W październiku 2023 r. prokurator generalny wniósł w skargę nadzwyczajną na naruszenie zasady zaufania obywateli do państwa i jej organów. A w szczególności złamanie zasady sprawiedliwości proceduralnej, a także prawa do rzetelnego i sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) poprzez:
- uniemożliwienie odwołującej się dochodzenia roszczenia w postaci jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci jej męża spowodowanej skutkami choroby zawodowej ze względu na przyjęcie, że przepisy obowiązujące w dniu ustania jego zatrudnienia nie przewidywały przyznania tego rodzaju świadczenia;
- nierzetelną, a więc naruszającą zasady sprawiedliwości proceduralnej, kontrolę odwoławczą zaskarżonego orzeczenia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie poprzez oddalenie apelacji odwołującej się była podstawa do ubiegania się przez nią o jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci męża spowodowanej skutkami choroby zawodowej.
Prokurator generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, a także uchylenie w całości wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z 7 lipca 2020 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla m. st. Warszawy w Warszawie.
Czytaj artykuł w LEX: Duszka-Jakimko Hanna, Zaufanie do prawa jako wartość i jego ochrona w porządku prawnym państwa>
Praca przy azbeście
W uzasadnieniu skargi nadzwyczajnej prokurator napisał, że Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny stwierdził u męża odwołującej się chorobę zawodową - nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że mąż odwołującej się, zmarły w marcu 1973 r., zatrudniony był w latach 1953-1972 na stanowiskach kolejno: mistrz zmiany produkcji, starszy mistrz produkcji oddziału kartonów chłonnych, inżynier technolog, starszy mistrz-zastępca kierownika produkcji, nadzorując w różnym zakresie produkcję kartonów zawierających azbest.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Borówka Janusz, Azbest>
W tym czasie, wobec braku informacji o szkodliwości azbestu, nie były stosowane żadne środki ochrony osobistej ani wentylatory wyciągowe w halach. Biorąc pod uwagę rodzaj stwierdzonego u męża odwołującej się nowotworu oraz jego okres latencji, z wysokim prawdopodobieństwem rozpoznano u niego zawodową etiologię – międzybłoniak opłucnej lewej, który stał się przyczyną jego zgonu.
Czytaj także w LEX: Ćwirko Halina, Choroby zawodowe>
Odmowa odszkodowania
ZUS, po rozpatrzeniu wniosku odwołującej się z 17 listopada 2017 r., odmówił prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej po zmarłym. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zgodnie z art. 49 ust. 3 ustawy z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych do spraw o świadczenia z tytułu uszczerbku na zdrowiu stwierdzonego po wejściu w życie ustawy, a spowodowanego chorobą zawodową powstałą w zatrudnieniu, narażającym na tę chorobę, które ustało przed wejściem w życie ustawy, stosuje się przepisy obowiązujące w dniu ustania tego zatrudnienia. Z kolei zgodnie z par. 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 czerwca 1968 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych uprawniających do świadczeń w razie inwalidztwa lub śmierci pracownika w razie inwalidztwa lub śmierci spowodowanych chorobą zawodową przysługują, jeżeli pracownik był zatrudniony po dniu 31 grudnia 1967 r. i spełnione zostały inne warunki wymagane do uzyskania tych świadczeń.
Czytaj pytanie w LEX: Jakie podstawy prawne będą stanowić podstawy wytyczonego powództwa cywilnoprawnego o odszkodowanie z tytułu śmierci małżonka zmarł>
Rozporządzenie jest podstawą
Sąd okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku - w przeciwieństwie do sądu rejonowego i ZUS - zauważył wprawdzie, że to rozporządzenie obowiązywało w chwili śmierci męża odwołującej się, lecz przyjął błędnie, że w dacie ustania jego zatrudnienia występująca u niego jednostka chorobowa nie była wymieniona w ówcześnie obowiązującym wykazie chorób zawodowych. Została ona wskazana, zdaniem sądu okręgowego, już po jego śmierci.
Zatem, według Izby Kontroli, analiza dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy jednoznacznie wskazuje na to, że odwołującej się przysługiwało prawo do ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci jej męża.
Sąd Najwyższy uznał, że uszczerbek na zdrowiu stwierdzony u męża odwołującej się był związany z chorobą zawodową powstałą w związku z zatrudnieniem, które ustało w dniu 23 listopada 1972 r., a zatem do stanu faktycznego ustalonego przez sąd rejonowy należało zastosować ustawę, która obowiązywała w dniu ustania zatrudnienia zmarłego, tj. 23 listopada 1972 r., czyli przepisy z 1968 r., mimo że ustawa ta bezpośrednio nie przewidywała świadczenia w postaci jednorazowego odszkodowania dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty z powodu choroby zawodowej. Przewidywały je jednak wydane na jej podstawie wskazane powyżej rozporządzenia.
Tymczasem w zaskarżonej decyzji ZUS podniósł, że dopiero ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zaliczyła w poczet świadczeń wypłacanych świadczeniobiorcom jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty. To nie było prawidłowe, bo jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci męża spowodowanej chorobą zawodową przysługiwało z par. 4 ust. 1 i 3 w zw. z par.7 ust. 1 r.u.ś.p.
Dlatego Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych uchyliła zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z 7 lipca 2020 r.
Status Izby Kontroli jest kwestionowany przez Trybunał Sprawiedliwości UE. W ocenie Trybunału Sprawiedliwości UE "okoliczności zmiany składu KRS w 2017 r. podważyły jej niezależność od władzy ustawodawczej i wykonawczej, wpływając tym samym na jej zdolność do proponowania niezależnych i bezstronnych kandydatów na stanowiska sędziowskie w Sądzie Najwyższym".
Zobacz także w LEX: Sierzan Kamil, Choroby zawodowe - szkolenie online>
Cena promocyjna: 72 zł
Cena regularna: 144 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 144 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
