od Cosbona przez Nebola do Castel Dobra;
stamtąd linia biegnie w kierunku południowo - wschodnim, przechodząc bezpośrednio na południe od drogi pomiędzy kotą 111 i 172, następnie na południe od drogi z Vipulzano do Uclanzi przez koty 57 i 122, przecinając tę ostatnią drogę mniej więcej o 100 metrów na wschód od koty 122, a następnie odchylając się ku północy w kierunku punktu położonego o 350 metrów na południowy wschód od koty 266;
przechodząc o mniej więcej 0,5 kilometra na północ od wsi San Floriano, linia przebiega następnie w kierunku wschodnim aż do góry Sabotino (kota 610), pozostawiając po stronie północnej wieś Poggio San Valentino;
od góry Sabotino linia graniczna kieruje się ku południowi i przecina rzekę Isonzo (Soca) na wysokości miasta Salcano, które pozostawia na terytorium jugosłowiańskim; ciągnie się ona następnie bezpośrednio na zachód od linii kolejowej łączącej Canale d'Isonzo z Montespino aż do punktu położonego około 750 metrów na południe od drogi pomiędzy Gorizia i Aisovizza;
następnie, odbiegając od linii kolejowej, linia graniczna odchyla się w kierunku południowo - zachodnim, pozostawiając na terytorium jugosłowiańskim miasto San Pietro, a na terytorium włoskim Schronisko wraz z drogą, która przebiega koło niego, przecina w odległości około 700 metrów od stacji Gorizia San Marco linię łącznikową pomiędzy linią kolejową wyżej wymienioną a koleją Sagrado - Cormons, biegnie wzdłuż cmentarza w Gorizii, który pozostaje na terytorium włoskim, przechodzi pomiędzy szosą Nr 55 łączącą Gorizię z Triestem, pozostającą na terytorium włoskim, a skrzyżowaniem dróg znajdującym się w kocie 54, pozostawiając na terytorium jugosłowiańskim miasta Vertoiba i Merna, i dochodzi do punktu znajdującego się w przybliżeniu w kocie 49;
stamtąd linia graniczna biegnie w dalszym ciągu w kierunku południowym poprzez płaskowzgórze Carso mniej więcej o 1 kilometr na wschód od szosy Nr 55, pozostawiając na wschodniej stronie wieś Opacchiasella a po zachodniej wieś Iamiano;
od punktu położonego w przybliżeniu o 1 kilometr na wschód od Iamiano, linia graniczna biegnie wzdłuż granicy administracyjnej, dzielącej prowincje Gorizia i Triest, aż do punktu znajdującego się w przybliżeniu o 2 kilometry na północny wschód od wsi San Giovanni i o mniej więcej o 0,5 kilometra na północny zachód od koty 208, który to punkt stanowi zbieg granic Jugosławii, Włoch i Wolnego Terytorium Triestu.
Mapa, do której odnosi się ten opis, znajduje się w załączniku I.
Granica pomiędzy Włochami i Wolnym Terytorium Triestu będzie ustalona w sposób następujący:
Granica wybiega od punktu położonego na granicznej linii administracyjnej, dzielącej prowincje Gorizia i Triest, mniej więcej o 2 kilometry na północny wschód od wsi San Giovanni i mniej więcej o 0,5 kilometra na północny zachód od koty 208, który to punkt stanowi zbieg granic Jugosławii, Włoch i Wolnego Terytorium Triestu, i podąża w kierunku południowo - zachodnim aż do punktu przylegającego do szosy Nr 14 i położonego mniej więcej o 1 kilometr na północny zachód od zbiegu szos Nr 55 i 14, które biegną: jedna z Gorizii, druga z Monfalcone do Triestu;
stamtąd granica biegnie w kierunku południowym aż do punktu znajdującego się w zatoce Panzano, w równej odległości od Punta Sdobba przy ujściu rzeki Isonzo (Soca) i od Castello Vecchio przy Duino, mniej więcej w odległości 3,3 kilometra na południe od punktu, w którym linia graniczna oddala się od wybrzeża, w przybliżeniu o 2 kilometry na północny zachód od miasta Duino;
stamtąd linia graniczna dochodzi do otwartego morza, przechodząc w równej odległości od wybrzeża włoskiego i od wybrzeż Wolnego Terytorium Triestu.
Mapa, do której odnosi się ten opis, znajduje się w załączniku I.
- Francja (Klauzule specjalne)
Włochy odstępują Francji wraz ze wszystkimi prawami suwerennymi, terytorium poprzednio należące do Włoch a położone po francuskiej stronie granicy francusko - włoskiej, określonej w artykule 2.
Rząd Włoski przekaże Rządowi Francuskiwmu wszystkie archiwa historyczne i administracyjne, odnoszące się do okresu przed rokiem 1860, które dotyczą terytorium odstąpionego Francji na mocy Traktatu z dnia 24 marca 1860 r. oraz Konwencji z dnia 23 sierpnia 1860 r.
Celem zapewnienia Włochom udogodnień identycznych do tych, jakie posiadały one odnośnie energii hydroelektrycznej i wody dostarczanej przez jezioro Mont Cenis przed odstąpieniem tego rejonu Francji, Włochy otrzymają od Francji na mocy układu dwustronnego gwarancje techniczne określone w załączniku III.
W tym celu, aby Włochy nie doznały żadnego uszczerbku w dostawie energii elektrycznej, jaką przed odstąpieniem Francji rejonu Tende - La Brigue otrzymywały ze źródeł istniejących w tym rejonie, Włochy uzyskają od Francji na mocy układu dwustronnego gwarancje techniczne określone w załączniku III.
- Austria (Klauzule specjalne)
- Federacyjna Republika Ludowa Jugosławii (Klauzule specjalne)
od północy równoleżnikiem 42°50'N.
od południa równoleżnikiem 42°42'N.
od wschodu południkiem 17°10'E.
od zachodu południkiem 16°25'E.
od północy linią przecinającą Porto del Quteto w równej odległości od linii wybrzeża Wolnego Terytorium Triestu oraz od linii wybrzeża jugosłowiańskiego, a stamtąd biegnącą od punktu 45°15'N. - 13°24'E.
od południa równoleżnikiem 44°23'N.
od zachodu linią łączącą następujące punkty:
1) 45°15'N. - 13°24'E.
2) 44°51'N. - 13°37'E.
3) 44°23'N. - 14°18'30"E.
od wschodu zachodnim wybrzeżem Istrii oraz wyspami i terytorium kontynentalnym Jugosławii.
Mapa tych rejonów znajduje się w załączniku I.
Wyspa Pelagosa pozostanie na przyszłość zdemilitaryzowana.
W Pelagosa i na wodach sąsiednich rybacy włoscy będą korzystali z tych samych praw, jakie tam przysługiwały rybakom jugosłowiańskim przed dniem 6 kwietnia 1941 r.
Zaopatrzenie w wodę gminy Goryzia i jej okolic będzie uregulowane zgodnie z przepisami zawartymi w załączniku V.
- Grecja (Klauzule specjalne)
KLAUZULE POLITYCZNE
Klauzule ogólne
Włochy przedsięwezmą wszelkie środki konieczne do zapewnienia wszystkim osobom pozostającym pod ich jurysdykcją, bez różnicy ras, płci, języka lub wyznania, korzystanie z praw człowieka i wolności podstawowych, włącznie z wolnością wypowiadania się, wolnością prasy i publikacji, wolnością kultu religijnego, wolnością przekonań politycznych i zgromadzeń publicznych.
Włochy nie będą prześladować ani uciskać obywateli włoskich członków sił zbrojnych, jedynie z tego powodu, że w okresie pomiędzy 10 czerwca 1940 r., a datą wejścia w życie niniejszego Traktatu wyrażali oni swoją sympatię dla sprawy Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych lub też prowadzili jakąś działalność na rzecz tejże sprawy.
Włochy, które stosownie do artykułu 30 Układu o Zawieszeniu Broni, przedsięwzieły środki celem rozwiązania istniejących we Włoszech organizacji faszystowskich, zobowiązują się do niedopuszczenia do ponownego powstania na ich terytorium organizacyj tego rodzaju, posiadających charakter polityczny, wojskowy lub półwojskowy a, których celem jest pozbawienie ludu jego praw demokratycznych.
Włochy zobowiązują się uznać pełną moc Traktatu Pokoju z Rumunią, Bułgarią, Węgrami i Finlandią oraz inne układy i porozumienia mające na celu przywrócenie pokoju, które już zostały zawarte przez Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone w sprawie Austrii, Niemiec i Japonii.
- Prawa cywilne i polityczne
Optowanie ze strony męża nie pociągnie za sobą opcji żony. Opcja ze strony ojca lub w wypadku jego śmierci opcja ze strony matki, pociągnie za sobą automatycznie opcję wszystkich dzieci, które nie ukończyły 18 lat, a nie pozostają w związkach małżeńskich.
- Wolne Terytorium Triestu
Granicę pomiędzy Jugosławią a Wolnym Terytorium Triestu ustala się w sposób następujący:
Mapa, do której odnosi się ten opis, znajduje się w załączniku I.
- Kolonie włoskie
- Interesy szczególne Chin
Włochy zrzekają się na korzyść Chin wszystkich przywilejów i korzyści wynikających z postanowień Protokołu Końcowego podpisanego w Pekinie dnia 7 września 1901 r. wraz z wszystkimi załącznikami, notami i dokumentami uzupełniającymi oraz uznają, że odnośnie Włoch wyżej wymieniony Protokół, załączniki, noty i dokumenty utraciły moc prawną. Włochy zrzekają się również wszelkich roszczeń o odszkodowanie z tego tytułu.
Włochy zgadzają się na unieważnienie umowy zawartej z Rządem Chińskim, na mocy której została ustanowiona koncesja Włoska w Tiensinie, oraz zgadzają się na przekazanie Rządowi Chińskiemu wszelkich dóbr i archiwów, dotyczących administracji tej koncesji.
Włochy zrzekają się na korzyść Chin praw przyznanych im odnośnie koncesyj międzynarodowych w Szanghaju i w Amoy oraz zgadzają się na przekazanie Rządowi Chińskiemu zarządu i kontroli nad tymi koncesjami.
- Albania
Włochy uznają suwerenność i niezawisłość Państwa Albańskiego i zobowiązują się do ich szanowania.
Włochy uznają, że wyspa Saseno stanowi część terytorium albańskiego i zrzekają się wszelkich roszczeń do tej wyspy.
Włochy zrzekają się formalnie na korzyść Albanii wszelkich dóbr (z wyjątkiem nieruchomości zwykle zajmowanych przez placówki dyplomatyczne lub konsularne), wszelkich praw, koncesyj, interesów oraz korzyści wszelkiego rodzaju w Albanii, należących do Państwa Włoskiego lub do Włoskich instytucyj o charakterze publicznym. Włochy zrzekają się również wszelkich roszczeń do interesów specjalnych lub wpływów szczególnych w Albanii, nabytych w wyniku agresji z dnia 7 kwietnia 1939 r. lub na mocy traktatów i układów zawartych przed tą datą.
Klauzule ekonomiczne niniejszego Traktatu, będące podstawą uprawnień Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych, będą się odnosiły do innych dóbr włoskich oraz do innych stosunków gospodarczych pomiędzy Albanią i Włochami.
Obywatele włoscy w Albanii będą korzystali z takich samych praw jak obywatele innych Państw obcych; jednakże Włochy uznają ważność wszelkich kroków, podjętych przez Albanię celem unieważnienia lub zmiany koncesji lub praw szczególnych, przyznanych obywatelom włoskim, pod warunkiem, że kroki te zostaną przedsięwzięte w terminie jednego roku od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu.
Włochy uznają za nieważne i niebyłe wszelkie układy i porozumienia zawarte pomiędzy Włochami a władzami ustanowionymi przez Włochy w Albanii pomiędzy dniem 7 kwietnia 1939 r. a dniem 3 września 1943 r.
Włochy uznają ważność wszelkich kroków, których podjęcie Albania może uznać za konieczne celem potwierdzenia wyżej wymienionych zasad lub wprowadzenia ich w życie.
- Etiopia
Włochy uznają suwerenność i niezawisłość Państwa Etiopskiego i zobowiązują się do ich szanowania.
Włochy zrzekają się formalnie na korzyść Etiopii wszelkich dóbr (z wyjątkiem nieruchomości zwykle zajmowanych przez placówki dyplomatyczne lub konsularne), wszelkich praw, interesów oraz korzyści wszelkiego rodzaju, nabytych w jakimkolwiek czasie w Etiopii przez Państwo Włoskie, a także wszelkich dóbr o charakterze publicznym, określonych w paragrafie 1 załącznika XIV niniejszego Traktatu.
Włochy zrzekają się również wszelkich roszczeń do jakichkolwiek interesów specjalnych lub wpływów szczególnych w Etiopii.
Włochy uznają ważność wszystkich środków, które Rząd Etiopski przedsięwziął lub przedsięweźmie w przyszłości celem unieważnienia kroków, podjętych przez Włochy w stosunku do Etiopii po dniu 3 października 1935 r. względnie skutków tych kroków.
Obywatele włoscy w Etiopii będą korzystali z takich samych praw jak obywatele innych Państw obcych; jednakże Włochy uznają ważność wszelkich kroków, podjętych przez Rząd Etiopski celem unieważnienia lub zmiany koncesji lub praw szczególnych, przyznanych obywatelom włoskim, pod warunkiem, że kroki te zostaną przedsięwzięte w terminie jednego roku od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu.
W okresie 18 miesięcy od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu Włochy zwrócą wszelkie dzieła sztuki, przedmioty kultu religijnego, archiwa, oraz przedmioty o wartości historycznej, które należały do Etiopii lub jej obywateli a zostały przewiezione z Etiopii do Włoch po dniu 3 października 1935 r.
Datą, począwszy od której postanowienia niniejszego Traktatu będą się stosowały do wszystkich spraw i faktów wszelkiego rodzaju, będących źródłem odpowiedzialności Włoch lub obywateli włoskich w stosunku do Etiopii, ustanawia się dzień 3 października 1935 r.
- Układy międzynarodowe
Włochy zobowiązują się przyjąć wszelkie porozumienia, które zostały zawarte lub mogą być zawarte w przyszłości odnośnie likwidacji Ligi Narodów, Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej oraz Międzynarodowej Komisji Finansowej w Grecji.
Włochy zrzekają się wszelkich praw, wszelkich tytułów prawnych i wszelkich roszczeń wynikających z ustroju mandatowego lub z zobowiązań wszelkiego rodzaju, wynikających z tego ustroju oraz zrzekają się wszelkich praw specjalnych Państwa Włoskiego odnośnie jakiegokolwiek z terytoriów mandatowych.
Włochy uznają postanowienia Aktu Końcowego z dnia 31 sierpnia 1945 r. i Układu Francusko-Brytyjskiego z tej samej daty, dotyczących statutu Tangeru, oraz wszystkie kroki, jakie Mocarstwa, będące sygnatariuszami powyższych dokumentów, mogą podjąć celem nadania im mocy prawnej.
Włochy zobowiązują się do uznania wszelkich układów, które zainteresowane Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone będą mogły zawrzeć w przyszłości, celem wprowadzenia w traktatach, odnoszących się do basenu Kongo, zmian zmierzających do uzgodnienia tychże traktatów z Kartą Narodów Zjednoczonych, oraz uznają ważność tych układów.
Włochy zrzekają się wszelkich praw i interesów, jakie mogą posiadać na mocy artykułów 16 Traktatu Lozańskiego podpisanego dnia 24 lipca 1923 r.
- Traktaty dwustronne
ZBRODNIARZE WOJENNI
KLAUZULE WOJSKOWE, MORSKIE I LOTNICZE
- Okres obowiązywania
Każda z klauzul wojskowych, morskich i lotniczych niniejszego Traktatu pozostanie w mocy aż do czasu, kiedy zostanie zmieniona całkowicie lub częściowo na mocy układu pomiędzy Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi a Włochami, względnie od chwili, kiedy Włochy staną się członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych, na mocy układu pomiędzy Radą Bezpieczeństwa a Włochami.
- Ograniczenia ogólne
b) Przyjmuje się, że system ten obejmie jedynie stanowiska dla artylerii i piechoty (zarówno pojedyncze jak i połączone w zespoły), kazamaty i forty wszelkich rodzajów, urządzenia ochronne dla personelu, sprzętu, zaopatrzenia i amunicji, wojskowe obserwatoria i kolejki linowe, bez względu na to, jakie jest znaczenie tych urządzeń, stan ich konserwacji lub stopień modernizacji, oraz bez względu na to, czy urządzenia te są metalowe, murowane, betonowe lub wydrążone w skale.
b) Zakaz ten nie dotyczy innych typów fortyfikacyj niestałych lub koszar i urządzeń na powierzchni, przeznaczonych jedynie do utrzymywania porządku wewnętrznego oraz lokalnej obrony granic.
b) Przyjmuje się, że te fortyfikacje i urządzenia obejmują jedynie stanowiska dla artylerii i piechoty (zarówno pojedyńcze jak i połączone w zespoły), kazamaty i forty wszelkich rodzajów, urządzenia ochronne dla personelu, sprzętu, zaopatrzenia i amunicji, wojskowe obserwatoria i kolejki linowe, bez względu na to, jakie jest znaczenie tych urządzeń, stan ich konserwacji lub stopień modernizacji, oraz bez względu na to, czy urządzenia te są metalowe, murowane, betonowe lub wydrążone w skale.
b) Zakaz ten nie dotyczy innych typów fortyfikacyj niestałych lub koszar i urządzeń na powierzchni, przeznaczonych jedynie do utrzymywania porządku wewnętrznego oraz lokalnej obrony granic.
Włochom nie wolno będzie posiadać, produkować lub dokonywać doświadczeń z:
Włochom zabrania się, na własnym terytorium lub poza jego granicami, nabywania materiału wojennego niemieckiego lub japońskiego, albo wyprodukowanego na podstawie planów niemieckich lub japońskich, jak również produkowanie materiałów tego rodzaju.
Włochom nie będzie wolno produkować lub posiadać, z tytułu publicznego lub prywatnego, sprzętu wojennego w ilości większej lub odmiennego typu od tego, jaki jest konieczny dla sił zbrojnych, których posiadanie przez Włochy jest dozwolone na mocy działu III, IV i V poniżej.
Łączna ilość ciężkich i średnich czołgów posiadanych przez włoskie siły zbrojne nie może przekraczać 200.
W żadnym wypadku oficer lub podoficer byłej milicji faszystowskiej lub byłej faszystowskiej armii republikańskiej nie będzie mógł być przyjęty w stopniu oficera lub podoficera do służby we włoskiej armii, flocie, lotnictwie lub oddziałach karabinierów, z wyjątkiem tych ludzi, którzy zostali zrehabilitowani przez odpowiednie władze i zgodnie z prawem włoskim.
- Ograniczenie dotyczące floty włoskiej
Uzupełnienie zapasów części wymiennych oraz materiału potrzebnego do posługiwania się bronią okrętową winno być wydane w ilościach i w terminie ustalonych przez Rządy Czterech Mocarstw, ale w każdym razie w terminie jednego roku od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu.
Włochy będą również mogły, pod nadzorem akredytowanych w Rzymie Ambasadorów Stanów Zjednoczonych Ameryki, Francji, Zjednoczonego Królestwa i Związku Radzieckiego, wydobyć wszelki sprzęt i wszelkie części zamienne nie mające charakteru ekwipunku wojskowego, a dające się łatwo przerobić na użytek cywilny w gospodarce włoskiej.
W ciągu dwóch miesięcy od chwili ukończenia usuwania min przez flotę włoską, personel dodatkowy, określony w paragrafie 2, winien być zwolniony lub wcielony do stanów liczebnych wymienionych powyżej.
- Ograniczenia dotyczące armii włoskiej
Armia włoska łącznie z oddziałami obrony granic będzie ograniczona do stanu 185.000 ludzi, wliczając w to personel dowodzący, jednostki bojowe i służbę pomocniczą, oraz do 65.000 karabinierów; w każdym razie stan liczebny obu tych grup będzie mógł odbiegać od podanego powyżej w granicach 10.000 ludzi, z zastrzeżeniem, że łączny ich stan nie może przekroczyć 250.000 ludzi. Organizacja i uzbrojenie włoskich sił lądowych oraz ich rozmieszczenie na całym terytorium włoskim winny mieć na względzie wyłącznie zadania o charakterze wewnętrznym, potrzeby lokalnej obrony granic włoskich oraz obrony przeciwlotniczej.
Personel armii włoskiej, przewyższający stan liczebny określony w artykule 61, winien być zwolniony w terminie sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszego Traktatu.
Osobom, nie wchodzącym w skład armii włoskiej lub oddziałów karabinierów, nie wolno w żadnej formie przechodzić przeszkolenia wojskowego w rozumieniu załącznika XIII B.
- Ograniczenia dotyczące lotnictwa włoskiego.
Włoskie lotnictwo wojskowe, przekraczające stan liczebny określony w artykule 65 powyżej, zostanie rozwiązane w terminie sześciu miesięcy od daty wejścia w życie niniejszego Traktatu.
- Przeznaczenie sprzętu wojskowego (określonego w załączniku XIII C)
- Akcja zapobiegawcza przeciw zbrojeniom Niemiec i Japonii
Włochy zobowiązują się ściśle współpracować z Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi celem uniemożliwienia Niemcom i Japonii przedsięwzięcia poza granicami terytorium niemieckiego i japońskiego kroków mających na celu ich ponowne zbrojenie się.
Włochy zobowiązują się nie dopuścić ani do zatrudnienia, ani do szkolenia na terytorium włoskim jakich bądź techników, wliczając w to personel lotnictwa wojskowego lub cywilnego, którzy są lub byli obywatelami niemieckimi lub japońskimi.
Włochy zobowiązują się do nienabywania i nieprodukowania żadnych samolotów cywilnych wzoru niemieckiego lub japońskiego lub posiadających ważne elementy produkcji lub pomysłu niemieckiego albo japońskiego.
- Jeńcy wojenni
- Usuwanie min
Z chwilą wejścia w życie niniejszego Traktatu Włochy zostaną zaproszone na członka Komisji dla strefy śródziemnomorskiej, wchodzącej w skład Międzynarodowej Organizacji Usuwania Min z Wód Europejskich; Włochy zobowiązują się do zachowania do dyspozycji Centralnej Komisji Usuwania Min wszystkich swoich środków służących do odminowania, aż do końca powojennego okresu usuwania min, jaki zostanie ustalony przez Komisję Centralną.
WYCOFANIE WOJSK SPRZYMIERZONYCH
ROSZCZENIA WYNIKŁE Z WOJNY
- Odszkodowania
A. Odszkodowania na rzecz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.
B. Odszkodowania na rzecz Albanii, Etiopii, Grecji i Jugosławii.
Albanii - w wysokości 5,000.000 dolarów amerykańskich;
Etiopii - w wysokości 25,000.000 dolarów amerykańskich;
Grecji - w wysokości 105,000.000 dolarów amerykańskich;
Jugosławii - w wysokości 125,000.000 dolarów amerykańskich.
Sumy te zostaną zapłacone w okresie 7 lat od wejścia w życie niniejszego Traktatu. W ciągu pierwszych 2 lat nie będą miały miejsca żadne świadczenia obciążające bieżącą produkcję przemysłową.
b) Celem uniknięcia sporów lub zbiegu roszczeń o rozdział produkcji i zasobów włoskich pomiędzy poszczególne Państwa, posiadające prawo do odszkodowań na mocy części B niniejszego artykułu, każdy Rząd, mający prawo do odszkodowań na mocy części B niniejszego artykułu oraz Rząd Włoski winny zawiadomić Czterech Ambasadorów o rozpoczęciu rokowań, zmierzających do zawarcia porozumienia zgodnie z postanowieniami paragrafu 3 powyżej, a także o przebiegu rokowań. W wypadku powstania różnicy zdań w czasie trwania rokowań, Czterej Ambasadorowie będą uprawnieni do rozstrzygnięcia każdego zagadnienia przedłożonego im przez jeden z dwóch Rządów lub przez jakikolwiek inny Rząd, mający prawo do odszkodowań na mocy części B niniejszego artykułu.
c) Porozumienia po ich zawarciu zostaną podane do wiadomości Czterech Ambasadorów. Czterej Ambasadorowie mogą zalecić, aby porozumienie, które nie jest lub przestało być zgodne z zasadami wyrażonymi w paragrafie 3 lub w ustępie (b) powyżej, zostało odpowiednio zmienione.
C. Postanowienia specjalne dotyczące dostaw przedterminowych.
Żadne postanowienie części A i części B niniejszego artykułu nie wyklucza w okresie pierwszych dwóch lat świadczeń dokonywanych z produkcji bieżącej, a przewidzianych w paragrafie 2) (c) części A i w paragrafie 2) (b) części B, jeżeli świadczenia takie mają miejsce w wykonaniu porozumień zawartych pomiędzy Rządem uprawnionym do odszkodowań a Rządem Włoskim.
D. Odszkodowania na rzecz innych Państw.
E. Wynagrodzenie za majątek zabrany na rzecz odszkodowań.
Rząd Włoski zobowiązuje się wynagrodzić straty wszystkim osobom fizycznym i prawnym, których majątek na mocy postanowień niniejszego artykułu został użyty na odszkodowania na rzecz państw obcych.
- Restytucje ze strony Włoch
- Zrzeczenie się roszczeń przez Włochy.
Zrzeczenie to obejmuje:
MAJĄTKI, PRAWA I INTERESY
- Majątki Narodów Zjednoczonych we Włoszech
b) Obywatele Narodów Zjednoczonych, posiadających, bezpośrednio lub pośrednio, interesy majątkowe w spółkach lub towarzystwach, nie mających obywatelstwa Narodów Zjednoczonych w rozumieniu paragrafu 9 (a) niniejszego artykułu, którzy zostali poszkodowani z powodu strat lub szkód majątkowych, poniesionych na terytorium włoskim, otrzymują odszkodowanie zgodnie z zasadami wyrażonymi w ustępie (a) powyżej. Odszkodowanie to będzie obliczone na podstawie ogólnych strat lub szkód poniesionych przez daną Spółkę lub Towarzystwo i będzie pozostawać w takim samym stosunku do tych strat lub szkód, w jakim udział wyżej wymienionych osób pozostaje do łącznego kapitału danego towarzystwa lub danej firmy.
c) Odszkodowanie będzie przekazane, wolne od wszelkich świadczeń, podatków i innych obciążeń. Będzie ono mogło być swobodnie użyte na terytorium Włoch, lecz będzie podlegało tym ograniczeniom dewizowym, jakie w danym momencie mogą obowiązywać we Włoszech.
d) Rząd Włoski przyzna obywatelom Narodów Zjednoczonych odszkodowanie w lirach w takim samym stosunku, jak odszkodowanie przewidziane w ustępie (a) powyżej, celem wyrównania szkód lub strat wynikających z zarządzeń specjalnych wydanych w stosunku do ich majątku, a nie dotyczących majątków włoskich. Ustęp ten nie dotyczy utraconego zysku.
Wyrażenie "obywatele Narodów Zjednoczonych" obejmują również wszelkie osoby fizyczne oraz Towarzystwa i Spółki, które według ustawodawstwa obowiązującego we Włoszech w czasie wojny były uważane za nieprzyjacielskie.
- Majątki włoskie na terytorium Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych
b) Włoskie kable podmorskie, łączące punkt położony na terytorium jednego z Mocarstw Sprzymierzonych lub Stowarzyszonych z punktem położonym na terytorium włoskim, będą uważane za majątek włoski w rozumieniu niniejszego artykułu, o ile chodzi o instalacje końcowe lub części kabli znajdujące się na wodach terytorialnych danego Mocarstwa Sprzymierzonego lub Stowarzyszonego.
- Oświadczenie Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych w sprawie roszczeń
Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone oświadczają, że prawa przyznane im na mocy artykułu 74 i 79 niniejszego Traktatu pokrywają wszelkie ich roszczenia, jak również roszczenia ich obywateli, związane ze szkodami i stratami, będącymi wynikiem wojny, włącznie z czynnościami podjętymi na skutek okupacji ich terytorium, za które odpowiedzialność spada na Włochy, a które miały miejsce poza granicami terytorium włoskiego, jednak z wyłączeniem roszczeń, opartych na artykułach 75 i 78.
- Długi
OGÓLNE STOSUNKI GOSPODARCZE
ROZSTRZYGANIE SPORÓW
RÓŻNE KLAUZULE GOSPODARCZE
Artykuły 75, 78, 82 i załącznik XVII niniejszego Traktatu będą się odnosiły do Mocarstw przymierzonych i Stowarzyszonych oraz do tych Narodów Zjednoczonych, które zerwały stosunki dyplomatyczne z Włochami lub z którymi Włochy zerwały stosunki dyplomatyczne. Artykuły te i ten załącznik będą się odnosiły również do Albanii i Norwegii.
Postanowienia załączników VIII, X, XIV, XV, XVI i XVII oraz postanowienia innych załączników będą uważane za integralną część niniejszego Traktatu oraz będą posiadały taką samą moc i takie same skutki prawne.
POSTANOWIENIA KOŃCOWE
Żadne Państwo wymienione we wstępie niniejszego Traktatu jako jedno z Mocarstw Sprzymierzonych lub Stowarzyszonych ani jego obywatele, nie nabywają na podstawie niniejszego Traktatu żadnych praw i przywilejów dopóty, dopóki nie stanie się stroną tego Traktatu przez złożenie dokumentu ratyfikacji.
Traktat niniejszy, którego teksty francuski, angielski i rosyjski są jednakowo autentyczne, podlega ratyfikacji przez Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone. Podlega on również ratyfikacji przez Włochy. Wejdzie on w życie natychmiast po złożeniu dokumentów ratyfikacyjnych przez Stany Zjednoczone Ameryki, Francję, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Dokumenty ratyfikacyjne powinny być w możliwie najkrótszym czasie złożone Rządowi Republiki Francuskiej.
W stosunku do tych Mocarstw Sprzymierzonych lub Stowarzyszonych, które złożą swoje dokumenty ratyfikacyjne w czasie późniejszym, Traktat wejdzie w życie z chwilą złożenia tych dokumentów. Traktat niniejszy będzie złożony w archiwach Rządu Republiki Francuskiej, który każdemu z Państw podpisujących wyda odpis uwierzytelniony za zgodność.
Przekład
LISTA ZAŁĄCZNIKÓW
Załącznik II - Granica francusko-włoska: szczegółowy opis odcinków granicy, według zmian przewidzianych w artykule 2.
Załącznik III - Gwarancje odnoszące się do Mont Cenis i rejonu Tende-la Brigue.
Załącznik IV - Postanowienia uzgodnione przez Rządy Austriacki i Włoski w dniu 5 września 1946.
Załącznik V - Zaopatrywanie w wodę gminy Gorycja i jej okolic.
Załącznik VI - Stały Statut Wolnego Terytorium Triestu.
Załącznik VII - Dokument odnoszący się do tymczasowego ustroju Wolnego Terytorium Triestu.
Załącznik VIII - Dokument dotyczący Wolnego Portu Triestu.
Załącznik IX - Postanowienia techniczne dotyczące Wolnego Terytorium Triestu.
Załącznik X - Postanowienia ekonomiczne i finansowe dotyczące Wolnego Terytorium Triestu.
Załącznik XI - Wspólna deklaracja Rządów Stanów Zjednoczonych Ameryki, Francji, Zjednoczonego Królestwa i Związku Radzieckiego w przedmiocie włoskich posiadłości tertorialnych w Afryce.
Załącznik XII - Lista okrętów wojennych:
A. które Włochy mają zatrzymać,
B. które mają być wydane przez Włochy.
Załącznik XIII - Definicje:
A. Terminy morskie.
B. Szkolenie wojskowe, lotnicze i morskie.
C. Definicje i wykaz sprzętu wojennego.
D. Definicja terminów "demilitaryzacja" i "zdemilitaryzowany".
Załącznik XIV - Postanowienia ekonomiczne i finansowe, dotyczące terytoriów odstąpionych.
Załącznik XV - Postanowienia specjalne dotyczące pewnych rodzajów własności:
A. Własność przemysłowa, literacka i artystyczna.
B. Ubezpieczenia.
Załącznik XVI - Umowy, przedawnienia i papiery wartościowe.
Załącznik XVII - Sądy Kaperskie i wyroki sądowe.
ZAŁĄCZNIK I
(patrz oddzielny tom).*).
A - Granica Włoch (art. 1),
B - Granica francusko-włoska (art. 2),
C - Granica włosko-jugosłowiańska (art. 3),
D - Granica Wolnego Terytorium Triestu (art. 4 i 22),
E - Strefy morskie wytyczone w artykule 11 niniejszego Traktatu.
______
*) Mapy można obejrzeć w Bibliotece Narodowej w Warszawie, w Kancelarii Departamentu Ustawodawczego Ministerstwa Sprawiedliwości oraz w archiwum Biura Prawno-Traktatowego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
ZAŁĄCZNIK II
Szczegółowy opis odcinków granicy według zmian przewidzianych w artykule 2.
Przełęcz Mały Saint-Bernard
patrz: mapa w skali 1:20.000 - Ste Foy Tarentaise Nr 1-2.
Nowa granica biegnie wzdłuż linii począwszy od skalistej granicy Lancebranlette, następnie spada ku wschodowi wzdłuż linii działu wód do punktu oznaczonego kotą 2130, skąd biegnie do Colonna Joux (2188). Od tego punktu, biegnąc nadal wzdłuż działu wód, wznosi się ponownie do Costa del Belvedere i biegnie wzdłuż jej wynurzeń skalnych, po czym wznosi się w górę Belvedere i okrąża jej szczyt, pozostawiając go w obrębie terytorium francuskiego na 120 mertów od granicy i przebiegając przez koty 2570, 2703, Bella Valetta i kotę 2746, łączy się z dawną granicą w Mt. Valaisan.
Płaskowzgórze Mont Cenis
patrz: mapa w skali 1:20.000 Nr 5-6 i 7-8 i Mont d'Ambin Nr 1-2
Nowa granica biegnie po linii, która opuszcza dawną granicę przy górze Tour, następnie podąża na zachód wzdłuż linii granicy administracyjnej, wskazanej na mapie, dalej wzdłuż potoku Vitoun od punktu, gdzie zbiega się z jego odgałęzieniem północnym i schodzi jego biegiem do Rocca della Toretta.
Biegnie następnie wzdłuż linii wynurzeń skalnych, dochodzi do strumienia płynącego z Alpe Lamet i wraz z nim schodzi do podnóża skalistej skarpy, wzdłuż której biegnie na przestrzeni około 800 metrów, dochodzące do thalwegu w punkcie położonym na około 200 metrów na północ od koty 1805.
Następnie kieruje się do szczytu osypisk wznoszących się nad Ferrera Cenisio na około 300 metrów i biegnie dalej w kierunku zachodnim spotyka się z drogą, która okrąża od wschodu Rne. Paradiso w odległości 400 metrów na zachód od pętli (1854), opuszczając ją natychmiast i skręcając na południe.
W dalszym ciągu linia graniczna przecina drogę Bar Cenisia w odległości około 100 m na południowy-wschód od Schroniska Nr 5, przecina thalweg w kierunku jeziora S. Giorgio, podąża dalej mniej więcej wzdłuż krzywej 1900 do wysokości koty 1907, obiega od południa jezioro d'Arpon, następnie dochodzi do skalnego grzebienia, wzdłuż którego biegnie w kierunku południowo-zachodnim aż do miejsca zbiegu potoków wypływających z lodowca Bard (Ghiacciaio di Bard) w punkcie położonym około 1400 m na południowy-zachód od jeziora d'Arpon.
Stamtąd, odchylając się na południe, przebiega w przybliżeniu wzdłuż krzywej 2500, przechodzi do koty 2579, następnie biegnąc wzdłuż krzywej 2600, dochodzi do jeziora della Vecchia i przy granicy administracyjnej, zaznaczonej na mapie na około 700 m na południo-wschód od jeziora, skierowuje się na drogę Passo d'Avanza i biegnie nią wzdłuż skalistego stoku do dawnej granicy, łącząc się z nią w połowie odległości między przełęczą della Vecchia a przełęczą Clapier.
Mont-Thabor
patrz: mapa w skali 1:20.000 Nvache Nr 1-2, 5-6 i 7-8. Od szczytu la Planette do Rocher de Guion (Szczyt del Suer)
Nowa granica biegnie wzdłuż linii, która oddala się od dawnej granicy u szczytu la Planette i kierując się ku południowi, przebiega wzdłuż grzbietu góry poprzez koty 2980, 3178, Rocca Bernaude (3228), koty 2842, 2780, 2877, Passo della Gallina (2671), koty 2720, 2806 i Punta Quattro Sorelle (2700).
Schodząc z pochyłości tego wierzchołka od strony wschodniej. linia graniczna pozostawia na terytorium francuskim punkt oznaczony kotą 2420, skąd wychodzi na drogę i biegnie wzdłuż niej po wschodniej jej stronie w kierunku budynków, położonych na około 200 m od koty 2253, pozostawiając tę drogę i budynki na terytorium francuskim. Następnie przechodzi thalweg'iem około 300 m na północno-wschód od koty 1915, skąd dochodzi do północno-zachodniego brzegu, który w Valle Etroite (Valle Streta) zasila urządzenia hydro-elektryczne Sette Fontane, pozostawiając zarówno ten basen jak i wspomniane urządzenia na terytorium włoskim. Okrążając basen od południa, dociera do skrzyżowania dróg w kocie 1499.
Następnie przebiega drogą, łączącą się na skraju lasu z krzywą 1500, która prowadzi linię graniczną do Comba della Gorgia w okolicy krzywej 1580; wznosi się wreszcie thalweg'iem w kierunku koty 1974 i dosięga krawędzi stromego stoku Sueur, oznaczonego przez koty 2272, 2268, 2239, 2266 i 2267, po czym biegnie tą krawędzią do miejsca spotkania się z dawną granicą, pozostawiając na terytorium francuskim grzbiet skalny i drogę, która nim przebiega.
Chaberton
patrz: mapa w skali 1:20.000 Brianon Nr 3-4
Nowa granica przebiega po linii, która opuszcza dawną granicę w punkcie oznaczonym kotą 3042 (na północ od koty 3070 i na północ od wierzchołka Trois Scies) i podąża wzdłuż skalistej grani aż do Croce del Vallonetto.
Od Croce del Vallonetto odchyla się ku południowi i biegnie wzdłuż skalistej grani, dochodząc do drogi Chaberton w punkcie, gdzie ta droga przechodzi przez kotlinę Clot des Morts.
Przecinając tę drogę i graniczący z nią thalweg, linia graniczna przebiega na przestrzeni około 1250 metrów wzdłuż krzywej 2300 biegnącej w tym terenie w kierunku południowo-wschodnim poprzez szereg skalistych wynurzeń i osypisk, następnie przecina w linii prostej wschodni stok góry Chaberton, dosięga punktu położonego o około 400 metrów na zachód od koty 2160, pozostawiając na terytorium francuskim stację średnicową kolejki liniowej znajdującą się w tym miejscu.
Stamtąd kieruje się w linii prostej poprzez szereg skalistych wałów i urwistych wąwozów do punktu (nie oznaczonego na mapie) Fontaine des Chamois w pobliżu koty 2228 (mniej więcej o 1,4 kilometra na północny wschód od Clavires), który okrąża od wschodu, podążając wzdłuz drugiej pętli drogi łączącej ten punkt z umocnionymi kaszarami Chaberton (na drodze od Czanne (Cesan…) do Clavires), pozostawiając fortyfikacje w Fontaine des Chamois na terytorium francuskim.
Dalej, biegnąc zrazu na południe wzdłuż granicy gminnej, oznaczonej na mapie, a następnie wzdłuż wału skalistego mniej więcej o 400 metrów na północ od drogi Clavires-Czanne (Cesana) odchyla się ku południowemu zachodowi, przechodząc u podnóży skalistych urwisk w odległości, umożliwiającej wybudowanie w tym miejscu drogi dla ruchu dwustronnego.
Okrążając w ten sposób od północy wioskę Clavires, pozostawioną na terytorium włoskim, napotyka Rio Secco na około 200 metrów w górę rzeki od mostu Clavires i podąża w dół jej biegiem, a następnie biegiem rzeki Doire Ripaire (Doria Riparia) aż do drogi łączącej Clavires z doliną Gimont, pozostawioną Włochom, i dalej tą drogą aż do mostu na Gimont.
Idąc w górę biegiem tej rzeki na przestrzeni około 300 metrów, linia graniczna opuszcza rzekę i podąża ścieżką górską aż do górnej stacji kolejki liniowej Clavires (przełęcz Mont Fort du Boeuf), którą pozostawia na terytorium francuskim. Następnie wzdłuż grani dochodzi do dotychczasowej granicy przy górze la Plane i słup graniczny 251. Droga w dolinie Gimont pozostaje na terytorium włoskim.
Doliny górnej Tine, Vsubie i Roya
1° - Od szczytu Colla Longa do szczytu Mercantour
patrz: mapa w skali 1:20.000 Saint Etienne de Tine Nr 3-1 i 7-8 Trois Ponts Nr 5-6
Nowa granica biegnie wzdłuż linii, która oddala się od dawnej granicy u szczytu Colla Longa i kierując się na wschód wzdłuż linii działu wód, biegnie grzbietem skalistym przechodząc przez koty 2719, 2562, a następnie przez przełęcz Seccia, dochodzi w kocie 2760 do Testa dell'Autaret, przechodzi przez kotę 2672 w kierunku przełęczy Guercia (2456) i przez koty 2640, 2693 i 2689, dochodzi do Rocche di Saboul i biegnie wzdłuż ich północnej krawędzi.
Podążając wzdłuż grani, dochodzi poprzez koty 2537, 2513, Passo del Lausfer (2461) i kotę 2573 do Testa Auta del Lausfer (2587), skąd dochyla się na południe do Testa Colla Auta, przechodząc przez szczyt Lausfer (2544), pozostawiając ten punkt po stronie włoskiej.
Stamtąd poprzez kotę 2484 i wzdłuż biegnącej granią drogi pozostawionej na terytirjum francuskim, przez koty 2240 i 2356, linia graniczna przecina Passo di Santa Anna, i przechodząc przez koty 2420 i 2407, dobiega do punktu położonego około 80 metrów na południe od punktu oznaczonego kotą 2378 (szczyt Moravacciera).
Biegnąc wzdłuż grani drogą pozostawioną na terytorium francuskim, przechodzi przez Testa Ga del Caval i kotę 2331, które pozostają na terytorium francuskim, następnie oddalając się od drogi podąża wzdłuż grani Testa dell'Adreck (2475) i przez przełęcz Lombarda i przez kotę 2556 dochodzi do szczytu Lombarda (2801).
Odchylając się na południowy-wschód, biegnie wzdłuż skalistego grzbietu i przez Passo di Peania, szczyt Vermeil, kotę 2720, pozostawioną na terytorium francuskim, poprzez Testa Comba Grossa (2792), Passo del Lupo (2730) i kotę 2936, dochodzi do góry Malinvern.
Następnie biegnąc w kierunku południowym, przechodzi przez koty 2701, 2612 i szczyt Tavels (2802), a potem w kierunku wschodnim przez koty 2823 dochodzi do Testa del Claus (2889).
Odchylając się następnie w kierunku ogólnie biorąc południowo-wschodnim, przecina Passo delle Portette, przechodzi przez kotę 2814, Testa delle Portette, kotę 2868, Testa Margiola (2831), Carie di Prefouns (2840), Passo del Perfouns (2620), Testa di Tablasses (2851), Passo di Bresses (2794), Testa di Bresses (2820) i przez szczyt Fremamorta (2731), przełęcz Fermamorta, koty 2625, 2675 i 2539, szczyt Pagari (2886), szczyt Naucetas (2706), koty 2660 i 2673, przełęcz Ciriegia (2581), dochodzi do szczytu Mercantour (2775).
2° - Od szczytu Mercantour do góry Clapier
patrz: mapa w skali 1:20.000 - Trois Ponts Nr 5-6 i włoska mapa w skali 1:20.000 - Madonna delle Finestre
Od szczytu Mercantour przez kotę 2705, przełęcz Mercantour (2611), szczyt Ghilie (2998), koty 2939 i 2955, Testa della Rovina (2981), koty 2844 i 2862, Passo della Rovina, Caire dell'Agnel (2935, 2867, 2784), szczyt Caire Agnel (2830) szczyt Mallariva (2860), szczyt Cairas (2831), szczyt Cougourda (2881, 2921), szczyt Gaisses (2896), koty 2766, 2824, szczyt Lombard (2842), koty 2831, 2717, 2591, 2600 i 2582, Boccia Forno, szczyt Finestre (2657), przełęcz Finestre, koty 2634, 2686 i 2917, dochodzi do szczytu Gelas (3143), następnie przez kotę 3070 i szczyt Maledia biegnie wzdłuż ścieżki, prowadzącej ku Passo del Pagari (2819), potem granicą gminy, zaznaczoną na mapie, dochodzi do Passo di Monte Clapier (2827) i okrąża górę Clapier (3045) od północy i wschodu wzdłuż granicy administracyjnej zaznaczonej na mapie.
3° - Od góry Clapier do przełęczy Tenda
patrz: mapa włoska w skali 1:20.000 Madonna della Finestre i przełęcz Tenda
Od góry Clapier, linia graniczna biegnąc granicą administracyjną zaznaczoną na mapie przez koty 2915, 2887 i 2562, Passo dell'Angel i kotą 2679 dochodzi do szczytu Angel (2775).
Kierując się na wschód i biegnąc stale granicą administracyjną zaznaczoną na mapie przez koty 2845 i 2843 w Roccie dell'Agnel dochodzi do szczytu Scandeiera (2706) i przecina przełęcz Sabbione (2332), przechodzi przez koty 2373, 2226, 2303 i 2313, szczyt Sabbione (2610), kotę 2636, przez Punta Peirafioa, następnie przez koty 2609, 2585, 2572 i 2550 i dochodzi do skały Rca Abiso (2755).
Biegnąc stale granicą administracyjną, zaznaczoną na mapie, przechodzi na wschód od koty 2360, następnie, podążając wzdłuż krawędzi wynurzeń skalnych na północ od Regione Pian Misson, łączy się ze ścieżką, prowadzącą na górę Becco Rosso, wzdłuż której biegnie na północ od kot 2181, 2116 i 1915, aż do drogi, wzdłuż której podąża na przestrzeni około 1 kilometra w kierunku północnym i powracając następnie do wspomnianej wyżej ścieżki, dochodzi do przełęczy Tenda. Ścieżka i część wspomnianej wyżej drogi pozostawione są na terytorium francuskim.
4° - Od przełęczy Tenda do szczytu Missun
patrz: mapa włoska w skali 1:20.000 Tenda i Certosa di Pesio
Od przełęczy Tenda, linia graniczna, pozostawiając ścieżkę na terytorium francuskim, podąża do koty 1887 i 2206, następnie opuszcza tę ścieżkę i biegnie granią wzdłuż granicy administracyjnej zaznaczonej na mapie, potem przez kotę 2262 dochodzi do szczytu Pecco (2300).
Kierując się na północ, wzdłuż granicy administracyjnej zaznaczonej na mapie, przechodzi przez przełęcz Perla (2086), biegnie ścieżką wzdłuż skalistej grani od szczytu Cuni aż do przełęczy Boara, następnie oddala się od niej, podążając granią w kierunku północnym. Wyżej wspomnianą ścieżką pozostawia na terytorium francuskim.
Biegnąc następnie skalistym grzbietem, przechodzi przez kotę 2275, dochodzi do Testa Ciaudon (2386), podąża wzdłuż skalistego stoku, przecina przełęcz Piana (2219) i dosięga koty 2355, na górze Carsene, którą pozostawia na terytorium francuskim, biegnie jej północną skalistą granią przez Punta Straldi (2375), koty 2321 i 2305 aż do Passa Scarason, następnie ostro skręca na północ do koty 2352, gdzie spotyka się z granicą administracyjną oznaczoną na mapie i podąża nią aż do Punta Marguareis (2651) przez koty 2510 i 2532.
Skręcając następnie na południe, ciągnie się wzdłuż grani przez koty 2585 i biegnąc w dół do skalistej grani, dochodzi do przełęczy Lago dei Signori.
Podążając następnie ścieżką, pozostającą na terytorium francuskim, która biegnie wzdłuż grani, a potem samą granią, dochodzi do szczytu Pertega (2402), biegnie w dół wzdłuż skalistego grzbietu do przełęczy Vecchie (2106), skąd podąża ścieżką wzdłuż grani postawioną na terytorium francuskim aż do góry Bertrand, przechodząc przez koty 2190, 2162, szczyt Vescove (2257) i szczyt Velega) (2366).
Od góry Bertrand (2481) biegnie granicą administracyjną zaznaczoną na mapie do przełęczy Rossa, gdzie łączy się ze ścieżką, biegnącą wzdłuż grani, i kierując się przez koty 2179 i 2252 do szczytu Missun (2336), okrąża go od wschodu, po czym w dalszym ciągu biegnie wzdłuż tejże ścieżki, pozostawiając ją na terytorium francuskim.
5° - Od szczytu Missun do przełęczy Pegairolle
patrz: mapa w skali 1:20.000 - Pointe de Iugo Nr 1-2 i 5-6
Podążając tą samą ścieżką wzdłuż grani, linia graniczna przechodzi przez przełęcz Cravirora i kieruje się na wschód od koty 2265 do Punta Farenga. Oddala się następnie od tej ścieżki okrążając od wschodu szczyt Ventosa, zbiega się ze ścieżką Passo di Tanarello, pozostawiając na terytorium francuskim znajdujące się przy niej budynki, biegnie wzdłuż góry Tanarello, przechodzi przez Passo Basera (2038), okrąża górę Saccarello, pozostawiając ją w odległości około 300 metrów na zachód i, podążając wzdłuż skalistego grzbietu, następnie wzdłuż ścieżki do Passo di Collardente, dochodzi do grani, która prowadzi do góry Collardente, pozostawiając na terytorium francuskim kotę 1762, na wysokości której biegnie wzdłuż drogi, pozostającej na terytorium włoskim i dochodzi do góry Collardente pozostawiając na terytorium francuskim ścieżkę, która przechodzi przez tę górę, a która biegnie dalej przez Bassa di Sanson na wschód i południe od koty 1769 do zabudowań (około 500 metrów na wschód) Testa della Nava (1934) pozostających na terytorium francuskim.
Oddalając się od ścieżki na wysokości tych zabudowań, łączy się poprzez grań ze ścieżką biegnącą wzdłuż grani Testa della Nava, pozostającą na terytorium francuskim i podąża nią aż do zabudowań na południo-wschód do szczytu Marta (góra Vacche), który okrąża od wschodu.
Stamtąd podąża wzdłuż ścieżki biegnącej granią i pozostającej na terytorium francuskim, okrąża górę Ceriana, oddala się od tej ścieżki dochodząc do góry Grai (2014) i łączy się z nią ponownie na przełęczy (1875) i razem z nią okrąża szczyt Valetta i górę Pietravecchia aż do skalistego grzbietu.
Przecina następnie Gola dell'Incisa i biegnąc wzdłuż grani przez kotę 1759 dochodzi do góry Tarraggio (1972), następnie do szczytu Logambon, Gola del Corvo, okrąża górę Bauso i górę Lega (1552, 1563 i 1556) i schodzi granią do Passo di Muratone.
Biegnąc drogą wzdłuż grani pozostawionej na terytorium francuskim, podąża do góry Scarassan, na południe od góry Battolino, na południe od koty 1358 i dochodzi do przełęczy Pegairole.
6° - Od przełęczy Pegairole do góry Megro
patrz: mapa w skali 1:20.000 - Pointe de Lugo Nr 5-6, San Remo Nr 1-2 i Mentona Nr 3-4
Od przełęczy Pegairole linia graniczna biegnie granicą administracyjną zaznaczoną na mapie, pozostawiając Cisterne, na terytorium francuskim, wspina się na górę Simonasso, schodzi do przełęczy, łącząc się następnie ze ścieżką do Margheria-Suan, którą zostawia na terytorium francuskim, podczas gdy szałasy pozostają na terytorium włoskim.
Podążając stale wzdłuż tej ścieżki, pozostającej na terytorium francuskim, przechodzi na wschód od Testa d'Alpe do Fontanne dei Graghi, do źródeł w kocie 1406, do koty 1297, biegnąc na wschód od przełęczy Sgora, przechodzi przez koty 1088, 1016 i 1026, następnie przecina skalisty grzbiet góry Colombin, dąży granicą kantonu zaznaczoną na mapie przez szczyt Reglie (846 i 858), porzuca tę granicę kantonu kierując się na południo-zachód, by następnie zejść granią Serra dell'Arpetta (543, 474 i 416) do thalwegu Roya, który przecina w odległości około 200 metrów na północno-zachód od mostu Fanghetto.
Linia graniczna biegnie następnie w górę thalwegiem Roya do punktu położonego na około 350 metrów od wspomnianego mostu. Oddalając się w tym miejscu od Roya, kierując się na południo-zachód aż do koty 566. Od tego punktu kieruje się na zachód aż do miejsca spotkania z wąwozem, biegnącym do Olivetta; podąża wąwozem do drogi, pozostawiając na terytorium włoskim domy położone przy tej drodze, wznosi się doliną Trono na przestrzeni około 200 metrów, następnie biegnie w kierunku koty 410 aż do drogi z Olivetta do San Cirolamo. Stamtąd po przebyciu tą drogą około 100 metrów w kierunku południowo-wschodnim, idzie znów w kierunku ogólnie biorąc południowo-zachodnim aż do koty 403, biegnąc na około 20 metrów na południe od drogi zaznaczonej na mapie. Począwszy od koty 403 biegnie granią Punta Becche do koty 379, następnie kierując się ponownie na południo-zachód, przecina stok Bevera, biegnąc wzdłuż thalwegu, w kierunku góry Margo, której szczyt (686) okrąża od południa, w odległości około 50 metrów, pozostawiając go na terytorium francuskim i łączy się z obecną granicą w punkcie położonym na około 100 metrów na południo-zachód do wymienionego szczytu.
ZAŁĄCZNIK III
(patrz artykuł 9)
A. Gwarancje których Francja winna udzielić Włochom w związku z odstąpieniem płaskowzgórza Mont Cenis.
I. Gwarancje odnoszące się do dostawy wody pobieranej z jeziora Mont Cenis dla celów produkcji energii hydro-elektrycznej.
a) Francja będzie w taki sposób regulować dopływ wody z jeziora Mont Cenis do podziemnych rurociągów zasilających centrale hydro-elektryczne w Gran Scala, Venaus i Mompantero, aby dostarczać tym centralom wody, jakiej Włochy mogą potrzebować, w ilościach i w tempie odpowiednim do potrzeb tego kraju.
b) Francja będzie naprawiać, utrzymywać w dobrym stanie użytkowym i w razie potrzeby przeprowadzać renowacje wszystkich urządzeń, potrzebnych dla dostarczania wody i jej regulowania, zgodnie z punktem (a), o ile instalacje te znajdują się na terytorium francuskim.
c) Francja będzie informować Włochy, na ich żądanie, o stanie wód w jeziorze Mont Cenis i dostarczać w tej sprawie wszystkich innych danych, potrzebnych Włochom dla ustalania, w jakich ilościach i w jakim tempie woda winna być dostarczana do wyżej wspomnianych podziemnych rurociągów.
d) Francja wypełni wyżej powzięte postanowienia z zachowaniem oszczędności i obciąży Włochy efektywnymi, związanymi z tym kosztami.
II. Gwarancje odnoszące się do energii elektrycznej produkowanej przez centralę hydro-elektryczną w Gran Scala.
a) Francja będzie eksploatować centralę hydro-elektryczną w Gran Scala w ten sposób, aby produkować (z zastrzeżeniem kontroli zaopatrzenia w wodę, przewidzianej gwarancją Nr 1) taką ilość energii elektrycznej i w takim tempie, jakie okażą się potrzebne dla Włoch, po zaspokojeniu potrzeb miejscowych (które nie będą przekraczać zasadniczo potrzeb obecnych) w rejonie sąsiadującym z Gran Scala, położonym na terytorium francuskim.
b) Francja będzie eksploatować stację pomp położoną obok centrali Gran Scala w ten sposób, że będzie pompować wodę do jeziora Mont Cenis w ilościach i czasie stosownych do potrzeb włoskich.
c) Francja będzie naprawiać, utrzymywać w dobrym stanie użytkowym, a w razie potrzeby przeprowadzać renowacje wszystkich urządzeń wchodzących w skład centrali hydro-elektrycznej Gran Scala i stacji pomp, jak również linii transmisyjnej i sprzętu do niej należącego, na odcinku od centrali Gran Scala do granicy francusko-włoskiej.
d) Francja zapewni dostawę prądu zgodnie z wyżej wymienionymi potrzebami włoskimi. Prąd ów będzie dostarczany linią transmisyjną z Gran Scala do granicy francusko-włoskiej, do punktu, gdzie linia ta przecina francusko-włoską granicę przechodząc na terytorium włoskie.
e) Francja utrzyma woltaż i częstotliwość prądu dostarczonego zgodnie z uprzednio wymienionymi postanowieniami na takim poziomie, który odpowiadałby słusznym żądaniom Włoch.
f) Francja porozumie się z Włochami w sprawie ustanowienia łączności telefonicznej pomiędzy Gran Scala i Włochami i będzie się komunikować z Włochami celem zabezpieczenia eksploatacji centrali Gran Scala oraz stacji pomp i linii transmisyjnej zgodnie z powyższymi gwarancjami.
g) Cena ustanowiona przez Francję, a obciążająca Włochy za prąd wyprodukowany przez centralę hydro-elektryczną w Gran Scala i oddany do dyspozycji Włoch (z chwilą pokrycia zapotrzebowania lokalnego, jak wspomniano powyżej) będzie się równać cenie ustanowionej we Francji za dostarczenie takich samych ilości prądu pochodzącego z zakładów hydro-elektrycznych, znajdujących się na terenie francuskim, w pobliżu Mont Cenis lub w innych rejonach, gdzie warunki są podobne.
III. Okres obowiązywania gwarancji.
O ile Francja i Włochy nie zawrą z sobą innego porozumienia, gwarancje powyższe pozostaną stale w mocy.
IV. Techniczna Komisja Nadzorcza.
Zostanie utworzona francusko-włoska Techniczna Komisja Nadzorcza, złożona z jednakowej ilości francuskich i włoskich członków, mająca za zadanie dopilnować i ułatwić wykonanie powyższych gwarancji, które zostały przyznane w celu zapewnienia Włochom tych samych udogodnień odnośnie zakładów hydro-elektrycznych i dostawy wody z jeziora Mont Cenis, jakie posiadały w okresie poprzedzającym odstąpienie tego rejonu Francji. Jednym z zadań Technicznej Komisji Nadzorczej będzie współpraca z właściwą francuską służbą techniczną w celu zapewnienia całkowitego bezpieczeństwa niżej położonym dolinom.
B. Gwarancje, których Francja udzieli Włochom w związku z odstąpieniem Francji rejonu Tendela-Brigue.
1. Gwarancja zapewniająca dostarczenie Włochom energii elektrycznej wyprodukowanej przez dwa generatory 16 2/3 fazowe w centrali hydro-elektrycznej w San Dalmazzo i energii elektrycznej 50 fazowej, wyprodukowanej przez centrale hydro-elektryczne w Le Mesce, San Dalmazzo i Confine, jako nadwyżka pozostającej po zaspokojeniu przez Francję potrzeb rejonu Sospel, Mentony i Nicei, aż do chwili całkowitej odbudowy zniszczonych centrali hydro-elektrycznych w Breil i Fontan, z tym, że ilość ta będzie się stopniowo zmniejszać w miarę odbudowy tych centrali i nie będzie przewyższać mocy 5.000 KW oraz ilości 3.000.000 KWG miesięcznie, i że o ile nie nastąpi jakieś nieprzewidziane trudności, to prace nad odbudową tych centrali powinny być ukończone nie później niż z końcem roku 1947.
a) Francja będzie eksploatować wyżej wymienione zakłady w ten sposób, aby produkować (z zachowaniem ograniczeń, które mogą być spowodowane ilością wody, dającej się zużytkować jak również z uwzględnieniem słusznych potrzeb zakładów położonych w dole rzeki) takie ilości energii elektrycznej i w takim tempie, jakie Włochom będą potrzebne, po pierwsze prąd 16 2/3 fazowy dla włoskich kolei w Ligurii i Południowym Piemoncie, a następnie 50 fazowy dla ogólnego użytku po zaspokojeniu potrzeb Francji dla Sospel, Mentony i Nicei, jak powiedziano powyżej, oraz potrzeb lokalnych okolicy sąsiadującej z San Dalmazzo.
b) Francja będzie naprawiać, utrzymywać w dobrym stanie użytkowym, i w razie potrzeby przeprowadzać renowacje wszystkich urządzeń, stanowiących centrale hydro-elektryczne w Le Mesce, San Dalmazzo i Confine oraz linii i urządzeń transmisyjnych łączących centrale Le Mesce i Confine z centralą San Dalmazzo, a także głównych urządzeń i linii transmisyjnych na odcinku pomiędzy centralą San Dalmazzo i granicą francusko-włoską.
c) Na żądanie Włoch Francja poda do ich wiadomości dane o tempie przepływu wody w Le Mesce i Confine oraz o ilości wody nagromadzonej w San Dalmazzo, jak również udzieli wszelkich innych odnośnych informacji w celu umożliwienia Włochom ustalenia swego zapotrzebowania na prąd elektryczny zgodnie z postanowieniami punktu (a).
d) Francja zapewni przekazywanie głównymi liniami transmisyjnymi łączącymi San Dalmazzo z francusko-włoską granicą ilości prądu elektrycznego, odpowiadającej wyżej wymienionym potrzebom Włoch oraz dostarczy tego prądu Włochom w punktach, gdzie linie te przecinają granicę francusko-włoską, przechodząc na terytorium włoskie.
e) Francja utrzyma woltaż i częstotliwość prądu dostarczanego zgodnie z wyżej wymienionymi postanowieniami na poziomie, odpowiadającym istotnym potrzebom Włoch.
f) Francja porozumie się z Włochami w sprawie ustanowienia łączności telefonicznej pomiędzy San Dalmazzo i Włochami i będzie się komunikować z Włochami w celu zapewnienia eksploatacji wyżej wymienionych centrali hydro-elektrycznych oraz linii transmisyjnych, zgodnie z powyższymi gwarancjami.
2. Gwarancje odnoszące się do ceny, którą Francja wyznaczy Włochom za dostarczoną Włochom elektryczność, zgodnie z postanowieniami paragrafu 1 powyżej, aż do chwili przerwania dostawy prądu zgodnie z paragrafem 3 poniżej.
Cena, ustanowiona przez Francję, a obciążająca Włochy, za prąd wyprodukowany przez centrale hydro-elektryczne w Le Mesce, San Dalmazzo i Confine i oddany do dyspozycji Włoch po zaspokojeniu przez Francję potrzeb okolicy San Dalmazzo, zgodnie z postanowieniami punktu (a) gwarancji 1, będzie się równać cenie, ustanowionej we Francji za dostarczenie takich samych ilości prądu, pochodzącego z zakładów hydro-elektrycznych, znajdujących się na terytorium francuskim w okolicy doliny górnego biegu Roya lub w innych okolicach, gdzie warunki są podobne.
3. Gwarancja, dotycząca właściwego okresu czasu, w ciągu którego Francja będzie dostarczać Włochom energii elektrycznej:
Gwarancje 1 i 2 pozostaną w mocy do dnia 31 grudnia 1961 r., o ile Francja i Włochy nie postanowią inaczej. Utracą one swoją moc od tej daty lub z końcem roku kalendarzowego któregokolwiek z lat następnych, jeśli jedno z zainteresowanych państw, co najmniej na 2 lata wcześniej, złoży pisemne oświadczenie, iż pragnie zakończenia ich obowiązywania.
4. Gwarancja o pełnym i sprawiedliwym wykorzystaniu przez Francję i Włochy wód rzeki Roya i jej dopływów dla celów produkcji hydro-elektrycznej:
a) Francja będzie eksploatować centrale hydro-elektryczne w dolinie Roya, położone na terytorium francuskim, uwzględniając w miarę możliwości słuszne potrzeby centrali elektrycznych położonych w dole rzeki. Francja będzie z góry podawać do wiadomości Włoch ilość wody, jaką przypuszczalnie można będzie dysponować każdego dnia, oraz dostarczy wszelkich innych odnośnych informacji.
b) Francja i Włochy opracują drogą dwustronnych negocjacji skoordynowany plan eksploatacji zasobów wodnych doliny Roya, któryby odpowiadał interesom obu stron.
5. Celem nadzoru nad wykonywaniem planu wspomnianego w punkcie (b) gwarancji 4 oraz łatwiejszego wykonania gwarancji 1-4, utworzona zostanie komisja lub jakiś inny podobny organ, zgodnie z umową stron.
ZAŁĄCZNIK IV
(patrz artykuł 10)
1. Ludność mówiąca po niemiecku i zamieszkująca prowincje Bolzano oraz sąsiednie dwujęzyczne gminy prowincji Trento, będzie posiadać zapewnioną całkowitą równość praw z ludnością mówiącą po włosku, w ramach specjalnych postanowień mających na celu ochronę charakteru etnicznego oraz rozwoju kulturalnego i gospodarczego grupy ludności mówiącej po niemiecku.
Zgodnie z ustawodawstwem już wprowadzonym lub mającym być wprowadzonym w życie, wyżej wymieniona ludność, posługująca się językiem niemieckim, będzie korzystała w szczególności z następujących uprawnień:
a) nauczania powszechnego i średniego w języku ojczystym;
b) zrównania praw języków niemieckiego i włoskiego w urzędach publicznych i dokumentach urzędowych, a także w oficjalnej nomenklaturze topograficznej;
c) prawa przywrócenia nazwisk niemieckich zitalizowanych w ostatnich latach;
d) jednakowego prawa w otrzymywaniu urzędów publicznych, mających na celu zatrudnienie bardziej odpowiadające wzajemnemu stosunkowi liczebnemu obu grup etnicznych.
2. Ludność wyżej wymienionych stref będzie posiadać autonomiczną władzę samorządową, zarówno ustawodawczą jak i wykonawczą. Granice tej autonomii zostaną określone w porozumieniu z miejscowymi przedstawicielami ludności posługującej się językiem niemieckim.
3. Rząd Włoski, celem ustanowienia dobrych stosunków sąsiedzkich pomiędzy Austrią i Włochami, zobowiązuje się, w porozumieniu z Rządem Austriackim i w ciągu jednego roku od chwili podpisania niniejszego Traktatu, do:
a) rewizji w duchu słuszności i tolerancji zagadnienia opcji, wynikającego z umów pomiędzy Hitlerem i Mussolinim w 1939;
b) zawarcia porozumienia w sprawie wzajemnego uznawania ważności niektórych tytułów naukowych oraz dyplomów uniwersyteckich;
c) zawarcia konwencji w sprawie wolnego ruchu pasażerskiego i towarowego pomiędzy północnym i wschodnim Tyrolem, zarówno kolejowego jak i, w możliwie najszerszych granicach, drogowego;
d) zawarcia specjalnych porozumień, mających na celu ułatwienie w szerszym zakresie ruchu granicznego oraz miejscowej wymiany pomiędzy Austrią i Włochami pewnych ilości miejscowych dóbr, towarów i produktów.
ZAŁĄCZNIK V
(patrz artykuł 13)
1. Jugosławia, do której należą źródła Fonte Fredda i Moncorona, zapewni utrzymanie i eksploatację tych źródeł oraz instalacyj zasilających w wodę, jak również zapewni zaopatrzenie w wodę tej części gminy Gorycja, która na mocy niniejszego Traktatu pozostaje we Włoszech. Włochy będą nadal utrzymywać i eksploatować rezerwuar i sieć doprowadzania wody, które się znajdują na terytorium włoskim i które są zasilane przez źródła wymienione powyżej. Włochy będą również w dalszym ciągu dostarczały wodę do okolic położonych na terytorium odstąpionym Jugosławii na mocy niniejszego Traktatu, a zaopatrywanym w wodę pochodzącą z terenów włoskich.
2. Ilość w ten sposób dostarczonej wody będzie taka sama, jak ilość wody zwykle dostarczanej w przeszłości. W wypadku, gdyby konsumenci jednego lub drugiego Państwa potrzebowali dodatkowej ilości wody, oba Rządy łącznie rozpatrzą tę sprawę w celu porozumienia się co do środków, zmierzających do zadośćuczynienia słusznym potrzebom. W wypadku, gdyby ilość wody dającej się wykorzystać została zmniejszona z przyczyn naturalnych, to wówczas ilość wody pochodzącej z wyżej wymienionych źródeł, a dostarczonej konsumentom w Jugosławii i Włoszech, zostanie zmniejszona w odpowiednim stosunku do ich poprzedniego zużycia.
3. Cena, którą gmina Gorycja będzie płacić Jugosławii za dostarczoną jej wodę, oraz cena, którą konsumenci zamieszkali na terytorium jugosłowiańskim będą płacić gminie Gorycja, będzie obliczona jedynie na podstawie kosztów eksploatacji i konserwacji systemu doprowadzającego wodę, jak również według kosztów nowych instalacji, których zaprowadzenie mogłoby okazać się konieczne.
4. W ciągu miesiąca od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu, Jugosławia i Włochy zawrą umowę określającą ich odpowiedzialność wynikającą z postanowień powyższych i ustalą wysokość sum płatnych na mocy powyższych postanoweń. Oba Rządy stworzą Komisję Mieszaną, której zdaniem będzie nadzór nad wykonaniem powyższej umowy.
5. Po upływie 10 lat od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu, Jugosławia i Włochy ponownie rozpatrzą powyższe postanowienia, uwzględniając sytuację aktualną w celu ustalenia, czy istnieje potrzeba przeprowadzenia jakichkolwiek zmian i wprowadzą takie zmiany oraz punkty dodatkowe, co do których obie strony dojdą do porozumienia. Wszelkie spory, które mogłyby powstać z powodu tego ponownego rozpatrzenia, zostaną załatwione zgodnie z procedurą przewidzianą w artykule 87 niniejszego Traktatu.
ZAŁĄCZNIK VI
(patrz artykuł 21)
Obszar Wolnego Terytorium
Obszar Wolnego Terytorium Triestu określają granice opisane w artykułach 4 i 22 niniejszego Traktatu; wyznaczenie tych granic w terenie zostanie dokonane zgodnie z artykułem 5 niniejszego Traktatu.
Nienaruszalność i niezawisłość
Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych zapewni nienaruszalność i niezawisłość Wolnego Terytorium. Odpowiedzialność ta oznacza obowiązek:
a) zapewnienia przestrzegania postanowień stałego Statutu, a zwłaszcza ochronę podstawowych praw człowieka;
b) zapewnienia utrzymywania porządku i bezpieczeństwa w granicach Wolnego Terytorium.
Demilitaryzacja i neutralność
Prawa człowieka i wolności podstawowe
Konstytucja Wolnego Terytorium zapewni wszystkim osobom podlegającym jurysdykcji Wolnego Terytorium, bez różnicy pochodzenia etnicznego, płci, języka lub wyznania, korzystanie z praw człowieka i wolności podstawowych, a mianowicie wolności kultu religijnego, wolności języka, wolności wypowiadania się w słowie i w piśmie, wolności nauczania, zgromadzeń i zrzeszeń. Obywatele Wolnego Terytorium będą mieli zapewnione jednakowe uprawnienie w sprawowaniu funkcji publicznych.
Prawa cywilne i polityczne
Osoba, która nabyła obywatelstwo Wolnego Terytorium, może być pozbawiona swoich praw cywilnych i politycznych jedynie na mocy wyroku sądowego za wykroczenie przeciw przepisom prawa karnego, obowiązującego w Wolnym Terytorium.
Obywatelstwo
Języki urzędowe
Językami urzędowymi Wolnego Terytorium będą języki włoski i słoweński. Konstytucja określi okoliczności, w jakich chorwacki będzie mógł być używany jako trzeci język urzędowy.
Flaga i godło
Wolne Terytorium będzie posiadało swoją flagę i swoje godło. Jego flagą będzie tradycyjna flaga Miasta Triestu, a jego godłem historyczne godło tegoż Miasta.
Organy władzy
Władzami Wolnego Terytorium będą: Gubernator, Rada Rządząca, Zgromadzenie Ludowe, wybierane przez ludność Wolnego Terytorium, oraz władze Wymiaru Sprawiedliwości. Każda z tych władz będzie korzystała z uprawnień, przyznanych jej na mocy niniejszego Statutu oraz Konstytucji Wolnego Terytorium.
Konstytucja
Mianowanie Gubernatora
Władza ustawodawcza
Władza ustawodawcza będzie wykonywana przez Zgromadzenie Ludowe złożone z jednej izby, wybranej na podstawie reprezentacji proporcjonalnej przez obywateli obu płci Wolnego Terytorium Triestu. Wybory do Zgromadzenia będą przeprowadzane drogą głosowania powszechnego, równego, bezpośredniego i tajnego.
Rada Rządząca
Wykonywanie władzy sądowniczej
Władza sądownicza w Wolnym Terytorium będzie wykonywana przez trybunały, powstałe zgodnie z Konstytucją i prawami Wolnego Terytorium.
Wolność i niezawisłość władz wymiaru sprawiedliwości
Konstytucja Wolnego Terytorium winna zagwarantować całkowitą wolność i niezawisłość władz wymiaru sprawiedliwości oraz zapewnić środki odwoławcze.
Nominacje sędziów
Odpowiedzialność Gubernatora wobec Rady Bezpieczeństwa
Prawa Zgromadzenia
Zgromadzenie Ludowe będzie miało prawo rozważania i dyskutowania wszystkich kwestii dotyczących interesów Wolnego Terytorium.
Ustawodawstwo
Prawa Gubernatora odnośnie zarządzeń administracyjnych
Budżet
Specjalne uprawnienia Gubernatora
Prawo łaski i zamiany kary
Gubernatorowi będzie przysługiwało prawo łaski i zamiany kary; będzie on z niego korzystał zgodnie z postanowieniami, zawartymi w Konstytucji.
Stosunki z zagranicą
Niezawisłość Gubernatora i jego personelu
W czasie wypełniania swoich obowiązków Gubernator i jego personel nie będą ani zwracać się o jakiekolwiek instrukcje ani przyjmować ich od któregokolwiek Rządu lub jakiejkolwiek innej władzy z wyjątkiem Rady Bezpieczeństwa. Będą oni wstrzymywali się od jakiejkolwiek działalności nie dającej się pogodzić z ich stanowiskiem funkcjonariuszy międzynarodowych, zależnych jedynie od Rady Bezpieczeństwa.
Mianowanie i odwoływanie funkcjonariuszy administracyjnych
Dyrektor Bezpieczeństwa
b) powinien on być informowany przez Radę Rządzącą o instrukcjach, których Rada udziela Dyrektorowi Bezpieczeństwa i może wydawać o nich swą opinię.
Policja
Samorząd
Konstytucja Wolnego Terytorium powinna przewidywać utworzenie na podstawie reprezentacji proporcjonalnej organów samorządu opartego na zasadach demokratycznych, obejmujących między innymi głosowanie powszechne, równe, bezpośrednie i tajne.
System monetarny
Wolne Terytorium będzie posiadało własny system monetarny.
Koleje
Bez uchybienia prawom własności odnośnie kolei na swym obszarze oraz prawom kontroli nad ich administracją, Wolne Terytorium będzie mogło zawrzeć z Jugosławią i Włochami umowy w celu racjonalnej i ekonomicznej eksploatacji swoich kolei. Tego rodzaju umowy określą odpowiedzialność za eksploatację, kolei, idących w kierunku Jugosławii względnie Włoch, jak również za eksploatację kolejowego węzła Triestu oraz odcinków kolei wspólnych dla wszystkich linii. W tym ostatnim wypadku eksploatacją kierować będzie specjalna Komisja złożona z przedstawicieli Wolnego Terytorium, Jugosławii i Włoch pod przewodnictwem przedstawiciela Wolnego Terytorium.
Lotnictwo handlowe
Rejestracja okrętów
Wolny port
W Wolnym Terytorium zostanie utworzony wolny port, który będzie administrowany zgodnie z postanowieniami Dokumentu o charakterze międzynarodowym, wydanego przez Radę Ministrów Spraw Zagranicznych i zatwierdzonego przez Radę Bezpieczeństwa. Tekst tego Dokumentu podany jest w załączniku VIII do niniejszego Traktatu.
Rząd Wolnego Terytorium wyda niezbędne ustawy i poczyni niezbędne zarządzenia celem wprowadzenia w życie postanowień powyższego Dokumentu.
Wolność tranzytu
Wolność tranzytu będzie zapewniona, zgodnie ze zwykłymi międzynarodowymi konwencjami, zarówno ze strony Wolnego Terytorium jak i Państwa, przez obszar których odbywa się tranzyt, przy transportach towarów przewożonych drogą kolejową pomiędzy Wolnym Portem i Państwami, które port ten obsługuje, bez jakiejkolwiek dyskryminacji oraz bez cła lub jakichkolwiek innych opłat poza tymi, które będą pobierane za dokonane świadczenia.
Interpretacja Statutu
Z wyjątkiem wypadków, dla których inna procedura została przewidziana w którymkolwiek z artykułów niniejszego Statutu, wszelki spór co do interpretacji lub wykonania Statutu, który nie został rozstrzygnięty drogą bezpośrednich negocjacji, o ile zainteresowane strony nie dojdą do porozumienia w inny sposób, będzie na wniosek jednej ze stron poddany do rozpatrzenia specjalnej komisji, składającej się z jednego przedstawiciela każdej ze stron oraz trzeciego członka, wybranego za obopólną zgodą przez obie strony spomiędzy obywateli jednego z Państw trzecich. W razie nie osiągnięcia porozumienia pomiędzy obu stronami w ciągu jednego miesiąca co do wyboru trzeciego członka, każda ze stron może zwrócić się do Głównego Sekretarza Organizacji Narodów Zjednoczonych z prośbą dokonania nominacji. Decyzja większości członków Komisji będzie uważana za decyzję Komisji i zostanie przyjęta przez strony jako ostateczna i obowiązująca.
Zmiana Statutu
Statut niniejszy jest Stałym Statutem Wolnego Terytorium, z zastrzeżeniem wszelkich zmian, które Rada Bezpieczeństwa będzie mogła wprawadzić później do niego. Zgromadzenie Ludowe będzie mogło w wyniku głosowania przeprowadzonego większością dwóch trzecich oddanych głosów przedstawiać Radzie Bezpieczeństwa wnioski o zmianę Statutu.
Wejście w życie Statutu
Statut ninieszy wejdzie w życie w dniu ustalonym przez Radę Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych.
ZAŁĄCZNIK VII
(patrz artykuł 21)
Postanowienia niniejsze będą stosowane do administracji Wolnego Terytorium Triestu zanim wejdzie w życie Stały Statut.
Gubernator obejmie urzędowanie w Wolnym Terytorium w możliwie najkrótszym czasie po wejściu w życie niniejszego Traktatu. Do chwili objęcia przezeń urzedowania Wolne Terytorium będzie w dalszym ciągu administrowane, zależnie od stref, przez odnośne Sprzymierzone Dowództwa Wojskowe.
Po objęciu urzędu w Wolnym Terytorium Triestu, Gubernator będzie upoważniony do wybrania spośród osób stale zamieszkałych w Wolnym Terytorium i po porozumieniu się z Rządami Jugosławii i Włoch - Tymczasowej Rady Rządzącej. Gubernator będzie miał prawo zmieniania składu Tymczasowej Rady Rządzącej w każdym wypadku, w jakim to uzna za stosowne. Gubernator i Tymczasowa Rada Rządząca będą pełnić swe funkcje w sposób określony postanowieniami Stałego Statutu w zakresie, w jakim postanowienia te dadzą się zastosować, i o tyle, o ile nie zastępują ich postanowienia niniejszego dokumentu. W podobny sposób wszelkie inne postanowienia Stałego Statutu będą stosowane w czasie trwania Ustroju Tymczasowego w zakresie, w jakim postanowienia te dadzą się zastosować, i o tyle, o ile nie zastępują ich postanowienia niniejszego dokumentu. Gubernator w swym postępowaniu winien się kierować przede wszystkim troską o potrzeby i dobrobyt ludności.
Siedzibą Gubernatora będzie Triest. Gubernator będzie kierował swe sprawozdania bezpośrednio do Przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa i będzie tą drogą dostarczał Radzie Bezpieczeństwa wszelkich potrzebnych informacji odnośnie administracji Wolnego Terytorium.
Najważniejszym zadaniem Gubernatora będzie zapewnienie utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zamianuje on tymczasowego Dyrektora Służby Bezpieczeństwa, który zreorganizuje policję oraz służbę bezpieczeństwa i będzie nimi kierował.
a) Od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu liczebność oddziałów stacjonowanych w Wolnym Terytorium nie będzie przekraczać 5.000 ludzi dla Zjednoczonego Królestwa, 5.000 ludzi dla Stanów Zjednoczonych Ameryki i 5.000 ludzi dla Jugosławii.
b) Oddziały te zostaną oddane do dyspozycji Gubernatora na okres 90 dni, licząc od chwili rozpoczęcia przez niego urzędowania w Wolnym Terytorium. Po upływie tego czasu przestaną one być w dyspozycji Gubernatora i zostaną wyprowadzone z Terytorium w ciągu dalszych 45 dni, chyba że Gubernator zawiadomi Radę Bezpieczeństwa, że jego zdaniem, ze względu na dobro Terytorium należy te oddziały zatrzymać w części lub całości. W tym ostatnim wypadku oddziały, których zatrzymania w Wolnym Terytorium zażądał Gubernator, pozostaną tam nie dłużej niż przez 45 dni od daty zawiadomienia przez Gubernatora Rady Bezpieczeństwa, że służba bezpieczeństwa zdolna jest zapewnić porządek wewnętrzny w Terytorium bez pomocy oddziałów obcych.
c) Wyprowadzenie oddziałów przewidziane w punkcie (b) powinno się odbywać w taki sposób, aby w miarę możności pomiędzy oddziałami Trzech zainteresowanych Mocarstw zachować stosunek przewidziany w punkcie (a).
Gubernator będzie miał prawo zwracania się w każdym czasie o pomoc do dowódców oddziałów stacjonowanych w Wolnym Terytorium i pomoc ta winna być udzielona natychmiast. Gubernator w miarę możności będzie się naradzał z odnośnymi dowódcami przed wydaniem swoich instrukcji, lecz nie będzie ingerował w zarządzenia o charakterze wojskowym, wydane oddziałom dla wypełnienia jego instrukcji. Każdy dowódca ma prawo komunikowania swemu Rządowi instrukcji otrzymanych od Gubernatora, przy jednoczesnym podaniu do wiadomości Gubernatora treści swoich raportów. Zainteresowany Rząd będzie miał prawo zakazania swym wojskom wzięcia udziału w danej operacji z tym, że zapewni o tym Radę Bezpieczeństwa.
Niezbędne zarządzenia odnośnie stacjonowania administracji i zaopatrzenia oddziałów wojskowych dostarczonych przez Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone Ameryki i Jugosławię będą ustalone w drodze porozumienia pomiędzy Gubernatorem a dowódcami tych oddziałów.
Gubernator, w porozumieniu z Tymczasową Radą Rządzącą będzie odpowiedzialny za zorganizowanie wyborów do Zgromadzenia Ustawodawczego zgodnie z warunkami, przewidzianymi w Statucie dla wyborów do Zgromadzenia Ludowego.
Wybory winny się odbyć nie później jak w cztery miesiące od chwili objęcia urzędowania przez Gubernatora. W wypadku, gdyby to było niemożliwe ze względów technicznych, Gubernator winien zawiadomić o tym Radę Bezpieczeństwa.
Gubernator, w porozumieniu z Tymczasową Radą Rządzącą ustali tymczasowy budżet oraz tymczasowy plan eksportu i importu oraz upewni się o przedsięwzięcie przez Tymczasową Radę Rządzącą odpowiednich środków, mających na celu zapewnienie właściwej administracji finansowej Wolnego Terytorium.
Istniejące prawa i przepisy pozostaną w mocy, o ile nie będą uchylone lub zawieszone przez Gubernatora. Gubernator będzie posiadał prawo zmieniania istniejących praw i przepisów oraz wprowadzenia nowych praw i przepisów za zgodą większości Tymczasowej Rady Rządzącej. Takie zmienione i nowe prawa i przepisy, a także dekrety Gubernatora odnośnie uchylenia lub zawieszenia istniejących praw i przepisów, będą pozostawać w mocy aż do ewentualnej zmiany, uchylenia lub zastąpienia przez akty Zgromadzenia Ludowego lub Rady Rządzącej, działających, po wejściu w życie Konstytucji Wolnego Terytorium, w granicach swych kompetencji.
Aż do chwili wprowadzenia w Wolnym Terytorium odrębnego ustroju monetarnego, lira włoska pozostanie prawnym środkiem płatniczym w Wolnym Terytorium. Rząd Włoski będzie zaspokajał potrzeby Wolnego Terytorium w dziedzinie walut i dewiz na warunkach nie mniej korzystnych niż to ma miejsce we Włoszech. Włochy i Wolne Terytorium zawrą porozumienie, mające na celu urzeczywistnienie powyższych postanowień oraz umożliwienie dokonania rozrachunków, jakie okażą się potrzebne.
ZAŁĄCZNIK VIII
O ile niniejszy Dokument nie postanawia inaczej, prawa i przepisy obowiązujące w Wolnym Terytorium będą się odnosiły do osób i majątków znajdujących się w granicach Wolnego Portu, a władze odpowiedzialne za ich przestrzeganie w Wolnym Terytorium będą wykonywały swe funkcje również na obszarze Wolnego Portu.
Przechowywanie towarów na składzie, magazynowanie, badanie, sortowanie, pakowanie i przepakowywanie oraz podobne czynności, które zwykle były wykonywane w strefach wolno-cłowych Portu w Trieście, będą dozwolone w Wolnym Porcie na zasadzie ogólnych przepisów, ustalonych przez Dyrektora Wolnego Portu.
Władze Wolnego Terytorium będą miały prawo inspekcji na obszarze Wolnego Portu w zakresie niezbędnym do urzeczywistnienia przepisów celnych i innych, wprowadzonych na Wolnym Terytorium celem zapobiegania przemytowi.
Przy ustalaniu i pobieraniu w Wolnym Porcie opłat portowych i innych opłat określonych w artykule 9 powyżej, a także przy umożliwianiu korzystania z usług i urządzeń Wolnego Portu, nie będzie dopuszczalna żadna dyskryminacja z tytułu obywatelstwa statków, własności towarów lub jakichkolwiek innych powodów.
Wszelki ruch osobowy przy wejściu do obszaru Wolnego Portu oraz wyjściu z niego będzie podlegał przepisom ustanowionym przez Władze Wolnego Terytorium. Przepisy te jednak będą sformułowane w taki sposób, aby nie stwarzać niepotrzebnych utrudnień w ruchu osobowym przy wejściu do Wolnego Portu i wyjściu z niego dla obywateli jakiegokoliwiek Państwa, uprawniających na obszarze Wolnego Portu jakąkolwiek działalność zgodną z prawem.
Przepisy i rozporządzenia obowiązujące w Wolnym Porcie oraz lista opłat pobieranych w Wolnym Porcie muszą być podane do wiadomości publicznej.
Żegluga przybrzeżna i handel przybrzeżny w granicach Wolnego Terytorium winny być wykonywane zgodnie z przepisami wydanymi przez Władze Wolnego Terytorium, z tym, że postanowienia niniejszego Dokumentu nie mogą być rozumiane jako nakładające w tej sprawie na władze Wolnego Terytorium jakiegokolwiek ograniczenia.
Zarządzenia sanitarne oraz mające na celu zwalczanie chorób zwierząt i roślin na obszarze Wolnego Portu będą stosowane wobec statków i ich ładunków przez władze Wolnego Terytorium.
Na władzach Wolnego Terytorium spoczywa obowiązek zaopatrywania Wolnego Portu w wodę, gaz, światło i energię elektryczną, komunikację, kanalizację oraz inne usługi techniczne, a także zapewnienie ochrony policyjnej i przeciw-pożarowej.
Wolne Terytorium oraz Państwa przyjmujące na siebie zobowiązania sformułowane w niniejszym Dokumencie zapewnią, każde na swoim terytorium, na zasadzie nie-dyskryminacji i zgodnie ze zwykłymi umowami międzynarodowymi, wolność komunikacji pocztowej, telegraficznej i telefonicznej pomiędzy obszarem Wolnego Portu i jakimkolwiek innym krajem dla wszelkich przesyłek i wiadomości pochodzących lub przeznaczonych dla obszaru Wolnego Portu.
O ile Dokument niniejszy nie postanowi inaczej, do Dyerktora Wolnego Portu będzie należało przedsiębranie wszelkich słusznych i koniecznych kroków, mających na celu zarząd, kierowanie, utrzymywanie i rozwój Wolnego Portu jako wydajnego portu, zdolnego do szybkiego obsługiwania ruchu towarowego tego portu. W szczególności Dyrektor będzie odpowiedzialny za wykonywanie wszelkiego rodzaju prac portowych w Wolnym Porcie, będzie kierował eksploatacją instalacji oraz innych urządzeń portowych, będzie ustalał zgodnie z ustawodawstwem obowiązującym na Wolnym Terytorium warunki pracy w Wolnym Porcie oraz będzie również nadzorował wykonanie na obszarze Wolnego Portu zarządzeń i postanowień władz Wolnego Terytorium w sprawach żeglugi.
Siedziba Komisji Międzynarodowej będzie się znajdowała na obszarze Wolnego Portu. Biura i działalność Komisji będą wyłączone spod miejscowej jurysdykcji. Członkowie i funkcjonariusze Komisji Międzynarodowej będą korzystali w Wolnym Terytorium z takich przywilejów i immunitetów, jakie się okażą konieczne do niezależnego wykonywania przez nich ich funkcji. Komisja Międzynarodowa sama zorganizuje swój Sekretariat, określi swoje zasady proceduralne oraz ustali swój budżet. Wspólne wydatki Komisji Międzynarodowej będą dzielone przez Państwa będące jej członkami w słuszny sposób i na mocy wzajemnego porozumienia osiągniętego w Komisji Międzynarodowej.
Komisja Międzynarodowa będzie posiadała prawo badania i rozważania wszelkich spraw odnoszących się do eksploatacji, użytkowania oraz zarządu Wolnego Portu, a także do technicznej strony tranzytu pomiędzy Wolnym Portem a Państwami, które on obsługuje, włącznie z ujednostajnieniem kroków, przedsiębranych celem zapewnienia ruchu. Komisja Międzynarodowa będzie działała albo z własnej inicjatywy albo na wniosek jakiegokolwiek z Państw, albo Wolnego Terytorium albo Dyrektora Wolnego Portu. Komisja Międzynarodowa poda do wiadomości swoje poglądy lub zalecenia w tych sprawach zainteresowanemu Państwu lub Państwom, albo Wolnemu Terytorium, albo Dyrektorowi Wolnego Portu. Zalecenia takie winny być rozpatrzone, a następnie winny być przedsięwzięte odpowiednie kroki, jednak w wypadku, gdyby Wolne Terytorium albo Państwo lub Państwa zainteresowane były zdania, iż kroki takie odbiegałyby od postanowień niniejszego Dokumentu, sprawa, na żądanie Wolnego Terytorium lub jakiegokolwiek z zainteresowanych Państw, może być rozstrzygnięta w sposób, przewidziany w artykule 24, poniżej.
Wszelkie spory związane z wykładnią lub wykonywaniem niniejszego Dokumentu, a nie rozstrzygnięte drogą bezpośrednich rokowań, zostaną, o ile strony nie zgodzą się na inny sposób ich załatwienia, przedłożone na wniosek jednej ze stron Komisji, złożonej z jednego przedstawiciela każdej ze stron oraz trzeciego członka, wybranego za zgodą obu stron spośród obywateli jednego z Państw trzecich. O ile w terminie jednego miesiąca strony nie dojdą do porozumienia co do wyboru trzeciego członka, każda z zainteresowanych stron może zwrócić się do Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych z prośbą o dokonanie nominacji. Postanowienia większości członków Komisji będą uważane za postanowienia Komisji i przyjęte przez strony jako ostateczne i obowiązujące.
Wnioski o wprowadzenie poprawek do niniejszego Dokumentu mogą być przedkładane Radzie Bezpieczeństwa przez Radę Rządzącą Wolnego Terytorium lub przez co najmniej trzy Państwa reprezentowane w Komisji Międzynarodowej. Poprawka zatwierdzona przez Radę Bezpieczeństwa wejdzie w życie w terminie przez tę Radę określonym.
Dla celów niniejszego Dokumentu będzie się uważało, że dane Państwo przyjęło na siebie zobowiązania, wypływające z niniejszego Dokumentu, o ile jest ono stroną Traktatu Pokojowego z Włochami lub o ile notyfikowało z Rządem Republiki Francuskiej przyjęcie na siebie tych zobowiązań.
ZAŁĄCZNIK IX
(patrz art. 21)
A. Zaopatrzenie w wodę północno-zachodniej części Istrii.
Jugosławia będzie w dalszym ciągu zaopatrywać część północno-zachodnią Istrii, położoną w obrębie Wolnego Terytorium Triestu, w wodę pochodzącą ze źródła San Giovanni de Pinguente za pośrednictwem systemu wodnego Quieto i w wodę pochodzącą ze źródła Santa Maria del Risano za pośrednictwem systemu wodnego Risano. Ilość wody w ten sposób dostarczonej nie powinna znacznie przekraczać ilości wody, którą zwykle oddano do dyspozycji tej okolicy; woda ta będzie dostarczana w takich ilościach i w takim tempie, jak tego zażąda Wolne Terytorium, ale w każdym razie w granicach zakreślonych przez warunki naturalne.
Jugosławia zapewni utrzymanie w należytym stanie wodociągów, rezerwuarów, pomp, urządzeń służących do oczyszczania oraz innych instalacji znajdujących się na terytorium jugosłowiańskim, jakie mogą być potrzebne do wypełnienia tego zobowiązania. Jugosławia może być czasowo zwolniona od wykonywania powyższych zobowiązań w celu przeprowadzenia koniecznych napraw urządzeń dostarczających wodę, które zostały uszkodzone w czasie wojny.
Wolne Terytorium zapłaci za wodę w ten sposób dostarczoną słuszną cenę, odpowiadającą jego udziałowi, obliczoną proporcjonalnie do ilości wody zużytej przez Wolne Terytorium, z uwzględnieniem łącznych kosztów eksploatacji i utrzymania systemów wodnych Quieto i Risano. W wypadku gdyby Wolne Terytorium miało w przyszłości zapotrzebowanie na dodatkową ilość wody, Jugosławia zobowiązuje się rozpatrzyć to żądanie wspólnie z władzami Wolnego Terytorium i przedsięwziąć w porozumieniu z nim odpowiednie kroki, celem zaspokojenia ich potrzeb.
B. Dostawa prądu elektrycznego.
1. Jugosławia i Włochy utrzymają w dalszym ciągu stan zaopatrzenia w prąd elektryczny Wolne Terytorium Triestu, dostarczając temu Terytorium elektryczności w ilości i w tempie odpowiadającym jego potrzebom. Ilość dostarczonego prądu nie powinna z początku przekraczać znacznie ilości dostarczanej zwykle obszarowi objętemu granicami Wolnego Terytorium Triestu, lecz Jugosławia i Włochy dostarczą na żądanie Wolnego Terytorium ilość prądu elektrycznego, zwiększoną odpowiednio do zwiększonych potrzeb Wolnego Terytorium, pod warunkiem, że każdy wzrost dostawy prądu, przekraczający 20% ilości dostarczonej normalnie Wolnemu Terytorium z danego źródła zaopatrzenia będzie przedmiotem osobnego porozumienia zainteresowanych Rządów.
2. Cena, którą Jugosławia lub Włochy pobierać będą od Wolnego Terytorium za dostarczany mu prąd elektryczny, nie będzie przekraczać ceny pobieranej przez Jugosławię lub Włochy za dostawę takiej samej ilości prądu pochodzącego z zakładów hydro-elektrycznych, zasilanych przez te same źródła, a położonych na terytorium jugosłowiańskim lub włoskim.
3. Jugosławia, Włochy i Wolne Terytorium będą stale wymieniać między sobą informacje dotyczące tempa odpływu oraz zasobów wody jak również produkcji prądu elektrycznego, które to dane mogą być potrzebne dla centrali, zasilających w prąd dawny włoski okręg Wenecji Julijskiej, celem ułatwienia wszystkim trzem stronom określenia swego zapotrzebowania.
4. Jugosławia, Włochy i Wolne Terytorium utrzymają w dobrym i należytym stanie wszystkie centrale elektryczne, linie transmisyjne, podstacje oraz inne instalacje, konieczne do stałej dostawy prądu elektrycznego dla dawnego włoskiego okręgu Wenecji Julijskiej.
5. Jugosławia powinna zagwarantować, że instalacje obecne oraz ewentualne nowe instalacje energii elektrycznej w Isonzo (Soca) będą eksploatowane w ten sposób, aby ilość wody, której Włochy mogłyby potrzebować okresowo do nawodnienia okolicy pomiędzy Gorizją a wybrzeżem Adriatyku na południowy-zachód od tego miasta, mogła być pobierana z Isonzo (Soca). Włochy nie mogą rościć sobie prawa do korzystania z wody z rzeki Isonzo (Soca) w większej ilości lub w warunkach korzystniejszych, niż to miało miejsce w przeszłości.
6. Jugosławia, Włochy i Wolne Terytorium powinny drogą wspólnych rokowań zawrzeć konwencję, możliwą do przyjęcia dla wszystkich stron i zgodną z postanowieniami powyższymi, w celu utrzymania eksploatacji sieci elektrycznej, obsługującej dawny włoski okręg Wenecji Julijskiej. Komisja mieszana, w której wszystkie trzy Rządy byłyby reprezentowane na zasadach równości, winna być ustanowiona celem nadzoru nad wykonaniem zobowiązań, wynikających z postanowień paragrafów od 1 do 5 powyżej.
7. Po upływie 10 lat od daty wejścia w życie niniejszego Traktatu, Jugosławia, Włochy i Wolne Terytorium rozpatrzą ponownie powyższe postanowienia, uwzględniając okoliczności, które zaistnieją w tym czasie, celem ustalenia, które z powyższych zobowiązań mogą się ewentualnie okazać zbędne i wprowadzą takie zmiany, skreślenia lub uzupełnienia, jakie zainteresowane strony uznają za stosowne. Wszelkie spory, które mogłyby powstać przy tym ponownym rozpatrzeniu, będą rozstrzygnięte zgodnie z procedurą, określoną w artykule 87 niniejszego Traktatu.
C. Postanowienia zmierzające do ułatwienia handlu granicznego.
Jugosławia i Wolne Terytorium Triestu oraz Włochy i Wolne Terytorium Triestu rozpoczną, w ciągu miesiąca od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu, rokowania, zmierzające do zawarcia porozumień, których celem byłoby ułatwienie handlu granicznego pomiędzy Wolnym Terytorium a przyległymi obszarami Jugosławii i Włoch artykułami żywnościowymi oraz innymi rodzajami towarów, które dawniej były zwykle przedmiotem handlu miejscowego pomiędzy tymi obszarami z zastrzeżeniem, że artykuły te lub towary winny być wyhodowane, wyprodukowane lub wytworzone na tych terytoriach. Handel ten mogą ułatwiać odpowiednie zarządzenia, obejmujące między innymi zwolnienie tego rodzaju towarów, w granicach ustalonych ilości lub wartości, od jakiegokolwiek rodzaju taryf, opłat celnych oraz podatków eksportowych i importowych, o ile towary takie są przeznaczone do handlu miejscowego.
ZAŁĄCZNIK X
1. Wolne Terytorium Triestu otrzyma bez zapłaty włoski majątek państwowy lub współpaństwowy, położony na Wolnym Terytorium.
Za majątek państwowy lub współpaństwowy uważa się dla celów niniejszego załącznika ruchomą i nieruchomą własność Państwa Włoskiego, samorządów i instytucji publicznych oraz spółek i zakładów, należących do instytucji publicznych, jak również ruchomą i nieruchomą własność, należącą dawniej do partii faszystowskiej lub do jej organizacji pomocniczych.
2. Wszelkie przeniesienia włoskiej własności państwowej lub współpaństwowej, określonej w paragrafie 1 powyżej, dokonane po dniu 3 września 1943 r., będą uznane za niebyłe i nieważne.
Postanowienie to nie będzie jednak obejmowało aktów prawomocnych, odnoszących się do bieżących działań agend państwowych lub współpaństwowych, o ile dotyczą one sprzedaży, w normalnym zakresie, towarów zwykle przez nie produkowanych lub przez nie sprzedawanych, w wykonaniu normalnych umów handlowych lub przy normalnym biegu rządowych czynności administracyjnych.
3. Kable podmorskie należące do Państwa włoskiego lub do włoskich instytucji współpaństwowych zostaną podciągnięte pod postanowienia paragrafu 1, jeżeli chodzi o urządzenie końcowe oraz części kabli leżące w obrębie wód terytorialnych Wolnego Terytorium.
4. Włochy przekażą Wolnemu Terytorium wszystkie właściwe archiwa i dokumenty posiadające charakter administracyjny lub znaczenie historyczne, odnoszące się do Wolnego Terytorium lub do majątku przekazanego Wolnemu Terytorium zgodnie z paragrafem 1 niniejszego załącznika. Wolne Terytorium przekaże Jugosławii wszystkie dokumenty posiadające ten sam charakter a odnoszące się do terytorium odstąpionego Jugosławii na podstawie niniejszego Traktatu oraz przekaże Włochom wszelkie dokumenty posiadające ten sam charakter a odnoszące się do terytorium włoskiego, które ewentualnie znajdują się w Wolnym Terytorium.
Jugosławia stwierdza gotowość przekazania Wolnemu Terytorium wszelkich archiwów i dokumentów o charakterze administracyjnym odnoszących się do administracji Wolnego Terytorium i potrzebnych wyłącznie do tego celu, a należących do rzędu tych dokumentów, jakie zwykle znajdowały się w posiadaniu władz lokalnych, mających jurysdykcję na obszarze stanowiącym obecnie część Wolnego Terytorium.
5. Wolne terytorium zostanie zwolnione z obowiązku spłacania włoskiego długu państwowego, lecz przejmie na siebie zobowiązania Państwa Włoskiego wobec osób posiadających obligacje, zarówno fizycznych, które w dalszym ciągu zamieszkują Wolne Terytorium jak i prawnych, które zachowują tam swą siedzibę główną lub główne miejsce swej działalności, o ile zobowiązania te dotyczą tej części długu, jaka została zaciągnięta przed 10 czerwca 1940 r., a która może się wiązać z pokryciem kosztów robót publicznych i usług administracji cywilnej, z których wyżej wymienione Terytorium odniosło korzyść, lecz nie pozostaje w związku bezpośrednim lub pośrednim z celami wojskowymi.
Od posiadaczy mogą być zażądane wszelkie dowody pochodzenia obligacji.
Włochy i Wolne Terytorium określą w drodze umów część państowowego długu włoskiego, do którego odnosi się paragraf niniejszy, oraz metody postępowania, mające na celu wykonanie tych postanowień.
6. Przyszły stan prawny długów zagranicznych zabezpieczonych na majątku lub dochodach Wolnego Terytorium zostanie określony w drodze dalszych porozumień zawartych przez strony zainteresowane.
7. Włochy i Wolne Terytorium zawrą specjalne porozumienia celem ustalenia, na jakich warunkach zobowiązania włoskich towarzystw ubezpieczeniowych, zarówno państwowych jaki i prywatnych, wobec mieszkańców Wolnego Terytorium, jak również proporcjonalna część kapitału będącego w posiadaniu tych towarzystw, zostaną przekazane analogicznym towarzystwom Wolnego Terytorium.
Analogiczne porozumienia zostaną zawarte pomiędzy Wolnym Terytorium i Włochami oraz pomiędzy Wolnym Terytorium i Jugosławią celem ustalenia zobowiązań publicznych i prywatnych towarzystw ubezpieczeniowych, których siedziba znajduje się na Wolnym Terytorium, wobec posiadaczy polis asekuracyjnych lub osób ubezpieczonych zamieszkałych we Włoszech lub na terenie odstąpionym Jugosławii na mocy niniejszego Traktatu.
Wolne Terytorium i Jugosławia ustalą również w drodze analogicznych porozumień zobowiązania publicznych i prywatnych towarzystw ubezpieczeniowych, których siedziba główna znajduje się na terytorium odstąpionym Jugosławii na mocy niniejszego Traktatu, wobec posiadaczy polis asekuracyjnych lub osób ubezpieczonych, zamieszkałych na Wolnym Terytorium.
8. Włochy nadal pozostają zobowiązane do wypłacania należności z tytułu emerytur cywilnych lub wojskowych, nabytych już w momencie wejścia w życie niniejszego Traktatu, w służbie Państwa Włoskiego, miejskich lub innych władz lokalnych przez osoby, które nabyły obywatelstwo Wolnego Terytorium na mocy niniejszego Traktatu; zobowiązanie to dotyczy również praw do emerytur jeszcze nie całkowicie nabytych. Włochy i Wolne Terytorium ustalą w drodze umów sposób wykonania tego zobowiązania.
9. Majątki, prawa i interesy obywateli włoskich, którzy zamieszkali na obszarze Wolnego Terytorium po dniu 10 czerwca 1940 r., i tych osób, które optują na rzecz Włoch na podstawie postanowień Statutu Wolnego Terytorium Triestu, będą w ciągu trzech lat od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu traktowane na równi z majątkami, prawami i interesami obywateli Wolnego Terytorium pod warunkiem, iż zostały one legalnie nabyte.
Majątki, prawa i interesy innych obywateli włoskich i włoskich osób prawnych, w Wolnym Terytorium, o ile zostały legalnie nabyte, będą podlegać jedynie takim przepisom, które mogłyby ewentualnie być zastosowane do majątku ogółu cudzoziemców lub zagranicznych osób prawnych.
10. Osoby optujące na rzecz Włoch i przesiedlające się do tego kraju będą mogły, po spłaceniu ewentualnych długów lub podatków należnych od nich w Wolnym Terytorium, zabrać ze sobą swój majątek ruchomy oraz przekazać posiadane fundusze pod warunkiem, że majątek ten i te fundusze zostały legalnie nabyte. Wywóz tego majątku nie będzie podlegał żadnym opłatom wywozowym lub przywozowym. Osoby te będą poza tym mogły sprzedać swój majątek ruchomy i nieruchomy na takich samych warunkach, jak obywatele Wolnego Terytorium.
Wywóz wspomnianego majątku do Włoch nastąpi na warunkach, które nie mogą stać w sprzeczności z Konstytucją Wolnego Terytorium, i w sposób ustalony na mocy porozumienia pomiędzy Włochami i Wolnym Terytorium. Warunki i terminy przekazania funduszów włącznie z sumami, uzyskanymi ze sprzedaży, również zastaną ustalone umową.
11. Majątki, prawa i interesy na terenie Włoch, należące w chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu do byłych obywateli włoskich, zamieszkałych na Wolnym Terytorium, a którzy stali się obywatelami Wolnego Terytorium na podstawie niniejszego Traktatu, będą traktowane przez Włochy na równi z majątkami, prawami i interesami ogółu obywateli włoskich w ciągu okresu 3 lat od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu.
Osoby te będą uprawnione do przekazywania swych funduszów oraz likwidacji swoich majątków, praw i interesów na warunkach przewidzianych w paragrafie 10 powyżej.
12. Towarzystwa powstałe zgodnie z prawem włoskim i posiadające swą siedzibę główną na Wolnym Terytorium, które pragną przenieść swą siedzibę główną do Włoch lub do Jugosławii, będą również traktowane zgodnie z postanowieniami paragrafu 10 niniejszego załącznika, pod warunkiem, że ponad 50% kapitału towarzystwa należy do osób normalnie zamieszkałych poza Wolnym Terytorium lub do osób przesiedlających się do Włoch lub do Jugosławii.
13. Cesja terytorialna nie ma żadnego wpływu na długi osób zamieszkałych we Włoszech lub na terytorium odstąpionym Jugosławii w stosunku do osób zamieszkałych na Wolnym Terytorium lub osób zamieszkałych w Wolnym Terytorium w stosunku do osób zamieszkałych we Włoszech lub na terytorium odstąpionym Jugosławii. Włochy, Jugosławia i Wolne Terytorium zobowiązują się ułatwić uregulowanie tych zobowiązań. W rozumieniu niniejszego paragrafu określenie "osoby" obejmuje również osoby prawne.
14. Majątki położone na Wolnym Terytorium, a należące do jednego z Narodów Zjednoczonych lub jego obywateli, które nie zostały jeszcze zwolnione z sekwestru lub kontroli nałożonej przez Rząd Włoski, ani nie zwrócone ich właścicielom, zostaną zwrócone w stanie, w jakim się obecnie znajdują.
15. Włochy przeprowadzą restytucję majątku bezprawnie zabranego z Wolnego Terytorium po dniu 3 września 1943 r. i wywiezionego do Włoch. Wykonanie tego zobowiązania zostanie przeprowadzone zgodnie z postanowieniami paragrafów 2, 3, 4, 5 i 6 artykułu 75, z wyjątkiem majątku będącego przedmiotem innych postanowień niniejszego załącznika.
Postanowienia paragrafów 1, 2, 5 i 6 artykułu 75 będą stosowane do restytucji przez Wolne Terytorium majątku wywiezionego podczas wojny z terytorium jednego z Narodów Zjednoczonych.
16. Włochy zwrócą Wolnemu Terytorium w możliwie najkrótszym czasie wszystkie okręty, będące w posiadaniu Państwa lub obywateli włoskich, które w dniu 3 września 1943 r. należały bądź do osób fizycznych zamieszkałych w Wolnym Terytorium, które nabywają obywatelstwo Wolnego Terytorium na mocy niniejszego Traktatu, bądź do osób prawnych narodowości włoskiej, które posiadają i zachowują, swoją siedzibę główną w Wolnym Terytorium, z wyjątkiem okrętów, które były przedmiotem umowy kupna-sprzedaży, dokonanej w dobrej wierze.
17. Zostaną zawarte porozumienia pomiędzy Włochami i Wolnym Terytorium, jak również pomiędzy Jugosławią i Wolnym Terytorium celem słusznego i sprawiedliwego podziału majątków, należących do wszelkich istniejących lokalnych instytucji publicznych, których terytorium zostało podzielone przez granicę, ustaloną na mocy niniejszego Traktatu, oraz celem zapewnienia mieszkańcom prawa dalszego korzystania z usług instytucji użyteczności publicznej nie objętych specjalnie w innych postanowieniach niniejszego Traktatu.
Analogiczne porozumienia zostaną zawarte celem słusznego i sprawiedliwego podziału taboru oraz innego sprzętu kolejowego, jak również urządzeń doków i portów oraz obsługujących je statków. Wszelkie inne nierozwiązane jeszcze sprawy o charakterze ekonomicznym, nie objęte niniejszym załącznikiem, zostaną rozstrzygnięte na drodze w tym celu zawartych porozumień.
18. Obywatele Wolnego Terytorium, pomimo przeniesienia praw suwerennych i wszelkich zmian obywatelstwa, które z tego wynikły, będą nadal korzystali na terenie Włoch z wszelkich praw dotyczących własności przemysłowej, literackiej i artystycznej, do których posiadali prawo na mocy ustaw obowiązujących we Włoszech w chwili przeniesienia praw suwerennych.
Wolne Terytorium uzna prawa własności przemysłowej, literackiej i artystycznej, które istniały na Wolnym Terytorium zgodnie z ustawodawstwem włoskim obowiązującym w chwili przeniesienia praw suwerennych, lub które ponownie wejdą w życie zgodnie z częścią A załącznika XV niniejszego Traktatu, i nada im moc obowiązującą. Powyższe prawa pozostaną w mocy na Wolnym Terytorium przez taki okres czasu, przez jaki by obowiązywały zgodnie z ustawodawstwem włoskim.
19. Wszelkie spory, które mogłyby powstać w związku z wykonaniem postanowień niniejszego załącznika, będą rozstrzygane w sposób przewidziany w artykule 83 niniejszego Traktatu.
20. Paragrafy 1, 3 i 5 artykułu 76, artykuł 77, paragraf 3 artykułu 78, artykuł 81, część A załącznika XV, załącznik XVI i część B załącznika XVII będą się odnosić zarówno do Wolnego Terytorium Triestu jak i do Włoch.
ZAŁĄCZNIK XI
(patrz artykuł 23)
1. Rządy Stanów Zjednoczonych Ameryki, Francji, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zgadzaja się określić na podstawie wspólnie powziętej decyzji w przeciągu jednego roku od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu Pokoju z Włochami datowanego z dnia 10 lutego 1947 r. ostateczny los włoskich posiadłości terytorialnych w Afryce, w stosunku do których Włochy zrzekają się na podstawie artykułu 23 niniejszego Traktatu wszystkich swoich praw i tytułów.
2. Cztery Mocarstwa określają ostateczny los omawianych terytoriów oraz przeprowadzą właściwe wyznaczenie ich granic, mając na uwadze życzenia i dobro mieszkańców tych obszarów, jak również względy pokoju i bezpieczeństwa, oraz uwzględniejąc stanowiska innych Rządów zainteresowanych.
3. Jeżeli Cztery Mocarstwa nie będą mogły dojść do porozumienia w sprawie któregokolwiek z tych terytoriów w przeciągu jednego roku od chwili wejścia w życie Traktatu Pokoju z Włochami, zagadnienie to zostanie przekazane Zgromadzeniu Ogólnemu Narodów Zjednoczonych celem sformułowania odpowiedniego zalecenia i Cztery Mocarstwa zgadzają się przyjąć to zalecenie i wydać odpowiednie zarządzenia celem jego wykonania.
4. Zastępcy Ministrów Spraw Zagranicznych będą w dalszym ciągu rozpatrywali kwestię uregulowania losu dawnych kolonii włoskich w celu przedłożenia Radzie Ministrów Spraw Zagranicznych swych zaleceń w tej sprawie. Ponadto wyślą oni Komisje Badawcze do którejkolwiek z dawnych kolonii włoskich celem dostarczenia zastępcom niezbędnych danych, dotyczących tego zagadnienia oraz ustalenia poglądów miejscowej ludności.
ZAŁĄCZNIK XII
Nazwy okrętów podane w niniejszym załączniku są to nazwy, które były używane we flocie włoskiej w dniu 1 czerwca 1946 r.
A. Wykaz okrętów, które Włochy będą mogły zatrzymać. (pominięty).
B. Wykaz okrętów które mają być przekazane do dyspozycji Rządów Stanów Zjednoczonych Ameryki, Francji, Zjednoczonego Królestwa i Związku Radzieckiego. (pominięty).
ZAŁĄCZNIK XIII
A. Terminy Morskie
(patrz artykuł 59)
Podstawowa wyporność statku nawodnego jest to wyporność statku całkowicie wykończonego, z pełną załogą, maszynami i kotłami, gotowego do wyjścia w morze, z całym uzbrojeniem i amunicją, wyposażeniem okrętowym, instalacjami, zapasami żywności i świeżej wody dla załogi, rozmaitymi zapasami, narzędziami i częściami zamiennymi wszelkiego rodzaju, w jakie okręt powinien być zaopatrzony w czasie wojny, lecz bez paliwa i bez zapasów wody do maszyn i kotłów.
Jednostką podstawowej wyporności jest 1 tonna odpowiadająca 1.016 kilograma (2.240 funt).
Okręt wojenny
Okrętem wojennym, bez względu na jego wyporność, jest:
1. Okręt specjalnie zbudowany lub przystosowany jako jednostka bojowa do operacji morskich, lądowo-morskich lub lotniczych działań na morzu; albo
2. Statek posiadający jedną z następujących charakterystyk:
a) uzbrojony w działo o kalibrze ponad 120 milimetrów (4,7 cali);
b) uzbrojony w więcej niż 4 działa o kalibrze ponad 76 milimetrów (3 cale);
c) przeznaczony lub dostosowany do wyrzucania torped lub zakładania min;
d) wyposażony w aparaty przeznaczone do wyrzucania pocisków kierowanych lub o napędzie samoczynnym;
e) przeznaczony do opancerzenia płytami ochronnymi o grubości 25 mm (1 cal);
f) przeznaczony lub dostosowany głównie do wprowadzania samolotów w akcję na morzu;
g) wyposażony w więcej niż dwie wyrzutnie samolotów;
h) mogący osiągnąć szybkość ponad 20 węzłów, o ile jest wyposażony w działo o kalibrze ponad 76 mm (3 cale).
Okręt wojenny należący do podkategorii 1 przestaje być za takowy uważany po upływie 20 lat od chwili rozpoczęcia służby, o ile zostanie całowicie rozbrojony.
Okręt liniowy
Okrętem liniowym jest okręt wojenny nie będący lotniskowcem, a którego wyporność podstawowa przewyższa 10.000 ton, lub wyposażony w działo o kalibrze ponad 203 milimetry (8 cali).
Lotniskowce
Lotniskowcem jest okręt wojenny, który bez względu na swoją wyporność, jest przeznaczony lub dostosowany głównie do przewozu i wprowadzania do akcji samolotów.
Łódź podwodna
Łódź podowdna jest okrętem przeznaczonym do żeglugi pod powierzchnią morza.
Wyspecjalizowane typy okrętów szturmowych
1. Wszystkie typy okrętów przeznaczonych specjalnie lub dostosowanych do operacji lądowo-morskich.
2. Wszystkie typy małych okrętów specjalnie przeznaczonych lub dostosowanych do przewożenia ładunku wybuchowego lub zapalającego, potrzebnego do ataku okrętów lub portów.
Łódź torpedowa
Łódź torpedowa jest to okręt o wyporności mniejszej niż 200 ton, o szybkości ponad 25 węzłów i mogący wyrzucać torpedy.
B. Szkolenie wojskowe, lotnicze i morskie
(patrz artykuły 60, 63 i 65)
1. Szkolenie wojskowe określa się jak następuje: teoria i praktyka używania broni wszelkiego rodzaju, przeznaczonej specjalnie lub dostosowanej do celów wojskowych, oraz posługiwanie się sprzętem szkoleniowym służącym do tego celu, teoria i wykonywanie wszelkich ćwiczeń i manewrów, uczących teoretycznie lub praktycznie ruchów wojsk wykonywanych w czasie walki jak również studia metodyczne taktyki, strategii oraz pracy sztabowej.
2. Szkolenie lotnicze określa się jak następuje: teoria i praktyka używania broni specjalnie przeznaczonej lub dostosowanej do celów lotnictwa wojskowego oraz sprzętu szkoleniowego, służącego do tego celu; teoria i praktyka wszelkich specjalnych ewolucji, włącznie z lotami w szykach, dokonywanymi przez samoloty podczas lotniczych zadań wojskowych, studia metodyczne takiej lotniczej, strategii i pracy sztabowej.
3. Szkolenie morskie określa się jak następuje: organizacja ogólna, teoria i praktyka używania okrętów wojennych i urządzeń morskich jak również teoria lub praktyka stosowania wszelkich aparatów i sprzętu szkoleniowego służących do tego celu i używanych do prowadzenia wojny morskiej, z wyjątkiem tych urządzeń, które są zwykle stosowane dla celów marynarki cywilnej; poza tym teoria, praktyka i studia metodyczne taktyki morskiej, strategii i pracy sztabowej, włącznie z wykonywaniem wszystkich operacji i manewrów, które nie są konieczne w zakresie marynarki cywilnej.
C. Definicja i wykaz sprzętu wojennego
(patrz artykuł 67)
Termin "sprzęt wojenny" używany w niniejszym Traktacie stosuje się do każdej broni, amunicji i do każdego sprzętu specjalnie przeznaczonego lub przystosowanego do celów wojennych, które są wyszczególnione poniżej:
Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone zastrzegają sobie prawo wprowadzania co pewien czas zmian do tego wykazu celem wniesienia poprawek lub uzupełnień, w zależności od ewentualnych nowych odkryć naukowych.
Kategoria I
1. Strzelby, karabiny, rewolwery i pistolety typu wojskowego; lufy zamienne do tych broni i inne luźne części, których nie można z łatwością przystosować do użytku cywilnego.
2. Karabiny maszynowe, automatyczne lub wielostrzałowe i pistolety automatyczne; lufy zamienne do tej broni i inne części luźne, których nie można z ławością przystowować do użytku cywilnego; podstawy karabinów maszynowych.
3. Działa, granatniki, moździeże, specjalne działa lotnicze; działa bez nasady lub nie odrzutowe i miotacze ognia; lufy zamienne do tych broni i inne części luźne, których nie można z łatwością przystosować do użytku cywilnego; lawety i podstawy do tych broni.
4. Wyrzutnie rakietowe; mechanizmy wyrzutniowe i kontrolne do pocisków kierowanych i o napędzie samoczynnym; podstawy do tych aparatów.
5. Puste lub nabite pociski kierowane i o napędzie samoczynnym, pociski rakiety, ładunki i naboje do broni wyszczególnionych w ustępach 1-4 powyżej, jak również zapalniki, lotny lub aparaty służące do uruchomienia tych broni lub do powodowania ich eksplozji, nie włączając w to zapalników do użytku cywilnego.
6. Naładowane lub puste granaty, bomby, torpedy, miny oraz granaty głębinowe oraz materiał i ładunki zapalające; wszelki sprzęt używany do uruchomienia tych broni lub do powodowania ich eksplozji, nie włączając w to zapalników potrzebnych do użytku cywilnego.
7. Bagnety.
Kategoria II
1. Bojowe wozy pancerne; pociągi pancerne, które technicznie nie dają się przerobić na użytek cywilny.
2. Wozy mechaniczne lub o napędzie samoczynnym dla wszystkich broni, wyszczególnionych w grupie I; podwozia lub karoserie wojskowe specjalnych typów oprócz wyszczególnionych w ustępie I, powyżej.
3. Opancerzenia o grubości większej niż 3 cale, używane w wojnie do celów ochronnych.
Kategoria III
1. Sprzęt celowniczy i kalkulacyjny do kontroli strzałów, włącznie z aparatami regulującymi celność pocisków oraz aparatami rejestracyjnymi; aparaty służące do kierowania ogniem, celowniki artyleryjskie i lotnicze, zapalniki lontowe, instrumenty do kalibrowania dział i aparaty do kontroli ognia.
2. Mostki szturmowe, łodzie szturmowe i atakujące.
3. Sprzęt używany do podstępów wojennych, zasadzek i środki oślepiające.
4. Osobiste wyposażenie wojskowe o charakterze specjalnym, nie dające się z łatwością przystosować do użytku cywilnego.
Kategoria IV
1. Okręty wojenne wszystkich kategorii, włącznie z okrętami przebudowanymi do celów wojskowych i jednostkami pływającymi, przeznaczonymi lub przewidzianymi do ich obsługi i pomocy, które technicznie nie dają się przerobić na użytek cywilny, jak również broń, opancerzenie, amunicja, samoloty lub wszelkie inne wyposażenie, sprzęt, maszyny i instalacje, które w czasie pokoju używane są jedynie na okrętach wojennych.
2. Łodzie desantowe i pojazdy lub sprzęt lądowo-morski wszelkiego rodzaju, łodzie szturmowe lub sprzęt szturmowy wszelkiego rodzaju, jak również wyrzutnie lub inne aparaty używane do spuszczania na wodę lub wyrzucania w powietrze samolotów, rakiet, broni o napędzie samoczynnym, lub wszelkich innych pocisków, przyrządów lub aparatów z załogą lub bez, kierowanych lub nie kierowanych.
3. Podwodne lub półpodwodne okręty, jednostki pływające, broń, urządzenia lub aparaty wszelkiego rodzaju, włącznie z zaporami specjalnie wzniesionymi w celu ochrony portów, z wyjątkiem sprzętu potrzebnego do wydobywania okrętów, ratownictwa lub innych celów cywilnych, jak również wszelki sprzęt i akcesoria, luźne części, sprzęt doświadczalny lub szkoleniowy, przyrządy lub instalacje, które mogłyby być przeznaczone specjalnie do prac konstrukcyjnych, kontroli, konserwacji lub pomieszczenia tych okrętów, jednostek pływających, broni, urządzeń lub aparatów.
Kategoria V
1. Aparaty lotnicze zmontowane lub rozmontowane, cięższe lub lżejsze od powietrza, przeznaczone lub dostosowane do walki powietrznej przez zaopatrzenie ich w karabiny maszynowe, wyrzutnie rakiet, broń artyleryjską, lub dostosowanie do przewozu lub zrzucania bomb, lub zaopatrzone w jakikolwiek sprzęt wymieniony w ustępie 2 poniżej, lub ze względu na ich typ lub ich konstrukcję dające się łatwo wyposażyć w jedno z tych urządzeń.
2. Podstawy i oparcia dla dział samolotowych, urządzenia do przewozu bomb, torped, jak również mechanizmy do zrzucania bomb lub torped, wieżyczki obrotowe dla dział i broni pokładowej.
3. Wyposażenie specjalnie przeznaczone dla lotniczych oddziałów desantowych i używane jedynie przez te oddziały.
4. Katapulty lub urządzenia wyrzutniowe używane przy startowaniu samolotów z okrętów, lądu i morza; aparaty służące do wyrzucania pocisków latających.
5. Balony zaporowe.
Kategoria VI
Wszelkie substancje duszące, zabijające, trujące lub obezwładniające, przeznaczone do celów wojennych lub produkowane w ilościach przewyższających zapotrzebowanie cywilne.
Kategoria VII
Środki napędowe, wybuchowe, materiał pirotechniczny lub gazy skroplone, przeznaczone do nadawania siły napędowej lub wybuchowej, do ładowania lub napełniania sprzętu wojennego opisanego w powyższych kategoriach, lub do jakiegokolwiek zastosowania w związku z tym sprzętem, nie dające się użyć do celów cywilnych lub produkowane w ilościach przewyższających zapotrzebowanie cywilne.
Kategoria VIII
Urządzenia i sprzęt przemysłowy specjalnie przeznaczony do produkcji lub konserwacji sprzętu wymienionego w powyższych kategoriach, które technicznie nie mogą być przetworzone dla celów cywilnych.
B. Definicja terminów "demilitaryzacja" i "zdemilitaryzowany"
(patrz artykuły 11, 14, 49 i artykuł 3 załącznika VI).
W Traktacie niniejszym określenie "demilitaryzacja" i "zdemilitaryzowany" powinno być rozumiane jako zakaz, na danym terenie i na danych wodach terytorialnych, wszelkich urządzeń lub fortyfikacji morskich, wojskowych i lotniczo-wojskowych, jak również ich zbrojenia, sztucznych zapór wojskowych, morskich i powietrznych; korzystania z baz przez jednostki wojskowe, morskie i lotnictwa wojskowego lub stacjonowania stałego, jak również tymczasowego tych jednostek; szkolenia wojskowego w jakiejkolwiek bądź formie oraz fabrykacji sprzętu wojennego. Zakaz ten nie obejmuje personelu bezpieczeństwa wewnętrznego, ograniczonego liczebnie do spełniania zadań o charakterze wewnętrznym i wyposażonego w broń, która może być noszona i obsługiwana przez jednego człowieka, jak również szkolenia wojskowego, koniecznego dla tego personelu.
ZAŁĄCZNIK XIV
1. Państwo sukcesyjne otrzyma bez zapłaty włoski majątek państwowy lub współpaństwowy, położony na terytorium odstąpionym na mocy niniejszego Traktatu, jak również wszystkie odnośne archiwa i dokumenty o charakterze administracyjnym lub o wartości historycznej, dotyczące danego terytorium, albo odnoszące się do majątku przekazanego w myśl niniejszego paragrafu.
Za majątek państwowy lub współpaństwowy uważa się dla celów niniejszego załącznika ruchomą i nieruchomą własność Państwa Włoskiego, samorządów i instytucyj publicznych oraz spółek i zakładów należących do instytucyj publicznych, jak również ruchomą i nieruchomą własność, należącą poprzednio do partii faszystowskiej lub do jej organizacji pomocniczych.
2. Wszelkie przeniesienia włoskiej własności państwowej lub współpaństwowej, określonej w paragrafie 1 powyżej, dokonane po dniu 3 września 1943 r., będą uznane za niebyłe i nieważne. Postanowienie to nie będzie jednak obejmowało aktów prawomocnych odnoszących się do bieżących działań agend państwowych lub współpaństwowych, o ile dotyczą one sprzedaży, w normalnym zakresie, towarów zwykle przez nie produkowanych lub przez nie sprzedawanych w wykonaniu normalnych umów handlowych lub przy normalnym biegu rządowych czynności administracyjnych.
3. Włoskie kable podmorskie, łączące punkty na terytorium odstąpionym lub łączące punkty na terytorium odstąpionym z punktem na innym terytorium państwa sukcesyjnego, winny być uważane za własność włoską na terytorium odstąpionym, bez względu na to, że części tych kabli mogą leżeć poza wodami terytorialnymi.
Włoskie kable podwodne, łączące punkt na terytorium odstąpionym z punktem pozostającym poza jurysdykcją państwa sukcesyjnego, winny być uważane za własność włoską na terytorium odstąpionym, jeżeli chodzi o urządzenia końcowe oraz części kabli leżące w obrębie wód terytorialnych terytorium odstąpionego.
4. Rząd Włoski przekaże państwu sukcesyjnemu wszystkie przedmioty o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej należące do spuścizny kulturalnej odstąpionego terytorium, które w okresie gdy terytorium to znajdowało się pod panowaniem włoskim zostały stamtąd zabrane bez zapłaty i są w posiadaniu Rządu Włoskiego lub włoskich instytucji publicznych.
5. Państwo sukcesyjne powinno przedsięwzięć kroki celem wymiany na własną walutę waluty włoskiej znajdującej się na odstąpionym terytorium w posiadaniu osób fizycznych w dalszym ciągu mających swe miejsce zamieszkania na tym terytorium lub osób prawnych, prowadzących tam nadal swą działalność. Pełne dowody pochodzenia sum przedstawionych do wymiany mogą być zażądane od posiadaczy.
6. Rząd państwa sukcesyjnego będzie zwolniony od spłaty włoskiego długu publicznego, lecz przyjmie na siebie zobowiązania Państwa Włoskiego wobec osób posiadających obligacje, zarówno fizycznych, które w dalszym ciągu zamieszkują terytorium odstąpione, jaki i prawnych, które zachowują tam swą siedzibę główną lub główne miejsce swej działalności, o ile dotyczą tej części długu, jaka została zaciągnięta przed 10 czerwca 1940 r., a która może się wiązać z pokryciem kosztów robót publicznych i usług administracji cywilnej, z których wyżej wymienione terytorium odniosło korzyści, lecz nie pozostaje w związku bezpośrednim lub pośrednim z celami wojskowymi.
Od posiadaczy mogą być zażądane wszelkie dowody pochodzenia obligacji.
Państwo sukcesyjne i Włochy określą w drodze umów część państwowego długu włoskiego, do której odnosi się paragraf niniejszy, oraz metody postępowania, mające na celu wykonanie tych postanowień.
7. Państwo sukcesyjne i Włochy zawrą specjalne porozumienia celem ustalenia warunków, na jakich zobowiązania włoskich towarzystw ubezpieczeniowych, zarówno państwowych jak prywatnych, wobec mieszkańców terytorium odstąpionego, jak również proporcjonalna część kapitału będącego w posiadaniu tych towarzystw, zostaną przekazane analogicznym towarzystwom państwa sukcesyjnego.
Państwo sukcesyjne i Włochy ustalą również w drodze analogicznych porozumień zobowiązania publicznych i prywatnych towarzystw ubezpieczeniowych, których siedziba główna znajduje się na terytorium odstąpionym, wobec posiadaczy polis asekuracyjnych lub osób ubezpieczonych, zamieszkałych we Włoszech.
8. Włochy nadal pozostaną zobowiązane do wypłacania należności z tytułu emerytur cywilnych lub wojskowych, nabytych już, w chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu, w służbie Państwa Włoskiego, miejskich lub innych władz lokalnych przez osoby, które nabyły obywatelstwo Państwa sukcesyjnego na mocy niniejszego Traktatu; zobowiązanie to dotyczy również praw do emerytur jeszcze nie całkowicie nabytych. Państwo sukcesyjne i Włochy ustalą w drodze umów sposób wykonania tego zobowiązania.
9. Majątki, prawa i interesy obywateli włoskich, stale zamieszkałych na terytoriach odstąpionych w chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu, będą traktowane przez Włochy na równi z majątkami, prawami i interesami obywateli państwa sukcesyjnego pod warunkiem, że zostały one legalnie nabyte.
Majątki, prawa i interesy innych obywateli włoskich, o ile zostały legalnie nabyte, będą podlegać jedynie takim przepisom, które mogłyby ewentualnie być zastosowane do majątku ogółu cudzoziemców i zagranicznych osób prawnych.
Majątki, prawa i interesy tego rodzaju nie będą podlegać zatrzymaniu ani likwidaji stosownie do postanowień artykułu 79 niniejszego Traktatu, lecz będą zwrócone ich właścicielom w stanie wolnym od wszelkich zarządzeń tego rodzaju i od wszelkich innych zarządzeń o przywłaszczeniu, zarządzie przymusowym lub sekwestrze, wydanych pomiędzy 3 września 1943 r. a wejściem w życie niniejszego Traktatu.
10. Osoby optujące na rzecz Włoch i przesiedlające się do tego kraju będą mogły po spłaceniu ewentualnych długów lub podatków należnych od nich na terytorium odstąpionym zabrać ze sobą swój majątek ruchomy oraz przekazać posiadane fundusze pod warunkiem, że majątek ten i te fundusze zostały legalnie nabyte.
Wywóz tego majątku nie będzie podlegał żadnym opłatom wywozowym lub przewozowym. Poza tym osoby te będą mogły sprzedać swój majątek ruchomy i nieruchomy na takich samych warunkach, jak obywatele państwa sukcesyjnego.
Wywóz wspomnianego majątku do Włoch nastąpi na warunkach i w granicach uzgodnionych pomiędzy państwem sukcesyjnym a Włochami. Warunki i terminy przekazania funduszów, włącznie z sumami uzyskanymi ze sprzedaży, również zostaną ustalone umową.
11. Majątki, prawa i interesy na terenie Włoch należące w chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu do byłych obywateli włoskich, a którzy stali się obywatelami innego państwa na mocy niniejszego Traktatu, będą traktowane przez Włochy na równi z majątkami, prawami i interesami ogółu obywateli Narodów Zjednoczonych.
Osoby te będą uprawnione do przekazania swych funduszów oraz likwidacji swoich majątków, praw i interesów na warunkach, przewidzianych w paragrafie 10, powyżej.
12. Towarzystwa powstałe zgodnie z prawem włoskim i posiadające swą siedzibę główną na terytorium odstąpionym, które pragną przenieść swą siedzibę główną do Włoch, będą również traktowane zgodnie z postanowieniami paragrafu 10 niniejszego załącznika pod warunkiem, że ponad 50% kapitału towarzystw należy do osób normalnie zamieszkałych poza terytorium odstąpionym lub do osób, które na mocy niniejszego Traktatu optują na rzecz Włoch i przenoszą do Włoch swe miejsce zamieszkania pod warunkiem, że większa część działalności danego towarzystwa ma miejsce poza terytorium odstąpionym.
13. Cesja terytorialna nie ma żadnego wpływu na długi osób zamieszkałych we Włoszech w stosunku do osób zamieszkałych na terytorium odstąpionym lub osób zamieszkałych na terytorium odstąpionym w stosunku do osób zamieszkałych we Włoszech.
Państwo sukcesyjne i Włochy zobowiązują się ułatwić uregulowanie tych zobowiązań. W rozumieniu niniejszego paragrafu określenie "osoby" obejmuje również osoby prawne.
14. Majątki położone na terytorium odstąpionym, a należące do jednego z Narodów Zjednoczonych lub jego obywateli, które nie zostały jeszcze zwolnione z sekwestru lub kontroli nałożonej przez Rząd Włoski, ani nie zwrócone ich właścicielom, zostaną zwrócone w stanie, w jakim się obecnie znajdują.
15. Rząd Włoski uznaje układ w Brioni z 10 sierpnia 1942 r. za nieważny i niebyły. Zobowiązuje się on do przystąpienia, wraz z innymi sygnatariuszami Układu Rzymskiego z 29 marca 1923 r., do wszelkich rokowań mających na celu wprowadzenie w jego postanowieniach zmian potrzebnych do zapewnienia słusznego uregulowania przewidzianych w nim spłat.
16. Włochy przeprowadzą restytucję majątku bezprawnie zabranego z terytoriów odstąpionych po dniu 3 września 1943 r. i wywiezionego do Włoch. Wykonanie tego zobowiązania zostanie przeprowadzone zgodnie z postanowieniami paragrafów 2, 3, 4, 5 i 6 artykułu 75 z wyjątkiem majątku będącego przedmiotem innych postanowień niniejszego załącznika.
17. Włochy zwrócą państwu sukcesyjnemu w możliwie najkrótszym czasie wszystkie okręty będące w posiadaniu państwa lub obywateli włoskich, które w dniu 3 września 1943 r. należały bądź do osób fizycznych zamieszkałych na terytorium odstąpionym, które nabywają obywatelstwo państwa sukcesyjnego na mocy niniejszego Traktatu, bądź do osób prawnych narodowości włoskiej, które posiadają i zachowują swoją siedzibę główną na terytorium odstąpionym, z wyjątkiem okrętów, które były przedmiotem umowy kupna - sprzedaży dokonanej w dobrej wierze.
18. Państwa sukcesyjne i Włochy zawrą porozumienie celem słusznego i sprawiedliwego podziału majątków, należących do wszelkich istniejących lokalnych instytucji publicznych, których terytorium zostało podzielne przez granicę, ustaloną na mocy niniejszego traktatu, oraz celem zapewnienia mieszkańcom prawa dalszego korzystania z usług instytucji użyteczności publicznej nie objętych specjalnie w innych postanowieniach niniejszego Traktatu.
Analogiczne porozumienia zostaną zawarte celem słusznego i sprawiedliwego podziału taboru oraz innego sprzętu kolejowego, jak również urządzeń doków i portów oraz obsługujących je statków; wszelkie inne nierozwiązane jeszcze sprawy o charakterze ekonomicznym, nie objęte niniejszym załącznikiem, zostaną rozstrzygnięte na drodze w tym celu zawartych porozumień.
19. Postanowienia niniejszego załącznika nie będą stosowane do byłych kolonii włoskich. Postanowienia gospodarcze i finansowe, jakie winny być tam zastosowane, będą stanowiły część układów dotyczących ostatecznego rozstrzygięcia losu tych terytoriów zgodnie z artykułem 23 niniejszego Traktatu.
ZAŁĄCZNIK XV
A. Własność przemysłowa, literacka i artystyczna.
1. a) Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone i ich obywatele będą korzystali, bez opłat za prolongatę lub jakichkolwiek innych sankcyj, z terminu jednorocznego, licząc od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu, dla dokonania wszelkich aktów koniecznych do uzyskania lub przedłużania praw własności przemysłowej, literackiej lub artystycznej, które to akty nie mogły zostać dokonane na skutek istnienia stanu wojennego.
b) Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone lub ich obywatele, którzy na terenie jednego z Mocarstw Sprzymierzonych lub Stowarzyszonych wnieśli wniosek o udzielenie patentu lub o rejestrację wzoru nie wcześniej niż dwanaście miesięcy przed rozpoczęciem wojny z Włochami lub podczas wojny, albo wnieśli wniosek o zarejestrowanie rysunku lub wzoru przemysłowego lub znaku towarowego nie wcześniej niż na sześć miesięcy przed rozpoczęciem wojny z Włochami lub podczas wojny, będą mieli prawo w ciągu dwunastu miesięcy od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu domagać się przyznania im odnośnych praw we Włoszech, z prawem pierwszeństwa opartym na uprzednio przez nich złożonym wniosku na terytorium danego Mocarstwa Sprzymierzonego lub Stowarzyszonego.
c) Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone i ich obywatele w okresie jednego roku od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu będą korzystali z prawa wystąpienia we Włoszech na drogę sądową przeciwko osobom fizycznym lub prawnym, w stosunku do których istnieje zarzut nieprawnego naruszenia ich praw własności przemysłowej, literackiej lub artystycznej w okresie pomiędzy chwilą rozpoczęcia wojny a wejścia w życie niniejszego Traktatu.
2. W określeniu czasu, w ciągu którego dany patent na wynalazek musi być wykorzystany lub dany wzór lub znak towarowy musi być zastosowany, nie będzie brany pod uwagę okres pomiędzy rozpoczęciem wojny a dniem w którym upłynie osiemnaście miesięcy od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu.
3. W ustaleniu normalnego czasu ważności praw własności przemysłowej, literackiej lub artystycznej, które posiadały swą moc obowiązującą we Włoszech w momencie rozpoczęcia wojny lub które zostaną uznane lub ustanowione zgodnie z częścią A niniejszego załącznika i które należą do jednego z Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych lub do ich obywateli, nie będzie uwzględniany okres pomiędzy chwilą rozpoczęcia wojny a wejściem w życie niniejszego Traktatu. Wobec tego należy uważać normalny czas trwania takich praw za automatycznie przedłużony we Włoszech na dalszy okres odpowiadający okresowi w ten sposób wyłączonemu.
4. Powyższe postanowienia dotyczące praw przysługujących na terenie Włoch Mocarstwom Sprzymierzonym i Stowarzyszonym i ich obywatelom powinny stosować się również do praw przysługujących Włochom i ich obywatelom na terenie Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych.
Jednakże żadne z tych postanowień nie będzie uprawniać Włoch lub ich obywateli na terytorium jakiegokolwiek z Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych do traktowania bardziej korzystnego, niż traktowanie przyznawane przez dane Mocarstwo w podobnych wypadkach jakiemukolwiek Narodowi Zjednoczonemu lub jego obywatelom, ani też nie będzie nakładać na Włochy obowiązku przyznawania jakiemukolwiek z Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych lub jego obywatelom traktowania bardziej korzystnego od tego, z jakiego Włochy lub ich obywatele korzystają na terenie tego Mocarstwa w sprawach objętych powyższymi postanowieniami.
5. Osoby trzecie, które na terenie jakiegokolwiek z Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych lub Włoch nabyły w dobrej wierze i przed wejściem w życie niniejszego Traktatu prawa dotyczące własności przemysłowej, literackiej lub artystycznej, kolidujące z prawami przywróconymi na mocy części A niniejszego załącznika lub prawami uzyskanymi na mocy pierwszeństwa zastrzeżonego tamże, lub w dobrej wierze wytwarzali, publikowali, reprodukowali, używali lub sprzedawali, to, co stanowi przedmiot tych praw, otrzymają zezwolenie bez ponoszenia odpowiedzialności za naruszenie prawa na wykonywanie w dalszym ciągu praw tego rodzaju oraz kontynuowanie lub podjęcie wytwarzania, publikowania, reprodukowania, używania lub sprzedaży rozpoczętych w dobrej wierze. Na terenie Włoch zezwolenie takie będzie posiadać formę nie wyłączonej licencji udzielonej na warunkach uzgodnionych przez obie zainteresowane strony lub w braku porozumienia określonych przez Komisję rozjemczą, ustanowioną na mocy artykułu 83 niniejszego Traktatu. Natomiast na terenie każdego z Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych osoby trzecie działające w dobrej wierze będą korzystały z takiej opieki, jaką w podobnych okolicznościach przyznaje się osobom trzecim, działającym w dobrej wierze, których prawa kolidują z prawami obywateli innych Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych.
6. Żadne z postanowień części A niniejszego załącznika nie powinno być interpretowane jako uprawniające Włochy lub ich obywateli do jakichkolwiek praw dotyczących patentów lub wzorów na terenie jakiegokolwiek z Mocarstw Sprzymierzonych lub Stowarzyszonych, a odnoszących się do wynalazków, związanych z jakimkolwiek artykułem, umieszczonym na liście definicji sprzętu wojennego zawartej w załączniku XIII niniejszego Traktatu, jeżeli wynalazki te zostaly dokonane lub zgłoszone do rejestracji przez Włochy lub jakiegokolwiek z ich obywateli we Włoszech albo na terytorium jakiegokolwiek innego Mocarstwa Osi lub na terytorium okupowanym przez siły zbrojne państw Osi, w czasie, gdy dane terytorium było pod kontrolą sił zbrojnych lub władz Mocarstw Osi.
7. Włochy przyznają korzyści wynikające z powyższych postanowień niniejszego załącznika również i tym Narodom Zjednoczonym nie należącym do Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych, które w czasie wojny zerwały stosunki dyplomatyczne z Włochami, i które zobowiążą się udzielić Włochom korzyści przyznanych temu krajowi na mocy wyżej wymienionych postanowień.
8. Żadne z postanowień części A niniejszego załącznika nie może być rozumiane jako sprzeczne z artykułami 78, 79 i 81 niniejszego Traktatu.
B. Ubezpieczenia.
1. Agenci ubezpieczeniowi posiadający obywatelstwo Narodów Zjednoczonych przy wznowieniu swej działalności ubezpieczeniowej w danym zakresie niepowinni spotykać się z żadnymi utrudnieniami, za wyjątkiem ograniczeń stosowanych powszechnie do agentów ubezpieczeniowych.
2. Jeżeli agent ubezpieczeniowy, będący obywatelem jednego z Narodów Zjednoczonych, pragnie podjąć na nowo we Włoszech swą działalność zawodową, i jeżeli przy tym wartość zdeponowanych gwarancji lub rezerw, których posiadanie jest wymagane jako warunek uprawiania działalności ubezpieczeniowej we Włoszech, zmniejszyła się w wyniku utraty lub dewaluacji papierów wartościowych, które stanowiły te depozyty lub rezerwy, Rząd Włoski zobowiązuje sie uznać, na okres 6 miesięcy, te papiery wartościowe, jakie pozostały, czyniące zadość wszelkim wymogom prawnym, dotyczącym depozytów i rezerw.
ZAŁĄCZNIK XVI
A. Umowy.
1. Każda umowa, do której wykonania wymagane były bezpośrednie stosunki pomiędzy którymikolwiek stronami, które w myśl definicji zawartej w części D niniejszego Załącznika stały się wrogami, powinna uważana za rozwiązaną, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w paragrafach 2 i 3 poniżej, od chwili gdy którekolwiek ze stron stały się wrogami. Rozwiązanie takie nie ma jednak wpływu na postanowienia artykułu 81 niniejszego Traktatu, ani też nie zwalnia żadnej ze stron od obowiązku spłaty sum otrzymanych jako zaliczki lub wpłaty na rachunek, w zamian których dana strona nie wykonała świadczeń.
2. Niezależnie od postanowień paragrafu 1 powyżej nie będą rozwiązane i, bez uchybienia prawom określonym w artykule 79 niniejszego Traktatu, pozostaną w mocy takie części jakiejkolwiek umowy, które dają się w niej wyodrębnić, a do których wykonania nie były potrzebne bezpośrednie stosunki pomiędzy jakimikolwiek stronami tej umowy, które w rozumieniu części D niniejszego załącznika stały się wrogami. W wypadkach, gdy postanowienia jakiejkolwiek umowy nie dadzą się w ten sposób wyodrębnić, dana umowa zostanie uznana za rozwiązaną w całości. Przepis powyższy podlega ograniczeniom, wynikającym z zastosowania krajowych praw, przepisów i regulaminów, wydanych przez jakiekolwiek z Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych, pod którego jurysdykcją pozostaje dana umowa lub którakolwiek z jej stron, a także ograniczeniom wynikającym z warunków samej umowy.
3. Żadne postanowienia części A niniejszego załącznika nie powinny być zrozumiane jako naruszenie ważności tranzakcji dokonanych legalnie zgodnie z umową pomiędzy wrogami, jeżeli zostały one dokonane z upoważnienia Rządu jednego z Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych.
4. Niezależnie od postanowień powyższych umowy asekuracyjne i reasekuracyjne będą podlegać odrębnym porozumieniom pomiędzy Rządem zainteresowanego Mocarstwa Sprzymierzonego lub Stowarzyszonego a Rządem Włoskim.
B. Przedawnienia.
1. Wszelkie przedawnienia lub ograniczenia prawa wnoszenia lub popierania powództwa lub przedsiębrania środków dla zabezpieczenia stosunków odnoszących się do osób lub majątków, a dotyczących obywateli Narodów Zjednoczonych i obywateli włoskich, którzy z powodu stanu wojny nie mogli prowadzić postępowania sądowego lub zadośćuczynić formalnością, niezbędnym do zabezpieczenia swych praw, bez względu na to, czy czas tych przedawnień lub ograniczeń zaczął biec przed wybuchem wojny, czy po tej dacie, zostają uznane za zawieszone na czas trwania wojny na terytorium Włoch z jednej strony i na terytorium tych Narodów Zjednoczonych, które przyznają Włochom na zasadzie wzajemności korzyści, wynikające z postanowień niniejszego paragrafu - z drugiej. Czasokres tych przedawnień lub ograniczeń zacznie biec ponownie z chwilą wejścia w życie niniejszego Traktatu. Postanowienia niniejszego paragrafu będą stosowane do terminów ustanowionych do przedkładania kuponów, uprawniających do otrzymania oprocentowania lub kuponów do poboru dywidend lub do przedkładania, celem otrzymania spłaty papierów wartościowych, wylosowanych lub płatnych z jakiegokolwiek innego tytułu.
2. W tych wypadkach, w których, z powodu niedokonania jakiejkolwiek czynności lub niewypełnienia jakiejkolwiek formalności w okresie wojny, zostało wszczęte na terytorium włoskim postępowanie egzekucyjne na szkodę obywatela jednego z Narodów Zjednoczonych, Rząd Włoski przywróci prawa, które zostały naruszone. Jeżeli przywrócenie tych praw byłoby niemożliwe lub sprzeczne z zasadami słuszności, Rząd Włoski spowoduje, aby poszkodowany otrzymał takie zadośćuczynienie, jakie w danych okolicznościach okaże się słuszne i sprawiedliwe.
C. Papiery wartościowe.
1. W stosunkach pomiędzy wrogami żaden papier wartościowy, wystawiony przed wybuchem wojny, nie będzie uważany za nieważny jedynie z tej przyczyny, że nie został przedstawiony do akceptu lub do inkasa w przepisanym terminie, albo że wystawca lub indosant nie został w takim terminie zawiadomiony, iż dany papier wartościowy nie został akceptowany lub zapłacony, względnie że nie został zaprotestowany, lub z powodu niedopełnienia w czasie wojny jakiejkolwiek innej formalności.
2. W wypadkach, gdy termin, w którym papier wartościowy powinien był być przedstawiony do akceptu lub inkasa, lub w którym zawiadomienie o nie zaakceptowaniu lub nie zapłaceniu powinno było być doręczone wystawcy lub indosantowi, lub w którym dokument ten powinien był zostać zaprotestowany, upłynął w czasie wojny, a strona, która powinna była przedstawić lub zaprotestować ten dokument względnie zawiadomić o braku akceptu lub zapłaty, nie uczyniła tego w czasie wojny, będzie przyznany dodatkowy termin, co najmniej trzymiesięczny, licząc od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu, w czasie którego będzie można przedstawić lub zaprotestować dany papier wartościowy względnie zawiadomić o odmowie akceptu lub odmowie jego zapłaty.
3. Jeżeli jakakolwiek osoba, przed wybuchem wojny lub po tej dacie, zaciągnęła zobowiązanie powstałe z jakiegokolwiek papieru wartościowego w wyniku czynności dokonanej przez zobowiązanie drugiej osoby, która następnie stała się w stosunku do pierwszej stroną nieprzyjacielską, to ta druga strona, bez względu na fakt wybuchu wojny, jest zobowiązana w stosunku do pierwszej osoby do zagwarantowania wypełnionego przez nią zabowiązania.
D. Postanowienia specjalne.
1. Dla celów niniejszego załącznika osoby fizyczne i prawne będą uważane za wrogów od daty, kiedy na mocy praw, przepisów i regulaminów, jakim te osoby lub zawarte przez nie umowy podlegały, handel pomiędzy nimi stał się nielegalny.
2. Ze względu na zasady prawne, obowiązujące w Stanach Zjednoczonych Ameryki, postanowienia niniejszego załącznika nie będą się odnosiły do stosunków pomiędzy Stanami Zjednoczonymi Ameryki i Włochami.
ZAŁĄCZNIK XVII
A. Sądy Kaperskie.
Każde z Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych zastrzega sobie prawo rozpatrzenia, zgodnie z ustaloną przez siebie procedurą, wszystkich postanowień i zarządzeń włoskich Sądów Kaperskich w tych wypadkach, w których wchodziły w grę prawa majątkowe obywateli tego Mocarstwa, oraz zalecenia Rządowi Włoskiemu podjęcia rewizji tych postanowień i zarządzeń, jakie się mogą okazać niezgodne z prawem międzynarodowym.
Rząd Włoski zobowiązuje się dostarczyć odpisów wszystkich dokumentów odnoszących się do tych spraw, włącznie z powziętymi postanowieniami i wydanymi zarządzeniami, a także przyjąć wszelkie zalecenia, wydane w wyniku rozpatrzenia wyżej wymienionych spraw, oraz nadać tym zaleceniom moc prawną.
B. Wyroki prawne.
Rząd Włoski przedsięweźmie niezbędne środki celem umożliwienia obywatelom jakiegokolwiek z Narodów Zjednoczonych, w jakimkolwiek czasie w ciągu jednego roku od wejścia w życie niniejszego Traktatu, złożenia właściwym władzom włoskim wniosku o rewizję jakiegokolwiek wyroku, wydanego przez sąd włoski pomiędzy dniem 10 czerwca 1940 r. a wejściem w życie niniejszego Traktatu, w jakimkolwiek procesie, w którym dany obywatel jednego z Narodów Zjednoczonych nie mógł, bądź w charakterze powoda bądź pozwanego, należycie przedstawić swojej sprawy. Rząd Włoski przedsięweźmie odpowiednie kroki, aby w wypadku doznania krzywdy przez obywatela Narodów Zjednoczonych na skutek wyroku tego rodzaju został on przywrócony do stanu, w jakim się znajdował przed wydaniem wyroku, lub otrzymał, stosownie do okoliczności, sprawiedliwe i słuszne odszkodowanie. Termin "Obywatel jednego z Narodów Zjednoczonych" obejmuje Towarzystwa lub Spółki, założone lub ustanowione zgodnie z prawami jakiegokolwiek z Narodów Zjednoczonych.
Na dowód czego niżej podpisani Pełnomocnicy złożyli pod niniejszym Traktatem swoje podpisy oraz wycisnęli swoje pieczęcie.
Sporządzono w Paryżu dnia dziesiątego lutego roku tysiąc dziewięćset czterdziestego siódmego, w językach francuskim, angielskim, rosyjskim i włoskim.
W ciągu pierwszych 5 miesięcy obowiązywania mechanizmu konsultacji społecznych projektów ustaw udział w nich wzięły 24 323 osoby. Najpopularniejszym projektem w konsultacjach była nowelizacja ustawy o broni i amunicji. W jego konsultacjach głos zabrało 8298 osób. Podczas pierwszych 14 miesięcy X kadencji Sejmu RP (2023–2024) jedynie 17 proc. uchwalonych ustaw zainicjowali posłowie. Aż 4 uchwalone ustawy miały źródła w projektach obywatelskich w ciągu 14 miesięcy Sejmu X kadencji – to najważniejsze skutki reformy Regulaminu Sejmu z 26 lipca 2024 r.
Grażyna J. Leśniak 24.04.2025
Senat bez poprawek przyjął w środę ustawę, która obniża składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zmiana, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ma kosztować budżet państwa 4,6 mld zł. Według szacunków Ministerstwo Finansów na reformie ma skorzystać około 2,5 mln przedsiębiorców. Teraz ustawa trafi do prezydenta Andrzaja Dudy.
Grażyna J. Leśniak 23.04.2025
Rada Ministrów przyjęła we wtorek, 22 kwietnia, projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, przedłożony przez minister przemysłu. Chodzi o wyznaczenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie przepisów w tej sprawie. Nowe regulacje dotyczą m.in. dokładności pomiarów, monitorowania oraz raportowania emisji metanu.
Krzysztof Koślicki 22.04.2025
Na wtorkowym posiedzeniu rząd przyjął przepisy zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810, przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem nowelizacji jest aktualizacja listy odmian genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, tak aby zakazać stosowania w Polsce upraw, które znajdują się w swobodnym obrocie na terytorium 10 państw Unii Europejskiej.
Krzysztof Koślicki 22.04.2025
Od 18 kwietnia policja oraz żandarmeria wojskowa będą mogły karać tych, którzy bez zezwolenia m.in. fotografują i filmują szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa obiekty resortu obrony narodowej, obiekty infrastruktury krytycznej oraz ruchomości. Obiekty te zostaną specjalnie oznaczone.
Robert Horbaczewski 17.04.2025
Kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej i podnoszenia umiejętności kadr gospodarki przewiduje podpisana w czwartek przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Grażyna J. Leśniak 11.04.2025| Identyfikator: | Dz.U.1949.50.378 |
| Rodzaj: | Umowa międzynarodowa |
| Tytuł: | Traktat pokoju z Włochami. Paryż.1947.02.10. |
| Data aktu: | 10/02/1947 |
| Data ogłoszenia: | 08/09/1949 |
| Data wejścia w życie: | 04/02/1948 |
