W petycji, która wpłynęła do Sejmu (nr BKSP-155-X-355/24), autor zaproponował, aby dodatek dopełniający do renty socjalnej był zwolniony z zajęć i egzekucji komorniczej. Argumentował, że osoby, które podlegają aktualnie egzekucji komorniczej nie skorzystają na dodatku, bo banki restrykcyjnie wypłacają dochody do kwoty wolnej od zajęć. - Gdyby dodatek dopełniający był zwolniony z zajęć i egzekucji, tej obawy nie byłoby. Wypłaty 13 i 14 renty socjalnej są zwolnione z zajęć i egzekucji, dzięki czemu realnie trafiają do każdego beneficjenta, nawet tego, który ma zajęcia komornicze – pisze autor petycji.

Dodatek dopełniający do renty socjalnej od 1 stycznia br. wprowadziła ustawa z 27 września 2024 r. o zmianie ustawy o rencie socjalnej oraz niektórych innych ustaw. Otrzymają go osoby, które mają prawo do renty socjalnej, orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji. Będzie waloryzowany co roku 1 marca i będzie wliczał się do dochodu. Jego wysokość wynosi obecnie 2610,72 zł. 

Czytaj również: Dodatek dopełniający do renty socjalnej wyższy po waloryzacji>>

Zbyt duża zmiana systemowa

Jednak propozycja budzi wątpliwości prawne w opinii dr hab. Magdaleny Szczepańskiej, eksperta ds. legislacji w Biurze Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji w Sejmie. Dotyczą one szczególnie obowiązujących ograniczeń egzekucji w stosunku do innych świadczeń z zabezpieczenia społecznego. Zmiana taka miałaby charakter systemowy. Obecnie renta socjalna podlega egzekucji komorniczej na takich samych zasadach jak renty i emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. - Z kwoty emerytury i renty pozostałej po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych podlegają potrąceniu należności enumeratywnie wymienione w artykule 139 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Potrącenia, o których mowa w art. 139 tej ustawy, mogą być dokonywane w zależności od rodzaju należności w granicach od 25 proc. do 60 proc. świadczenia (art. 140 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Dodatkowo w celu zabezpieczenia osób pobierających świadczenia emerytalno-rentowe ustawodawca wprowadził tzw. „kwotę wolną od potrąceń”, określającą część świadczenia niepodlegającą potrąceniom i egzekucji – wyjaśnia Magdalena Szczepańska.

W przepisach jest też kwota wolna od zajęcia, tzn. kwota, którą dłużnik musi otrzymać po dokonaniu potrąceń. W okresie od 1 marca 2025 r. do 28 lutego 2026 r. obowiązują następujące kwoty wolne od zajęcia:

  • 806,67 zł – w przypadku potrąceń na poczet należności alimentacyjnych egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych,
  • 1331,03 zł – w przypadku potrąceń na pokrycie należności niealimentacyjnych (np. niespłaconych pożyczek, rachunków) egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych.

Ustawowe określenie kwot wolnych obowiązuje od 1 lipca 2018 r. Wprowadzając przepisy, uzasadniano, że nie ma powodu, by różnicować kwotę wolną od rodzaju i wysokości świadczenia, gdyż jej celem jest ochrona pozostawionych do rozporządzania dochodów zapewniających pewne określone minimum, które bez względu na rodzaj pobieranego świadczenia jest na analogicznym poziomie. - Realizacja postulatu zawartego w petycji, który ogranicza się jedynie do jednego rodzaju świadczenia - dodatku dopełniającego do renty socjalnej, budzi istotne wątpliwości. Mógłby on być zrealizowany poprzez wprowadzenie nowego rozwiązania do ustawy o rencie socjalnej i wtedy zakres stosowania nowej regulacji byłby ograniczony tylko do tego świadczenia. Należy uznać, że byłoby to sprzeczne z przyjętym przy nowelizacji przepisów w 2018 r. założeniem, żeby nie różnicować kwoty wolnej w zależności od rodzaju i wysokości świadczenia – wyjaśnia Magdalena Szczepańska. Z drugiej strony zmiana przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS miałaby charakter systemowy i wymagałaby pogłębionych analiz.

 

Sprawdź również książkę: Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Komentarz >>


Przywileje dla jednej grupy osób

Jak wskazuje mec. Szczepańska, całkowite wyłączenie dodatku dopełniającego do renty socjalnej spod egzekucji komorniczej wydaje się zbyt daleko idącym uprzywilejowaniem grupy osób pobierających to świadczenie. Podkreśla, że w petycji nie wskazano szczególnych przesłanek uzasadniających takie rozwiązanie prawne. - Wydaje się, że samo kryterium przyznania dodatku dopełniającego – stwierdzenie wystąpienia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji – nie uzasadnia zwolnienia z egzekucji komorniczej. Konsekwencją przyjęcia takiej regulacji byłoby to, że osoby pobierające tylko rentę socjalną bez dodatku dopełniającego byłyby w gorszej sytuacji, ponieważ w przypadku egzekucji komorniczej proporcjonalnie większa część otrzymywanego przez nich świadczenia podlegałaby egzekucji – wskazuje prawniczka. Zwraca też uwagę, że wyłączenia dodatku dopełniającego spod egzekucji komornika mogłoby też skutkować ograniczeniem możliwości dokonywania zakupów na raty czy korzystania z pożyczek. Przy ustalaniu zdolności kredytowej uwzględniany byłby brak zabezpieczenia wierzyciela w postaci możliwego zaspokojenia jego roszczeń w drodze przymusowej egzekucji w odniesieniu do tej kwoty.

Na podobnym stanowisku stoi Ministerstwo Sprawiedliwości. – Petycje zmierzają zazwyczaj w jednym kierunku, czyli poszerzenia grupy świadczeń wyłączonych spod egzekucji. Trzeba mieć na względzie całość sytuacji, czyli egzekucji sądowej, również administracyjnej, sytuacji wierzycieli, ponieważ każde kolejne wyłączenie, pomijam, że zmniejsza zdolność kredytową, również negatywnie wpływa na sytuacją samych wierzycieli – mówi Anna Marczak, główny specjalista w Wydziale Prawa Cywilnego Procesowego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Cywilnego w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Sejmowa Komisja ds. Petycji podjęła decyzję o nie uwzględnianiu żądania zawartego w petycji, nie podejmie zatem dalszych prac nad tą propozycją.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.