Gwinea Bissau (2012/2660(RSP)).

Gwinea Bissau

P7_TA (2012) 0247

Parlamentu Europejskiego z dnia 13 czerwca 2012 r. w sprawie wojskowego zamachu stanu w Gwinei Bissau (2012/2660 (RSP))

(2013/C 332 E/07)

(Dz. U. UE C z dnia 15 listopada 2013 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając pierwszą turę wyborów prezydenckich z dnia 18 marca 2012 r. i drugą turę zaplanowaną na 29 kwietnia 2012 r. w Gwinei Bissau,

– uwzględniając oświadczenia Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) z dni 31 marca, 13 i 21 kwietnia, 8 maja 2012 r. oraz rezolucję nr 2048 z dnia 18 maja 2012 r.,

– uwzględniając oświadczenia przewodniczącego Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS) z dni 6, 12 i 19 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając oświadczenia wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z dnia 12 i 14 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając oświadczenia sekretarza generalnego ONZ z dni 13 i 16 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając oświadczenie przewodniczącego Komisji Europejskiej z dnia 13 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając oświadczenie przewodniczącego Wspólnoty Państw Portugalskojęzycznych (CPLP) z dnia 13 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając rezolucje przyjęte na ósmym i dziewiątym nadzwyczajnym posiedzeniu Rady Ministrów CPLP w dniach 14 kwietnia i 5 maja 2012 r.,

– uwzględniając oświadczenie sekretarza generalnego Międzynarodowej Organizacji Frankofonii (OIF) z dnia 16 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając decyzje Rady Pokoju i Bezpieczeństwa Unii Afrykańskiej (UA) z dni 17 i 24 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając decyzję Stałej Rady OIF z dnia 18 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając wspólne oświadczenie Grupy Afrykańskiego Banku Rozwoju (AfDB) i Grupy Banku Światowego (WBG) z dnia 19 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając konkluzję Rady Unii Europejskiej z dni 23 kwietnia i 3 maja 2012 r.,

– uwzględniając komunikaty końcowe nadzwyczajnego szczytu głów państw i szefów rządów ECOWAS z dnia 26 kwietnia i 3 maja 2012 r.,

– uwzględniając sankcje dyplomatyczne, gospodarcze i finansowe nałożone na Gwineę Bissau przez ECOWAS w dniu 29 kwietnia i 31 maja 2012 r.,

– uwzględniając sprawozdanie specjalne sekretarza generalnego ONZ z dnia 30 kwietnia 2012 r.,

– uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) nr 377/2012 z dnia 3 maja 2012 r. w sprawie środków ograniczających wobec niektórych osób, podmiotów i organów zagrażających pokojowi, bezpieczeństwu lub stabilności Republiki Gwinei Bissau oraz rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 458/2012 z dnia 31 maja 2012 r. dotyczące wykonania art. 11 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 377/2012,

– uwzględniając oświadczenie prezydencji złożone w imieniu Unii Europejskiej w dniu 18 maja 2012 r.,

– uwzględniając rezolucje z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie Gwinei Bissau ¹ , z 10 marca 2010 r. w sprawie wdrażania europejskiej strategii bezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony ² oraz z 11 maja 2011 r. dotyczącą rocznego sprawozdania Rady dla Parlamentu Europejskiego dotyczącego głównych aspektów i podstawowych wyborów w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w 2009 r. ³ ,

– uwzględniając porozumienie z Kotonu, a w szczególności art. 1, 8, 9, 10, 11, 20 i 33,

– uwzględniając art. 110 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że w dniu 12 kwietnia 2012 r. siły zbrojne przemocą przejęły władzę w Gwinei Bissau oraz uwięziły zarówno tymczasowego prezydenta Raimunda Pereirę, jak i premiera Carlosa Gomesa Júniora;

B. mając na uwadze, że ten bezprawny czyn miał miejsce na dzień przed rozpoczęciem kampanii wyborczej poprzedzającej drugą turę wyborów prezydenckich w Gwinei Bissau;

C. mając na uwadze, że zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym uznano, że wybory w Gwinei Bissau, w pierwszej rundzie których premier Gomes Júnior uzyskał 48,7 % głosów, odbywają się w sposób przejrzysty;

D. mając na uwadze, że wojskowy zamach stanu spotkał się z powszechnym potępieniem ze strony społeczności międzynarodowej;

E. mając na uwadze, że przywódcy wojskowi i niektóre partie opozycyjne pod egidą ECOWAS uzgodniły powołanie przejściowej rady narodowej i rządu przejściowego bez zgody uprawnionych państwowych instytucji politycznych;

F. mając na uwadze, że dziesięciolecia niestabilności politycznej w Gwinei Bissau doprowadziły kraj do głębokiego kryzysu politycznego, kryzysu rządów oraz kryzysu humanitarnego;

G. mając na uwadze, że dowództwo sił zbrojnych Gwinei Bissau wielokrotnie i w sposób niemożliwy do przyjęcia ingerowało w życie polityczne kraju, a ingerencje te miały skrajnie negatywny wpływ na procesy instytucjonalizacji demokracji i wprowadzenia praworządności, a także na bezpieczeństwo mieszkańców i rozwój gospodarki;

H. mając na uwadze, że niestabilna sytuacja w Gwinei Bissau nie tylko uniemożliwia skuteczną walkę z handlem narkotykami, ale stanowi również zagrożenie dla konsolidacji pokoju w kraju i stabilności regionu Afryki Zachodniej;

I. mając na uwadze, że ogół środków unijnych przewidzianych dla Gwinei Bissau w ramach 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju (2008-2013) wynosi 102,8 mln EUR;

J. mając na uwadze, że gospodarka Gwinei Bissau jest jedną z najuboższych i najbardziej uzależnionych od regionu Afryki Zachodniej gospodarek oraz że pomoc międzynarodowa stanowi 80 % budżetu tego kraju;

K. mając na uwadze, że obecna sytuacja polityczna tego kraju odwraca uwagę od potrzeb ludności oraz od pogłębiania się w nim kryzysu humanitarnego;

L. mając na uwadze, że unijna misja reformy sektora bezpieczeństwa w Gwinei Bissau rozpoczęta w czerwcu 2008 r. i prowadzona w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony uznała w dniu 30 września 2010 r., że jej mandat został zrealizowany i opuściła kraj;

1. w najwyższym stopniu potępia niekonstytucyjne przejęcie władzy przez siły zbrojne Gwinei Bissau w dniu 12 kwietnia 2012 r.;

2. przyjmuje do wiadomości uwolnienie tymczasowego prezydenta i premiera w dniu 27 kwietnia 2012 r. oraz fakt, że obaj zostali zmuszeni do opuszczenia kraju, a także domaga się, by obaj mogli ponownie swobodnie w pełni korzystać z przysługujących im praw obywatelskich i politycznych;

3. domaga się absolutnego poszanowania nietykalności fizycznej wszystkich urzędników państwowych i innych obywateli, którzy są przetrzymywani przez rebeliantów wojskowych oraz domaga się ich bezwarunkowego uwolnienia i położenia kresu przemocy, grabieżom oraz zastraszaniu;

4. potępia gwałtowne tłumienie demonstracji pokojowych wzywających do przywrócenia praworządności, w szczególności tej, która miała miejsce dnia 25 maja 2012 r. w Bissau;

5. apeluje do wszystkich zaangażowanych stron o natychmiastowe zaprzestanie brutalnych i nielegalnych działań i przypomina o obowiązku przestrzegania przez siły zbrojne kraju konstytucji Gwinei Bissau;

6. wzywa wspólnotę międzynarodową, aby wywarła niezbędny wpływ i zapewniła wymagane wsparcie w celu przeprowadzenia dogłębnego dochodzenia w sprawie wszystkich nielegalnych działań i pociągnięcia winnych do odpowiedzialności;

7. nie aprobuje powołania samozwańczego "dowództwa wojska", "przejściowej rady narodowej" i "rządu przejściowego", podkreśla, że Parlament Europejski nie uznaje samozwańczych sił zbrojnych i instytucji przejściowych i wzywa wspólnotę międzynarodową, by przyjęła takie samo stanowisko;

8. przypomina i popiera stosowaną przez ECOWAS zasadę braku tolerancji dla przejmowania i utrzymywania władzy w sposób niedemokratyczny i niekonstytucyjny oraz jest zdania, że umowa przejściowa w Gwinei Bissau w sposób rażący przeczy tej zasadzie, narusza konstytucję kraju oraz sankcjonuje zamach stanu;

9. domaga się natychmiastowego przywrócenia porządku konstytucyjnego i rządów prawa oraz dokończenia trwającej procedury wyborczej, w tym wyborów parlamentarnych, aby umożliwić ludności Gwinei Bissau decydowania o swej przyszłości w drodze wolnych i sprawiedliwych wyborów;

10. odrzuca pochodzące z zewnątrz próby wykorzystania aktualnej sytuacji, a co za tym idzie podważenia suwerenności ludności Gwinei Bissau oraz integralności terytorialnej i niezawisłości tego kraju;

11. domaga się przywrócenia w pełni podstawowych wolności, w tym wolności wypowiedzi i wolności prasy, wolności zgromadzeń i stowarzyszania się oraz swobody poruszania się i zagwarantowania ich;

12. wzywa do rozstrzygania sporów metodami politycznymi i pokojowymi w ramach prawomocnych instytucji Gwinei Bissau;

13. wzywa partie polityczne do osiągnięcia porozumienia w sprawie szeroko zakrojonego procesu reform wojska, policji, sektora bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości jako pierwszego kroku ku stabilności politycznej;

14. popiera wysiłki podejmowane na szczeblu krajowym i międzynarodowym zmierzające do przywrócenia zaufania między podmiotami politycznymi, siłami zbrojnymi, siłami bezpieczeństwa i społeczeństwem obywatelskim w celu przywrócenia stanu normalności konstytucyjnej w kraju;

15. ponownie stwierdza stanowczo, że istnieje niebezpieczeństwo, iż dopóki instytucje Gwinei Bissau będą słabe strukturalnie, kraj ten pozostanie niestabilny pod względem wojskowym i niezdolny do radzenia sobie z szalejącą korupcją czy do zmiany swego statusu jako głównego kraju tranzytu narkotyków;

16. podkreśla znaczenie stworzenia grupy kontaktowej ds. kryzysu w Gwinei Bissau pod auspicjami ONZ, w skład której wejdą przedstawiciele UA, ECOWAS i CPLP, zgodnie ze sprawozdaniem specjalnym sekretarza generalnego ONZ z dnia 30 kwietnia 2012 r. w sprawie sytuacji w Gwinei Bissau, domaga się także, aby UE weszła w skład tej grupy;

17. wspiera chęć współpracy ze strony UE z państwami Afryki Zachodniej i jej partnerami regionalnymi i międzynarodowymi, w tym z ONZ, UA, CPLP i ECOWAS w celu stworzenia skutecznego partnerstwa, które może przyczynić się do zaprowadzenia pokoju i długoterminowej stabilizacji w Gwinei Bissau;

18. z zadowoleniem przyjmuje niefortunne, jednak niezbędne sankcje dyplomatyczne, gospodarcze i finansowe nałożone na Gwineę Bissau przez ECOWAS, przyjęte przez Radę restrykcyjne środki wymierzone w konkretne osoby, podmioty i organy, które zarażają pokojowi, bezpieczeństwu i stabilności Republiki Gwinei Bissau oraz zakaz podróżowania nałożony przez Radę Bezpieczeństwa ONZ na konkretne osoby;

19. wzywa do stałego i ścisłego monitorowania sytuacji w Gwinei Bissau przez wszystkich partnerów międzynarodowych oraz by ci ostatni byli gotowi dokonać przeglądu stosowności przyjętych środków, w tym potrzeby ich zaostrzenia, przy jednoczesnym podejmowaniu wzmożonych wysiłków w kierunku unikania jakiegokolwiek negatywnego wpływu na ludność;

20. przyjmuje do wiadomości decyzję ECOWAS o rozmieszczeniu sił szybkiego reagowania w celu zapewnienia wycofania Angolskiej Misji Wojskowej Pomocy Technicznej (ang. Angolan Technical Military Assistance Mission - MISSANG) oraz przybycia jej pierwszego kontyngentu do Gwinei Bissau;

21. z zadowoleniem przyjmuje propozycję CPLP dotyczącą powołania sił pokojowych w Gwinei Bissau w ramach ONZ i z mandatem określonym przez Radę Bezpieczeństwa ONZ, przy współpracy z ECOWAS, UA i UE, biorąc pod uwagę doświadczenia MISSANG;

22. wzywa Radę i Komisję do udzielenia rad i pomocy w zakresie pilnej reformy sektorów obrony i bezpieczeństwa w Gwinei Bissau i do zastanowienia się nad skutecznym wsparciem na rzecz zorganizowania nowej międzynarodowej misji stabilizacyjnej w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony;

23. zachęca UE, ONZ, UA, ECOWAS i CPLP do wspólnego koordynowania różnych rozmieszczonych już sił wojskowych krajów ościennych, w tym sił wojskowych Angoli, Nigerii, Senegalu oraz Burkiny Faso;

24. wzywa UE, by zwróciła się do władz tych krajów zapewniających siły wojskowe i bezpieczeństwa (wszystkich partnerów AKP) do zapewnienia, aby nie były one wykorzystywane w celu wspierania nielegalnego porządku, do jakiego dążą przywódcy zamachu oraz samozwańcze władze przejściowe oraz w celu naruszania praw człowieka ludności Gwinei Bissau;

25. ubolewa nad zakończeniem misji reformy sektora bezpieczeństwa w Gwinei Bissau w 2010 r.;

26. zwraca się do wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz do Rady, aby przeanalizowały one możliwość skierowania nowej misji reformy sektora bezpieczeństwa do Gwinei Bissau, która otrzyma wzmocniony mandat umożliwiający pomoc w reformowaniu sektora bezpieczeństwa i obrony, wspieraniu budowania potencjału, reformowaniu administracji publicznej i wspieraniu praworządności, jak tylko prawowite władze odzyskają w pełni władzę w Gwinei Bissau i zwrócą się o taką misję;

27. po raz kolejny wzywa Radę i wiceprzewodniczącą Komisji/wysoką przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa do rozważenia nowych sposobów walki z przestępczością zorganizowaną w Gwinei Bissau, które zapobiegłyby sytuacji, w której kraj ten stanie się kolejnym państwem narkotykowym;

28. przypomina, że handel narkotykami w Gwinei Bissau nastawiony jest na rynek europejski i jest powiązany z innymi siatkami przestępczymi działającymi w regionie, w tym organizacjami terrorystycznymi szczególnie w regionie Sahelu i w Nigerii;

29. apeluje o wzmożenie zaangażowania UE i sił międzynarodowych w budowanie demokratycznego i stabilnego państwa Gwinea Bissau;

30. zwraca uwagę na sytuację humanitarną w Gwinei Bissau, w szczególności na sytuację przesiedleńców wewnętrznych i uchodźców, a także na ryzyko wybuchu epidemii, zagrożenie podaży żywności oraz opieki zdrowotnej i zwraca się do UE oraz wspólnoty międzynarodowej o szybkie podjęcie konkretnych i właściwych środków pomocy;

31. zwraca się do Komisji o dalsze udzielanie pomocy humanitarnej oraz bezpośredniego wsparcia ludności;

32. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom państw członkowskich, sekretarzom generalnym ONZ i Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS), instytucjom Unii Afrykańskiej, Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu AKPUE, sekretariatowi Wspólnoty Państw Portugalskojęzycznych (CPLP) oraz rządowi i parlamentowi Gwinei Bissau.

1 Dz.U. C 87 E z 1.4.2010, s. 178.

2 Dz.U. C 349 E z 22.12.2010, s. 63.

3 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0227.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2013.332E.45
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Gwinea Bissau (2012/2660(RSP)).
• Data aktu: 13/06/2012
• Data ogłoszenia: 15/11/2013