PROGRAM ZWALCZANIA I MONITOROWANIA CHOROBY AUJESZKYEGO U ŚWIŃ
Pierwszy przypadek choroby Aujeszkyego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stwierdzono w 1958 r. u zwierząt futerkowych. Rok później po raz pierwszy zarejestrowano tę chorobę u świń.
Badania zmierzające do wykrycia w Rzeczypospolitej Polskiej seroreagentów dla wirusa choroby Aujeszkyego były prowadzone wyrywkowo od połowy lat 60. ubiegłego wieku, a systematycznie, ale w ograniczonym zakresie od 1990 r. przez Zakład Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego - Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach.
W 2006 r. Rzeczpospolita Polska wdrożyła program zwalczania choroby Aujeszkyego u świń w województwie lubuskim, który w 2008 r. został rozszerzony na pozostałe województwa Rzeczypospolitej Polskiej.
W latach 2006 i 2007 na obszarze województwa lubuskiego na podstawie wyników badań serologicznych przeprowadzonych w ramach wyżej wymienionego programu stwierdzono 8 stad zakażonych oraz 44 zwierzęta zakażone wirusem choroby Aujeszkyego. Średni odsetek stad i zwierząt zakażonych na obszarze województwa lubuskiego w latach 2006 i 2007 wynosił odpowiednio 0,21% i 0,04%.
W latach 2008-2011 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wyników badań serologicznych przeprowadzonych w ramach wyżej wymienionego programu stwierdzono 18 694 stad zakażonych oraz 46 662 zwierząt zakażonych wirusem choroby Aujeszkyego. Średni odsetek stad i zwierząt zakażonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2008-2011 wynosił odpowiednio 1,74% i 0,54%.
W 2012 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzony został program zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń na lata 2012-2014. Na podstawie wyników badań serologicznych przeprowadzonych w ramach wyżej wymienionego programu w latach 2012-2014 stwierdzono 551 stad zakażonych oraz 3 253 zwierząt zakażonych wirusem choroby Aujeszkyego. Średni odsetek stad i zwierząt zakażonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2012-2014 wynosił odpowiednio 0,1% i 0,1%.
W wyniku realizacji programu zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń w latach 2006-2014 utworzono na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 91 regionów wolnych od wirusa choroby Aujeszkyego u świń. Ostatnie 3 regiony położone na obszarze województw: małopolskiego, podkarpackiego oraz wielkopolskiego zostały wpisane do wykazu regionów wolnych od wirusa choroby Aujeszkyego i informacja ta została w dniu 5 sierpnia 2014 r. zamieszczona na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Weterynarii.
W 2015 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzony został program zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń na lata 2015-2017, będący kontynuacją programu realizowanego w latach 2012-2014. Na podstawie wyników badań serologicznych przeprowadzonych w ramach wyżej wymienionego programu w latach 2015 i 2016 stwierdzono 107 stad zakażonych oraz 1 201 zwierząt zakażonych wirusem choroby Aujeszkyego. Średni odsetek stad i zwierząt zakażonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2015 i 2016 wynosił odpowiednio 0,07% i 0,03%.
Od 2015 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje urzędowy zakaz szczepienia świń przeciwko chorobie Aujeszkyego - na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 sierpnia 2015 r. w sprawie określenia choroby zakaźnej zwierząt, przeciwko której nie wykonuje się szczepień (Dz. U. poz. 1289).
Na podstawie decyzji Komisji 2010/434/UE z dnia 6 sierpnia 2010 r. zmieniającej załączniki I i II do decyzji 2008/185/WE w odniesieniu do włączenia Słowenii do wykazu państw członkowskich wolnych od choroby Aujeszkyego, a Polski oraz regionów Hiszpanii do wykazu państw członkowskich, w których wprowadzony został zatwierdzony krajowy program kontroli tej choroby (Dz. Urz. UE L 208 z 07.08.2010, str. 5), Rzeczpospolita Polska została uznana za kraj prowadzący zatwierdzony program kontroli w celu zwalczania choroby Aujeszkyego.
Na podstawie decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2017/888 z dnia 22 maja 2017 r. zmieniającej decyzję 2003/467/WE w odniesieniu do statusu włoskiego regionu Umbria jako obszaru oficjalnie uznanego za wolny od gruźlicy oraz statusu Polski jako obszaru wolnego od enzootycznej białaczki bydła, zmieniającą decyzję 2004/558/WE w odniesieniu do statusu Niemiec jako obszaru wolnego od zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy bydła oraz zmieniającą decyzję 2008/185/WE w odniesieniu do statusu określonych regionów Polski jako obszarów wolnych od choroby Aujeszkyego oraz zatwierdzenia programu zwalczania choroby Aujeszkyego dla włoskiego regionu Wenecja Euganejska (Dz. Urz. UE L 135 z 24.05.2017, str. 27) 11 powiatów województwa podlaskiego zostało uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego.
Szczegółowe wyniki realizacji programu w latach 2006-2016 są przedstawione w ust. 4.
2. Opis programu zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń
Programem zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń, zwanym dalej "programem", są objęte wszystkie stada świń zarejestrowane zgodnie z ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz. U. z 2017 r. poz. 546), przy czym w rozumieniu programu za świnie uznaje się zwierzęta z rodziny Suidae, z wyjątkiem dzików. W przypadku nieprzestrzegania przepisów ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt w stosunku do posiadacza świń stosuje się sankcje, o których mowa w art. 33 tej ustawy.
Na potrzeby programu rozróżnia się następujące rodzaje stad świń:
1) stada zarodowe, za które uważa się stada, w których znajdują się knury lub lochy i prosięta ssące, w których prosięta odsadzone od loch są przeznaczone do dalszej hodowli lub chowu w innych siedzibach stad, przez które rozumie się wszelkie budynki, zagrody, pastwiska lub miejsca na otwartej przestrzeni, w których przebywa dane stado, a także jest prowadzony chów lub hodowla tych zwierząt;
2) stada tuczników, za które uważa się stada znajdujące się w gospodarstwach, do których wprowadza się z innych gospodarstw prosięta lub warchlaki przeznaczone do tuczu, a następnie do uboju;
3) stada o pełnym cyklu produkcyjnym, za które uważa się stada inne niż stada zarodowe i stada tuczników, w szczególności stada, w których znajdują się lochy lub knury i lochy oraz potomstwo w różnym wieku produkcyjnym (prosięta, warchlaki i tuczniki).
Pogłowie świń na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Pogłowie świń na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (stan z grudnia 2016 r.)
| Region | Gatunek zwierząt objętych programem | Liczba stad | Pogłowie świń w tysiącach sztuk | |
|
Rzeczpospolita Polska |
Świnie | 233 865*) | Lochy przeznaczone do chowu | Pozostałe grupy produkcyjne lub hodowlane świń |
| 875,5**) | 10 232**) | |||
*) Według danych z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
**) Według danych z Głównego Urzędu Statystycznego.
Okres realizacji programu obejmuje lata 2018-2020. Program jest kontynuacją programu zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego realizowanego w latach 2015-2017 na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń (Dz. U. poz. 189).
Celem programu jest uznanie przez Komisję Europejską terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub regionu położonego na tym terytorium za oficjalnie wolne od choroby Aujeszkyego u świń. W odniesieniu do poszczególnych regionów Rzeczypospolitej Polskiej cel ten może zostać osiągnięty do końca 2018 r., a w odniesieniu do całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - do końca 2020 r.
W ramach programu zwalczania choroby Aujeszkyego u świń realizowanego w latach 2008-2011 przeprowadzono badania serologiczne świń w ramach pierwszego, drugiego i trzeciego pobrania próbek krwi. Ponadto w stadach, które uzyskały status stada wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego, wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego - szczepionego oraz urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego, rozpoczęto badania serologiczne świń w ramach stałego monitorowania choroby. W latach 2012-2016 kontynuowano badania w ramach stałego monitorowania choroby Aujeszkyego u świń. W stadach, które nie spełniały warunków dla objęcia ich stałym monitorowaniem choroby Aujeszkyego u świń, prowadzono badania serologiczne świń w ramach pierwszego, drugiego i trzeciego pobrania próbek krwi lub - w przypadku uzyskania przez region statusu wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego - badania przewidziane dla stad o statusie stada podejrzanego o zakażenie lub zawieszonego.
W latach 2018-2020 są kontynuowane badania w ramach stałego monitorowania choroby Aujeszkyego u świń.
Pobraniu próbek krwi w ramach realizacji programu podlegają świnie w wieku od 12. tygodnia życia. Program nie przewiduje wyjątków od tej zasady.
Urzędowy lekarz weterynarii może odstąpić od pobierania próbek krwi od loch ciężarnych w okresie stanowiącym 10% czasu trwania ciąży bezpośrednio poprzedzającym planowany termin porodu oraz 48 h po porodzie. O wyproszeniu posiadacz świń informuje urzędowego lekarza weterynarii odpowiedzialnego za pobieranie próbek krwi w celu pobrania przez niego brakujących próbek krwi w najbliższym możliwym terminie.
Serologiczne badania laboratoryjne prowadzone w ramach programu są zgodne z normami określonymi w załączniku III do decyzji Komisji 2008/185/WE z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie dodatkowych gwarancji w wewnątrzwspólnotowym handlu trzodą chlewną odnoszących się do choroby Aujeszkyego oraz kryteriów przekazywania informacji o tej chorobie (Dz. Urz. UE L 59 z 04.03.2008, str. 19, z późn. zm.), zwanej dalej "decyzją Komisji 2008/185/WE".
W latach 2008-2014 prowadzono również zwalczanie choroby Aujeszkyego w stadach, w których uzyskano co najmniej jeden dodatni wynik badania serologicznego. Do sierpnia 2014 r. zwalczanie prowadzono zgodnie z metodą "szczepienie - eliminacja" polegającą na szczepieniu świń w stadach zakażonych, badaniu serologicznym świń stada podstawowego i uboju lub zabiciu świń, u których uzyskano dodatni wynik tego badania, lub na alternatywnej metodzie likwidacji wirusa w stadzie. Alternatywną metodą likwidacji wirusa w stadzie zakażonym było:
1) odroczony ubój świń w stadzie polegający na uboju świń po osiągnięciu masy ubojowej, a w przypadku stad zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym - także na uboju loch po wyproszeniu i odsadzeniu prosiąt, albo
2) w uzasadnionych przypadkach natychmiastowe poddanie ubojowi lub zabicie wszystkich świń w stadzie.
O metodzie zwalczania choroby decydował powiatowy lekarz weterynarii po przeprowadzeniu analizy ryzyka, biorąc w szczególności pod uwagę liczbę stad zakażonych na obszarze powiatu, obsadę zwierząt w tych stadach, dobrostan zwierząt i inne przesłanki epizootyczne (w szczególności sytuację epizootyczną w powiatach sąsiadujących), a także przesłanki ekonomiczne. W przypadku gdy odsetek stad zakażonych w powiecie był równy lub wyższy niż 5% o metodzie zwalczania choroby powiatowy lekarz weterynarii decydował w uzgodnieniu z właściwym wojewódzkim lekarzem weterynarii.
Od momentu uzyskania przez wszystkie regiony położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej statusu wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego, zwalczanie choroby było prowadzone przez natychmiastowy ubój lub zabicie świń, u których stwierdzono dodatni wynik badania laboratoryjnego.
Zwalczanie i monitorowanie choroby Aujeszkyego u świń w latach 2018-2020 jest kontynuowane w przypadkach i na zasadach ustalonych w programie.
Do czynności związanych z realizacją programu powiatowi lekarze weterynarii mogą wyznaczać lekarzy weterynarii i inne osoby, o których mowa w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 36, z późn. zm.). Wyznaczonym osobom odpowiednio za pobranie próbek krwi od świń do badania laboratoryjnego albo za wykonanie czynności pomocniczych, po wykonaniu zleconych czynności i przedstawieniu faktury lub rachunku, przysługuje wynagrodzenie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 stycznia 2018 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonywanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii (Dz. U. poz. 129).
Za realizację programu na obszarze powiatu jest odpowiedzialny właściwy powiatowy lekarz weterynarii, natomiast na obszarze województwa właściwy wojewódzki lekarz weterynarii.
Zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2017 r. poz. 1855, z późn. zm.) realizację programu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nadzoruje Główny Lekarz Weterynarii.
2.1. Pobieranie próbek krwi od świń do badań w kierunku choroby Aujeszkyego
W odniesieniu do stad objętych stałym monitorowaniem choroby Aujeszkyego u świń położonych w regionach nieuznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń, zgodnie z ust. 2.5 akapitem szóstym, stosuje się ust. 2.1.1.
W odniesieniu do stad objętych stałym monitorowaniem choroby Aujeszkyego u świń położonych w regionach uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń, zgodnie z ust. 2.5 akapitem piątym, stosuje się ust. 2.1.2.
Niezależnie od statusu epizootycznego regionu w zakresie choroby Aujeszkyego u świń, w odniesieniu do stad, które nie spełniają wymagań do objęcia ich stałym monitorowaniem w kierunku tej choroby, o którym mowa w ust. 2.1.1 lub w ust. 2.1.2, stosuje się ust. 2.1.3.
2.1.1. Stałe monitorowanie choroby Aujeszkyego u świń w regionie nieuznanym za urzędowo wolny od wirusa choroby Aujeszkyego u świń
Serologiczne badania kontrolne w kierunku choroby Aujeszkyego u świń, zwane dalej "stałym monitorowaniem choroby", prowadzi się we wszystkich stadach uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego położonych w regionach nie uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń. Celem stałego monitorowania choroby jest potwierdzenie utrzymywania statusu:
1) stada urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego;
2) regionu wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego.
Badania w ramach stałego monitorowania choroby są prowadzone raz w roku kalendarzowym. Odstęp między dwoma kolejnymi badaniami powinien wynosić od 3 do 12 miesięcy.
Badania w ramach stałego monitorowania choroby opisane w tym ustępie są przeprowadzane do czasu uznania przez Komisję Europejską terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub regionu położonego na tym terytorium za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń.
W trakcie prowadzenia stałego monitorowania choroby świnie, od których są pobierane próbki do badań, są trwale i indywidualnie oznakowane przez urzędowego lekarza weterynarii pobierającego próbki albo posiadacza świń. Indywidualne oznakowanie świń jest wykonywane zgodnie z ust. 3.3.2.
2.1.1.1. Pobieranie próbek krwi oraz dodatkowe środki ochronne
Wyboru liczby świń do zbadania w stadzie w ramach stałego monitorowania choroby Aujeszkyego dokonuje się zgodnie z zasadą pozwalającą na wykrycie, z 95-procentowym prawdopodobieństwem, świń zakażonych w stadzie przy założeniu, że ich odsetek wynosi 10% - dla loch i knurów w stadach zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym oraz 5% - dla tuczników w stadach tuczników.
Liczbę loch i knurów wytypowanych do zbadania w ramach stałego monitorowania choroby w stadach zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym przedstawia tabela 2.
Tabela 2. Liczba próbek krwi do pobrania w stadach zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym w ramach stałego monitorowania choroby
| Liczba hodowlanych loch i knurów w stadzie zarodowym i o pełnym cyklu produkcyjnym | Liczba próbek krwi do pobrania z każdego obiektu budowlanego w gospodarstwie |
| 1-10 | 4*) |
| 11-25 | 8 |
| 26-100 | 24 |
| 101-500 | 26 |
| 501-1000 | 28 |
| powyżej 1000 | 28 |
*) W przypadku mniejszej liczby świń próbki pobiera się od wszystkich zwierząt.
Liczbę świń wytypowanych do zbadania w ramach stałego monitorowania choroby w stadach tuczników przedstawia tabela 3.
Tabela 3. Liczba próbek krwi do pobrania w stadach tuczników
| Liczba świń w stadzie tuczników | Liczba próbek krwi do pobrania z każdego obiektu budowlanego w gospodarstwie |
| 1-10 | 5*) |
| 11-25 | 10 |
| 26-100 | 40*) |
| 101-500 | 51 |
| 501-1000 | 57 |
| powyżej 1000 | 58 |
*) W przypadku mniejszej liczby świń próbki pobiera się od wszystkich zwierząt.
W wyniku stwierdzenia podczas stałego monitorowania choroby jednego lub większej liczby wątpliwych wyników badań, jeżeli na podstawie wyników badań pozostałych próbek krwi powiatowy lekarz weterynarii nie może potwierdzić statusu stada, zakład higieny weterynaryjnej lub inne laboratorium zatwierdzone przez Głównego Lekarza Weterynarii przesyła, na wniosek powiatowego lekarza weterynarii, próbkę krwi, z której uzyskano wynik wątpliwy, do laboratorium referencyjnego, o którym mowa w ust. 3.1, w celu potwierdzenia lub wykluczenia zakażenia. Do czasu uzyskania ostatecznych wyników badań próbek krwi stosuje się ust. 2.1.1.3 akapit drugi pkt 1. Powiatowy lekarz weterynarii może, w drodze decyzji, wyrazić zgodę na przemieszczenie świń ze stada bezpośrednio do rzeźni i wystawić świadectwo zdrowia dla tych świń.
W trakcie stałego monitorowania choroby, w celu ochrony przed przeniesieniem wirusa choroby Aujeszkyego, stosuje się dodatkowe środki, a mianowicie:
1) niezależnie od warunków, o których mowa w ust. 2.7, świnie wprowadzane do stad położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą pochodzić jedynie z państw trzecich wymienionych w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 206/2010 z dnia 12 marca 2010 r. ustanawiającym wykaz krajów trzecich, ich terytoriów lub części, upoważnionych do wprowadzania do Unii Europejskiej niektórych zwierząt oraz świeżego mięsa, a także wymogi dotyczące świadectw weterynaryjnych (Dz. Urz. UE L 73 z 20.03.2010, str. 1) oraz muszą posiadać świadectwo zdrowia, o którym mowa w art. 13 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
2) lochy z zaburzeniami rozrodu, w szczególności w przypadku poronień, powtarzania rui, mumifikacji płodów, rodzenia się martwych lub żywych osłabionych prosiąt, w stadzie urzędowo wolnym od wirusa choroby Aujeszkyego poddaje się badaniu serologicznemu w kierunku choroby Aujeszkyego.
Posiadacz świń oraz osoba mająca kontakt ze świniami, w szczególności przy wykonywaniu obowiązków służbowych lub zawodowych, ma obowiązek powiadomienia powiatowego lekarza weterynarii o zaburzeniach rozrodu u loch, o których mowa w akapicie piątym pkt 2.
Badania serologiczne świń, o których mowa w akapicie piątym pkt 2, przeprowadza powiatowy lekarz weterynarii w ramach programu.
2.1.1.2. Stałe monitorowanie choroby w centrach pozyskiwania nasienia świń
W przypadku centrów pozyskiwania nasienia świń, w których pozyskuje się i poddaje obróbce nasienie wykorzystywane do sztucznego unasieniania, położonych w regionie nie uznanym za urzędowo wolny od wirusa choroby Aujeszkyego u świń, badaniami kontrolnymi w okresie 12 miesięcy obejmuje się co 3 miesiące 25% świń przebywających w centrum w taki sposób, aby w okresie 12 miesięcy zostało zbadanych 100% świń.
Badania w kierunku choroby Aujeszkyego wykonywane zgodnie z ust. 18 pkt 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 sierpnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia świń (Dz. U. poz. 1016) mogą być zaliczane na poczet opisanych badań kontrolnych.
2.1.1.3. Postępowanie w przypadku zawieszenia statusu stada urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego
Za stado zawieszone uznaje się stado świń o statusie urzędowo wolnym od wirusa choroby Aujeszkyego:
1) w którym podczas prowadzenia stałego monitorowania choroby uzyskano co najmniej jeden dodatni wynik badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego, lub
2) do którego wprowadzono świnie lub materiał biologiczny pochodzący od świń, niespełniające wymagań zdrowotnych wskazanych w programie, a w przypadku materiału biologicznego - niespełniającego wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia owiec, kóz i koniowatych oraz komórek jajowych i zarodków owiec, kóz, koniowatych i świń (Dz. U. z 2016 r. poz. 844) oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 sierpnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia świń lub gdy wprowadzone do stada świnie lub materiał biologiczny nie zostały zaopatrzone w świadectwo zdrowia, a w przypadku nasienia - w adnotację, o której mowa w ust. 2.6.1 akapit piąty, lub
3) w którym brak jest możliwości pobrania przez powiatowego lekarza weterynarii próbek do badań w kierunku choroby Aujeszkyego u świń z przyczyn leżących po stronie właściciela zwierząt, mimo wcześniejszego pisemnego powiadomienia właściciela o planowanej wizycie powiatowego lekarza weterynarii.
W przypadku gdy uzyskano w stadzie co najmniej jeden dodatni wynik badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego, powiatowy lekarz weterynarii, w drodze decyzji, nadaje stadu status stada zawieszonego oraz:
1) zakazuje:
a) przemieszczania świń oraz ich nasienia, zarodków i komórek jajowych ze stada,
b) przemieszczania świń, ich nasienia, zarodków i komórek jajowych do stada,
c) używania knurów do krycia naturalnego,
d) wystawiania świadectw zdrowia dla świń znajdujących się w stadzie;
2) nakazuje:
a) niezwłoczne poddanie ubojowi lub zabicie świń, u których uzyskano dodatni wynik badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego,
b) przeprowadzenie badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego wszystkich świń stada podstawowego oraz świń, które miały kontakt ze świnią, u której uzyskano dodatni wynik badania, a w przypadku stad tuczników - badania serologicznego pozwalającego na wykrycie, z 95% prawdopodobieństwem, 5% świń zakażonych w stadzie, a także niezwłoczne poddanie ubojowi lub zabicie świń, u których uzyskano dodatni wynik badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego,
c) przeprowadzenie w celu kontroli ponownego badania serologicznego, o którym mowa w lit. b, w kierunku choroby Aujeszkyego, po upływie co najmniej 30 dni od dnia przeprowadzenia poprzedniego badania, o którym mowa w lit. b,
d) bieżące oczyszczanie i odkażanie.
Badania, ubój albo zabicie świń, u których uzyskano dodatni wynik badania, prowadzi się aż do wyeliminowania ze stada świń, u których uzyskano dodatni wynik badania serologicznego. Odstęp między badaniami powinien wynosić co najmniej 30 dni.
W przypadku gdy uzyskano w stadzie co najmniej jeden dodatni wynik badania serologicznego powiatowy lekarz weterynarii postępuje w sposób opisany powyżej.
W przypadku gdy do stada wprowadzono świnie lub materiał biologiczny pochodzący od świń, niespełniające wymagań zdrowotnych wskazanych w programie, a w przypadku materiału biologicznego - niespełniającego wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia owiec, kóz i koniowatych oraz komórek jajowych i zarodków owiec, kóz, koniowatych i świń oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 sierpnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia świń lub gdy wprowadzone do stada świnie lub materiał biologiczny nie zostały zaopatrzone w świadectwo zdrowia, lub brak jest możliwości pobrania próbek do badań w kierunku choroby Aujeszkyego u świń z winy właściciela powiatowy lekarz weterynarii nadaje stadu, w drodze decyzji, status stada zawieszonego, wprowadza w nim zakazy, o których mowa w akapicie drugim pkt 1, oraz nakazuje badania serologiczne świń w stadzie w kierunku choroby Aujeszkyego. Próbki krwi do badań serologicznych pobiera się w sposób opisany w ust. 2.1.1.1 - w stadach zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym zgodnie z tabelą 2, a w stadach tuczników - zgodnie z tabelą 3.
W przypadku uzyskania co najmniej jednego dodatniego wyniku badania całe stado poddaje się, z nakazu powiatowego lekarza weterynarii wydanego w drodze decyzji, zabiciu lub ubojowi bez prawa do odszkodowania.
Ponadto w przypadkach wskazanych powyżej powiatowy lekarz weterynarii może, w drodze decyzji, wyrazić zgodę na przemieszczanie świń ze stada bezpośrednio do rzeźni i wystawić dla tych świń świadectwo zdrowia.
Zabicie świń lub poddanie ich ubojowi przeprowadza się pod nadzorem powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce położenia rzeźni, w której przeprowadza się te czynności.
Jeżeli powiatowy lekarz weterynarii stwierdzi, że do stada wprowadzono świnie lub materiał biologiczny pochodzący od świń, niespełniające wymagań zdrowotnych, o których mowa w programie, a w przypadku materiału biologicznego - niespełniającego wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia owiec, kóz i koniowatych oraz komórek jajowych i zarodków owiec, kóz, koniowatych i świń oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 sierpnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia świń lub gdy wprowadzone do stada świnie lub materiał biologiczny nie zostały zaopatrzone w świadectwo zdrowia, a w przypadku nasienia - w adnotację, o której mowa w ust. 2.6.1 akapit piąty, za przeprowadzenie badań świń w stadzie w kierunku choroby Aujeszkyego opłaty pobiera się od posiadacza świń.
Wysokość opłat za przeprowadzenie badań świń w stadzie w kierunku choroby Aujeszkyego jest określona w poz. 4 załącznika nr 1 i poz. 11 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu ustalania i wysokości opłat za czynności wykonywane przez Inspekcję Weterynaryjną, sposobu i miejsc pobierania tych opłat oraz sposobu przekazywania informacji w tym zakresie Komisji Europejskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 388).
Powiatowy lekarz weterynarii, po nadaniu stadu statusu stada zawieszonego, niezwłocznie wprowadza informację o statusie epizootycznym tego stada do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zgodnie z ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
Jeżeli w stadzie nie ma świń, u których uzyskano dodatni wynik badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego, powiatowy lekarz weterynarii, w drodze decyzji, przywraca stadu utracony status i wprowadza informację o statusie epizootycznym do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych.
2.1.2. Stałe monitorowanie choroby Aujeszkyego u świń w regionie uznanym za urzędowo wolny od wirusa choroby Aujeszkyego u świń
Stałe monitorowanie choroby na zasadach opisanych w tym ustępie prowadzi się w stadach uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego położonych w regionach uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń. Celem stałego monitorowania choroby jest potwierdzenie utrzymywania statusu:
1) stada urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego;
2) regionu urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego.
2.1.2.1. Pobieranie próbek krwi oraz dodatkowe środki ochronne
Stałe monitorowanie choroby prowadzi się na warunkach określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. poz. 2813, z późn. zm.).
W wyniku stwierdzenia podczas stałego monitorowania choroby jednego lub większej liczby wątpliwych wyników badań, jeżeli na podstawie wyników badań pozostałych próbek krwi powiatowy lekarz weterynarii nie może potwierdzić statusu stada, zakład higieny weterynaryjnej lub inne laboratorium zatwierdzone przez Głównego Lekarza Weterynarii przesyła, na wniosek powiatowego lekarza weterynarii, próbkę krwi, z której uzyskano wynik wątpliwy, do laboratorium referencyjnego, o którym mowa w ust. 3.1, w celu potwierdzenia lub wykluczenia zakażenia. Do czasu uzyskania ostatecznych wyników badań próbek krwi postępuje się w sposób opisany w ust. 2.1.2.3 akapit szósty pkt 1-4. Powiatowy lekarz weterynarii może, w drodze decyzji, wyrazić zgodę na przemieszczenie świń ze stada bezpośrednio do rzeźni i wystawić świadectwo zdrowia dla tych świń.
W trakcie stałego monitorowania choroby, w celu ochrony przed przeniesieniem wirusa choroby Aujeszkyego, stosuje się dodatkowe środki ochronne, o których mowa w ust. 2.1.1.1.
2.1.2.2. Stałe monitorowanie choroby w centrach pozyskiwania nasienia świń
W przypadku centrów pozyskiwania nasienia świń, w których pozyskuje się i poddaje się obróbce nasienie wykorzystywane do sztucznego unasieniania, położonych w regionie urzędowo wolnym od wirusa choroby Aujeszkyego, stałe monitorowanie choroby odbywa się w sposób opisany w ust. 2.1.2.1.
Badania w kierunku choroby Aujeszkyego wykonane zgodnie z ust. 18 pkt 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 sierpnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia świń mogą być zaliczane na poczet opisanych badań kontrolnych.
2.1.2.3. Postępowanie w przypadku zawieszenia statusu stada urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego
W przypadku gdy uzyskano w stadzie co najmniej jeden dodatni wynik badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego, powiatowy lekarz weterynarii, w drodze decyzji, nadaje stadu status stada zawieszonego oraz:
1) zakazuje:
a) przemieszczania świń oraz ich nasienia, zarodków i komórek jajowych ze stada,
b) przemieszczania świń, ich nasienia i komórek jajowych do stada,
c) używania knurów do krycia naturalnego,
d) wystawiania świadectw zdrowia dla świń znajdujących się w stadzie;
2) nakazuje:
a) niezwłoczne poddanie ubojowi lub zabicie wszystkich świń w stadzie,
b) wstępne i końcowe oczyszczanie i odkażanie miejsc, przedmiotów oraz środków transportu, z którymi miały kontakt świnie znajdujące się w gospodarstwie, w sposób wskazany w ust. 2.3 - jeżeli dany obiekt budowlany zostanie całkowicie opróżniony.
Powiatowy lekarz weterynarii może zezwolić na przemieszczenie świń ze stada, wraz
z wystawieniem świadectwa zdrowia, bezpośrednio do rzeźni w celu ich niezwłocznego poddania ubojowi lub zabiciu.
Ponadto powiatowy lekarz weterynarii przeprowadza dochodzenie epizootyczne, w tym badania kliniczne i serologiczne lub wirusologiczne we wszystkich stadach świń:
1) które miały bezpośredni lub pośredni kontakt ze stadem, w którym uzyskano co najmniej dodatni wynik badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego, oraz
2) położonych w promieniu 5 km od stada, w którym uzyskano co najmniej dodatni wynik badania serologicznego w kierunku choroby Aujeszkyego.
Minimalna liczba próbek do pobrania w stadach objętych dochodzeniem epizootycznym musi pozwolić na wykrycie 5% zwierząt zakażonych w stadzie, z 95% prawdopodobieństwem, w stadach zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym oraz 10% zwierząt zakażonych w stadzie, z 95% prawdopodobieństwem, w tuczarniach.
Próbki krwi do badań serologicznych pobiera się w sposób opisany w ust. 2.1.1.1 - w stadach zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym zgodnie z tabelą 3, a w stadach tuczników - zgodnie z tabelą 2.
Powiatowi i wojewódzcy lekarze weterynarii współpracują ze sobą w przypadku, gdy stada objęte dochodzeniem epizootycznym są położone w innym powiecie lub województwie.
Do momentu zakończenia dochodzenia epizootycznego we wszystkich stadach świń, o których mowa w akapicie trzecim, powiatowy lekarz weterynarii, w drodze decyzji, zakazuje:
1) przemieszczania świń oraz ich nasienia, zarodków i komórek jajowych ze stada;
2) przemieszczania świń, ich nasienia, zarodków i komórek jajowych do stada;
3) używania knurów do krycia naturalnego;
4) wystawiania świadectw zdrowia dla świń znajdujących się w stadzie.
Powiatowy lekarz weterynarii może zezwolić na przemieszczenie świń ze stada objętego dochodzeniem epizootycznym bezpośrednio do rzeźni, wraz z wystawieniem w tym celu świadectwa zdrowia, pod warunkiem że wyniki badań laboratoryjnych przeprowadzone w tym stadzie nie wykazały obecności choroby Aujeszkyego u świń.
W przypadku gdy podczas dochodzenia epizootycznego w stadzie objętym tym dochodzeniem zostanie stwierdzona choroba Aujeszkyego u świń, powiatowy lekarz weterynarii nadaje stadu, w drodze decyzji, status stada zawieszonego i postępuje w sposób opisany powyżej.
Powiatowy lekarz weterynarii, po nadaniu stadu statusu stada zawieszonego, niezwłocznie wprowadza informację o statusie epizootycznym tego stada do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, zgodnie z ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
Powiatowy lekarz weterynarii informację o wystąpieniu choroby Aujeszkyego w regionie urzędowo wolnym od tej choroby przekazuje niezwłocznie wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii, który przekazuje ją następnie Głównemu Lekarzowi Weterynarii.
Powiatowy lekarz weterynarii, w drodze decyzji, uznaje stado o statusie stada urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego położone w regionie urzędowo wolnym od tej choroby za zawieszone także w przypadkach, o których mowa w ust. 2.1.1.3 akapit pierwszy pkt 2 i 3. Do tego stada ust. 2.1.1.3 stosuje się odpowiednio.
Powiatowy lekarz weterynarii, w drodze decyzji, uznaje stado o statusie stada urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego położone w regionie urzędowo wolnym od tej choroby za podejrzane o zakażenie wirusem choroby Aujeszkyego, jeżeli spełnia ono przesłanki, o których mowa w ust. 2.1.3. Do tego stada ust. 2.1.3 stosuje się odpowiednio.
2.1.3. Pobieranie próbek krwi w stadach o nieznanym statusie epizootycznym
W przypadku odtworzenia stada lub utworzenia nowego stada powiatowy lekarz weterynarii nadaje stadu, w drodze decyzji, status, jaki posiadało stado, z którego pochodzą świnie nowo wprowadzane, w dniu ich przemieszczenia do tego stada.
Jeżeli nie jest możliwe nadanie statusu stada urzędowo wolnego, powiatowy lekarz weterynarii nadaje stadu, w drodze decyzji, status stada podejrzanego o zakażenie wirusem choroby Aujeszkyego oraz:
1) zakazuje:
a) przemieszczania świń oraz ich nasienia, zarodków i komórek jajowych ze stada,
b) wystawiania świadectw zdrowia świniom znajdującym się w tym stadzie oraz ich nasieniu, zarodkom lub komórkom jajowym, z wyjątkiem świadectw dla świń przemieszczanych bezpośrednio do rzeźni;
2) nakazuje przeprowadzenie badań serologicznych w kierunku choroby Aujeszkyego świń w stadzie, ustalając minimalną liczbę próbek krwi do pobrania, przy zastosowaniu zasady badania świń w stadzie pozwalającej na wykrycie seroreagentów w stadzie, z 95% prawdopodobieństwem, przyjmując, że odsetek świń zakażonych w obiekcie budowlanym w gospodarstwie wynosi co najmniej 2%.
Liczbę próbek krwi do pobrania od świń w stadach podejrzanych o zakażenie wirusem choroby Aujeszkyego przedstawia tabela 4.
Tabela 4. Liczba próbek krwi do pobrania od świń w stadach podejrzanych o zakażenie wirusem choroby Aujeszkyego
| Liczba świń w stadzie | Liczba próbek krwi do pobrania od świń z każdego obiektu budowlanego w gospodarstwie |
| 1-10 | od wszystkich zwierząt |
| 11-25 | od wszystkich zwierząt |
| 26-100 | 78*) |
| 101-500 | 129 |
| 501-1000 | 138 |
| powyżej 1000 | 143 |
*) W przypadku mniejszej liczby świń próbki pobiera się od wszystkich zwierząt.
Za przeprowadzenie badań, o których mowa w pkt 2, od posiadacza świń pobiera się opłaty w wysokości określonej w poz. 4 załącznika nr 1 i poz. 11 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu ustalania i wysokości opłat za czynności wykonane przez Inspekcję Weterynaryjną, sposobu i miejsc pobierania tych opłat oraz sposobu przekazywania informacji w tym zakresie Komisji Europejskiej.
W przypadku niewykonania przez posiadacza świń wyżej opisanych badań całe stado poddaje się, z nakazu powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce położenia tego stada, w drodze decyzji, zabiciu lub ubojowi bez prawa do odszkodowania.
W drodze odstępstwa od zakazów, o których mowa w akapicie drugim pkt 1, powiatowy lekarz weterynarii może, w drodze decyzji, wyrazić zgodę na przemieszczenie ze stada świń bezpośrednio do rzeźni i wystawić w tym celu świadectwa zdrowia.
W przypadku gdy uzyskano w stadzie wszystkie ujemne wyniki badań powiatowy lekarz weterynarii nadaje stadu, w drodze decyzji, status stada urzędowo wolnego od wirusa choroby Aujeszkyego.
W przypadku gdy uzyskano w stadzie co najmniej jeden dodatni wynik badania powiatowy lekarz weterynarii, w drodze decyzji, utrzymuje zakaz przemieszczania świń oraz ich nasienia, zarodków i komórek jajowych ze stada oraz:
1) zakazuje:
a) przemieszczania świń, ich nasienia, zarodków i komórek jajowych do stada,
b) używania knurów do krycia naturalnego,
c) wystawiania świadectw zdrowia dla świń znajdujących się w stadzie;
2) nakazuje:
a) natychmiastowy ubój lub zabicie wszystkich świń w stadzie,
b) wstępne i końcowe oczyszczanie i odkażanie miejsc, przedmiotów oraz środków transportu, z którymi miały kontakt świnie znajdujące się w gospodarstwie, w sposób wskazany w ust. 2.3 - jeżeli dany obiekt budowlany zostanie całkowicie opróżniony.
Powiatowy lekarz weterynarii, po nadaniu stadu statusu stada podejrzanego o
zakażenie, niezwłocznie wprowadza informację o statusie epizootycznym do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, prowadzonym w systemie informatycznym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji i Rolnictwa.
2.2. Kategoryzacja i rejestracja siedzib stad
Do dnia 5 sierpnia 2014 r. wszystkim stadom świń położonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarejestrowanym zgodnie z ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, w drodze decyzji, został nadany status stad urzędowo wolnych od wirusa choroby Aujeszkyego przez powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce położenia siedziby stada. Jednakże, w przypadkach, o których mowa w programie, powiatowy lekarz weterynarii właściwy ze względu na miejsce położenia siedziby stada nadaje temu stadu, w drodze decyzji, status stada:
1) zawieszonego, o którym mowa w ust. 2.1.1.3 oraz 2.1.2.3;
2) podejrzanego o zakażenie wirusem choroby Aujeszkyego, o którym mowa w ust. 2.1.3.
2.3. Oczyszczanie i odkażanie
Oczyszczanie polega na usunięciu zakażonego nawozu naturalnego w rozumieniu ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2017 r. poz. 668, z późn. zm.) oraz usunięciu innych substancji mogących zawierać czynniki chorobotwórcze z obiektów budowlanych, w których są utrzymywane świnie, pomieszczeń gospodarczych i magazynowych, wybiegów i otoczenia obiektów budowlanych, a następnie na ich unieszkodliwieniu.
Oczyszczanie przeprowadza się przy użyciu:
1) środków fizycznych - ręcznych narzędzi, sprzętu mechanicznego lub wody pod ciśnieniem;
2) produktów biobójczych dopuszczonych do obrotu na podstawie ustawy z dnia 9 października 2015 r. o produktach biobójczych (Dz. U. z 2018 r. poz. 122, z późn. zm.).
Odkażanie polegające na niszczeniu czynników chorobotwórczych obecnych w środowisku jest przeprowadzane przy użyciu:
1) środków fizycznych;
2) produktów biobójczych dopuszczonych do obrotu na podstawie przepisów o produktach biobójczych;
3) środków biologicznych (z udziałem bakterii nitryfikacyjnych) stosowanych do odkażania obornika i gnojowicy.
Powiatowy lekarz weterynarii w ramach realizacji programu nakazuje oczyszczanie i odkażanie, które przeprowadza się w następujący sposób:
1) spryskuje się produktem biobójczym wszystkie miejsca, w których były utrzymywane świnie;
2) usuwa się nawóz naturalny i ściółkę;
3) sprzęt i wyposażenie obiektów budowlanych, w których były utrzymywane świnie, oczyszcza się, jeżeli to konieczne;
4) usuwa się tłuszcz i brud ze wszystkich odkażanych powierzchni przy użyciu produktów biobójczych oraz zmywa się je wodą;
5) czyści się, a następnie zmywa odkażane powierzchnie przy użyciu produktów biobójczych pod ciśnieniem; produkty te pozostawia się na odkażanych powierzchniach przez okres zalecany przez producenta, nie krócej jednak niż przez 24 godziny;
6) zmywa się odkażane powierzchnie przy użyciu wody pod ciśnieniem, po upływie okresu, o którym mowa w pkt 5;
7) czynności, o których mowa w pkt 5 i 6, wykonuje się dwa razy w odstępie 7 dni.
Odkażanie obornika przeprowadza się w następujący sposób:
1) na terenie gospodarstwa, w którym stwierdzono chorobę, w pobliżu obiektów budowlanych na podłożu utwardzonym, w miarę nieprzepuszczalnym, wyznacza się miejsce na kopiec z obornikiem o szerokości 2 m i nieograniczonej długości;
2) dno kopca, po wyrównaniu, wykłada się folią, a następnie:
a) nakłada się na folię warstwę obornika niezakażonego (najlepiej pochodzącego od koniowatych lub bydła),
b) układa się zakażony obornik, nadając mu kształt stożka, na wysokość nieprzekraczającą 1,5 m od powierzchni gruntu,
c) przykrywa się ściółką i warstwą ziemi o grubości co najmniej 20 cm,
d) utworzony kopiec polewa się produktem biobójczym i pozostawia się co najmniej na 42 dni.
Gnojowicę i gnojówkę odkaża się w następujący sposób:
1) do zbiornika z gnojówką lub z gnojowicą dodaje się produkt biobójczy;
2) miesza się produkt biobójczy z gnojówką lub z gnojowicą;
3) pozostawia się zawartość tego zbiornika, po uprzednim jego zabezpieczeniu przed dostępem zwierząt, w tym owadów i ptaków, co najmniej na 42 dni.
Odkażanie ściółki lub obornika może być przeprowadzone również przez:
1) spalenie albo użycie pary wodnej o temperaturze nie mniejszej niż 70°C;
2) zakopanie na głębokość uniemożliwiającą dostęp do nich zwierząt.
Powiatowy lekarz weterynarii może określić inne szczególne sposoby oczyszczenia i odkażania gospodarstw, w tym gospodarstw, w których świnie są utrzymywane na otwartym terenie.
Ponowne umieszczenie świń w obiekcie budowlanym w gospodarstwie może nastąpić po upływie co najmniej 15 dni od dnia zakończenia końcowego czyszczenia i odkażania.
Koszty wstępnego i końcowego oczyszczania i odkażania, o których mowa w ust. 2.1.2.3 akapit pierwszy pkt 2 lit. b oraz ust. 2.1.3 akapit ósmy pkt 2 lit. b, są pokrywane z budżetu państwa.
2.4. Odszkodowanie za zwierzęta zabite lub poddane ubojowi w ramach programu
Za świnie zabite lub poddane ubojowi z nakazu powiatowego lekarza weterynarii albo za świnie padłe w wyniku zastosowania zabiegów nakazanych przez ten organ przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu państwa. Zasady wypłaty odszkodowania określa art. 49 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
2.5. Klasyfikacja regionów i procedury monitorowania przebiegu programu
Regionem w rozumieniu art. 2 pkt 36 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt jest część terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej o powierzchni co najmniej 2000 km2, która - w przypadku Rzeczypospolitej Polskiej - obejmuje co najmniej jeden powiat.
Regionem wolnym od wirusa choroby Aujeszkyego w rozumieniu programu jest region, na którego obszarze wszystkie stada świń zostały uznane, w drodze decyzji powiatowego lekarza weterynarii, za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego i w których obowiązuje zakaz szczepień.
Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej utworzono 91 regionów wolnych od wirusa choroby Aujeszkyego, które obejmują łącznie całą powierzchnię kraju. Wykaz regionów wolnych od wirusa choroby Aujeszkyego jest umieszczony przez Głównego Lekarza Weterynarii na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Weterynarii.
W przypadku gdy w okresie 24 miesięcy od uznania terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub regionu położonego na tym terytorium za wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń, na których jest prowadzony zatwierdzony program zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego oraz obowiązuje zakaz szczepienia świń przeciwko tej chorobie, na terytorium tym lub w regionie nie zarejestrowano żadnych objawów klinicznych, patologicznych ani dodatnich wyników badań serologicznych w kierunku choroby Aujeszkyego u świń wykonanych w ramach stałego monitorowania choroby prowadzonego w sposób wskazany w ust. 2.1.1.1 i 2.1.1.2, Główny Lekarz Weterynarii może wystąpić do Komisji Europejskiej o uznanie tego terytorium lub regionu położonego na tym terytorium za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego. Dodatkowo Główny Lekarz Weterynarii, podejmując decyzję o wystąpieniu do Komisji Europejskiej z wnioskiem o uznanie poszczególnych regionów Rzeczypospolitej Polskiej za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego, bierze pod uwagę sytuację epizootyczną w odniesieniu do choroby Aujeszkyego w pozostałych regionach Rzeczypospolitej Polskiej oraz możliwość spełnienia przez te regiony dodatkowych wymagań dla handlu wewnątrzunijnego świniami, które dla regionów wolnych od wirusa choroby Aujeszkyego są określone w decyzji Komisji 2008/185/WE.
Regionem urzędowo wolnym od wirusa choroby Aujeszkyego w rozumieniu programu jest część terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wymieniona w załączniku I do decyzji Komisji 2008/185/WE.
Regionem nieuznanym za urzędowo wolny od wirusa choroby Aujeszkyego w rozumieniu programu jest część terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wymieniona w załączniku II do decyzji Komisji 2008/185/WE.
Informacje niezbędne do monitorowania realizacji programu powiatowi lekarze weterynarii przekazują wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii. Wojewódzki lekarz weterynarii przekazuje Głównemu Lekarzowi Weterynarii w zestawieniu zbiorczym informacje uzyskane od powiatowych lekarzy weterynarii.
Po zakończeniu każdego okresu sprawozdawczego, w którym był realizowany program, powiatowy lekarz weterynarii przekazuje wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii sprawozdanie z realizacji programu.
Wojewódzki lekarz weterynarii po otrzymaniu i analizie sprawozdań od powiatowych lekarzy weterynarii przekazuje Głównemu Lekarzowi Weterynarii sprawozdanie zbiorcze.
Zakres i terminy przekazywania sprawozdań ustala Główny Lekarz Weterynarii, biorąc pod uwagę w szczególności cel sporządzenia sprawozdania oraz adresata sprawozdania.
Sprawozdanie z realizacji programu zawiera co najmniej:
1) liczbę zbadanych stad;
2) liczbę pobranych i zbadanych próbek krwi;
3) wyniki badań.
Zgodnie z decyzją Komisji 2008/185/WE Główny Lekarz Weterynarii co najmniej raz w roku przekazuje Komisji Europejskiej informacje o występowaniu choroby Aujeszkyego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wraz ze szczegółowymi danymi dotyczącymi programu zwalczania i monitorowania tej choroby, według jednolitych kryteriów ustanowionych w załączniku IV do tej decyzji.
Główny Lekarz Weterynarii niezwłocznie informuje Komisję Europejską o wszelkich zmianach dotyczących sytuacji epizootycznej w odniesieniu do choroby Aujeszkyego w regionie uznanym za urzędowo wolny od wirusa choroby Aujeszkyego, w szczególności o wystąpieniu ognisk choroby Aujeszkyego w tym regionie.
2.6. Przemieszczanie zwierząt między stadami oraz do rzeźni
Podstawą zwalczania choroby Aujeszkyego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oprócz oceny i monitorowania sytuacji epizootycznej w stadach zarodowych i stadach o pełnym cyklu produkcyjnym, jest wzmożony nadzór nad przemieszczaniem świń między stadami położonymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz do rzeźni.
Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w świadectwo zdrowia zaopatruje się przesyłki:
1) świń wprowadzanych do stad, punktów kopulacyjnych i punktów skupu oraz na targi, pokazy, wystawy i konkursy;
2) świń przeznaczonych do uboju ze stad podejrzanych o zakażenie i zawieszonych;
3) świń przeznaczonych do uboju ze stad urzędowo wolnych od wirusa choroby Aujeszkyego, na warunkach określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2015 r. w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń (Dz. U. poz. 711, z późn. zm.).
Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej nadzór nad wprowadzaniem na rynek zwierząt sprawuje Inspekcja Weterynaryjna (powiatowy lekarz weterynarii). Kontroli przemieszczeń dokonuje się na każdym etapie realizacji programu.
2.6.1. Przemieszczanie świń oraz materiału biologicznego między stadami
Do stada zarodowego, stada o pełnym cyklu produkcyjnym oraz stada tuczników, uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego, mogą być wprowadzane świnie oraz ich materiał biologiczny, pochodzące ze stada o statusie urzędowo wolnym od wirusa choroby Aujeszkyego.
Na targi, pokazy, wystawy, konkursy, do punktów kopulacyjnych i punktów skupu mogą być wprowadzane świnie, które spełniają następujące wymagania:
1) są oznakowane, zgodnie z ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i
rejestracji zwierząt, oraz
2) pochodzą ze stad urzędowo wolnych od wirusa choroby Aujeszkyego.
Świnie wprowadzane do stad znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz na targi, pokazy, wystawy, konkursy, do punktów kopulacyjnych i punktów skupu zaopatruje się w świadectwo zdrowia wystawiane przez organ Inspekcji Weterynaryjnej lub upoważnionego przez ten organ urzędowego lekarza weterynarii na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej, które zawiera co najmniej następujące informacje:
1) nazwę organu wydającego świadectwo;
2) numer świadectwa;
3) liczbę świń;
4) numery identyfikacyjne świń;
5) pochodzenie świń;
6) przeznaczenie świń, jeżeli jest to możliwe do określenia;
7) środek transportu, którym świnie są przewożone, i jego numer rejestracyjny;
8) o spełnianiu przez świnie wymagań zdrowotnych określonych w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt i przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie;
9) o występowaniu choroby Aujeszkyego w stadzie pochodzenia świń;
10) datę, pieczęć i podpis właściwego urzędowego lekarza weterynarii.
Kto kupuje świnię na targu, ma obowiązek posiadać świadectwo zdrowia potwierdzające jej pochodzenie.
Do stad znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wprowadza się materiał biologiczny pochodzący wyłącznie z centrum pozyskiwania nasienia świń o statusie urzędowo wolnym od wirusa choroby Aujeszkyego. W tym celu lekarz weterynarii nadzorujący centrum pozyskiwania nasienia świń, na podstawie decyzji powiatowego lekarza weterynarii o nadaniu stadu statusu w odniesieniu do choroby Aujeszkyego, w orzeczeniu lekarsko-weterynaryjnym o zdrowiu i przydatności do rozrodu świń dokonuje, w sposób czytelny, adnotacji: "zgodnie z decyzją Powiatowego Lekarza Weterynarii w ........ nr ........... z dnia ........ - urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń", i potwierdza ją własnoręcznym podpisem oraz pieczątką z imieniem i nazwiskiem.
Świnie wprowadzane do regionów uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń w celu hodowli lub produkcji muszą spełniać dodatkowe wymagania weterynaryjne określone w art. 1 decyzji Komisji 2008/185/WE.
2.6.2. Przemieszczanie świń do rzeźni
Poddanie ubojowi świń pochodzących ze stad o statusie stada podejrzanego o zakażenie oraz zawieszonego dokonuje się pod nadzorem powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce położenia rzeźni. Posiadacz świń informuje powiatowego lekarza weterynarii właściwego dla siedziby stada o planowanym terminie przemieszczenia świń do rzeźni, a ten informuje o tym niezwłocznie powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce położenia rzeźni.
Środki transportu, którymi jest dokonywany transport świń do rzeźni, powinny być oczyszczone i odkażone bezpośrednio przed i po transporcie. Dopuszcza się przewóz świń bezpośrednio do uboju w rzeźni ze stad podejrzanych o zakażenie oraz zawieszonych po drogach publicznych lub prywatnych, z wyłączeniem dróg w gospodarstwie, w którym znajdują się stada o statusie urzędowo wolnym od choroby Aujeszkyego.
Powiatowy lekarz weterynarii nadzorujący rzeźnię powiadamia powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na siedzibę stada, z którego zostały wyprowadzone świnie pochodzące ze stad o statusie stada podejrzanego o zakażenie oraz zawieszonego, o przemieszczeniu świń do rzeźni, określając co najmniej datę dostarczenia świń do rzeźni oraz ich liczbę.
Świnie, które mają zostać poddane ubojowi w rzeźni, pochodzące ze stad o statusie stada podejrzanego o zakażenie oraz zawieszonego, zaopatruje się w świadectwo zdrowia oznaczone czerwonym paskiem, wystawiane przez organ Inspekcji Weterynaryjnej lub upoważnionego przez ten organ urzędowego lekarza weterynarii na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej, które zawiera co najmniej następujące informacje:
1) nazwę organu wydającego świadectwo;
2) numer świadectwa;
3) liczbę świń;
4) numery identyfikacyjne świń;
5) pochodzenie świń;
6) przeznaczenie świń;
7) środek transportu, którym świnie są przewożone, i jego numer rejestracyjny;
8) o spełnianiu przez świnie wymagań zdrowotnych określonych w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt i przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie;
9) o występowaniu choroby Aujeszkyego w stadzie pochodzenia świń;
10) datę, pieczęć i podpis właściwego urzędowego lekarza weterynarii.
Świnie wprowadzane do regionów uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń w celu uboju muszą spełniać dodatkowe wymagania weterynaryjne określone w art. 2 decyzji Komisji 2008/185/WE.
2.6.3. Opłaty za wystawianie świadectw zdrowia oraz wynagrodzenia
Opłatę za wystawianie świadectw zdrowia, o których mowa w ust. 2.6.1, pobiera się w wysokości określonej w poz. 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu ustalania i wysokości opłat za czynności wykonywane przez Inspekcję Weterynaryjną, sposobu i miejsc pobierania tych opłat oraz sposobu przekazywania informacji w tym zakresie Komisji Europejskiej, powiększonej o koszty dojazdu, o których mowa w § 2 pkt 2 tego rozporządzenia.
W przypadku opłat za wystawienie świadectw zdrowia dla prosiąt należy przyjąć, że prosię oznacza młode zwierzę z gatunku świnia do osiągnięcia masy 20 kg.
Wyznaczonemu lekarzowi weterynarii za wystawienie świadectwa zdrowia przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w poz. 3 załącznika do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 stycznia 2018 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonywanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii, powiększone o koszty dojazdu, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 2 lit. a tego rozporządzenia.
W przypadku gdy podczas wizyty w ramach realizacji programu w gospodarstwie, w którym - zgodnie z informacją uzyskaną z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - powinny przebywać świnie, wyznaczony lekarz weterynarii stwierdzi brak świń, przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości ustalonej w poz. 27 załącznika do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 stycznia 2018 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonywanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii powiększone o koszty dojazdu, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 2 lit. a tego rozporządzenia.
Osobom wykonującym czynności pomocnicze w zakresie poskramiania świń i prowadzenia dokumentacji w związku z realizacją programu przysługuje wynagrodzenie zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 stycznia 2018 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonywanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii.
Nie pobiera się opłat za wystawienie świadectwa zdrowia, o którym mowa w ust. 2.6.2.
2.7. Warunki obowiązujące w odniesieniu do przemieszczania świń między regionami w handlu wewnątrzunijnym
Zasady przemieszczania świń w handlu wewnątrzunijnym między państwami członkowskimi Unii Europejskiej odnoszące się do choroby Aujeszkyego reguluje decyzja Komisji 2008/185/WE. Zgodnie z tą decyzją państwami lub regionami Unii Europejskiej urzędowo wolnymi od wirusa choroby Aujeszkyego są państwa lub regiony wymienione w załączniku I do tej decyzji, a państwami lub regionami prowadzącymi zatwierdzony krajowy program kontroli w celu zwalczania choroby Aujeszkyego są państwa lub regiony wymienione w załączniku II do tej decyzji.
Zgodnie z decyzją Komisji 2008/185/WE 11 powiatów województwa podlaskiego jest wpisanych do załącznika I do tej decyzji, natomiast pozostałe województwa Rzeczypospolitej Polskiej i powiaty województwa podlaskiego są wpisane do załącznika II do tej decyzji.
Świnie pochodzące z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przemieszczane w ramach handlu wewnątrzunijnego do innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub ich regionów, powinny spełniać warunki określone:
1) w art. 1 lub art. 2 decyzji Komisji 2008/185/WE - w przypadku gdy są
przemieszczane do państw członkowskich lub ich regionów, których wykaz znajduje się w załączniku I do tej decyzji;
2) w art. 3 lub art. 4 decyzji Komisji 2008/185/WE - w przypadku gdy są
przemieszczane do państw członkowskich lub ich regionów, których wykaz znajduje się w załączniku II do tej decyzji;
3) w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 stycznia 2006 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych w handlu bydłem i świniami (Dz. U. poz. 58, z późn. zm.);
4) podczas transportu do państw członkowskich lub ich regionów wymienionych w załączniku I lub II do decyzji Komisji 2008/185/WE lub tranzytu nie mieć kontaktu ze świniami o innym lub nieznanym statusie epizootycznym w odniesieniu do choroby Aujeszkyego.
Świnie pochodzące z terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, przemieszczane w ramach handlu wewnątrzunijnego na terytorium regionów Rzeczypospolitej Polskiej, powinny spełniać warunki określone:
1) w art. 1 lub art. 2 decyzji Komisji 2008/185/WE - w przypadku gdy są one przemieszczane na terytorium regionów, których wykaz znajduje się w załączniku I do tej decyzji;
2) w art. 3 lub art. 4 decyzji Komisji 2008/185/WE - w przypadku gdy są one przemieszczane na terytorium regionów, których wykaz znajduje się w załączniku II do tej decyzji.
Kontrolę weterynaryjną świń przemieszczanych w ramach handlu wewnątrzunijnego przeprowadza się zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 grudnia 2003 r. o kontroli weterynaryjnej w handlu (Dz. U. z 2015 r. poz. 519).
Świnie oraz nasienie, zarodki i komórki jajowe pozyskiwane od świń, będące przedmiotem handlu wewnątrzunijnego, powinny być zaopatrzone w świadectwo zdrowia zgodne z wzorem określonym w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 599/2004 z dnia 30 marca 2004 r. dotyczącym przyjęcia zharmonizowanego wzoru świadectwa i sprawozdania z kontroli związanych z wewnątrzwspólnotowym handlem zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 94 z 31.03.2004, str. 44 - Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 43, str. 354) oraz zawierać informacje, o których mowa w art. 7 decyzji Komisji 2008/185/WE.
3. Środki przewidziane programem
3.1. Władza centralna odpowiedzialna za nadzór i koordynację w województwach, na których obszarze program jest realizowany, oraz laboratoria właściwe do wykonywania badań w kierunku choroby Aujeszkyego
Zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Główny Lekarz Weterynarii sprawuje nadzór nad realizacją programu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Główny Lekarz Weterynarii informuje Komisję Europejską o postępach w realizacji ww. programu, zgodnie z art. 6 decyzji Komisji 2008/185/WE oraz art. 8 dyrektywy Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemów zdrowotnych zwierząt wpływających na handel wewnątrzwspólnotowy bydłem i trzodą chlewną (Dz. Urz. WE L 121 z 29.07.1964, str. 1977, z późn. zm. - Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 1, str. 13).
Laboratoriami właściwymi do wykonywania badań w kierunku choroby Aujeszkyego u świń w ramach programu są laboratoria wyznaczone przez Głównego Lekarza Weterynarii, zgodnie z art. 25 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2012 r. w sprawie krajowych laboratoriów referencyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 256, z późn. zm.) Zakład Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego - Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach jest krajowym laboratorium referencyjnym dla choroby Aujeszkyego. Krajowe laboratorium referencyjne jest odpowiedzialne za kontrolę jakości testów ELISA przed dopuszczeniem ich do stosowania oraz za produkcję i standaryzację krajowych surowic referencyjnych, zgodnie z wspólnotową surowicą referencyjną (załącznik III do decyzji Komisji 2008/185/WE).
3.2. Wskazanie obszarów geograficznych, na których program jest realizowany
Program zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń jest realizowany na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Programem są objęte następujące województwa:
1) dolnośląskie;
2) kujawsko-pomorskie;
3) lubuskie;
4) lubelskie;
5) łódzkie;
6) małopolskie;
7) mazowieckie;
8) opolskie;
9) podkarpackie;
10) podlaskie;
11) pomorskie;
12) śląskie;
13) świętokrzyskie;
14) warmińsko-mazurskie;
15) wielkopolskie;
16) zachodniopomorskie.
W odniesieniu do regionów położonych na obszarze poszczególnych województw Główny Lekarz Weterynarii, po spełnieniu przez te regiony warunków określonych w programie, wystąpi do Komisji Europejskiej o uznanie tych regionów za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego.
3.3. Podstawa prawna do wdrożenia działań objętych programem
3.3.1. Akty prawne stanowiące podstawę do rejestracji stad
1) ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2017 r. poz. 1853);
2) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
3) ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
3.3.2. Akty prawne stanowiące podstawę do identyfikacji i rejestracji zwierząt
1) ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt;
2) ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2017 r. poz. 2132, z późn. zm.);
3) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie sposobu oznakowania bydła, owiec i kóz oraz świń, określenia wzorów znaków identyfikacyjnych oraz wymagań i warunków technicznych kolczyków dla zwierząt gospodarskich (Dz. U. poz. 1635, z późn. zm.).
Indywidualnego oznakowania świń, o którym mowa w programie, dokonuje urzędowy lekarz weterynarii przez założenie kolczyka z kolejnym numerem zwierzęcia w stadzie lub kolejnym numerem kolczyka w powiecie. Kolejny numer zwierzęcia w stadzie lub kolejny numer kolczyka w powiecie musi być wykonany w sposób trwały i czytelny, a koszty związane z indywidualnym oznakowaniem świni w stadzie ponosi budżet państwa.
Nie jest konieczne dodatkowe oznakowanie świń, o którym mowa powyżej, w przypadku świń, dla których - na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich istnieje obowiązek prowadzenia rejestru i księgi - dokonuje się indywidualnego oznakowana każdej świni. Koszty związane z indywidualnym oznakowaniem świń w stadzie w takim przypadku ponosi ich posiadacz.
4. Wyniki realizacji programu w latach 2006-2013
4.1. Rozwój choroby
4.1.1. Dane dotyczące stad
Rok: 2006
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
| Lubuskie | 3 656 | 3 656 | 622 | 1 | 1 | 0 | 0 | 17 | 0,16 | 0,16 |
Rok: 2007
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
| Lubuskie | 3 768 | 3 768 | 2 875 | 8 | 7 | 3 | 37,5 | 76,3 | 0,278 | 0,24 |
Rok: 2008
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
420 240 | 420 240 | 279 887 | 12 664 | 12 659 | 2 944 | 23,25 | 66,59 | 4,52 | 4,52 |
Rok: 2009
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
457 617 | 457 617 | 268 216 | 13 188 | 4 352 | 2 515 | 19,07 | 58,61 | 4,92 | 1,62 |
Rok: 2010
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
432 632 | 432 632 | 273 787 | 9 061 | 1 239 | 4 335 | 47,84 | 63,28 | 3,31 | 0,45 |
Rok: 2011
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
390 943 | 390 943 | 250 811 | 3 071 | 444 | 2 528 | 82,32 | 64,16 | 1,22 | 0,18 |
Rok: 2012
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
384 030 | 384 030 | 207 522 | 745 | 248 | 647 | 86,85 | 54,04 | 0,36 | 0,12 |
Rok: 2013
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
371 334 | 371 334 | 219 585 | 253 | 188 | 143 | 56,52 | 59,13 | 0,12 | 0,09 |
Rok: 2014
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
375 809 | 375 809 | 201 403 | 158 | 115 | 104 | 65,82 | 53,59 | 0,08 | 0,06 |
Rok: 2015
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
313 456 | 313 456 | 187 565 | 98 | 67 | 77 | 78,57 | 59,84 | 0,05 | 0,04 |
Rok: 2016
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych | Liczba stad z dodatnim wynikiem | Liczba nowych stad z dodatnim wynikiem | Liczba zlikwidowanych stad | % stad z dodatnim wynikiem, które zostały zlikwidowane | Wskaźniki docelowe | ||
|
% objętych stad |
% stad z dodatnim wynikiem okres powszechnego występowania w stadach | % nowych stad z dodatnim wynikiem częstość występowania w stadach | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8=(7/5)x100 | 9=(4/3)x100 | 10=(5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
301 476 | 301 476 | 168 608 | 57 | 40 | 43 | 75,44 | 55,93 | 0,03 | 0,02 |
4.1.2. Dane dotyczące zwierząt
Rok: 2006
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Lubuskie | 224 626 | 35 057 | 7 225 | 7 225 | 12 | 0 | 0 | 20,61 | 0,17 |
Rok: 2007
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Lubuskie | 248 951 | 129 366 | 112 041 | 112 041 | 32 | 32 | 238 | 86,6 | 0,029 |
Rok: 2008
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
17 957 694 | 6 010 439 | 2 791 362 | 2 791 362 | 33 420 | 8 983 | 161 362 | 46,44 | 1,2 |
Rok: 2009
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
14 076 635 | 4 588 709 | 2 682 563 | 2 682 563 | 8 731 | 4 563 | 104 380 | 58,46 | 0,33 |
Rok: 2010
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
14 207 680 | 2 645 391 | 1 837 386 | 1 837 386 | 3 060 | 3 465 | 64 912 | 69,46 | 0,17 |
Rok: 2011
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
11 559 152 | 2 960 123 | 1 337 121 | 1 337 121 | 1 451 | 1 087 | 12 445 | 45,17 | 0,11 |
Rok: 2012
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
11 460 221 | 1711 513 | 1 114 095 | 1 114 095 | 639 | 608 | 3 718 | 65,09 | 0,06 |
Rok: 2013
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
11 704 927 | 1 678 104 | 1 014 782 | 1 014 782 | 347 | 315 | 2 988 | 60,47 | 0,03 |
Rok: 2014
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
12 935 320 | 1 683 171 | 977 796 | 977 796 | 2 267 | 1 267 | 7 498 | 58,09 | 0,23 |
Rok: 2015
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
12 133 646 | 1 347 336 | 929 059 | 929 059 | 814 | 892 | 24 895 | 68,96 | 0,09 |
Rok: 2016
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zbadanych zwierząt | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem | Ubój | Wskaźniki | ||
| Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem poddanych ubojowi lub odstrzelonych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi | % objętych zwierząt | % zwierząt z dodatnim wynikiem Okres powszechnego występowania zwierząt | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
|
Rzeczpospolita Polska |
11 911 790 | 1 148 869 | 896 661 | 896 661 | 387 | 394 | 809 | 78,05 | 0,04 |
4.2. Dane rozwarstwione dotyczące badań w ramach nadzoru i badań laboratoryjnych
Rok: 2006
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Lubuskie | 7 225 | 12 | - | - | - | - |
Rok: 2007
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Lubuskie | 112 041 | 32 | - | - | - | - |
Rok: 2008
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 2 791 362 | 33 420 | - | - | - | - |
Rok: 2009
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 2 682 563 | 8 731 | - | - | - | - |
Rok: 2010
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 1 837 386 | 3 060 | - | - | - | - |
Rok: 2011
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 1 337 121 | 1 451 | - | - | - | - |
Rok: 2012
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 1 114 095 | 639 | - | - | - | - |
Rok: 2013
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 1 014 782 | 347 | - | - | - | - |
Rok: 2014
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 977 796 | 2 267 | - | - | - | - |
Rok: 2015
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 929 059 | 814 | - | - | - | - |
Rok: 2016
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne badania | |||
| Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | Liczba zbadanych próbek krwi | Liczba próbek krwi z dodatnim wynikiem | |
| Rzeczpospolita Polska | 896 661 | 394 | - | - | - | - |
4.3. Dane o zakażeniu
Rok: 2006
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Lubuskie | 1 | 12 |
Rok: 2007
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Lubuskie | 7 | 32 |
Rok: 2008
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Rzeczpospolita Polska | 12 659 | 33 420 |
Rok: 2009
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Rzeczpospolita Polska | 4 352 | 8 731 |
Rok: 2010
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Rzeczpospolita Polska | 1239 | 3060 |
Rok: 2011
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Rzeczpospolita Polska | 444 | 1451 |
Rok: 2012
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Rzeczpospolita Polska | 248 | 639 |
Rok: 2013
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Rzeczpospolita Polska | 188 | 347 |
Rok: 2014
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Rzeczpospolita Polska | 115 | 2 267 |
Rok: 2015
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk |
| Rzeczpospolita Polska | 67 | 814 |
Rok: 2016
| Region | Liczba zakażonych stad | Liczba zakażonych sztuk | |
| Rzeczpospolita Polska | 40 | 387 | |
4.4. Dane dotyczące statusu stad pod koniec każdego roku
Rok: 2006
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
| Lubuskie | 3 656 | 224 626 | 3 034 | 90 128 | 1 | 3 300 | 621 | 131 198 | - | - | 0 | 0 | - | - |
Rok: 2007
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
| Lubuskie | 3 768 | 248 951 | 0 | 0 | 5 | 2 027 | 657 | 67 620 | 0 | 0 | 2213 | 168 063 | - | - |
Rok: 2008
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
420 490 | 17 957 694 | 99 337 | 1 773 356 | 12 659 | 322 101 | 265 815 | 12 036 159 | - | - | 3 131 | 228 927 | - | - |
Rok: 2009
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
457 617 | 14 076 635 | 159 023 | 682 642 | 7 796 | 392 270 | 67 245 | 2 285 835 | 1 743 | 47 677 | 221 810 | 8 978 877 | 0 | 0 |
Rok: 2010
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
433 632 | 14 207 680 | 122 634 | 1 959 692 | 2 682 | 149 338 | 48 762 | 1 086 998 | 314 | 9 335 | 259 240 | 11 002 317 | 0 | 0 |
Rok: 2011
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
390 943 | 11 559 152 | 91 891 | 261 | 401 | 28 360 | 26 219 | 375 824 | 145 | 3 199 | 272 287 | 11 151 508 | 0 | 0 |
Rok: 2012
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
384 030 | 11 460 221 | 90 268 | 83 | 40 | 5 190 | 19 541 | 116 149 | 61 | 1 725 | 274 120 | 11 337 074 | 0 | 0 |
Rok: 2013
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
371 334 | 11 704 927 | 101 314 | 2 | 10 | 412 | 12 542 | 32 395 | 113 | 4 188 | 257 355 | 11 667 930 | 0 | 0 |
Rok: 2014
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
375 805 | 12 935 320 | 106 094 | 2 | 0 | 0 | 15 360 | 7036 | 49 | 20 897 | 254 306 | 12 907 385 | 0 | 0 |
Rok: 2015
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
313 456 | 12 133 646 | 61 549 | 9 | 0 | 0 | 13012 | 24 557 | 21 | 678 | 238 873 | 12 108 402 | 0 | 0 |
Rok: 2016
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem | |||||||||||||
| Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne | |||||||||
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |||||||||||||
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | |
|
Rzeczpospolita Polska |
301 476 | 11 911 790 | 52 266 | 153 | 0 | 0 | 13 798 | 32 154 | 17 | 320 | 235 395 | 11 879 163 | 0 | 0 |
4.5. Dane o programach szczepień
Rok: 2006
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
| Lubuskie | 3 656 | 224 626 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Rok: 2007
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
| Lubuskie | 3 768 | 248 951 | 23 | 23 | 5 925 | 6 187 | 5 925 | 0 |
Rok: 2008
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
420 490 | 17 957 694 | 25 427 | 14 348 | 480 029 | 553 993 | 391 538 | 88 491 |
Rok: 2009
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
457 617 | 14 076 635 | 24 752 | 24 159 | 1 526 906 | 2 046 884 | 935 749 | 591 157 |
Rok: 2010
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
433 632 | 14 207 680 | 9 271 | 8 439 | 635 417 | 1 029 662 | 334 187 | 301 230 |
Rok: 2011
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
390 943 | 11 559 152 | 2 659 | 2 591 | 200 052 | 298 591 | 107 636 | 92 416 |
Rok: 2012
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
384 030 | 11 460 221 | 306 | 283 | 29 071 | 37 055 | 15 750 | 13 321 |
Rok: 2013
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
371 334 | 11 704 927 | 7 | 5 | 12 451 | 12 687 | 7 123 | 5 328 |
Rok: 2014
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
375 809 | 12 935 320 | 1 | 1 | 835 | 835 | 90 | 745 |
Rok: 2015
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
313 456 | 12 133 646 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Rok: 2016
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień | |||||
| Liczba stad w trakcie programu szczepień | Liczba stad szczepionych | Liczba zwierząt szczepionych | Podana liczba dawek szczepionki | Liczba zaszczepionych dorosłych osobników | Liczba zaszczepionych młodych zwierząt | |||
|
Rzeczpospolita Polska |
301 476 | 11 911 790 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
5. Analiza szacunkowych kosztów programu oraz przewidywanych korzyści wynikających z wprowadzenia programu
Do wyliczenia szacunkowych kosztów programu w latach 2018-2020 przyjęto, że:
- stałe monitorowanie choroby w 2018 r. będzie prowadzone na obszarze wszystkich województw Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem obszaru 11 powiatów województwa podlaskiego, które zostały uznane przez Komisję Europejską w 2017 r. za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego. Szacunkową liczbę próbek krwi do pobrania w ramach stałego monitorowania choroby w roku 2018 określają tabele 5 i 6,
- stałe monitorowanie choroby w latach 2019 r. i 2020 r. będzie prowadzone na obszarze 7 województw Rzeczypospolitej Polskiej, tj. na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego, małopolskiego, mazowieckiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego oraz wielkopolskiego, a także na obszarze 6 powiatów województwa podlaskiego. Powyższe wynika z założenia, że do końca 2018 r. pozostałe 9 województw Rzeczypospolitej Polskiej zostanie uznane przez Komisję Europejską za urzędowo wolne od choroby Aujeszkyego. Szacunkową liczbę próbek krwi do pobrania w ramach stałego monitorowania choroby w latach 2019 i 2020 określają tabele 7 i 8.
Dane dotyczące liczby stad świń pochodzą z Centralnej Bazy Danych Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na dzień 31 grudnia 2016 r. i zostały zweryfikowane przez organy Inspekcji Weterynaryjnej na podstawie informacji uzyskanych w trakcie realizacji programu zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń w 2016 r.
Wyliczenie szacunkowej liczby próbek krwi do pobrania w ramach stałego monitorowania choroby w latach 2018-2020 przedstawiają:
1) tabele 5 i 7 - dla stad zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym;
2) tabele 6 i 8 - dla stad tuczników.
Tabela 5. Szacunkowa liczba próbek krwi do pobrania od loch i knurów w stadach zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym w ramach stałego monitorowania choroby w 2018 r.
| Liczba loch lub loch i knurów w stadzie zarodowym i o pełnym cyklu produkcyjnym | Liczba stad zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym danej wielkości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej1) |
Przewidywana średnia liczba obiektów budowlanych w gospodarstwie |
Liczba pobieranych próbek krwi w jednym obiekcie budowlanym w gospodarstwie | Ogólna liczba pobieranych próbek krwi |
| 1-10 | 92 873 | 1 | 4 | 371 492 |
| 11-25 | 20 319 | 1 | 8 | 162 552 |
| 26-100 | 17 593 | 1,2 | 24 | 506 678 |
| 101-500 | 4 780 | 1,5 | 26 | 186 420 |
| 501-1000 | 422 | 2,5 | 28 | 29 540 |
| pow. 1000 | 208 | 5 | 28 | 29 120 |
| RAZEM | 136 195 | - | - | 1 285 802 |
1) Z wyjątkiem stad świń z obszaru 11 powiatów województwa podlaskiego uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego.
Tabela 6. Szacunkowa liczba próbek krwi do pobrania od tuczników w stadach tuczników w ramach stałego monitorowania choroby w 2018 r.
| Liczba tuczników w stadach tuczników | Liczba stad tuczników danej wielkości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej1) | Przewidywana średnia liczba obiektów budowlanych w gospodarstwie | Liczba pobieranych próbek krwi w jednym obiekcie budowlanym | Ogólna liczba pobieranych próbek krwi |
| 1-10 | 17 841 | 1 | 5 | 89 205 |
| 11-25 | 4 647 | 1 | 10 | 46 470 |
| 26-100 | 3 758 | 1,2 | 40 | 180 384 |
| 101-500 | 3 153 | 1,5 | 51 | 241 205 |
| 501-1000 | 993 | 2,5 | 57 | 141 503 |
| pow. 1000 | 849 | 5 | 58 | 246 210 |
| RAZEM | 31 241 | - | - | 944 977 |
1) Z wyjątkiem stad świń z obszaru 11 powiatów województwa podlaskiego uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego.
Tabela 7. Szacunkowa liczba próbek krwi do pobrania od loch i knurów w stadach zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym w ramach stałego monitorowania choroby w 2019 r. i 2020 r.
| Liczba loch lub loch i knurów w stadzie zarodowym i o pełnym cyklu produkcyjnym | Liczba stad zarodowych i o pełnym cyklu produkcyjnym danej wielkości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej1) |
Przewidywana średnia liczba obiektów budowlanych w gospodarstwie |
Liczba pobieranych próbek krwi w jednym obiekcie budowlanym w gospodarstwie | Ogólna liczba pobieranych próbek krwi |
| 1-10 | 52 233 | 1 | 4 | 208 932 |
| 11-25 | 14 374 | 1 | 8 | 114 992 |
| 26-100 | 13 218 | 1,2 | 24 | 380 678 |
| 101-500 | 3 685 | 1,5 | 26 | 143 715 |
| 501-1000 | 336 | 2,5 | 28 | 23 520 |
| pow. 1000 | 130 | 5 | 28 | 18 200 |
| RAZEM | 83 976 | - | - | 890 037 |
1) Z wyjątkiem stad świń z obszaru 11 powiatów województwa podlaskiego uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego oraz województw dolnośląskiego, lubelskiego, lubuskiego, łódzkiego, opolskiego, pomorskiego, śląskiego, warmińsko-mazurskiego oraz zachodniopomorskiego.
Tabela 8. Szacunkowa liczba próbek krwi do pobrania od tuczników w stadach tuczników w ramach stałego monitorowania choroby w 2019 r. i 2020 r.
| Liczba tuczników w stadach tuczników |
Liczba stad tuczników danej wielkości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej1) |
Przewidywana średnia liczba obiektów budowlanych w gospodarstwie | Liczba pobieranych próbek krwi w jednym obiekcie budowlanym | Ogólna liczba pobieranych próbek krwi |
| 1-10 | 7 953 | 1 | 5 | 39 765 |
| 11-25 | 2 671 | 1 | 10 | 26 710 |
| 26-100 | 2 656 | 1,2 | 40 | 127 488 |
| 101-500 | 1 847 | 1,5 | 51 | 141 296 |
| 501-1000 | 628 | 2,5 | 57 | 89 490 |
| pow. 1000 | 475 | 5 | 58 | 137 750 |
| RAZEM | 16 230 | - | - | 562 499 |
1) Z wyjątkiem stad świń z obszaru 11 powiatów województwa podlaskiego uznanych za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego oraz województw dolnośląskiego, lubelskiego, lubuskiego, łódzkiego, opolskiego, pomorskiego, śląskiego, warmińsko-mazurskiego oraz zachodniopomorskiego.
Szacunkowe zestawienie kosztów realizacji programu w latach 2018-2020 przedstawiają tabele 9-11.
Tabela 9. Szacunkowe zestawienie kosztów realizacji programu w 2018 r.
Wszystkie wartości są podane bez VAT
| Koszty | Wyszczególnienie |
Liczba jednostek (ilość) |
Jednostkowy koszt (w złotych) |
Całkowity koszt1) (w złotych) |
| 1. Testów | ||||
| 1.1. Koszt analizy próbek krwi | test gE ELISA - wykonanie badania | 2 230 779 | 2,222) | 4 952 329,38 |
| 1.2. Koszt trwałego i indywidualnego oznakowania świń oraz pobrania próbek krwi | wynagrodzenie dla lekarzy weterynarii | 2 230 779 | 7,253) | 16 173 147,75 |
| wynagrodzenie dla osób wykonujących czynności pomocnicze | 2 230 779 | 1,174) | 2 610 011,43 | |
| zakup kolczyków do oznakowania świń | 2 230 779 | 0,515) | 1 137 697,29 | |
| 1.3. Inne koszty | zakup zestawu do pobierania krwi | 2 230 779 | 1,136) | 2 520 780,27 |
| unieszkodliwienie zestawu do pobierania krwi | 2 230 779 | 0,067) | 133 846,74 | |
| 2. Uboju i zniszczenia | ||||
| 2.1. Odszkodowanie za świnie | świnie poddane ubojowi lub zabite z nakazu powiatowego lekarza weterynarii (0,1% świń) | 2 231 | 473,928) | 1 057 315,52 |
| świnie padłe w wyniku przeprowadzenia zabiegów weterynaryjnych (0,01% padnięć) | 223 | 464,259) | 103 527,75 | |
|
2.2.Unieszkodliwienie zwłok świń |
unieszkodliwienie zwłok świń zabitych w ramach programu (knury, prosięta) wraz z dostarczeniem zwłok do zakładu przetwórczego ubocznych produktów zwierzęcych (0,1% zwierząt) |
2 231 | 129,0010) | 287 799,00 |
| unieszkodliwienie zwłok świń padłych w wyniku przeprowadzenia zabiegów weterynaryjnych (0,01% padnięć) wraz z dostarczeniem zwłok do zakładu przetwórczego ubocznych produktów zwierzęcych | 223 | 129,0010) | 28 767,00 | |
| OGÓŁEM | 29 005 222,13 | |||
1) Są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków przewidzianych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2018.
2) Średni koszt analizy laboratoryjnej jednej próbki krwi, wykonanej przy zastosowaniu testu ELISA, określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
3) Średnie wynagrodzenie za pobranie jednej próbki krwi określone na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 stycznia 2018 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii, wynagrodzenie za pobranie krwi do badań wynosi:
- 19,50 zł za pierwszą sztukę w stadzie,
- 5,85 zł za każde zwierzę od 2 do 5 sztuk w stadzie,
- 4,42 zł za każde następne zwierzę w stadzie powyżej 5 sztuk.
4) Średnie wynagrodzenie dla osób pełniących czynności pomocnicze przy pobieraniu próbek krwi od świń określone na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średnio lekarz weterynarii pobiera w ciągu godziny 9 próbek krwi od świń, przy których pobieraniu pomaga mu osoba pełniąca czynności pomocnicze, oraz że zgodnie z ustawą z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2017 r. poz. 847) minimalna stawka godzinowa za wykonywaną pracę wynosi 13 zł brutto/h (10,57 zł netto/h).
5) Średni koszt zakupu kolczyka dla świni określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
6) Średni koszt zakupu jednego zestawu do pobierania krwi (igłoprobówek) określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
7) Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średni koszt utylizacji jednego kg odpadów łącznie z pojemnikami, określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r., wynosi 4,30 zł netto; jedna probówka z zawartością waży max. 0,015 kg, a na jeden kg odpadów przypada 67 probówek.
8) Średni koszt wypłaty odszkodowania za świnię poddaną ubojowi lub zabitą z nakazu powiatowego lekarza weterynarii określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
9) Średni koszt wypłaty odszkodowania za świnię padłą w wyniku przeprowadzenia zabiegu nakazanego przez organy Inspekcji Weterynaryjnej określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Do określenia wysokości odszkodowania za świnie padłe w wyniku przeprowadzania zabiegów nakazanych przez organy Inspekcji Weterynaryjnej stosuje się przepisy rozdziału 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, a w szczególności art. 49 ust. 3 i 4 tej ustawy.
10) Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średnia masa ciała świni wynosi około 100 kg, a średni koszt unieszkodliwiania jednego kg zwłok zwierzęcych wraz z dowozem do zakładu przetwórczego poniesiony przez poszczególne województwa w 2016 r. wyniósł 1,29 zł netto/kg.
Tabela 10. Szacunkowe zestawienie kosztów programu w 2019 r.
Wszystkie wartości są podane bez VAT
| Koszty | Wyszczególnienie | Liczba jednostek (ilość) |
Jednostkowy koszt (w złotych) |
Całkowity koszt1) (w złotych) |
| 1. Testów | ||||
| 1.1. Koszt analizy próbek krwi | test gE ELISA - wykonanie badania | 1 452 536 | 2,222) | 3 224 629,92 |
| 1.2. Koszt trwałego i indywidualnego oznakowania świń oraz pobrania próbek krwi | wynagrodzenie dla lekarzy weterynarii | 1 452 536 | 7,253) | 10 530 886,00 |
| wynagrodzenie dla osób wykonujących czynności pomocnicze | 1 452 536 | 1,174) | 1 699 467,12 | |
| zakup kolczyków do oznakowania świń | 1 452 536 | 0,515) | 740 793,36 | |
| 1.3. Inne koszty | zakup zestawu do pobierania krwi | 1 452 536 | 1,136) | 1 641 365,68 |
| unieszkodliwienie zestawu do pobierania krwi | 1 452 536 | 0,067) | 87 152,16 | |
| 2. Uboju i zniszczenia | ||||
| 2.1. Odszkodowanie za świnie | świnie poddane ubojowi lub zabite z nakazu powiatowego lekarza weterynarii (0,1% świń) | 1 453 | 473,928) | 688 605,76 |
| świnie padłe w wyniku przeprowadzenia zabiegów weterynaryjnych (0,01% padnięć) | 145 | 464,259) | 67 316,25 | |
| 2.2.Unieszkodliwienie zwłok świń | unieszkodliwienie zwłok świń zabitych w ramach programu (knury, prosięta) wraz z dostarczeniem zwłok do zakładu przetwórczego ubocznych produktów zwierzęcych (0,1% zwierząt) | 1 453 | 129,0010) | 187 437,00 |
| unieszkodliwienie zwłok świń padłych w wyniku przeprowadzenia zabiegów weterynaryjnych (0,01% padnięć) wraz z dostarczeniem zwłok do zakładu przetwórczego ubocznych produktów zwierzęcych | 145 | 129,0010) | 18 705,00 | |
| OGÓŁEM | 18 886 358,25 | |||
1) Są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków przewidzianych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2019.
2) Średni koszt analizy laboratoryjnej jednej próbki krwi, wykonanej przy zastosowaniu testu ELISA, określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
3) Średnie wynagrodzenie za pobranie jednej próbki krwi określone na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 stycznia 2018 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii, wynagrodzenie za pobranie krwi do badań wynosi:
- 19,50 zł za pierwszą sztukę w stadzie,
- 5,85 zł za każde zwierzę od 2 do 5 sztuk w stadzie,
- 4,42 zł za każde następne zwierzę w stadzie powyżej 5 sztuk.
4) Średnie wynagrodzenie dla osób pełniących czynności pomocnicze przy pobieraniu próbek krwi od świń określone na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średnio lekarz weterynarii pobiera w ciągu godziny 9 próbek krwi od świń, przy których pobieraniu pomaga mu osoba pełniąca czynności pomocnicze, oraz że zgodnie z ustawą z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę minimalna stawka godzinowa za wykonywaną pracę wynosi 13 zł brutto/h (10,57 zł netto/h).
5) Średni koszt zakupu kolczyka dla świni określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
6) Średni koszt zakupu jednego zestawu do pobierania krwi (igłoprobówek) określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
7) Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średni koszt utylizacji jednego kg odpadów łącznie z pojemnikami, określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r., wynosi 4,30 zł netto; jedna probówka z zawartością waży max. 0,015 kg, a na jeden kg odpadów przypada 67 probówek.
8) Średni koszt wypłaty odszkodowania za świnię poddaną ubojowi lub zabitą z nakazu powiatowego lekarza weterynarii określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
9) Średni koszt wypłaty odszkodowania za świnię padłą w wyniku przeprowadzenia zabiegu nakazanego przez organy Inspekcji Weterynaryjnej określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Do określenia wysokości odszkodowania za świnie padłe w wyniku przeprowadzania zabiegów nakazanych przez organy Inspekcji Weterynaryjnej stosuje się przepisy rozdziału 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, a w szczególności art. 49 ust. 3 i 4 tej ustawy.
10) Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średnia masa ciała świni wynosi około 100 kg, a średni koszt unieszkodliwiania jednego kg zwłok zwierzęcych wraz z dowozem do zakładu przetwórczego poniesiony przez poszczególne województwa w 2016 r. wyniósł 1,29 zł netto/kg.
Tabela 11. Szacunkowe zestawienie kosztów programu w 2020 r.
Wszystkie wartości są podane bez VAT
| Koszty | Wyszczególnienie |
Liczba jednostek (ilość) |
Jednostkowy koszt (w złotych) |
Całkowity koszt1) (w złotych) |
| 1. Testów | ||||
| 1.1. Koszt analizy próbek krwi | test gE ELISA - wykonanie badania | 1 452 536 | 2,222) | 3 224 629,92 |
| 1.2. Koszt trwałego i indywidualnego oznakowania świń oraz pobrania próbek krwi | wynagrodzenie dla lekarzy weterynarii | 1 452 536 | 7,253) | 10 530 886,00 |
| wynagrodzenie dla osób wykonujących czynności pomocnicze | 1 452 536 | 1,174) | 1 699 467,12 | |
| zakup kolczyków do oznakowania świń | 1 452 536 | 0,515) | 740 793,36 | |
| 1.3. Inne koszty | zakup zestawu do pobierania krwi | 1 452 536 | 1,136) | 1 641 365,68 |
| unieszkodliwienie zestawu do pobierania krwi | 1 452 536 | 0,067) | 87 152,16 | |
| 2. Uboju i zniszczenia | ||||
| 2.1. Odszkodowanie za świnie | świnie poddane ubojowi lub zabite z nakazu powiatowego lekarza weterynarii (0,1% świń) | 1 453 | 473,928) | 688 605,76 |
| świnie padłe w wyniku przeprowadzenia zabiegów weterynaryjnych (0,01% padnięć) | 145 | 464,259) | 67 316,25 | |
|
2.2.Unieszkodliwienie zwłok świń |
unieszkodliwienie zwłok świń zabitych w ramach programu (knury, prosięta) wraz z dostarczeniem zwłok do zakładu przetwórczego ubocznych produktów zwierzęcych (0,1% zwierząt) |
1 453 | 129,0010) | 187 437,00 |
| unieszkodliwienie zwłok świń padłych w wyniku przeprowadzenia zabiegów weterynaryjnych (0,01% padnięć) wraz z dostarczeniem zwłok do zakładu przetwórczego ubocznych produktów zwierzęcych | 145 | 129,0010) | 18 705,00 | |
| OGÓŁEM | 18 886 358,25 | |||
1) Są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków przewidzianych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2020.
2) Średni koszt analizy laboratoryjnej jednej próbki krwi wykonanej przy zastosowaniu testu ELISA, określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
3) Średnie wynagrodzenie za pobranie jednej próbki krwi określone na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 stycznia 2018 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii, wynagrodzenie za pobranie krwi do badań wynosi:
- 19,50 zł za pierwszą sztukę w stadzie,
- 5,85 zł za każde zwierzę od 2 do 5 sztuk w stadzie,
- 4,42 zł za każde następne zwierzę w stadzie powyżej 5 sztuk.
4) Średnie wynagrodzenie dla osób pełniących czynności pomocnicze przy pobieraniu próbek krwi od świń określone na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średnio lekarz weterynarii pobiera w ciągu godziny 9 próbek krwi od świń, przy których pobieraniu pomaga mu osoba pełniąca czynności pomocnicze oraz że zgodnie z ustawą z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę minimalna stawka godzinowa za wykonywaną pracę wynosi 13 zł brutto/h (10,57 zł netto/h).
5) Średni koszt zakupu kolczyka dla świni określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
6) Średni koszt zakupu jednego zestawu do pobierania krwi (igłoprobówek) określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
7) Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średni koszt utylizacji jednego kg odpadów łącznie z pojemnikami, określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r., wynosi 4,30 zł netto; jedna probówka z zawartością waży max. 0,015 kg, a na jeden kg odpadów przypada 67 probówek.
8) Średni koszt wypłaty odszkodowania za świnię poddaną ubojowi lub zabitą z nakazu powiatowego lekarza weterynarii określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r.
9) Średni koszt wypłaty odszkodowania za świnię padłą w wyniku przeprowadzenia zabiegu nakazanego przez organy Inspekcji Weterynaryjnej określony na podstawie kosztów poniesionych przez poszczególne województwa w 2016 r. Do określenia wysokości odszkodowania za świnie padłe w wyniku przeprowadzania zabiegów nakazanych przez organy Inspekcji Weterynaryjnej stosuje się przepisy rozdziału 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, a w szczególności art. 49 ust. 3 i 4 tej ustawy.
10) Do określenia kosztu jednostkowego przyjęto, że średnia masa ciała świni wynosi około 100 kg, a średni koszt unieszkodliwiania jednego kg zwłok zwierzęcych wraz z dowozem do zakładu przetwórczego poniesiony przez poszczególne województwa w 2016 r. wyniósł 1,29 zł netto/kg.
Celem realizacji programu jest uwolnienie terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od choroby Aujeszkyego oraz wpisanie całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do załącznika I do decyzji Komisji 2008/185/WE.
W 2010 r. Rzeczpospolita Polska została uznana za państwo członkowskie prowadzące zatwierdzony krajowy program kontroli w celu zwalczania choroby Aujeszkyego u świń. Wpisanie Rzeczypospolitej Polskiej do wykazu ww. państw członkowskich umożliwiło handel wewnątrzunijny świniami z państwami członkowskimi Unii Europejskiej, które również prowadzą zatwierdzony program zwalczania tej choroby. Ponadto umożliwiony został, po spełnieniu dodatkowych warunków weterynaryjnych, handel trzodą chlewną z krajami spoza Unii Europejskiej uznanymi przez Komisję Europejską za wolne od tej choroby.
W 2017 r. Komisja Europejska uznała 11 powiatów województwa podlaskiego za urzędowo wolne od wirusa choroby Aujeszkyego u świń. Umożliwiło to swobodny handel wewnątrzunijny świniami pochodzącymi z obszaru tych powiatów bez konieczności spełniania dodatkowych gwarancji w odniesieniu do choroby Aujeszkyego u świń.
W dalszej kolejności realizacja programu ma umożliwić swobodny handel wewnątrzunijny świniami pochodzącymi również z innych regionów Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności spełniania tych gwarancji.
Ponadto realizacja programu ma wpływ na rynek pracy, na konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki oraz sytuację i rozwój regionów, gdyż doprowadzi do poprawy sytuacji epizootycznej pogłowia świń na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W ciągu pierwszych 5 miesięcy obowiązywania mechanizmu konsultacji społecznych projektów ustaw udział w nich wzięły 24 323 osoby. Najpopularniejszym projektem w konsultacjach była nowelizacja ustawy o broni i amunicji. W jego konsultacjach głos zabrało 8298 osób. Podczas pierwszych 14 miesięcy X kadencji Sejmu RP (2023–2024) jedynie 17 proc. uchwalonych ustaw zainicjowali posłowie. Aż 4 uchwalone ustawy miały źródła w projektach obywatelskich w ciągu 14 miesięcy Sejmu X kadencji – to najważniejsze skutki reformy Regulaminu Sejmu z 26 lipca 2024 r.
Grażyna J. Leśniak 24.04.2025
Senat bez poprawek przyjął w środę ustawę, która obniża składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zmiana, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ma kosztować budżet państwa 4,6 mld zł. Według szacunków Ministerstwo Finansów na reformie ma skorzystać około 2,5 mln przedsiębiorców. Teraz ustawa trafi do prezydenta Andrzaja Dudy.
Grażyna J. Leśniak 23.04.2025
Rada Ministrów przyjęła we wtorek, 22 kwietnia, projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, przedłożony przez minister przemysłu. Chodzi o wyznaczenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie przepisów w tej sprawie. Nowe regulacje dotyczą m.in. dokładności pomiarów, monitorowania oraz raportowania emisji metanu.
Krzysztof Koślicki 22.04.2025
Na wtorkowym posiedzeniu rząd przyjął przepisy zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810, przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem nowelizacji jest aktualizacja listy odmian genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, tak aby zakazać stosowania w Polsce upraw, które znajdują się w swobodnym obrocie na terytorium 10 państw Unii Europejskiej.
Krzysztof Koślicki 22.04.2025
Od 18 kwietnia policja oraz żandarmeria wojskowa będą mogły karać tych, którzy bez zezwolenia m.in. fotografują i filmują szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa obiekty resortu obrony narodowej, obiekty infrastruktury krytycznej oraz ruchomości. Obiekty te zostaną specjalnie oznaczone.
Robert Horbaczewski 17.04.2025
Kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej i podnoszenia umiejętności kadr gospodarki przewiduje podpisana w czwartek przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Grażyna J. Leśniak 11.04.2025| Identyfikator: | Dz.U.2018.513 |
| Rodzaj: | Rozporządzenie |
| Tytuł: | Wprowadzenie programu zwalczania i monitorowania choroby Aujeszkyego u świń. |
| Data aktu: | 23/02/2018 |
| Data ogłoszenia: | 12/03/2018 |
| Data wejścia w życie: | 01/01/2018, 13/03/2018 |
