(Dz.U.UE C z dnia 6 października 2017 r.)
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów
PRZEDMOWA
WPROWADZENIE
1. Europejski nakaz aresztowania w zarysie (ENA)
1.1. Informacje podstawowe dotyczące ENA
1.2. Definicja i główne cechy ENA
1.3. Formularz ENA
CZĘŚĆ I: WYDANIE ENA
2. Wymogi dotyczące wydania ENA
2.1. Zakres stosowania ENA
2.1.1. Postępowanie karne
2.1.2. Wykonanie kary lub środka zabezpieczającego
2.1.3. Wymóg dotyczący wydania orzeczenia sądowego możliwego do wyegzekwowania na drodze prawnej
2.2. Wykaz 32 kategorii przestępstw dających podstawę do przekazania bez weryfikacji podwójnej karalności
2.3. Przestępstwa akcesoryjne
2.4. Proporcjonalność
2.5. Inne środki dostępne na podstawie aktach prawnych Unii dotyczących współpracy sądowej w sprawach karnych
2.5.1. Europejski nakaz dochodzeniowy (END)
2.5.2. Przekazywanie więźniów
2.5.3. Europejski nakaz nadzoru (ENN)
2.5.4. Przekazywanie decyzji w sprawie zawieszenia i kar alternatywnych
2.5.5. Kary finansowe.
2.5.6. Przekazywanie postępowania karnego
2.6. Zasada specjalności - możliwe ściganie za inne przestępstwa
3. Procedura wydawania ENA
3.1. Inne postępowania karne w toku i ENA dotyczące tej samej osoby
3.1.1. W państwie członkowskim wydającym nakaz.
3.1.2. W innym państwie członkowskim
3.2. Wypełnianie formularza ENA
3.2.1. Informacje, które zawsze są niezbędne
3.2.2. Przydatne informacje uzupełniające ze strony organu sądowego wydającego nakaz
3.3. Przekazywanie ENA
3.3.1. Jeżeli miejsce pobytu osoby, której dotyczy wniosek, nie jest znane
3.3.2. Jeżeli miejsce pobytu osoby, której dotyczy wniosek, jest znane
3.3.3. Przekazywanie ENA do państw członkowskich, które nie stosują SIS
3.4. Tłumaczenie ENA
3.5. Po zatrzymaniu osoby, której dotyczy wniosek: współpraca i komunikacja z właściwymi organami państwa członkowskiego wykonującego nakaz
CZĘŚĆ II: WYKONYWANIE ENA
4. Procedura wykonywania ENA
4.1. Terminy podjęcia decyzji w sprawie wykonania ENA
4.2. Terminy przekazania osoby, której dotyczy wniosek (po podjęciu decyzji w sprawie wykonania ENA)
4.3. Tłumaczenie ENA
4.4. Komunikacja między właściwymi organami sądowymi państw członkowskich przed wydaniem decyzji o przekazaniu
4.4.1. Kiedy nawiązywać kontakt?
4.4.2. Jak należy się komunikować.
4.5. Obowiązek organu sądowego wykonującego nakaz w zakresie informowania organu sądowego wydającego nakaz po podjęciu decyzji o przekazaniu
4.5.1. Informacje na temat decyzji dotyczącej przekazania
4.5.2. Informacje na temat czasu spędzonego w areszcie
4.6. Utrzymanie aresztu osoby, której dotyczy wniosek, w państwie członkowskim wykonującym nakaz
5. Decyzja o przekazaniu
5.1. Ogólny obowiązek wykonywania ENA
5.2. Wykaz 32 kategorii przestępstw dających podstawę do przekazania bez weryfikacji podwójnej karalności
5.3. Przestępstwa akcesoryjne
5.4. Powody niewykonania nakazu (odmowa)
5.4.1. Powody obligatoryjnej odmowy wykonania nakazu
5.4.2. Powody fakultatywnej odmowy wykonania nakazu
5.5. Rozprawy zaoczne
5.6. Uwzględnienie praw podstawowych przez wykonujący nakaz organ sądowy
5.7. Proporcjonalność - rola państwa członkowskiego wykonującego nakaz
5.8. Gwarancje udzielane przez państwo członkowskie wydające nakaz
5.8.1. Rewizja kary dożywotniego pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego
5.8.2. Przekazywanie obywateli i rezydentów
5.9. Odroczenie lub czasowe przekazanie
5.9.1. Ważne przyczyny natury humanitarnej
5.9.2. Zawisłe postępowanie karne lub wykonywanie kary pozbawienia wolności
5.9.3. Czasowe przekazanie zamiast odroczenia
5.9.4. Odroczenie wykonania ENA ze względu na rzeczywiste niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania osoby, której dotyczy wniosek
5.10. Zbieg ENA dotyczących tej samej osoby
5.10.1. Podjęcie decyzji, który ENA wykonać
5.10.2. "Postępowania równoległe"
6. Zaliczenie okresu zatrzymania odbytego w wykonującym nakaz państwie członkowskim
7. Dalsze przekazanie
7.1. Do innego państwa członkowskiego
7.2. Do państwa trzeciego
8. Obowiązki względem państw trzecich
8.1. Jednoczesne ENA i wnioski o ekstradycję dotyczące tej samej osoby
8.1.1. Wnioski państw trzecich
8.1.2. Wnioski Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK)
8.2. Wcześniejsza ekstradycja z państwa trzeciego i zasada specjalności
9. Tranzyt
9.1. Tranzyt przez inne państwo członkowskie
9.2. Obywatele i rezydenci państwa członkowskiego tranzytu
9.3. Ekstradycja z państwa trzeciego do państwa członkowskiego
10. Niewykonane ENA
10.1. Zapewnienie, by osoba nie została aresztowana ponownie w tym samym państwie członkowskim
10.2. Komunikacja z państwem członkowskim wydającym nakaz
10.3. Rozważenie przez wydające nakaz organy sądowe, czy utrzymać ENA
10.4. Przegląd ENA, które od długiego czasu figurują w SIS
11. Prawa procesowe osoby, której dotyczy wniosek
11.1. Prawo do tłumaczenia ustnego i pisemnego
11.2. Prawo do informacji
11.3. Prawo dostępu do adwokata
11.4. Prawo do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności
11.5. Prawo do porozumiewania się z osobami trzecimi
11.6. Prawo do porozumiewania się z organami konsularnymi
11.7. Szczególne prawa dzieci
11.8. Prawo do pomocy prawnej
ZAŁĄCZNIK I - Decyzja ramowa w sprawie ENA, nieoficjalna wersja skonsolidowana
ZAŁĄCZNIK II - FORMULARZ EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA, ZAWARTY W ZAŁĄCZNIKU DO DECYZJI RAMOWEJ W SPRAWIE ENA
ZAŁĄCZNIK III - INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA
ZAŁĄCZNIK IV - JĘZYKI, W JAKICH PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE AKCEPTUJĄ EUROPEJSKI NAKAZ ARESZTOWANIA
ZAŁĄCZNIK V - WYKAZ WYROKÓW TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI DOTYCZĄCYCH DECYZJI RAMOWEJ W SPRAWIE ENA
ZAŁĄCZNIK VI - WYROKI TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI DOTYCZĄCE ZASADY NE BIS IN IDEM
ZAŁĄCZNIK VII - STANDARDOWY FORMULARZ DECYZJI W SPRAWIE EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA
ZAŁĄCZNIK VIII - WYKAZ PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, KTÓRYCH SYSTEM PRAWNY MOŻE UMOŻLIWIĆ PRZEKAZANIE W ZWIĄZKU Z PRZESTĘPSTWAMI ZAGROŻONYMI SANKCJĄ O WYMIARZE NIŻSZYM OD OKREŚLONEGO W ART. 2 UST. 1 DECYZJI RAMOWEJ W SPRAWIE ENA, GDY PRZESTĘPSTWA TE SĄ PRZESTĘPSTWAMI AKCESORYJNYMI WOBEC PRZESTĘPSTWA GŁÓWNEGO (PRZESTĘPSTW GŁÓWNYCH) STANOWIĄCEGO PODSTAWĘ ENA
ZAŁĄCZNIK IX - ORIENTACYJNY WZÓR POUCZENIA O PRAWACH DLA OSÓB ZATRZYMANYCH NA PODSTAWIE ENA
Wykaz skrótów
KWUS Konwencja wykonawcza do Układu z Schengen
RE Rada Europy
ENA Europejski nakaz aresztowania
END Europejski nakaz dochodzeniowy
ESS Europejska Sieć Sądowa
ENN Europejski nakaz nadzoru
Decyzja ramowa w sprawie ENA Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13
czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu
aresztowania i procedury wydawania osób między
państwami członkowskimi
Sirene Supplementary Information Request at the National
Entries (wniosek o informacje uzupełniające na poziomie
dostępów krajowych)
SIS System Informacyjny Schengen
TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
| Zastrzeżenie prawne: |
| Niniejszy podręcznik nie jest prawnie wiążący ani nie ma charakteru wyczerpującego. Pozostaje on bez uszczerbku dla obowiązujących przepisów prawa Unii oraz jego dalszego rozwoju. Pozostaje on również bez uszczerbku dla wiążącej wykładni prawa Unii, której może dokonać Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. |
WYDANIE EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA
Główne etapy
(OS = organ sądowy)
WYKONANIE EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA
Główne etapy
(OS = organ sądowy)
PRZEDMOWA
Niniejszy podręcznik jest zmienioną wersją europejskiego podręcznika "Jak wystawiać europejski nakaz aresztowania" wydanego przez Radę w 2008 r. 2 i zmienionego w 2010 r. 3 . Po zakończeniu pięcioletniego okresu przejściowego określonego w Traktacie z Lizbony dotyczącego tzw. instrumentów prawnych z dawnego trzeciego filaru 4 , w tym decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi ("decyzja ramowa w sprawie ENA") 5 , Komisja przejęła zadanie polegające na aktualizacji podręcznika i wprowadzaniu do niego zmian.
W niniejszym podręczniku uwzględniono zdobyte w ostatnich 13 latach doświadczenia związane ze stosowaniem europejskiego nakazu aresztowania w Unii. Niniejsza zmiana ma na celu aktualizację podręcznika i uczynienie go bardziej kompleksowym i przyjaznym dla użytkownika. W ramach przygotowań najnowszej wersji podręcznika Komisja przeprowadziła konsultacje z szeregiem zainteresowanych stron i ekspertów, w tym Eurojustem, sekretariatem Europejskiej Sieci Sądowej oraz ekspertami rządowymi i organami sądowymi państw członkowskich.
Podręcznik jest dostępny w pod adresem: https://e-justice.europa.eu we wszystkich językach urzędowych Unii.
WPROWADZENIE
W dniu 13 czerwca 2002 r. Rada przyjęła decyzję ramową w sprawie ENA, a państwa członkowskie miały obowiązek podjąć niezbędne środki do wykonania jej przepisów do dnia 31 grudnia 2003 r. Z dniem 1 stycznia 2004 r. ten nowy system przekazywania osób zastąpił, z kilkoma wyjątkami, istniejące systemy ekstradycyjne. Jeżeli chodzi o przekazywanie osób między państwami członkowskim, nowe przepisy zastąpiły odpowiednie przepisy następujących konwencji:
ENA jest orzeczeniem sądowym wykonalnym w Unii, wydawanym w jednym państwie członkowskim i wykonywanym w innym państwie członkowskim, na podstawie zasady wzajemnego uznawania.
Jak zauważył Trybunał Sprawiedliwości w wyrokach w sprawie C-452/16 PPU Poltorak 9 i sprawie C-477/16 PPU Kovalkovas 10 , z art. 1 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA wynika, że ENA jest "orzeczeniem sądowym", które musi być wydane przez "organ sądowy" w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej. Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że termin "organ sądowy", o którym mowa w art. 6 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA, nie oznacza wyłącznie sędziów lub sądów państwa członkowskiego, ale może obejmować, w szerszym sensie, organy uczestniczące w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w ramach danego porządku prawnego. Trybunał Sprawiedliwości uznał jednak, że pojęcie "organu sądowego", o którym mowa w tym przepisie, nie może być interpretowane w ten sposób, by pozwolić na objęcie jego zakresem również służb policji lub organu władzy wykonawczej państwa członkowskiego, takiego jak ministerstwo, oraz że dokumentów wydanych przez takie organy nie można uznać za "orzeczenia sądowe".
ENA zastąpił tradycyjny system ekstradycyjny prostszym i szybszym mechanizmem służącym przekazywaniu osób, których dotyczy wniosek, by umożliwić prowadzenie postępowania karnego albo wykonanie kary pozbawienia wolności lub zastosowanie środka zabezpieczającego. Nakaz może zostać wydany:
Litery a) i b) są rozłączne.
Aby uprościć i ułatwić realizację wniosków, ENA wydaje się obecnie w jednolity sposób, wypełniając formularz ENA. Zawsze konieczne jest jednak, aby przed wydaniem ENA oraz odrębnie od ENA został wydany krajowy wyrok podlegający wykonaniu, krajowy nakaz aresztowania lub podobne orzeczenie sądowe (zob. sekcja 2.1.3).
Organy centralne, które odgrywały dotąd istotną rolę w ramach ekstradycji, zostały wyłączone z procesu decyzyjnego w zakresie procedur ENA. Artykuł 7 decyzji ramowej w sprawie ENA stanowi jednak, że państwa członkowskie mogą wyznaczyć organy centralne wspomagające właściwe organy sądowe, w szczególności na potrzeby odbioru i przekazywania ENA.
W państwach członkowskich, w których stosowany jest System Informacyjny Schengen (SIS) (w momencie wydania niniejszego podręcznika - we wszystkich państwach członkowskich z wyjątkiem Irlandii i Cypru), krajowe biuro Sirene odgrywa istotną rolę w postępowaniach dotyczących ENA, gdy utworzony został odpowiadający wpis w SIS. Zasady i procedury dotyczące współpracy państw członkowskich w zakresie wpisów w celu aresztowania opartych na ENA określono w art. 24-31 decyzji Rady 2007/533/WSiSW z dnia 12 czerwca 2007 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) 11 ("decyzja w sprawie SIS II") oraz w pkt 3 podręcznika Sirene 12 .
Decyzja ramowa w sprawie ENA stanowi odzwierciedlenie idei integracji we wspólnym obszarze sądowym. Jest to pierwszy akt prawny obejmujący współpracę pomiędzy państwami członkowskimi sprawach karnych opartą na zasadzie wzajemnego uznawania. Decyzja wydającego nakaz państwa członkowskiego musi zostać uznana bez dodatkowych formalności i wyłącznie na podstawie kryteriów sądowych.
Przekazywanie obywateli jest ogólną zasadą, od której istnieje kilka wyjątków. Wyjątki te dotyczą wykonania kary pozbawienia wolności w kraju pochodzenia danej osoby i stosuje się je w jednakowym stopniu w odniesieniu do rezydentów. Praktyka pokazuje, że wśród wszystkich przekazywanych w Unii osób około 1/5 to obywatele państw przekazujących.
Podstawy odmowy wykonania są ograniczone i zostały w sposób wyczerpujący wymienione w art. 3, 4 i 4a decyzji ramowej w sprawie ENA. Weryfikacja podwójnej karalności nie może być powodem uzasadniającym odmowę wykonania nakazu i przekazania osoby w przypadku 32 kategorii przestępstw wyszczególnionych w art. 2 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA, definiowanych zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydającego nakaz, jeżeli przestępstwa te podlegają w państwie członkowskim wydającym nakaz karze pozbawienia wolności lub zastosowaniu środka zabezpieczającego o maksymalnym wymiarze co najmniej trzech lat.
Jeżeli właściwy organ w państwie członkowskim wydającym nakaz nie uzna danych przestępstw za przestępstwa objęte zakresem art. 2 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA, podwójna karalność może nadal obowiązywać. W wyroku w sprawie C-289/15 Grundza 13 Trybunał Sprawiedliwości uznał, że przy ocenie podwójnej karalności właściwy organ państwa członkowskiego wykonującego nakaz powinien rozpatrzyć, czy wskazane okoliczności faktyczne leżące u podstaw przestępstwa podlegają także, jako takie, w sytuacji gdyby wystąpiły one na terytorium państwa członkowskiego wykonującego nakaz, sankcji karnej na tym terytorium (zob. sekcja 5.2).
Od dnia 28 marca 2011 r. decyzja ramowa w sprawie ENA została zmieniona decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW 14 , na mocy której usunięto art. 5 pkt 1 i dodano nowy art. 4a dotyczący decyzji wydanych w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście (wyrok zaoczny).
ENA jest orzeczeniem sądowym wydanym w formie określonej w załączniku do decyzji ramowej w sprawie ENA. Formularz ten jest dostępny we wszystkich językach urzędowych Unii. Można stosować tylko ten formularz i nie wolno go zmieniać. Zamiarem Rady było stworzenie funkcjonalnego dokumentu, który byłby łatwy do wypełnienia dla wydających nakaz organów sądowych i uznawany przez organy sądowe go wykonujące.
Korzystanie z formularza pozwala uniknąć długich i kosztownych tłumaczeń oraz ułatwia dostęp do informacji. Ponieważ formularz ten stanowi zasadniczo jedyną podstawę aresztowania, a następnie przekazania osoby, której dotyczy wniosek, powinien być wypełniony szczególnie starannie, tak by niepotrzebne były dalsze wnioski o informacje uzupełniające.
Formularz można wypełnić bezpośrednio przez internet, korzystając z narzędzia internetowego kompendium Europejskiej Sieci Sądowej (ESS), dostępnego na stronie ESS, albo wypełniając formularz w formacie Word, który można pobrać z sekcji biblioteki sądowej (ang. Judicial Library) na stronie ESS (https://www.ejn-crimjust.europa.eu).
Korzystanie z narzędzia internetowego jest równie łatwe, co wypełnianie formularza Word, przy czym narzędzie internetowe wyposażone jest w kilka nowoczesnych, pożytecznych i przyjaznych dla użytkownika funkcji, takich jak:
WYDANIE ENA
Organ sądowy może wydać ENA w dwóch celach (art. 1 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA):
Lit. a) dotyczy postępowań karnych, w których osobę, której dotyczy wniosek, można skazać. Lit. b) dotyczy możliwych do wyegzekwowania na drodze prawnej kar pozbawienia wolności lub środków zabezpieczających wydanych przez sąd w związku z popełnionymi przestępstwami. Wydanie ENA nie jest możliwe w odniesieniu do wszystkich przestępstw, lecz jest ograniczone do przestępstw wystarczająco poważnych, jak wyjaśniono bardziej szczegółowo poniżej.
W systemach prawnych niektórych państw członkowskich ENA dotyczący wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego może zostać wydany nawet wówczas, gdy wyrok nie jest ostateczny i nadal podlega kontroli sądowej. W systemach prawnych innych państw członkowskich tego rodzaju ENA można wydać wyłącznie wówczas, gdy kara pozbawienia wolności lub środek zabezpieczający są ostateczne. Zaleca się, by do celów wykonania ENA wykonujący nakaz organ sądowy uznał klasyfikację organu sądowego wydającego nakaz, nawet jeżeli nie odpowiada ona jego własnemu systemowi prawnemu w tym zakresie.
W tym kontekście należy zauważyć, że wydającym nakaz organom sądowym zaleca się rozważenie, czy w danym przypadku wydanie ENA byłoby proporcjonalne (zob. sekcja 2.4) oraz czy do osiągnięcia odpowiedniego rezultatu wystarczające byłoby zastosowanie mniej drastycznego środka unijnego (zob. sekcja 2.5).
ENA można wydać do celów przeprowadzenia postępowania karnego dotyczącego czynów z mocy prawa krajowego zagrożonych karą pozbawienia wolności lub zastosowaniem środka zapobiegawczego o maksymalnym wymiarze co najmniej 12 miesięcy (art. 2 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Dotyczy to maksymalnego dopuszczalnego wymiaru kary za przestępstwo przewidzianego w prawie krajowym państwa członkowskiego wydającego nakaz. Maksymalny wymiar kary przewidziany w prawie państwa członkowskiego wykonującego nakaz nie ma znaczenia w tym zakresie.
Postanowienie Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-463/15 PPU, Openbaar Ministerie przeciwko A. 15
"Artykuł 2 ust. 4 i art. 4 pkt 1 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW [] należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, aby przekazanie na podstawie europejskiego nakazu aresztowania było uzależnione w państwie członkowskim wykonującym nakaz nie tylko od warunku, żeby czyn, w wypadku którego wydany został europejski nakaz aresztowania, stanowił przestępstwo w świetle prawa tego państwa członkowskiego, ale również żeby był on w świetle tego samego prawa zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 12 miesięcy."
"Prowadzenie postępowania karnego" obejmuje etap postępowania przygotowawczego w ramach tego postępowania. Celem ENA nie jest jednak przekazywanie osób jedynie na potrzeby przesłuchiwania ich w charakterze świadków. W tym celu należy rozważyć zastosowanie innych środków, takich jak europejski nakaz dochodzeniowy (END). W sekcji 2.5 przedstawiono pokrótce inne środki współpracy sądowej.
ENA może zostać wydany w celu wykonania wyroku lub zastosowania środka zabezpieczającego o wymiarze co najmniej czterech miesięcy (art. 2 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA). W sytuacjach, gdy do wykonania pozostała jedynie niewielka część kary, zaleca się jednak, by właściwe organy sądowe rozważyły, czy wydanie ENA byłoby środkiem proporcjonalnym (zob. sekcje 2.4 i 2.5).
Przepisy krajowe dotyczące przedterminowego lub warunkowego zwolnienia, probacji lub podobne przepisy, których zastosowanie powoduje skrócenie okresu pozbawienia wolności, jakie może mieć zastosowanie po przekazaniu państwu członkowskiemu wydającemu nakaz, nie mają znaczenia przy określaniu okresu o minimalnym wymiarze czterech miesięcy.
Nie ma powiązania między długością faktycznego i potencjalnego wymiaru kary. Oznacza to, że w przypadku gdy osoba została już skazana na karę łączną pozbawienia wolności za popełnienie kilku przestępstw, a wymiar tej kary wynosi cztery miesiące lub więcej, ENA można wydać niezależnie od maksymalnego dopuszczalnego wymiaru kary dla każdego poszczególnego przestępstwa.
Gdy wiadomo, że osoba zamieszkuje w innym państwie członkowskim, zaleca się, by zamiast wydania ENA właściwe organy państwa członkowskiego wydającego nakaz rozważyły możliwość przeniesienia kary podlegającej wykonaniu do państwa członkowskiego zamieszkania, uwzględniając więzi osobiste danej osoby i szanse na lepszą resocjalizację w tym państwie członkowskim oraz inne wymogi określone decyzji ramowej Rady 2008/909/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności - w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej 16 (zob. sekcja 2.5.2).
Przed wydaniem ENA wydające nakaz organy sądowe muszą zawsze zapewnić wydanie krajowego orzeczenia sądowego nadającego się do wykonania. Charakter orzeczenia zależy od celu ENA. Gdy ENA wydaje się do celów postępowania, przed wydaniem ENA właściwe organy sądowe państwa członkowskiego wydającego nakaz muszą wydać krajowy nakaz aresztowania lub jakiekolwiek inne orzeczenie sądowe nadające się do wykonania, które ma taki sam skutek (art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej w sprawie ENA). W wyroku w sprawie C-241/15 Bob-Dogi 17 Trybunał Sprawiedliwości potwierdził, że krajowy nakaz aresztowania lub inne orzeczenie sądowe są odrębne od samego ENA. Gdy ENA jest wydawany do celów wykonania kary pozbawienia wolności lub zastosowania środka zabezpieczającego, w tym celu musi zostać wydany krajowy wyrok nadający się do wykonania.
Jak zauważył Trybunał Sprawiedliwości w tej sprawie, system ENA wiąże się z dwupoziomową ochroną praw procesowych i podstawowych, które muszą przysługiwać osobie, której dotyczy wniosek - ochronę sądową zagwarantowaną na pierwszym etapie, na którym wydaje się orzeczenie sądowe na szczeblu krajowym takie jak krajowy nakaz aresztowania, oraz ochronę przyznawaną na drugim etapie, na którym wydaje się ENA. Takiego podwójnego poziomu ochrony sądowej co do zasady nie istnieje w sytuacji, w której przed wydaniem ENA krajowy organ sądowy nie wydał krajowego orzeczenia sądowego stanowiącego podstawę wydania ENA.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-241/15, Bob-Dogi
"Artykuł 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej 2002/584 [] należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy europejski nakaz aresztowania, który opiera się na istnieniu »nakazu aresztowania« w rozumieniu tego przepisu, nie zawiera informacji wskazujących na istnienie krajowego nakazu aresztowania, wykonujący organ sądowy powinien odmówić jego wykonania, jeżeli w świetle informacji przekazanych mu stosownie do art. 15 ust. 2 decyzji ramowej 2002/584, ze zmianami, oraz wszelkich innych informacji, które posiada, uzna on, że europejski nakaz aresztowania jest nieważny, gdyż został wydany bez wcześniejszego wydania krajowego nakazu aresztowania, odrębnego od europejskiego nakazu aresztowania."
Termin "orzeczenie sądowe" (które jest odrębne od ENA) został dalej doprecyzowany przez Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie C-453/16 PPU Özçelik 18 , w której stwierdzono, że termin "orzeczenie sądowe" obejmuje zatwierdzenie przez prokuratora nakazu aresztowania wydanego przez służbę policji, który stanowi podstawę wydania ENA.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-453/16 PPU, Özçelik
"Artykuł 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW [] należy interpretować w ten sposób, że zatwierdzenie przez prokuratora krajowego, takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, nakazu aresztowania wydanego wcześniej, do celów ścigania, przez służbę policji stanowi »orzeczenie sądowe« w rozumieniu tego przepisu".
Wydanie takiego krajowego orzeczenia sądowego lub nakazu aresztowania należy wskazać w formularzu ENA w chwili wydania ENA (art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej w sprawie ENA i zob. sekcja 3.2 niniejszego podręcznika). Nie ma potrzeby dołączania tego orzeczenia lub nakazu do ENA.
Przed wydaniem ENA właściwy organ sądowy powinien ustalić, czy co najmniej jedno z przestępstw zostało uwzględnione w wykazie 32 kategorii przestępstw, w odniesieniu do których weryfikacja podwójnej karalności nie ma zastosowania. Wykaz ten znajduje się w art. 2 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA, jak również w formularzu ENA, w którym należy odznaczyć popełnione przestępstwa uwzględnione w wykazie.
Decydujące znaczenie ma tu prawo państwa członkowskiego wydającego nakaz. Zostało to potwierdzone w wyroku w sprawie C-303/05 Advocaten voor de Wereld 19 , w którym Trybunał uznał, że art. 2 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA nie jest niezgodny z zasadami ustawowej określoności czynów zabronionych i kar oraz że nie narusza zasad równości i niedyskryminacji.
Organ sądowy wykonujący nakaz może jedynie zweryfikować podwójną karalność w odniesieniu do przestępstw nieuwzględnionych w wykazie 32 kategorii przestępstw (zob. sekcja 5.2).
Europejska konwencja o ekstradycji z 1957 r. zawiera postanowienie dotyczące przestępstw akcesoryjnych:
"Artykuł 2 - Przestępstwa stanowiące podstawę wydania
Załącznik VIII zawiera wykaz państw członkowskich, których systemy prawne dopuszczają możliwość przekazania w związku z przestępstwami akcesoryjnymi.
Wydający nakaz organ sądowy może uwzględnić takie przestępstwa akcesoryjne w formularzu ENA, aby uzyskać zgodę państwa członkowskiego wykonującego nakaz na ściganie tych przestępstw. Należy jednak zawsze wydać ENA w odniesieniu do co najmniej jednego przestępstwa, które spełnia wymogi dla progu określonego w art. 2 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Jeżeli wykonujące nakaz państwo członkowskie nie wykona przekazania w związku z przestępstwami akcesoryjnymi, zasada specjalności (art. 27 decyzji ramowej w sprawie ENA) może uniemożliwić państwu członkowskiemu wydającemu nakaz ściganie tych przestępstw (zob. sekcja 2.6 niniejszego podręcznika).
ENA musi być zawsze proporcjonalny do celu, w jakim został wydany. Nawet jeżeli okoliczności sprawy wchodzą w zakres stosowania art. 2 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA, zaleca się, by organy sądowe wydające nakaz każdorazowo rozważyły, czy wydanie ENA jest uzasadnione.
Biorąc pod uwagę poważne konsekwencje, jakie niesie ze sobą wykonanie ENA dla wolności osoby, której dotyczy wniosek, oraz ograniczenia dotyczące swobodnego przemieszczania się, wydające nakaz organy sądowe powinny rozważyć ocenę szeregu czynników w celu ustalenia, czy wydanie ENA jest uzasadnione.
W szczególności należy wziąć pod uwagę następujące elementy:
Ponadto organy sądowe wydające nakaz powinny rozważyć, czy zamiast wydania ENA można zastosować inne środki współpracy sądowej. W innych unijnych aktach prawnych dotyczących współpracy sądowej w sprawach karnych przewidziano inne środki, które w wielu sytuacjach są skuteczne, lecz mają charakter mniej dolegliwy (zob. sekcja 2.5).
Mówiąc ogólniej, przeprowadzenie kontroli proporcjonalności przed wydaniem ENA może zwiększyć wzajemne zaufanie wśród właściwych organów państw członkowskich. W znacznym stopniu przyczynia się ona zatem do skutecznego funkcjonowania ENA w Unii.
Przed podjęciem decyzji o wydaniu ENA zaleca się, by wydające organy sądowe gruntownie rozważyły zastosowanie innych możliwych środków.
Istnieje szereg środków prawnych dostępnych na podstawie aktów prawnych Unii dotyczących współpracy sądowej w sprawach karnych opartych na zasadzie wzajemnego uznawania, które uzupełniają ENA. W niektórych sytuacjach środki te mogą być bardziej stosowne niż wydanie ENA. Takie środki obejmują w szczególności:
Zakres stosowania tych środków zwięźle objaśniono w sekcjach 2.5.1. - 2.5.5. Ponadto właściwe organy mogą wziąć pod uwagę możliwości, jakie oferują inne środki międzynarodowe takie jak Europejska konwencja Rady Europy o przekazywaniu ścigania w sprawach karnych z dnia 15 maja 1972 r. (ETS nr 073), jak w skrócie objaśniono w sekcji 2.5.6.
Dodatkowe informacje na temat praktycznego zastosowania aktów prawnych Unii dotyczących współpracy sądowej w sprawach karnych można znaleźć na stronie internetowej Europejskiej Sieci Sądowej: www.ejn-crimjust.europa.eu.
Część strony internetowej poświęcona bibliotece sądowej zawiera wyczerpujące i praktyczne informacje na temat każdego aktu prawnego, w tym dokumentów opublikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, aktów zmieniających, statusu wdrożenia, formularzy w formacie Word, zgłoszeń, oświadczeń, sprawozdań i podręczników, jak również inne praktyczne informacje. Na stronie startowej Europejskiej Sieci Sądowej znajdują się specjalne punkty wejścia (skróty) umożliwiające łatwy dostęp do unijnych aktów prawnych dotyczących współpracy sądowej oraz ich stanu wdrażania w państwach członkowskich.
Na etapie postępowania przygotowawczego w postępowaniu karnym można rozważyć w szczególności zastosowanie następujących środków:
Po zakończeniu postępowania i wydaniu wyroku można rozważyć w szczególności zastosowanie następujących środków:
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych 20
END może być zastosowany do uzyskiwania materiałów dowodowych z innego państwa członkowskiego. END obejmuje wszelkie czynności dochodzeniowe z wyjątkiem utworzenia wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych. Celem jest umożliwienie państwom członkowskim zwrócenia się do innego państwa członkowskiego o przeprowadzenie czynności dochodzeniowych na podstawie wzajemnego uznawania. END dotyczące czynności dochodzeniowych, które nie istnieją lub nie są dostępne w wykonującym nakaz państwie członkowskim, mogą być jednak wykonane poprzez zastosowanie innego rodzaju czynności dochodzeniowej.
END zastępuje konwencję o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej 21 oraz poprzednio obowiązujące skomplikowane regulacje prawne w tej dziedzinie. Połączenie istniejących środków w jeden nowy instrument ma na celu przyspieszenie współpracy sądowej w zakresie czynności dochodzeniowych i zwiększenie jej wydajności. END można wykorzystać w postępowaniu karnym, lecz również w postępowaniach wszczętych przez organy administracyjne, podlegających kontroli sądowej, w przypadku gdy dana sprawa ma wymiar kryminalny. Państwa członkowskie muszą podjąć decyzję co do uznania lub wykonania w terminie 30 dni i przeprowadzić czynności dochodzeniowe w terminie 90 dni po podjęciu tej decyzji.
W niektórych sytuacjach END można wydać na potrzeby przesłuchania świadka przy użyciu połączenia wideo, aby podjąć decyzję dotyczącą wydania ENA do celów ścigania tej osoby.
Przykład 1: Pierre niedawno przeprowadził się z państwa członkowskiego A do państwa członkowskiego B. Istnieją dowody, z których wynika, że brał on udział w poważnym przestępstwie w państwie członkowskim A. Organy państwa członkowskiego A muszą go jednak przesłuchać, zanim będą w stanie podjąć decyzję dotyczącą ścigania. Organ sądowy w państwie A może wydać END na potrzeby przesłuchania Pierre'a za pomocą połączenia wideo w państwie B.
Przykład 2: Ewentualnie, biorąc pod uwagę fakty przedstawione w przykładzie 1, organ sądowy w państwie A może wydać END, nakazujący właściwym organom w państwie B przesłuchanie Pierre'a i opracowanie pisemnej transkrypcji przesłuchania.
2.5.2. Przekazywanie więźniów
Decyzja ramowa Rady 2008/909/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności - w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej
W decyzji ramowej 2008/909/WSiSW przyjęto system przekazywania skazanych więźniów z powrotem do państwa członkowskiego, którego osoba ta jest obywatelem lub w którym ma miejsce zwykłego pobytu, lub do innego państwa członkowskiego, z którym osoba ta jest ściśle związana. Decyzja ramowa 2008/909/WSiSW ma również zastosowanie w przypadku, gdy osoba skazana przebywa już w tym państwie członkowskim. Wyrażenie przez osobę skazaną zgody na przekazanie nie jest już warunkiem wstępnym we wszystkich przypadkach. Wspomniana decyzja ramowa zastąpiła -dla wszystkich państw członkowskich - Konwencję Rady Europy o przekazywaniu osób skazanych z dnia 21 marca 1983 r. (Seria Traktatów Rady Europy nr 112) oraz jej protokół dodatkowy z dnia 18 grudnia 1997 r. (Seria Traktatów Rady Europy nr 167).
W niektórych sytuacjach zamiast wydania ENA na potrzeby przekazania osoby w celu odbycia kary w państwie członkowskim, które wydało wyrok, można skorzystać z decyzji ramowej 2008/909/WSiSW w celu odbycia kary w państwie, w którym osoba skazana zamieszkuje i w którym może mieć większe szanse na resocjalizację.
W art. 25 decyzji ramowej 2008/909/WSiSW zawarto również przepis szczególny, który reguluje wykonywanie kar pozbawienia wolności w państwie członkowskim wykonującym nakaz w przypadkach, o których mowa w art. 4 pkt 6 i art. 5 pkt 3 decyzji ramowej w sprawie ENA (zob. sekcje 5.4.2 i 5.8.2 niniejszego podręcznika). W przypadkach, w których zastosowano art. 4 pkt 6 lub art. 5 pkt 3 decyzji ramowej w sprawie ENA, przepisy decyzji ramowej 2008/909/WSiSW muszą zostać zastosowane również w odniesieniu do przekazania wykonania kary do państwa członkowskiego, w którym ma ona zostać wykonana.
Przykład 1
Jerzy jest obywatelem państwa członkowskiego B, w którym znajduje się jego miejsce zwykłego pobytu. Podczas wizyty w państwie członkowskim A popełnia on przestępstwo. W państwie A zostaje on skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności.
Organy w państwie A mogą przenieść karę, by została ona wykonana w państwie B, bez zgody Jerzego, jeżeli zwiększa to szanse na jego resocjalizację oraz jeżeli spełnione zostały inne warunki określone w decyzji ramowej 2008/909/WSiSW.
Przykład 2
Gustav jest obywatelem państwa członkowskiego B, lecz mieszka w państwie członkowskim A, w którym ma stałą pracę i którym mieszka również jego rodzina. W państwie członkowskim B zostaje on skazany za popełnienie przestępstwa podatkowego i wydany zostaje wyrok dotyczący kary pozbawienia wolności. Zamiast wydania ENA na potrzeby wykonania kary organy w państwie B mogą przekazać karę pozbawienia wolności w celu jej wykonania w państwie A.
Decyzja ramowa Rady 2009/829/WSiSW z dnia 23 października 2009 r. w sprawie stosowania przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zasady wzajemnego uznawania do decyzji w sprawie środków nadzoru stanowiących alternatywę dla tymczasowego aresztowania 22
W decyzji ramowej 2009/829/WSiSW wprowadzono możliwość przeniesienia środków nadzoru niepolegających na pozbawieniu wolności z państwa członkowskiego, w którym osoba niebędąca rezydentem podejrzewana jest o popełnienie przestępstwa, do państwa członkowskiego, w którym zamieszkuje. Umożliwi to zastosowanie środka nadzoru wobec podejrzanego w jego normalnym otoczeniu do czasu procesu w innym państwie członkowskim. Z europejskiego nakazu nadzoru ("ENN") można skorzystać w odniesieniu do wszystkich środków nadzoru przedprocesowego niepolegających na pozbawieniu wolności, na przykład ograniczeń dotyczących podróży oraz obowiązku regularnego stawiennictwa.
Ścigające państwo członkowskie stwierdzi, czy wydane zostanie postanowienie dotyczące przekazania decyzji w sprawie środków nadzoru. Uwzględnione rodzaje środków nadzoru określono w decyzji ramowej 2009/829/WSiSW oraz w późniejszych deklaracjach wydanych przez każde państwo członkowskie (wymienionych na stronie internetowej Europejskiej Sieci Sądowej). Przekazanie środka nadzoru wymaga uzyskania zgody osoby, wobec której środek ten ma zostać zastosowany.
Przykład: Sonia mieszka i pracuje w państwie członkowskim B. Tymczasowo przebywa w państwie członkowskim A, w którym toczy się wobec niej postępowanie dotyczące nadużycia finansowego. Organ sądowy w państwie A zna miejsce zamieszkania Sonii w państwie B i stwierdza, że ryzyko niestawienia się na rozprawie jest niskie. Zamiast tymczasowego aresztowania Sonii w państwie A organ sądowy w państwie A może wydać postanowienie zobowiązujące ją do regularnego zgłaszania się do organu policji w państwie B. Aby umożliwić Sonii powrót do państwa B i przebywanie w tym państwie do czasu procesu w państwie A, właściwy organ państwa członkowskiego A może -za zgodą Sonii - wydać ENN, na podstawie którego obowiązek zgłaszania zostałby uznany i byłby wykonywany w państwie B.
Decyzja ramowa Rady 2008/947/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków i decyzji w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia w celu nadzorowania przestrzegania warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych 23
W decyzji ramowej 2008/947/WSiSW wprowadzono stosowanie zasady wzajemnego uznawania w odniesieniu do wielu kar stanowiących rozwiązanie alternatywne dla kary pozbawienia wolności i w odniesieniu do środków mających na celu ułatwienie przedterminowego zwolnienia. Stosowanie tej zasady dotyczy etapu po wydaniu wyroku.
Stanowi ona, że - o ile osoba skazana wyrazi zgodę - decyzja w sprawie zawieszenia lub inna kara alternatywna mogą zostać wykonane w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie, w którym osoba została skazana.
Przykład: Anna jest obywatelką państwa członkowskiego A, ale przebywa na wakacjach w państwie członkowskim B. Zostaje skazana za przestępstwo w państwie członkowskim B na karę prac społecznych zamiast na karę pozbawienia wolności. Może wrócić do państwa A, po czym organy w państwie A są zobowiązane do uznania postanowienia dotyczącego prac społecznych i nadzorować jego wykonanie przez Annę.
Decyzja ramowa Rady 2005/214/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym 24
Decyzja ramowa 2005/214/WSiSW dotyczy stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym wymierzonych przez organy sądowe lub administracyjne. Jej celem jest ułatwienie egzekwowania takich kar w państwie członkowskim innym niż w państwo, w którym wymierzono kary. Umożliwia organowi sądowemu lub administracyjnemu przekazanie decyzji dotyczącej kary o charakterze pieniężnym bezpośrednio do organu w innym państwie członkowskim oraz uznawanie i egzekwowanie tej kary bez dalszych formalności.
Zakres stosowania decyzji ramowej 2005/214/WSiSW obejmuje wszelkie przestępstwa i wykroczenia (art. 1 lit. a) ppkt (i) i (ii)), a także "naruszenia przepisów", pod warunkiem że możliwe jest wniesienie środka odwoławczego do "sądu właściwego w sprawach karnych" (Trybunał Sprawiedliwości udzielił wskazówek dotyczących tego ostatniego pojęcia szczególnie w swoim wyroku w sprawie C-60/12 Baláž 25 , pkt 39 i 40).
Procedurę taką stosuje się w sprawach transgranicznych, jeżeli kara o charakterze pieniężnym została wymierzona w jednym państwie członkowskim, a ma być wyegzekwowana w innym państwie członkowskim, w którym sprawca zamieszkuje, posiada majątek lub uzyskuje dochody.
W systemach niektórych państw członkowskich niewykonana kara o charakterze pieniężnym może zostać przekształcona w karę pozbawienia wolności. W takich sytuacjach w celu wykonania kary pozbawienia wolności można wydać ENA. Zaleca się, aby w miarę możliwości decyzja ramowa 2005/214/WSiSW była uznawana jako jedna z metod egzekwowania płatności przed przekształceniem kary o charakterze pieniężnym w karę pozbawienia wolności, co pozwala na uniknięcie konieczności wydania ENA.
W określonych przypadkach należy rozważyć możliwość przekazania postępowania karnego do państwa członkowskiego, w którym mieszka podejrzany. Podstawą prawną przekazania jest konwencja o przekazywaniu ścigania w sprawach karnych z 1972 r. W przypadku państw członkowskich, które nie ratyfikowały tej konwencji, przekazanie może odbyć się w oparciu o ogólną właściwość w zakresie wszczęcia postępowania w państwie członkowskim, które przyjmuje postępowanie. W takim przypadku wniosek składa się zazwyczaj na mocy art. 21 konwencji Rady Europy o pomocy prawnej w sprawach karnych z dnia 20 kwietnia 1959 r. (Seria Traktatów Rady Europy nr 030).
Co do zasady osoba przekazana nie może być ścigana, skazana lub w inny sposób pozbawiona wolności za przestępstwo popełnione przed jej przekazaniem, inne niż to, za które została przekazana. Jest to zasada specjalności określona w art. 27 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Zasada specjalności podlega wielu wyjątkom. Decyzja ramowa w sprawie ENA daje państwom członkowskim możliwość notyfikowania, że w ich stosunkach z pozostałymi państwami członkowskimi, które wystąpiły z taką notyfikacją, zrzekają się zasady specjalności, chyba że w konkretnej sprawie wykonujący nakaz organ sądowy postanowi inaczej w swojej decyzji w sprawie przekazania (zob. art. 27 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA). Zgodnie z informacjami, jakimi dysponuje Komisja, z taką notyfikacją wystąpiły jedynie Estonia, Austria i Rumunia.
Co więcej, w art. 27 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA wyszczególniono inne sytuacje, w których zasada specjalności nie ma zastosowania:
"
W innych przypadkach należy złożyć wniosek o zgodę pierwszego wykonującego nakaz państwa członkowskiego na wszczęcie postępowania w sprawie pozostałych przestępstw lub ich wyegzekwowanie (art. 27 ust. 3 lit. g) decyzji ramowej w sprawie ENA). Zgodę taką wyraża się, gdy przestępstwo, co do którego jest ona wymagana, podlega przekazaniu osoby zgodnie z decyzją ramową w sprawie ENA, chyba że zastosowanie mają podstawy do obligatoryjnej lub fakultatywnej odmowy wykonania.
W stosownych przypadkach wykonujący nakaz organ sądowy może uzależnić swoją zgodę od jednego z określonych w art. 5 decyzji ramowej w sprawie ENA warunków dotyczących kar dożywotniego pozbawienia wolności oraz powrotu obywateli i rezydentów (zob. sekcja 5.8 niniejszego podręcznika). W takich przypadkach państwo członkowskie wydające nakaz musi udzielić właściwych gwarancji (art. 27 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Procedura zrzeczenia się zasady specjalności w drodze zgody wykonującego nakaz organu sądowego
Wniosek o wyrażenie zgody musi być złożony w ramach tej samej procedury i zawierać te same informacje co w przypadku zwykłego ENA. W ramach tej procedury właściwy organ sądowy przesyła wniosek o wyrażenie zgody bezpośrednio do wykonującego nakaz organu sądowego, który wydał decyzję o przekazaniu osoby. Informacje zawarte we wniosku, które wskazano w art. 8 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA, muszą być przetłumaczone w oparciu o takie same zasady jak w przypadku ENA. Wykonujący nakaz organ sądowy musi podjąć decyzję w terminie 30 dni od otrzymania wniosku (art. 27 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA).
W wyroku sprawie C-388/08 PPU Leymann i Pustovarov 26 Trybunał Sprawiedliwości zbadał, w jaki sposób ustalić, czy analizowane przestępstwo jest "innym przestępstwem" niż to, które stanowiło podstawę przekazania danej osoby w rozumieniu art. 27 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA, co wymagałoby przeprowadzenia postępowania w sprawie wyrażenia zgody, o którym mowa w art. 27 ust. 3 lit. g) i art. 27 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA. Trybunał stwierdził, że:
"[] należy zbadać, czy znamiona przestępstwa według opisu prawnego tego przestępstwa w wydającym nakaz państwie członkowskim są takie same jak te, ze względu na które nastąpiło przekazanie osoby, i czy istnieje wystarczająca zgodność pomiędzy danymi widniejącymi w nakazie aresztowania a danymi wymienionymi w późniejszej czynności procesowej. Zmiany dotyczące okoliczności czasu i miejsca są dozwolone, o ile wynikają one z zebranych w ramach postępowania toczącego się w wydającym nakaz państwie członkowskim informacji, dotyczących zachowania opisanego w nakazie aresztowania, nie zmieniają charakteru przestępstwa i nie pociągają za sobą spełnienia przesłanek odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania na mocy art. 3 i 4 decyzji ramowej."
Zaleca się, aby przed wydaniem ENA właściwy organ sądowy sprawdził, czy wszczęto inne postępowania karne przeciwko osobie, której dotyczy wniosek, lub czy wydano inne ENA dotyczące tej osoby w państwie członkowskim wydającym nakaz.
Jeżeli w państwie członkowskim wydającym nakaz toczą się inne postępowania karne przeciw osobie, której dotyczy wniosek, lub orzeczono podlegające wykonaniu kary pozbawienia wolności wobec tej osoby, zaleca się, aby przed wydaniem ENA skontaktować się z innymi organami krajowymi i - w miarę możliwości - skoordynować z nimi swoje działania. Należy zapewnić, by ENA obejmował wszystkie przestępstwa, na podstawie których ma być prowadzone postępowanie przeciwko osobie, której dotyczy wniosek, lub za których popełnienie osoba ta została skazana w państwie członkowskim wydającym nakaz. Jest to zalecane szczególnie ze względu na zasadę specjalności, która może uniemożliwić prowadzenie postępowania lub skazanie za przestępstwa inne niż te, na podstawie których wykonujące nakaz państwo członkowskie wydało decyzję o przekazaniu osoby (zob. sekcja 2.6). Chociaż wniosek o wyrażenie zgody przez osobę, której dotyczy wniosek, lub wykonujące nakaz państwo członkowskie na prowadzenie postępowania lub wykonanie wyroku wydanego w odniesieniu do tych przestępstw może zostać złożony po przekazaniu (art. 27 ust. 3 lit. f) i g) decyzji ramowej w sprawie ENA), praktyka pokazuje, że uzyskanie takiej zgody może być długotrwałe i uciążliwe.
Jeżeli jest to możliwe, wszystkie przestępstwa powinny być objęte jednym ENA, ponieważ dzięki temu procedura w państwie członkowskim wykonującym nakaz jest szybsza i skuteczniejsza. Jeżeli w odniesieniu do tej samej osoby wydano już wcześniej ENA, należy w miarę możliwości zastąpić ten ENA nowym ENA, który obejmowałby przestępstwa uwzględnione we wcześniejszym ENA oraz przestępstwa nowe. Jeżeli wcześniej dokonano wpisu w celu aresztowania danej osoby, należy go zaktualizować, aby uwzględnić nowy ENA. Istnieje możliwość dodania więcej niż jednego ENA do danego wpisu w celu aresztowania (zob. pkt 3.1 podręcznika Sirene).
Jeżeli wiadomo, że toczą się inne postępowania karne przeciw osobie, której dotyczy wniosek, lub istnieją podlegające wykonaniu kary pozbawienia wolności orzeczone wobec tej osoby w innym państwie członkowskim lub innych państwach członkowskich, stosowne może okazać się nawiązanie kontaktu z organami innego państwa członkowskiego lub innych państw członkowskich przed wydaniem ENA. W takich przypadkach organy tych państw członkowskich mogą zbadać możliwość skoordynowania, które państwo członkowskie powinno wydać (pierwszy) ENA, oraz możliwość przekazania postępowania karnego do jednego lub przynajmniej do mniejszej liczby państw członkowskich.
Właściwe organy powinny sprawdzić w SIS, czy inne państwo członkowskie dokonało już wpisu w celu aresztowania w odniesieniu do tej samej osoby. Kilka państw członkowskich może dokonać wpisu w celu aresztowania dotyczącego tej samej osoby. W razie aresztowania biuro Sirene wykonującego nakaz państwa członkowskiego jednocześnie poinformuje o tym każde zainteresowane państwo członkowskie (zob. pkt 3.2 podręcznika Sirene).
Właściwe organy mogą również skontaktować się z Eurojustem lub z punktami kontaktowymi Europejskiej Sieci Sądowej bądź nawiązać bezpośredni kontakt z właściwym organem drugiego państwa członkowskiego 27 .
Należy zauważyć, że jeżeli wykonujące nakaz państwo członkowskie otrzymało wiele ENA dotyczących osoby, której dotyczy wniosek, musi w każdym przypadku podjąć decyzję, do którego państwa przekazać osobę, której dotyczy wniosek, w pierwszej kolejności (zob. sekcja 5.10). W związku z tym wydaje się, że większą skuteczność można by było osiągnąć, gdyby przed wydaniem wielu ENA organy sądowe wydające nakaz postarały się osiągnąć porozumienie w sprawie tego, do którego państwa członkowskiego należy przekazać osobę, której dotyczy wniosek, w pierwszej kolejności. Chociaż organ sądowy wykonujący nakaz nie jest związany żadnymi porozumieniami w sprawie równoległych ENA, które zawarły między sobą organy sądowe wydające nakaz, organ sądowy wykonujący nakaz powinien wziąć je pod uwagę.
Zaleca się zatem również wypełnienie sekcji f) formularza ENA (inne okoliczności odnoszące się do sprawy), wpisując w niej te porozumienia, tak aby organy sądowe wykonujące nakaz od razu były o nich poinformowane.
Szczegółowe wskazówki dotyczące wypełniania formularza ENA znajdują się w załączniku III.
Wykonujący nakaz organ sądowy zawsze powinien posiadać minimum niezbędnych informacji, aby móc podjąć decyzję o przekazaniu (zob. art. 15 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA). W szczególności wykonujący nakaz organ sądowy musi mieć możliwość potwierdzenia tożsamości osoby i dokonania oceny, czy istnieją jakiekolwiek podstawy do odmowy wykonania nakazu. W związku z tym wydający nakaz organ sądowy powinien poświęcić szczególną uwagę opisowi przestępstwa/przestępstw w formularzu ENA.
Dokładne informacje, które należy przekazać, zależą od okoliczności danej sprawy. Warto jednak pamiętać, że organ sądowy wykonujący nakaz może nie mieć wiedzy na temat sprawy, na podstawie której wydano ENA, lub na temat systemu prawnego państwa członkowskiego wydającego nakaz bądź posiadać niewielką wiedzę na ten temat. W związku z tym ważne jest, aby organy sądowe wydające nakaz zapewniły jasność, prawidłowość i zrozumiałość informacji zawartych w ENA. Jeżeli formularz ENA wypełniono poprawnie, dodatkowe dokumenty nie są konieczne.
Jak wynika z doświadczenia, jedną z podstawowych przyczyn opóźnień w wykonywaniu ENA są wnioski o przekazanie dodatkowych informacji wymieniane między organami sądowymi wydającymi i wykonującymi nakaz. Prowadzi to często do przekraczania terminów wyznaczonych w decyzji ramowej w sprawie ENA (zob. sekcja 4.1 na temat terminów).
Do wpisu w SIS należy dodać zdjęcia i odciski palców osoby, której dotyczy wniosek, jeżeli są one dostępne. Ponadto należy zawsze podawać dane kontaktowe i numer telefonu komórkowego biura dyżurnego i osoby odpowiedzialnej, tak by możliwe było ich natychmiastowe powiadomienie, gdy osoba, której dotyczy wniosek, zostanie odnaleziona, bez względu na porę dnia.
Jeżeli jest prawdopodobne, że państwo członkowskie wykonujące nakaz zażąda od państwa członkowskiego wydającego nakaz gwarancji na podstawie art. 5 decyzji ramowej w sprawie ENA, zaleca się, aby do ENA dopisać właściwe informacje. Przykładowo, wydający nakaz organ może wstępnie wskazać, że zamierza wydać zgodę na przekazanie osoby, której dotyczy wniosek, do państwa członkowskiego wykonującego nakaz pod określonymi warunkami (zob. sekcja 5.8).
Procedura przekazywania ENA zależy od tego, czy wydający nakaz organ sądowy zna miejsce pobytu osoby, której dotyczy wniosek (art. 9 decyzji ramowej w sprawie ENA). W większości przypadków miejsce pobytu osoby jest nieznane lub niepewne, a ENA należy przekazać wszystkim państwom członkowskim za pośrednictwem SIS. Nawet jeżeli miejsce pobytu osoby jest znane, wydający nakaz organ sądowy może podjąć decyzję o dokonaniu wpisu w SIS (art. 9 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Jeżeli miejsce pobytu osoby, której dotyczy wniosek, nie jest znane, należy przekazać ENA wszystkim państwom członkowskim. Należy zatem utworzyć w SIS wpis w celu aresztowania lub wydania zgodnie z art. 26 decyzji w sprawie SIS II. Należy podkreślić, że wydający nakaz organ sądowy musi wydać ENA, zanim będzie można dokonać wpisu w SIS.
Organ sądowy wydający nakaz powinien - w stosownych przypadkach - wysłać kopię ENA i wszystkie istotne informacje na temat osoby do krajowego biura Sirene poprzez właściwy organ policji.
Biuro Sirene państwa członkowskiego wydającego nakaz sprawdza, czy informacje są pełne (np. czy dostępne są zdjęcia i odciski palców oraz czy mogą być one załączone), oraz załącza kopię ENA do wpisu i jego tłumaczenie, jeżeli jest ono dostępne, a także zatwierdza dokonanie wpisu w SIS. Ponadto biuro Sirene przekazuje treść ENA wszystkim pozostałym biurom Sirene poprzez wymianę informacji uzupełniających (formularz A). Formularz A sporządza się w języku angielskim. W formularzu A (w polu 311) należy wskazać, czy poszukiwania osoby ograniczają się jedynie do terytoriów niektórych państw członkowskich (poszukiwania geograficzne).
Po otrzymaniu formularza A wszystkie pozostałe biura Sirene sprawdzają, czy informacje zawarte w formularzu A i w ENA są pełne. Zgodnie z art. 25 decyzji w sprawie SIS II biura Sirene mogą również sprawdzić - pod nadzorem sądu - czy jest oczywiste, że konieczna będzie odmowa wykonania ENA, a jeżeli tak - dodać do wpisu "znacznik" uniemożliwiający aresztowanie. W trakcie tego procesu weryfikacji wpisu powinien być nadal dostępny dla użytkowników. Jeżeli państwo członkowskie nie wykonuje ENA i w związku z tym podejmuje decyzję o opatrzeniu wpisu znacznikiem, wpis pozostanie widoczny dla użytkowników. Działania będą polegać nie na aresztowaniu osoby, której dotyczy wniosek, lecz na zdobyciu informacji na temat miejsca jej pobytu (sekcja 3.6 podręcznika Sirene).
Biuro Sirene, które otrzymuje nakaz, sprawdza również krajowe bazy danych, np. systemy policyjne i więzienne, aby stwierdzić, czy dana osoba jest już im znana, a nawet czy przebywa w areszcie w związku z innym przestępstwem. Jeżeli w wyniku takiej weryfikacji udaje się odnaleźć tę osobę, biuro Sirene przekazuje informacje zawarte w formularzu A właściwemu organowi, który wykona ENA.
Wpis w celu aresztowania jest widoczny dla właściwych organów wszystkich państw członkowskich (zwykle organy ścigania i organy sądowe). Po wykryciu osoby i aresztowaniu jej na podstawie wpisu w SIS w innym państwie członkowskim wydający nakaz organ sądowy zostanie o tym poinformowany poprzez krajowe biuro Sirene.
Wpis w celu aresztowania w SIS zawierający kopię ENA ma moc ENA i wywiera takie same skutki (art. 31 ust. 1 decyzji w sprawie SIS II). Od chwili uruchomienia SIS drugiej generacji przekazanie oryginalnej wersji papierowej ENA nie jest już konieczne, ponieważ kopię ENA załącza się bezpośrednio do wpisu. Ze względu na fakt, że oryginalny ENA jest jednak wydawany w języku państwa wydającego nakaz, a formularz A sporządza się w języku angielskim, może być nadal konieczne, aby wydający nakaz organ sądowy wysłał przetłumaczony ENA do państwa członkowskiego wykonującego nakaz po aresztowaniu osoby, której dotyczy wniosek. Możliwe jest również niezwłoczne dołączenie kopii tłumaczenia ENA na jeden lub więcej języków oficjalnych Unii do samego wpisu.
Na stronie Europejskiej Sieci Sądowej (http://www.ejn-crimjust.europa.eu) znajduje się wykaz języków akceptowanych w państwach członkowskich (zob. sekcja 3.4).
Wydający nakaz organ sądowy powinien zapewnić, by wpis wprowadzony do SIS był przechowywany wyłącznie przez okres konieczny do osiągnięcia celów, w których został wprowadzony (art. 44 ust. 1 decyzji w sprawie SIS II). Oznacza to, że wpis należy usunąć wtedy, gdy ENA zostanie wycofany (zob. sekcja 10.4 niniejszego podręcznika) lub gdy dokonano przekazania (sekcja 3.11 podręcznika Sirene).
Jeżeli miejsce pobytu osoby, której dotyczy wniosek, jest znane, wydający nakaz organ sądowy może przekazać ENA bezpośrednio do właściwego organu państwa członkowskiego wykonującego nakaz w celu wykonania nakazu (art. 9 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Jeżeli wydający nakaz organ sądowy nie zna właściwego wykonującego nakaz organu sądowego, musi skierować zapytania, w tym przez punkty kontaktowe Europejskiej Sieci Sądowej, w celu uzyskania tych informacji od wykonującego nakaz państwa członkowskiego (art. 10 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA). Informacje i dane kontaktowe właściwych organów każdego państwa członkowskiego znajdują się również w narzędziu atlasu na stronie internetowej Europejskiej Sieci Sądowej (http://www.ejn-crimjust.europa.eu).
Aby ograniczyć ryzyko ucieczki osoby, której dotyczy wniosek, wydający nakaz organ sądowy może również wysłać ENA do swojego krajowego biura Sirene, aby przekazano je pozostałym państwom członkowskim poprzez SIS (zob. sekcja 3.3.1). Dzięki dodaniu wpisu do SIS organy policyjne w państwach członkowskich mogą dowiedzieć się, że dana osoba jest poszukiwana w celu aresztowania. Należy jednak jasno wskazać wszystkim biurom Sirene, że położenie danej osoby jest znane, aby uniknąć niepotrzebnej pracy polegającej na sprawdzaniu, czy dana osoba jest znana lub obecna na terytorium państw członkowskich poszczególnych biur.
Obecnie SIS nie stosują następujące państwa członkowskie: Irlandia i Cypr. Jeżeli konieczne jest przekazanie ENA do tych państw członkowskich, może on być wysłany bezpośrednio lub przez właściwe biuro krajowe Interpolu. Przekazywanie za pośrednictwem Interpolu przewidziano w art. 10 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Należy jednak zauważyć, że w niektórych państwach członkowskich wezwanie wysłane przez Interpol nie jest podstawą aresztowania. Należy zatem jasno wskazać istnienie ENA w wezwaniu, ponieważ ENA zawsze pociąga za sobą obowiązek zatrzymania osoby, której dotyczy wniosek.
Formularz ENA należy wypełnić w języku urzędowym lub w jednym z języków urzędowych wykonującego nakaz państwa członkowskiego bądź przetłumaczyć go na ten język. Jeżeli jednak wykonujące nakaz państwo członkowskie złożyło deklarację, że przyjmie również tłumaczenie w jednym lub większej liczbie języków urzędowych instytucji Unii, ENA można alternatywnie przetłumaczyć jeden z tych języków (art. 8 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Na stronie Europejskiej Sieci Sądowej (http://www.ejn-crimjust.europa.eu - narzędzie Fiches belges) znajduje się wykaz języków akceptowanych przez państwa członkowskie.
W razie przekazywania ENA przez SIS wydające nakaz państwo członkowskie może również dołączyć do wpisu kopię tłumaczenia ENA na co najmniej jeden z języków urzędowych instytucji Unii, jak określono w art. 27 ust. 2 decyzji w sprawie SIS II. Tłumaczenia te, a także formularze A powinny służyć jako wystarczająca podstawa przeprowadzania weryfikacji wspomnianych w sekcji 3.3.1 niniejszego podręcznika. Należy zauważyć, że nie wpływa to na obowiązek przetłumaczenia ENA na język akceptowany przez wykonujące nakaz państwo członkowskie.
Jeżeli można przewidzieć miejsce, w którym osoba, której dotyczy wniosek, zostanie aresztowana, lepiej będzie z wyprzedzeniem przetłumaczyć ENA na język tego państwa członkowskiego. Ułatwia to prowadzenie procedury z zachowaniem krótkich terminów wykonania ENA.
Jeżeli ENA przekazuje się bezpośrednio wykonującemu nakaz organowi sądowemu, trzeba do niego dołączyć tłumaczenie. Ponieważ ENA należy stosować i wykonywać w trybie przewidzianym dla spraw niecierpiących zwłoki (art. 17 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA), państwo członkowskie wydające nakaz powinno wysłać tłumaczenie możliwie jak najszybciej, a w każdym wypadku przed upływem wyznaczonego przez państwo członkowskie terminu otrzymania przetłumaczonego ENA (zob. sekcja 4.3 niniejszego podręcznika).
Tłumaczenia muszą być sporządzone przy zastosowaniu standardowego formularza ENA, który dostępny jest we wszystkich 24 językach urzędowych Unii. Wszystkie wersje językowe formularza są dostępne na stronie internetowej Europejskiej Sieci Sądowej (sekcja "Judicial Library" i "Compendium", w formatach pdf i word).
Po zatrzymaniu osoby, której dotyczy wniosek, w innym państwie członkowskim właściwe organy państwa członkowskiego wydającego nakaz powinny szybko odpowiedzieć na wniosek o przekazanie informacji i inne wnioski złożone przez organy państwa członkowskiego wykonującego nakaz. Zaleca się, aby właściwe organy państwa członkowskiego wydającego nakaz odwołały się do części II niniejszego podręcznika, aby uzyskać wskazówki na temat dobrej współpracy i komunikacji z właściwymi organami państwa członkowskiego wykonującego nakaz. W razie wystąpienia problemów z komunikacją można skorzystać z pomocy Europejskiej Sieci Sądowej lub Eurojustu. Po zatrzymaniu danej osoby w następstwie dokonania wpisu w celu aresztowania w SIS komunikację regularnie ułatwiają również biura Sirene.
Jeżeli wydający nakaz organ sądowy podejmie decyzję o wycofaniu ENA, powinien bezzwłocznie powiadomić o tym organ sądowy wykonujący nakaz, w szczególności jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, została pozbawiona wolności. Musi również zapewnić, aby usunięto wpis z SIS.
Wydający nakaz organ sądowy może w dowolnym terminie przesyłać wszelkie dodatkowe przydatne informacje do wykonującego nakaz organu sądowego (art. 15 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA).
WYKONYWANIE ENA
Istnieją wyznaczone ścisłe terminy wykonania ENA. Terminy są uzależnione od tego, czy osoba, której dotyczy wniosek, zgadza się na jej przekazanie. Należy podkreślić, że niezależnie od istnienia terminów wszystkie ENA muszą być stosowane i wykonywane w trybie przewidzianym dla spraw niecierpiących zwłoki (art. 17 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, wyraża zgodę na swoje przekazanie, ostateczna decyzja w sprawie wykonania ENA powinna zostać podjęta w ciągu 10 dni od wyrażenia zgody (art. 17 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, nie wyraża zgody na swoje przekazanie, ostateczna decyzja w sprawie wykonania ENA powinna zostać podjęta w ciągu 60 dni od aresztowania osoby, której dotyczy wniosek (art. 17 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Zgodnie z decyzją ramową w sprawie ENA zgoda zasadniczo nie może zostać cofnięta. Każde państwo członkowskie może jednak przewidzieć, że zgoda oraz, w odpowiednich przypadkach, zrzeczenie się prawa do powołania się na zasadę specjalności (zob. sekcja 2.6) mogą zostać cofnięte zgodnie z zasadami mającymi zastosowanie na mocy prawa krajowego. Jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, cofa swoją zgodę, początkowy termin 10 dni przestaje mieć zastosowanie i zostaje zastąpiony terminem 60 dni liczonym od dnia aresztowania (art. 13 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA). Przy określaniu tego terminu nie jest brany pod uwagę okres między datą wyrażenia zgody i jej cofnięcia.
W drodze wyjątku, jeżeli w danym przypadku nie można wykonać ENA w mających zastosowanie terminach, terminy te można wydłużyć o kolejne 30 dni. W takim razie wykonujący nakaz organ sądowy musi niezwłocznie powiadomić o tym wydający nakaz organ sądowy, podając przyczyny zwłoki (art. 17 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-168/13 PPU Jeremy F. 28 środek zaskarżenia o charakterze zawieszającym od decyzji o przekazaniu, przewidziany w prawie krajowym, musi w każdym przypadku dochowywać terminów podjęcia ostatecznej decyzji określonych w decyzji ramowej w sprawie ENA.
W wyroku w sprawie C-237/15 PPU Lanigan 29 Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że upływ terminów podjęcia decyzji w sprawie wykonania ENA nie zwalnia właściwego sądu z obowiązku podjęcia decyzji w tym względzie i jako taki nie stoi na przeszkodzie dalszemu przetrzymywaniu osoby, której dotyczy wniosek, w areszcie. Jeżeli okres pozbawienia wolności jest jednak zbyt długi, należy zarządzić uwolnienie osoby, której dotyczy wniosek, wraz zastosowaniem środków koniecznych do uniemożliwienia jej ucieczki.
Obowiązek informowania Eurojustu o opóźnieniach
Jeżeli państwo członkowskie nie jest w stanie dotrzymać terminów, właściwe organy muszą powiadomić o tym fakcie Eurojust, podając przyczyny opóźnienia (art. 17 ust. 7 decyzji ramowej w sprawie ENA). Ze względu na kluczowe znaczenie, jakie ma dla funkcjonowania ENA przestrzeganie terminów, Eurojust monitoruje znane mu przypadki, w których terminów tych nie można było dotrzymać. Na tej podstawie Eurojust może pomóc w zidentyfikowaniu problemów powodujących opóźnienia. W wielu sytuacjach Eurojust może pomóc właściwym organom w dotrzymaniu terminów, np. ułatwiając wymianę informacji między właściwymi organami.
Bieg terminów przekazania osoby, której dotyczy wniosek, rozpoczyna się niezwłocznie po podjęciu ostatecznej decyzji w sprawie wykonania ENA. Właściwe organy powinny ustalić i uzgodnić przekazanie osoby tak szybko, jak to możliwe (art. 23 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA). W każdym przypadku przekazanie musi się odbyć najpóźniej w terminie 10 dni od daty wydania ostatecznej decyzji w sprawie wykonania ENA (art. 23 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA). Z tego powodu konieczne jest uzgadnianie praktycznych kwestii w zakresie przekazania bez opóźnień.
Jeżeli przekazanie osoby, której dotyczy wniosek, w terminie 10 dni udaremniają okoliczności niezależne od któregokolwiek z państw członkowskich, wykonujące i wydające nakaz organy sądowe muszą niezwłocznie porozumieć się ze sobą i ustalić nowy termin przekazania. W takim przypadku przekazanie musi odbyć się w ciągu 10 dni od nowej daty uzgodnionej w ten sposób (art. 23 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA).
W wyroku w sprawie C-640/15 Vilkas 30 Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że wykonujący nakaz organ sądowy może ustalić nową datę przekazania z wydającym nakaz organ sądowy, nawet jeżeli dwie poprzednie próby przekazania nie powiodły się ze względu na opór osoby, której dotyczy wniosek, w takim zakresie, w jakim organy nie mogły go przewidzieć, a następstw oporu w odniesieniu do przekazania nie można było uniknąć mimo zachowania należytej staranności przez te organy, co zweryfikować powinien sąd odsyłający. Organy te w dalszym ciągu mają obowiązek ustalić nową datę przekazania, jeżeli terminy przewidziane w art. 23 decyzji ramowej w sprawie ENA upłynęły.
Co się tyczy odroczenia terminu przekazania z ważnych przyczyn natury humanitarnej, np. poważnej choroby osoby, której dotyczy wniosek, zob. sekcja 5.9.1.
Wykonujący nakaz organ sądowy może wyznaczyć termin otrzymania tłumaczenia ENA. ENA ma zostać przetłumaczony na jeden z języków urzędowych państwa członkowskiego wykonującego nakaz lub na inny język, o którym to państwo członkowskie stwierdziło, że go przyjmie. Wykonujące nakaz organy sądowe usilnie zachęca się, aby wyznaczały ten termin na okres od 6 do 10 dni kalendarzowych.
Jak wskazuje doświadczenie, termin krótszy niż sześć dni jest często zbyt krótki na zapewnienie tłumaczenia odpowiedniej jakości. Ustalenie terminu na więcej niż 10 dni można uznać za zbytnie przedłużenie procedury, w szczególności jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, pozostaje w areszcie.
Informacje uzupełniające niezbędne do wydania decyzji o przekazaniu.
Wnioski o przekazanie informacji uzupełniających należy składać tylko w wyjątkowych sytuacjach. Taka wymiana informacji powinna odbywać się za pośrednictwem biur Sirene przy zastosowaniu specjalnego formularza (formularza M). ENA funkcjonuje w oparciu o ogólne założenie, że wykonujący nakaz organ sądowy może podjąć decyzję o przekazaniu na podstawie informacji zawartych w ENA. Założenie to opiera się na zasadzie wzajemnego uznawania i na konieczności szybkiego podjęcia decyzji o przekazaniu. Wnioski o przekazanie informacji uzupełniających są jednak w niektórych sytuacjach niezbędne, aby spełnić obowiązek wykonania ENA.
Jeżeli informacje przekazane przez państwo członkowskie wydające nakaz nie są wystarczające, aby wykonujący nakaz organ sądowy mógł podjąć decyzję o przekazaniu, wykonujący nakaz organ sądowy musi nawiązać kontakt z organem sądowym wydającym nakaz, aby otrzymać niezbędne informacje uzupełniające. Należy zauważyć, że zgodnie z decyzją ramową w sprawie ENA jest to obowiązek organu sądowego wykonującego nakaz (art. 15 ust. 2).
Komunikacja między organami sądowymi wydającymi nakaz a organami sądowymi wykonującymi nakaz przed podjęciem decyzji o przekazaniu powinna dotyczyć przede wszystkim informacji uzupełniających, które mają znaczenie dla podjęcia decyzji o przekazaniu (zob. sekcja 5.6). W związku z tym wnioski o przekazanie informacji uzupełniających powinny dotyczyć w szczególności wymaganej treści formularza ENA niezbędnej dla oceny możliwości wykonania ENA i istnienia jakichkolwiek podstaw odmowy.
Zgodnie z zasadą wzajemnego uznawania wykonujący nakaz organ sądowy nie może kwestionować decyzji podjętych przez organy sądowe państwa członkowskiego wydającego nakaz pod względem merytorycznym.
Komunikacja powinna zawsze odbywać się możliwie jak najszybciej, a w każdym razie zgodnie z terminami określonymi w art. 17 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Typowe sytuacje, w których niezbędne mogą być informacje uzupełniające, są następujące:
Przed przywołaniem podstawy odmowy
W wielu sytuacjach wykonujący nakaz organ sądowy może skontaktować się z wydającym nakaz organem sądowym przed podjęciem decyzji o odmowie wykonania. Może to być na przykład korzystne w kontekście ustalenia, czy istnieją inne środki współpracy sądowej, które można wykorzystać, jeżeli ENA nie może być wykonany.
Inne sytuacje wymagające podjęcia kontaktu
Dodatkowa potrzeba podjęcia kontaktu może również zaistnieć np.:
ENA opiera się na zasadzie bezpośredniego kontaktu między właściwymi organami. Korzyścią płynącą z bezpośredniej komunikacji między organami sądowymi wydającymi i wykonującymi nakaz jest to, że jest ona szybka i wiarygodna.
Komunikacja musi odbywać się jednak za pośrednictwem organu centralnego, jeżeli państwo członkowskie wyznaczyło organ centralny do celów urzędowej korespondencji zgodnie z art. 7 decyzji ramowej w sprawie ENA. Informacje na temat państw członkowskich, które skorzystały z tej możliwości, znajdują się na stronie internetowej Europejskiej Sieci Sądowej (https://www.ejn-crimjust.europa.eu).
Atlas sądowy (dane kontaktowe)
Dane kontaktowe właściwych organów państw członkowskich znajdują się w atlasie na stronie internetowej Europejskiej Sieci Sądowej (https://www.ejn-crimjust.europa.eu). Atlas opracowano, aby można było określić organ właściwy miejscowo do odbierania decyzji, które mają zostać wykonane, i nawiązać kontakt z właściwą osobą w celu omówienia praktycznych kwestii dotyczących ENA i innych instrumentów wzajemnego uznawania.
Metody komunikacji
W decyzji ramowej w sprawie ENA nie ma szczegółowych zasad dotyczących sposobów lub procedur komunikacji po otrzymaniu ENA. Komunikacja może odbywać się poprzez wszelkie dostępne i dostatecznie bezpieczne środki (np. drogą telefoniczną lub pocztą elektroniczną). Najskuteczniejszym sposobem jest bezpośrednia komunikacja o minimalnym poziomie formalności, która w miarę możliwości powinna być prowadzona we wspólnym języku.
Zaleca się, aby język używany w komunikacji pisemnej był jak najprostszy. Należy unikać terminów lub pojęć, które mogą mieć różne konotacje w różnych systemach prawnych, bądź je wyjaśniać. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie nieporozumień i problemów z tłumaczeniami.
Dobra komunikacja pomaga w szybkim przeprowadzaniu procedury, unikaniu nieporozumień i przestrzeganiu krótkich terminów określonych w art. 17 decyzji ramowej w sprawie ENA (zob. sekcje 4.1 i 4.2 niniejszego podręcznika dotyczące terminów).
Zawsze pilny charakter
Organ sądowy wydający nakaz musi rozpatrywać wnioski o przekazanie dodatkowych informacji w trybie przewidzianym dla spraw niecierpiących zwłoki. Organ sądowy wykonujący nakaz może ustalić (rozsądny) termin uzyskania tych informacji, biorąc pod uwagę konieczność przestrzegania terminów określonych w art. 17 decyzji ramowej w sprawie ENA (art. 15 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Właściwe organy powinny uwzględnić także opóźnienia, które mogą spowodować wnioski o przekazanie dodatkowych informacji, oraz podjąć próby ich zminimalizowania.
Komunikację mogą ułatwić Eurojust i punkty kontaktowe Europejskiej Sieci Sądowej
Punkty kontaktowe Europejskiej Sieci Sądowej lub członkowie krajowi Eurojustu mogą ułatwić komunikację z organami pozostałych państw członkowskich. Zarówno Europejska Sieć Sądowa, jak i Eurojust mogą zapewnić szybką i nieformalną komunikację między przedstawicielami systemów prawnych wszystkich państw członkowskich.
Korzystanie z Europejskiej Sieci Sądowej lub Eurojust zgodnie z ich odpowiednimi rolami jest szczególnie zalecane w sytuacjach niecierpiących zwłoki lub wtedy, gdy kontakt z właściwym organem jest utrudniony.
Przykładowo strona internetowa Europejskiej Sieci Sądowej (atlas sądowy, Fiches belges) oraz punkty kontaktowe Europejskiej Sieci Sądowej mogą zapewnić pomoc w identyfikacji właściwych organów sądowych wykonujących nakaz i przekazać informacje na temat szczegółowych wymogów stosowanych w państwie członkowskim wykonującym nakaz, zaś członkowie krajowi Eurojustu powinni być angażowani w przypadki wielokrotnych opóźnień lub odmów wykonania lub w razie zbiegających się ENA. Co więcej, zgodnie z art. 10 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA jako kanał przekazywania ENA można wykorzystać bezpieczne łącze telekomunikacyjne Europejskiej Sieci Sądowej. Do dobrej praktyki należy wskazanie w formularzu ENA, czy w przygotowanie ENA zaangażowane zostały punkty kontaktowe Europejskiej Sieci Sądowej lub członkowie krajowi Eurojustu bądź inne osoby odpowiedzialne za sprawę 31 .
Rola biur Sirene
W odniesieniu do wpisów dotyczących aresztowania dokonanych w SIS biura Sirene są odpowiedzialne za wymianę informacji od momentu odnalezienia osoby ("trafienia") co najmniej do momentu rozpoczęcia formalnej procedury wydawania osób. Organy sądowe powinny na bieżąco informować biura Sirene o wszelkich zmianach, które nastąpiły od momentu uzyskania trafienia do wydania ostatecznej decyzji w sprawie wykonania ENA.
Po podjęciu decyzji, czy przekazać osobę, której dotyczy wniosek, wykonujący nakaz organ sądowy ma obowiązek poinformować państwo członkowskie wydające nakaz o tej decyzji, jak również o czasie spędzonym przez tę osobę w areszcie.
Wykonujący nakaz organ sądowy musi powiadomić organ sądowy wydający nakaz o decyzji dotyczącej przekazania. Bez względu na to czy osoba, której dotyczy wniosek, zostanie przekazana, czy nie, powiadomić należy niezwłocznie po podjęciu decyzji, aby umożliwić organom państwa członkowskiego wydającego nakaz podjęcie odpowiednich działań. Opisany obowiązek niezwłocznego powiadomienia państwa członkowskiego wydającego nakaz wynika z art. 22 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Zaleca się, aby wykorzystywać w tym celu standardowy formularz przedstawiony w załączniku VII do niniejszego podręcznika. Zaleca się również, aby organ sądowy wykonujący nakaz przekazał decyzję bezpośrednio organowi sądowemu wydającemu nakaz, ponieważ wspomaga to szybką i czytelną komunikację (zob. sekcja 4.4.2).
W przypadku odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania należy podać jej przyczyny (art. 17 ust. 6 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Ważne jest, aby organ sądowy wykonujący nakaz wyraźnie wskazał, wobec jakiego przestępstwa lub jakich przestępstw została podjęta decyzja dotycząca przekazania. Jest to istotne ze względu na zasadę specjalności określoną w art. 27 decyzji ramowej w sprawie ENA (zob. sekcja 2.6 niniejszego podręcznika). Zasada specjalności może uniemożliwić państwu członkowskiemu wydającemu nakaz ściganie przestępstw popełnionych przed przekazaniem, innych niż przestępstwo lub przestępstwa, ze względu na które osoba, której dotyczy wniosek, została przekazana.
W przypadkach, w których ENA wprowadzono do SIS, wykonujący nakaz organ sądowy powinien powiadomić o swojej decyzji biuro Sirene swojego państwa członkowskiego.
Wszystkie informacje dotyczące zatrzymania osoby, której dotyczy wniosek, na podstawie ENA muszą zostać przekazane do wydającego nakaz organu sądowego. Decyzja ramowa w sprawie ENA wymaga, aby nastąpiło to w momencie przekazania (art. 26 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA). Informacje te może przekazać wykonujący nakaz organ sądowy lub wyznaczony organ centralny.
Ważne jest, aby organy państwa członkowskiego wydającego nakaz były w pełni świadome, jak długo dokładnie dana osoba przebywała w areszcie. Okres ten należy zaliczyć na poczet ostatecznie orzeczonej kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego (art. 26 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA).
W standardowym formularzu zamieszczonym w załączniku VII znajduje się miejsce na przedstawienie informacji na temat czasu spędzonego areszcie.
W wyroku w sprawie C-294/16 PPU, JZ 32 Trybunał Sprawiedliwości orzekł co następuje:
"47. [...] pojęcie »zatrzymania« w rozumieniu art. 26 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 należy interpretować w ten sposób, że oznacza ono, oprócz osadzenia w zakładzie penitencjarnym, każdy środek lub każdy całokształt środków nałożonych na daną osobę, które ze względu na ich rodzaj, czas trwania, skutki i zasady wykonywania pozbawiają tę osobę wolności w sposób porównywalny z osadzeniem w zakładzie penitencjarnym.
[...]
53. Przy wykonywaniu art. 26 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 organ sądowy wydającego europejski nakaz aresztowania państwa członkowskiego jest zobowiązany do zbadania, czy środki podjęte wobec danej osoby w wykonującym nakaz państwie członkowskim należy zrównać z pozbawieniem wolności, takim jak wskazane w pkt 47 niniejszego wyroku, i uznać je tym samym za zatrzymanie w rozumieniu rzeczonego art. 26 ust. 1. Jeżeli w ramach takiego badania wspomniany organ sądowy dojdzie do wniosku, że tak jest w istocie, to zgodnie ze wspomnianym art. 26 ust. 1 ma obowiązek zaliczenia na okres pozbawienia wolności, jaki osoba ta ma odbyć w wydającym europejski nakaz aresztowania państwie członkowskim, wszystkich okresów stosowania tych środków.
[...]
55. Jednak, ponieważ wspomniany art. 26 ust. 1 ogranicza się do ustanowienia minimalnego poziomu ochrony praw podstawowych osoby, której dotyczy europejski nakaz aresztowania, to - jak podniósł rzecznik generalny w pkt 72 opinii - przepis ten nie może być interpretowany w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, by na podstawie samego prawa krajowego organ sądowy wydającego ten nakaz państwa członkowskiego mógł zaliczyć do okresu pozbawienia wolności, jaki dana osoba ma odbyć w tym państwie członkowskim, całość lub część okresu stosowania wobec tej osoby przez wykonujące nakaz państwo członkowskie środków, które polegają nie na pozbawieniu wolności, lecz na jej ograniczeniu.
56. Należy wreszcie przypomnieć, że przeprowadzając badanie, o którym mowa w pkt 53 niniejszego wyroku, organ sądowy wydającego europejski nakaz aresztowania państwa członkowskiego może - na podstawie art. 26 ust. 2 decyzji ramowej 2002/584 - zwrócić się do właściwego organu wykonującego nakaz państwa członkowskiego o przekazanie wszystkich informacji, jakie uzna za konieczne."
Po zatrzymaniu osoby, której dotyczy wniosek, na podstawie ENA, wykonujący nakaz organ sądowy musi zdecydować, czy osoba ta powinna pozostać w areszcie, czy należy ją zwolnić do czasu podjęcia decyzji o wykonaniu ENA. Osadzenie w areszcie nie jest zatem konieczne, a osoba ta może być tymczasowo zwolniona w dowolnym terminie zgodnie z prawem krajowym wykonującego nakaz państwa członkowskiego (art. 12 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Gdy osoba ta nie pozostaje w areszcie, właściwy organ wykonującego nakaz państwa członkowskiego ma obowiązek podjąć środki, jakie uważa za niezbędne, aby zapobiec ucieczce tej osoby (art. 12 decyzji ramowej w sprawie ENA). Takie środki mogą obejmować na przykład zakaz podróżowania, obowiązek okresowego zgłaszania się i dozór elektroniczny.
Decyzję dotyczącą aresztu podejmuje się zgodnie z prawem krajowym oraz zgodnie z art. 6 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, który stanowi, że każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego.
W wyroku w sprawie C-237/15 PPU Lanigan Trybunał stanął na stanowisku, że:
"Artykuł 15 ust. 1 i art. 17 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW [...] należy interpretować w ten sposób, że wykonujący nakaz organ sądowy pozostaje zobowiązany do wydania decyzji w sprawie wykonania europejskiego nakazu aresztowania po upływie terminów określonych w tymże art. 17.
Artykuł 12 tej decyzji ramowej w związku z jej art. 17 oraz w świetle art. 6 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on w takiej sytuacji na przeszkodzie pozostawaniu w areszcie osoby, której dotyczy wniosek, zgodnie z prawem wykonującego nakaz państwa członkowskiego, nawet jeżeli całkowity okres pozbawienia wolności tej osoby przekracza te terminy, o ile długość tego okresu nie jest nadmierna w odniesieniu do cech postępowania prowadzonego w sprawie w postępowaniu głównym, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego. Jeżeli wykonujący nakaz organ sądowy postanowi zakończyć pobyt w areszcie tej osoby, organ ten jest wówczas zobowiązany do uzupełnienia jej tymczasowego zwolnienia wszelkimi środkami, jakie uzna za niezbędne do uniknięcia jej ucieczki i zapewnienia, że warunki materialne niezbędne do jej skutecznego przekazania pozostają spełnione do momentu wydania ostatecznej decyzji w sprawie wykonania europejskiego nakazu aresztowania".
Na wykonującym nakaz organie sądowym spoczywa ogólny obowiązek wykonania każdego ENA w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami decyzji ramowej w sprawie ENA (art. 1). Przepisy te omówiono w sekcjach 5-8 niniejszego podręcznika. Decyzję o przekazaniu należy podjąć w terminie wspomnianym w sekcji 4.
Ponadto, jak wspomniano w sekcji 11, właściwe organy muszą zapewnić przestrzeganie minimum praw procesowych przysługujących osobie, której dotyczy wniosek.
Organ sądowy wykonujący nakaz powinien sprawdzić, czy którekolwiek z przestępstw zostało uznane przez organ sądowy wydający nakaz za należące do jednej z 32 kategorii przestępstw wymienionych w art. 2 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA. Organ sądowy wykonujący nakaz może jedynie zweryfikować podwójną karalność przestępstw nieuwzględnionych w wykazie 32 kategorii przestępstw.
Należy podkreślić, że znaczenie mają jedynie definicja przestępstwa i maksymalny wymiar kary określone w prawie państwa członkowskiego wydającego nakaz. Organ sądowy wykonujący nakaz musi uznać twierdzenia organu sądowego wydającego nakaz zawarte w ENA.
W wyroku w sprawie C-289/15 Grundza Trybunał Sprawiedliwości dokonał wykładni art. 7 ust. 3 i art. 9 ust. 1 lit. d) decyzji ramowej 2008/909/WSiSW (mianowicie, w jaki sposób należy poddawać ocenie warunek dotyczący podwójnej karalności). Trybunał Sprawiedliwości orzekł, co następuje:
"38. [...] przy ocenie podwójnej karalności właściwy organ państwa wykonującego powinien rozpatrzyć, czy wskazane w wyroku wydanym przez właściwy organ państwa wydającego okoliczności faktyczne leżące u podstaw przestępstwa podlegają także, jako takie, w sytuacji gdyby wystąpiły one na terytorium państwa wykonującego, sankcji karnej na tym terytorium.
[...]
49. [...] w ramach oceny podwójnej karalności właściwy organ państwa wykonującego nie powinien rozpatrywać, czy został naruszony interes chroniony przez państwo wydające, lecz czy - w wypadku gdyby rozpatrywane przestępstwo miało miejsce na terytorium państwa członkowskiego pochodzenia tego organu - uznano by, że został naruszony podobny interes chroniony prawem krajowym tego państwa."
W przypadku gdy organ sądowy wykonujący nakaz stwierdzi, że istnieje oczywisty błąd w tym zakresie, powinien zwrócić się do organu sądowego wydającego nakaz o wyjaśnienia (zob. sekcja 4.4 dotycząca komunikacji).
"Przestępstwa akcesoryjne" odnoszą się do jednego lub więcej przestępstw zagrożonych sankcją karną o wymiarze niższym od określonego w art. 2 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA. Przestępstwa takie można uwzględnić w ENA jako przestępstwo akcesoryjne. Wydający nakaz organ sądowy może uwzględnić takie przestępstwa w formularzu ENA, nawet jeżeli nie wchodzą w zakres stosowania ENA (zob. sekcja 2.3).
Należy jednak zawsze wydawać ENA w odniesieniu do co najmniej jednego przestępstwa, które spełnia wymogi progu określonego w art. 2 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Sama decyzja ramowa w sprawie ENA nie wskazuje jednoznacznie, jak traktować przekazanie w związku z przestępstwem akcesoryjnym. Niektóre państwa członkowskie zdecydowały się je dopuszczać, inne - nie. Jeżeli wykonujące nakaz państwo członkowskie nie wykona przekazania w związku z przestępstwami akcesoryjnymi, zasada specjalności może uniemożliwić państwu członkowskiemu wydającemu nakaz ściganie tych przestępstw (zob. sekcja 2.6 dotycząca zasady specjalności).
Jeżeli ENA zawiera przestępstwo akcesoryjne, zaleca się, aby wykonujący nakaz organ sądowy wskazał jasno w decyzji o przekazaniu, czy przekazanie dotyczy również przestępstw akcesoryjnych. Przekazanie w związku z przestępstwami akcesoryjnymi przyznaje wydającemu nakaz państwu członkowskiemu uprawnienia do ścigania za te przestępstwa lub do wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej za te przestępstwa.
Załącznik VIII zawiera wykaz państw członkowskich, których systemy prawne przewidują możliwość przekazania w związku z przestępstwami akcesoryjnymi.
Ogólny obowiązek wykonywania europejskich nakazów aresztowania (określony w art. 1 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA) jest ograniczony przez powody obligatoryjnego i fakultatywnego niewykonania ENA, tzn. powody odmowy (art. 3, 4 i 4a decyzji ramowej w sprawie ENA). Należy zauważyć, że zgodnie z decyzją ramową w sprawie ENA, organ sądowy wykonujący nakaz może powołać się tylko na te właśnie powody jako stanowiące podstawę odmowy wykonania nakazu. W odniesieniu do powodów fakultatywnej odmowy wykonania nakazu wykonujący nakaz organ sądowy może powołać się tylko na te, które transponowano do jego prawa krajowego. Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił, że wykaz powodów jest wyczerpujący (w szczególności w wyrokach w sprawie C-123/08, Wolzenburg, pkt 57 i w sprawach połączonch C-404/15 i C-659/15 PPU Aranyosi i Căldăraru, pkt 80) 33 .
Wykonujący nakaz organ sądowy może skontaktować się z wydającym nakaz organem sądowym przed podjęciem decyzji o odmowie przekazania. Może być to wskazane w przypadku niejasności w odniesieniu do zastosowania któregokolwiek z powodów odmowy wykonania. Przed podjęciem decyzji o odmowie organ sądowy wykonujący nakaz może skontaktować się również w sprawie możliwości zastosowania innych środków, takich jak przekazywanie więźniów (zob. sekcja 4.4 dotycząca komunikacji i 2.5 dotycząca innych unijnych środków współpracy sądowej).
Po wydaniu decyzji o odmowie przekazania osoby, której dotyczy wniosek, nie można dłużej przetrzymywać jej w areszcie na podstawie ENA.
Gdy występuje jeden powód lub więcej powodów obligatoryjnej odmowy wykonania nakazu, organ sądowy wykonujący nakaz musi odmówić wykonania ENA (art. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA). W związku z tym, gdy wykonujący nakaz organ sądowy ustali, że jeden z tych powodów odmowy znajduje zastosowanie, musi odmówić wykonania. Powody te określono w art. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Amnestia (art. 3 pkt 1)
Przestępstwo będące podstawą nakazu aresztowania jest objęte amnestią w wykonującym nakaz państwie członkowskim. Wymagane jest również, aby państwo członkowskie wykonujące nakaz było właściwe do ścigania tego przestępstwa na podstawie przepisów jego prawa karnego.
Ne bis in idem (art. 3 pkt 2)
Wykonujący nakaz organ sądowy zostaje poinformowany, że w stosunku do osoby, której dotyczy wniosek, zapadło w związku z popełnieniem tych samych czynów prawomocne orzeczenie w państwie członkowskim. Jeżeli orzeczono karę, to wymagane jest również, aby została ona wykonana lub była w trakcie wykonywania, lub też nie może być dłużej wykonywana w świetle prawa państwa członkowskiego, w którym nastąpiło skazanie.
Trybunał Sprawiedliwości wydał kilka wyroków w sprawach dotyczących wykładni zasady ne bis in idem w związku z przepisem art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen (KWUS). Wyroki te mają zastosowanie do decyzji ramowej w sprawie ENA na podstawie wyroku w sprawie C-261/09 Mantello 34 i zawierają wyjaśnienia pojęć takich jak "prawomocne orzeczenie", "ten sam czyn" i "kara została wykonana". W wyroku w sprawie C-129/14 PPU Spasic 35 Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że art. 54 KWUS jako taki jest zgodny z art. 50 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, w której wspomniana zasada została określona.
Załącznik VI zawiera streszczenia wyroków Trybunału Sprawiedliwości dotyczących zasady ne bis in idem.
Artykuł 54 KWUS
"Osoba, której proces zakończył się wydaniem prawomocnego wyroku na obszarze jednej Umawiającej się Strony, nie może być ścigana na obszarze innej Umawiającej się Strony za ten sam czyn, pod warunkiem że została nałożona i wykonana kara lub jest ona w trakcie wykonywania, lub nie może być już wykonana na mocy przepisów prawnych skazującej Umawiającej się Strony."
Artykuł 50 Karty
"Zakaz ponownego sądzenia lub karania w postępowaniu karnym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary
Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu karnym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary, w odniesieniu do którego zgodnie z ustawą został już uprzednio uniewinniony lub za który został już uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem na terytorium Unii."
Poniżej wieku odpowiedzialności karnej (art. 3 pkt 3)
Ze względu na jej wiek osoba, której dotyczy wniosek, nie może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej za czyny stanowiące podstawę wydania nakazu aresztowania zgodnie z prawem państwa członkowskiego wykonującego nakaz.
W przepisach państw członkowskich w różny sposób definiuje się minimalny wiek odpowiedzialności karnej. W poszczególnych sprawach różnić się będzie również moment brany pod uwagę, aby określić wiek: właściwy może być na przykład moment, w którym doszło do domniemanego przestępstwa lub moment, w którym osobie postawiono zarzuty.
Powody odmowy wykonania nakazu mają zastosowanie, jeżeli w państwie członkowskim wykonującym nakaz osobie, której dotyczy wniosek, ze względu na jej wiek grozić może tylko postępowanie cywilne lub administracyjne, lecz nie karne.
Gdy występuje którykolwiek z powodów fakultatywnej odmowy wykonania nakazu, który transponowano do prawa krajowego, organ sądowy wykonujący nakaz może odmówić wykonania ENA w zależności od okoliczności danej sprawy. Powody te określono w art. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Brak podwójnej karalności (art. 4 pkt 1)
Czyn, który stanowi podstawę wydania ENA, nie stanowi przestępstwa w świetle prawa państwa członkowskiego wykonującego nakaz.
Dotyczy to tylko przestępstw, których nie ujęto w zawartym w art. 2 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA wykazie przestępstw, w przypadku których weryfikacja pod kątem podwójnej karalności jest uchylona. Nawet jeżeli czyn został wymieniony w art. 2 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA, lecz zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydającego nakaz podlega karze pozbawienia wolności lub zastosowaniu środka zabezpieczającego na okres krótszy niż 3 lata, oraz gdy czyn nie stanowi przestępstwa w rozumieniu prawa wykonującego nakaz państwa członkowskiego, zastosowanie może mieć jednak wspomniana fakultatywna odmowa wykonania. W wyroku w sprawie C-289/15 Grundza Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił, w jaki sposób należy poddawać ocenie warunek dotyczący podwójnej karalności (zob. sekcja 5.2).
W odniesieniu do przestępstw związanych z podatkami lub opłatami, należnościami celnymi i wymianą walut obcych, wykonania ENA nie można odmówić na tej podstawie, iż prawo wykonującego nakaz państwa członkowskiego nie nakłada tego samego rodzaju podatku lub cła lub nie zawiera tego samego rodzaju zasad w odniesieniu do podatków, opłat, należności celnych i wymiany walut jak prawo państwa członkowskiego wydającego nakaz.
Ściganie w wykonującym nakaz państwie członkowskim (art. 4 pkt 2)
Osoba podlegająca ENA jest ścigana w wykonującym nakaz państwie członkowskim za ten sam czyn, który stanowi podstawę wydania ENA.
Ściganie za to samo przestępstwo, w odniesieniu do którego postępowanie zostało wstrzymane w wykonującym nakaz państwie członkowskim (art. 4 pkt 3)
Organy sądowe wykonującego nakaz państwa członkowskiego zdecydowały się nie ścigać za przestępstwo stanowiące podstawę wydania ENA albo wstrzymać postępowanie sądowe, lub w przypadku gdy w państwie członkowskim w stosunku do osoby, której dotyczy wniosek, w odniesieniu do tych samych czynów zapadło prawomocne orzeczenie, co chroni tę osobę przed dalszym postępowaniem sądowym.
Zob. również sekcja 5.4.1 dotycząca zasady ne bis in idem.
Ściganie karne lub ukaranie jest ustawowo zakazane (art. 4 pkt 4)
Zgodnie z prawodawstwem wykonującego nakaz państwa członkowskiego postępowanie karne lub ukaranie osoby, której dotyczy wniosek, jest ustawowo zakazane, a omawiane czyny podlegają jurysdykcji tego państwa członkowskiego na podstawie przepisów jego prawa karnego.
Zob. również sekcja 5.4.1 dotycząca zasady ne bis in idem.
Prawomocne orzeczenie w państwie trzecim (art. 4 pkt 5)
Wykonujący nakaz organ sądowy zostaje powiadomiony, że w stosunku do osoby, której dotyczy wniosek, zapadło w odniesieniu do tych samych czynów prawomocne orzeczenie w państwie trzecim, z zastrzeżeniem, że jeżeli została orzeczona kara, to została ona wykonana lub jest aktualnie wykonywana, albo w myśl przepisów prawa kraju skazania nie może być dłużej wykonywana.
Wykonujące nakaz państwo członkowskie podejmuje się wykonania wyroku (art. 4 pkt 6)
Jeżeli ENA został wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego, a osoba, której dotyczy wniosek, jest obywatelem wykonującego nakaz państwa członkowskiego, ma w nim miejsce zamieszkania lub w nim przebywa, organ sądowy wykonujący nakaz może rozważyć wykonanie wyroku w swoim państwie członkowskim, zamiast przekazania osoby, której dotyczy wniosek, do państwa członkowskiego wydającego nakaz.
W art. 25 decyzji ramowej 2008/909/WSiSW zawarto również przepis szczególny, który reguluje wykonywanie kar pozbawienia wolności w państwie członkowskim wykonującym nakaz w przypadkach, o których mowa w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej w sprawie ENA (zob. sekcja 2.5.2 niniejszego podręcznika). Decyzja ramowa 2008/909/WSiSW zastąpiła konwencję z 1983 r. oraz jej protokół dodatkowy. Przepisy decyzji ramowej 2008/909/WSiSW należy zatem stosować w odniesieniu do przekazania wykonania kary do państwa członkowskiego, w którym ma ona zostać wykonana.
Zgodnie z decyzją ramową 2008/909/WSiSW wyrażenie przez osobę skazaną zgody na przekazanie nie jest już warunkiem wstępnym we wszystkich przypadkach.
W wyroku w sprawie C-66/08 Kozłowski 36 Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że pojęcia "ma miejsce zamieszkania" i "przebywa" użyte w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej w sprawie ENA powinny być zdefiniowane w sposób jednolity, jako że odnoszą się do autonomicznych pojęć prawa Unii. Pojęcia te dotyczą odpowiednio sytuacji, gdy osoba, której dotyczy wniosek, ustanowiła swoje rzeczywiste miejsce zamieszkania w wykonującym nakaz państwie członkowskim albo jeżeli w następstwie odpowiednio długiego trwałego pobytu w tym państwie, stworzyła z nim więzi porównywalne z tymi, które są wynikiem posiadania miejsca zamieszkania. Stwierdzenie "przebywania" wymaga przeprowadzenia całościowej oceny licznych obiektywnych elementów, wśród których znajdują się w szczególności długość, charakter i warunki pobytu osoby ściganej, a także więzi rodzinne i ekonomiczne, które utrzymuje ona z państwem członkowskim wykonania nakazu.
Jak orzekł Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie C-123/08 Wolzenburg, w odniesieniu do art. 4 pkt 6 decyzji ramowej w sprawie ENA oraz zasady równego traktowania obywateli Unii, przepisy krajowe przewidujące odmowę wykonania ENA w przypadku obywateli Unii będących migrantami w celu wykonania kary pozbawienia wolności wyłącznie w przypadku, gdy przebywali oni zgodnie z prawem na terytorium danego państwa nieprzerwanie przez okres pięciu lat, były zgodne z art. 12 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (obecnie art. 18 TFUE). Państwo członkowskie nie może jednak uzależnić fakultatywnej odmowy wykonania ENA, o której mowa w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej w sprawie ENA, od dodatkowych wymogów administracyjnych takich jak posiadanie zezwolenia na pobyt na czas nieokreślony.
W wyroku w sprawie C-42/11 Lopes da Silva Jorge 37 Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że art. 4 pkt 6 decyzji ramowej w sprawie ENA i art. 18 TFUE powinny być interpretowane w ten sposób, że o ile państwo członkowskie może w ramach transpozycji art. 4 pkt 6 decyzji ramowej w sprawie ENA postanowić o ograniczeniu sytuacji, w których organ sądowy wykonujący nakaz może odmówić wydania osoby objętej zakresem zastosowania tego przepisu, o tyle jednak nie może ono wyłączyć w sposób bezwarunkowy i automatyczny z tego zakresu zastosowania obywateli innych państw członkowskich, którzy przebywają lub zamieszkują na jego terytorium, niezależnie od rodzaju ich powiązań z tym państwem członkowskim. Od sądów krajowych wymaga się dokonywania wykładni prawa w świetle brzmienia i celu decyzji ramowej w sprawie ENA w celu zapewnienia jej pełnej skuteczności.
Eksterytorialność (przestępstwa popełnione poza terytorium państwa członkowskiego wydającego nakaz) (art. 4 pkt 7)
ENA odnosi się do przestępstw, które:
Decyzja ramowa 2009/299/WSiSW zmieniła decyzję ramową w sprawie ENA poprzez uchylenie art. 5 pkt 1 oraz dodanie nowego art. 4a dotyczącego decyzji wydanych zaocznie. Przepisy dotyczą sytuacji, w których wykonujący nakaz organ sądowy otrzymał ENA dotyczący wykonania kary pozbawienia wolności nałożonej w wyniku postępowania prowadzonego w państwie członkowskim wydającym nakaz, gdzie dana osoba nie była obecna.
Artykuł 4a decyzji ramowej w sprawie ENA przewiduje fakultatywną odmowę wykonania, zgodnie z którą można odmówić wykonania ENA wydanego na potrzeby wykonania kary pozbawienia wolności lub zastosowania środka zabezpieczającego, jeżeli dana osoba nie stawiła się na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie (orzeczenie wydane zaocznie).
Istnieje jednak szereg wyjątków od tej zasady. Wykonujący nakaz organ sądowy nie może odmówić wykonania ENA, którego podstawę stanowi orzeczenie wydane zaocznie, jeżeli w ENA stwierdza się, że dana osoba, zgodnie z dalszymi wymogami proceduralnymi określonymi w prawie krajowym państwa członkowskiego wydającego nakaz:
Trybunał Sprawiedliwości uznał, że art. 4a ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA zawiera fakultatywną podstawę odmowy wykonania ENA wydanego w celu wykonania kary, w przypadku gdy dana osoba została skazana zaocznie. To uprawnienie obwarowane jest jednak czterema wyjątkami określonymi w art. 4a ust. 1 lit. a)-d). Trybunał orzekł, że w tych czterech sytuacjach wykonujący nakaz organ sądowy nie może uzależnić przekazania osoby skazanej zaocznie od możliwości ponownego rozpoznania w jej obecności sprawy zakończonej wyrokiem skazującym.
W wyroku w sprawie C-108/16 PPU Dworzecki 39 Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że:
"Artykuł 4a ust. 1 lit. a) ppkt (i) decyzji ramowej Rady 2002/584 [] należy interpretować w ten sposób, że wezwanie, takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które nie zostało przekazane bezpośrednio zainteresowanemu, ale zostało doręczone na jego adres dorosłemu domownikowi, który podjął się oddać wezwanie zainteresowanemu, przy czym europejski nakaz aresztowania nie pozwala na ustalenie, czy i - w stosownym przypadku -kiedy domownik rzeczywiście oddał to wezwanie zainteresowanemu, nie spełnia samo w sobie wymogów ustanowionych w tym przepisie".
Decyzja ramowa w sprawie ENA nie zawiera żadnego przepisu dotyczącego odmowy wykonania na podstawie naruszenia praw podstawowych osoby, której dotyczy wniosek, w państwie członkowskim wydającym nakaz.
W art. 1 ust. 3, odczytywanym w związku z motywami 12 i 13 decyzji ramowej w sprawie ENA, wyjaśniono jednak, że w kontekście ENA należy przestrzegać praw podstawowych i podstawowych zasad prawa.
W wyroku w sprawach połączonych C-404/15 i C-659/15 PPU Aranyosi i Căldăraru Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że:
"[...] w obliczu obiektywnych, wiarygodnych, dokładnych i należycie zaktualizowanych danych świadczących o istnieniu nieprawidłowości, czy to systemowych lub ogólnych, czy dotyczących niektórych grup osób, czy też niektórych ośrodków penitencjarnych, w odniesieniu do warunków pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim wykonujący nakaz organ sądowy powinien sprawdzić w sposób konkretny i dokładny, czy istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że osoba objęta europejskim nakazem aresztowania wydanym w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności będzie ze względu na warunki jej pozbawienia wolności we wskazanym państwie narażona na rzeczywiste niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania w rozumieniu art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej w razie przekazania do wspomnianego państwa członkowskiego.
W tym celu powinien on wystąpić o przekazanie informacji uzupełniających do wydającego nakaz organu sądowego, który po zwróceniu się w razie potrzeby o pomoc do organu centralnego lub jednego z organów centralnych wydającego nakaz państwa członkowskiego w rozumieniu art. 7 wspomnianej decyzji ramowej powinien udzielić rzeczonych informacji w terminie wyznaczonym w takim wniosku. Wykonujący nakaz organ sądowy powinien odroczyć podjęcie decyzji o przekazaniu zainteresowanej osoby do czasu uzyskania informacji uzupełniających umożliwiających mu wykluczenie istnienia takiego niebezpieczeństwa.
Jeżeli nie można wykluczyć istnienia wskazanego niebezpieczeństwa w rozsądnym terminie, wspomniany organ powinien zdecydować, czy należy umorzyć procedurę przekazywania."
Jeżeli organ sądowy państwa członkowskiego wykonującego nakaz ma dowody świadczące o rzeczywistym niebezpieczeństwie nieludzkiego lub poniżającego traktowania osób przetrzymywanych w państwie członkowskim wydającym nakaz, które to niebezpieczeństwo jest spowodowane ogólnymi warunkami przetrzymywania, musi postępować zgodnie z procedurą określoną w wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawach połączonych C-404/15 i C-659/15 PPU Aranyosi i Căldăraru (pkt 89-104).
| Czynności procesowe, które krajowe organy sądowe wykonujące nakaz muszą wykonać w przypadku posiadania dowodów istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa nieludzkiego lub poniżającego traktowania osób przetrzymywanych w państwie członkowskim wydającym nakaz |
Czynności, które należy wykonać, przedstawiono poniżej.
W decyzji ramowej w sprawie ENA nie przewidziano możliwości oceny proporcjonalności ENA przez państwo członkowskie wykonujące nakaz. Jest to zgodne z zasadą wzajemnego uznawania. Gdy w państwie członkowskim wykonującym nakaz pojawią się poważne obawy co do proporcjonalności otrzymanego ENA, zachęca się organy sądowe wydające i wykonujące nakaz do podjęcia bezpośrednich konsultacji. Oczekuje się, że sytuacje takie będą występować jedynie w wyjątkowych okolicznościach. Dzięki konsultacjom właściwe organy sądowe mogą być w stanie znaleźć bardziej odpowiednie rozwiązanie (zob. sekcja 4.4 dotycząca komunikacji między właściwymi organami). W zależności od okoliczności danej sprawy możliwe może być na przykład wycofanie ENA i zastosowanie innych środków przewidzianych w prawie krajowym i unijnym.
W takich sytuacjach organy sądowe mogą również skonsultować się z Eurojustem lub punktami kontaktowymi Europejskiej Sieci Sądowej. Organy te mogą ułatwić komunikację i pomóc w znalezieniu rozwiązań.
W art. 5 decyzji ramowej w sprawie ENA przewidziano, że wykonanie ENA przez wykonujący nakaz organ sądowy może, z mocy prawa krajowego tego państwa, podlegać określonym warunkom. Warunki te mogą odnosić się do rewizji kary dożywotniego pozbawienia wolności i przekazania obywateli do wykonującego nakaz państwa członkowskiego w celu odbycia tam kary pozbawienia wolności.
Gwarancje te mogą wynikać bezpośrednio z prawa krajowego państwa członkowskiego wydającego nakaz lub z porozumienia zawartego między właściwymi organami wydającego nakaz państwa członkowskiego i wykonującego nakaz państwa członkowskiego. Mogą one dotyczyć jednak wyłącznie kwestii określonych w art. 5 decyzji ramowej w sprawie ENA, jak potwierdził Trybunał Sprawiedliwości (w szczególności w wyrokach w sprawach połączonych C-404/15 i C-659/15 PPU, Aranyosi i Căldăraru, pkt 80, oraz w sprawie C-237/15 PPU, Lanigan, pkt 36).
Uwaga: Gwarancje dotyczące ponownego rozpoznania sprawy w odniesieniu do decyzji podjętych zaocznie, które przewidziano w art. 5 pkt 1, zostały uchylone na mocy decyzji ramowej 2009/299/WSiSW i zastąpione nowym art. 4a, który zawiera bardziej szczegółowe przepisy dotyczące decyzji podjętych zaocznie (zob. sekcja 5.5 niniejszego podręcznika).
W wyroku w sprawie C-306/09 I.B. 40 Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że:
"Artykuły 4 pkt 6 i art. 5 pkt 3 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW [] należy interpretować w ten sposób, że jeżeli dane państwo członkowskie wykonujące nakaz aresztowania dokonało transpozycji art. 5 pkt 1 i 3 tej decyzji ramowej do wewnętrznego porządku prawnego, wykonanie europejskiego nakazu aresztowania wydanego w celach wykonania orzeczonej zaocznie kary w rozumieniu wspomnianego art. 5 pkt 1 może zostać uzależnione od spełnienia warunku, że osoba, której dotyczy nakaz, będąca obywatelem państwa członkowskiego wykonującego nakaz lub mająca w tym państwie miejsce zamieszkania, zostanie do niego odesłana w celu ewentualnego odbycia kary orzeczonej wobec niej w wyniku ponownego postępowania przeprowadzonego z jej udziałem w państwie członkowskim wydającym nakaz."
W sprawach, w których ENA wydano w odniesieniu do przestępstwa zagrożonego karą dożywotniego pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym, wykonujące nakaz państwo członkowskie może wymagać od państwa członkowskiego wydającego nakaz gwarancji rewizji (art. 5 pkt 2 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Kara dożywotniego pozbawienia wolności odnosi się do kar odbywanych w zakładzie karnym. Środek zabezpieczający polegający na dożywotnim pozbawieniu wolności odnosi się do innych rodzajów pozbawienia wolności, np. w placówkach leczenia psychiatrycznego.
Państwo członkowskie wydające nakaz może zapewnić gwarancję poprzez wykazanie, że zgodnie z jego systemem prawnym orzeczona kara lub środek może być przedmiotem rewizji na żądanie albo najpóźniej po 20 latach. Alternatywną dostateczną gwarancją jest fakt, że osoba ma prawo do ubiegania się o zastosowanie prawa łaski na mocy obowiązującego w państwie członkowskim wydającym nakaz prawa lub stosowanej w nim praktyki, w celu zaprzestania wykonywania takiej kary lub środka.
ENA umożliwia przekazywanie osoby, której dotyczy wniosek, w celu odbycia przez nią kary pozbawienia wolności w jej kraju pochodzenia. Zgodnie z art. 5 pkt 3 decyzji ramowej w sprawie ENA w przypadku gdy osoba, której dotyczy ENA wydany do celów ścigania, jest uznawana za obywatela lub osobę stale przebywającą w państwie członkowskim wykonującym nakaz, państwo członkowskie wykonujące nakaz może ustanowić warunek, że ta osoba zostanie mu przekazana przez państwo członkowskie wydające nakaz w celu odbycia kary pozbawienia wolności lub wykonania środka zabezpieczającego, orzeczonych w wydającym nakaz państwie członkowskim.
Państwo członkowskie wykonujące nakaz powinno jasno wskazać ten warunek. W miarę możliwości państwo członkowskie wydające nakaz i państwo członkowskie wykonujące nakaz powinny uzgodnić szczegóły tego warunku, zanim państwo członkowskie wykonujące nakaz podejmie decyzję o przekazaniu.
Jeżeli już przed wydaniem ENA wiadomo, że osoba, której dotyczy wniosek, jest obywatelem lub rezydentem państwa członkowskiego wykonującego nakaz, wydający nakaz organ sądowy może od razu wskazać w formularzu ENA, że zgadza się na potencjalny warunek przekazania.
Państwo członkowskie wydające nakaz musi zapewnić, by ten warunek został spełniony. Gdy kara pozbawienia wolności lub środek zabezpieczający orzeczony przeciwko przekazywanej osobie uprawomocni się, państwo członkowskie wydające nakaz musi skontaktować się z państwem członkowskim wykonującym nakaz, aby zorganizować przekazanie. Państwo członkowskie wydające nakaz powinno zapewnić, by wyrok przetłumaczono na język państwa członkowskiego wykonującego nakaz.
W art. 25 decyzji ramowej 2008/909/WSiSW zawarto również przepis szczególny, który reguluje wykonywanie kar pozbawienia wolności w państwie członkowskim wykonującym nakaz w przypadkach, o których mowa w art. 5 pkt 3 decyzji ramowej w sprawie ENA. W celu przekazania wykonania kary do państwa członkowskiego wykonującego nakaz, w którym ma być ona wykonana, należy zastosować procedurę i warunki wymagane w decyzji ramowej 2008/909/WSiSW (zob. sekcja 2.5.2 niniejszego podręcznika).
W chwili wydania przez wykonujący nakaz organ sądowy decyzji o wykonaniu ENA zaczyna się bieg dziesięciodniowego terminu przekazania osoby (jak wyjaśniono w sekcji 4.2). W drodze wyjątku wykonujący nakaz organ sądowy może jednak podjąć decyzję o odroczeniu przekazania z ważnych przyczyn natury humanitarnej, na przykład gdy zachodzą poważne podstawy do przypuszczenia, że przekazanie zagrozi w sposób ewidentny życiu lub zdrowiu osoby, której dotyczy wniosek (art. 23 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Wykonanie ENA musi odbyć się w terminie możliwie najkrótszym po ustąpieniu tych podstaw. Organ sądowy wykonujący nakaz musi niezwłocznie powiadomić wydający nakaz organ sądowy o ustaleniu nowej daty przekazania. W takim wypadku przekazanie musi odbyć się w ciągu 10 dni od nowej daty uzgodnionej w ten sposób. Po upływie tego terminu państwo członkowskie wykonujące nakaz nie może nadal przetrzymywać osoby w areszcie na podstawie ENA, a osoba ta musi zostać zwolniona (art. 23 ust. 5 decyzji ramowej w sprawie ENA).
W sytuacjach, w których takie przyczyny natury humanitarnej są nieokreślone lub trwałe, organy sądowe wydające i wykonujące nakaz mogą skonsultować się i rozważyć środki alternatywne dla ENA. Można na przykład zbadać możliwość przekazania postępowania lub kary pozbawienia wolności do wykonującego nakaz państwa członkowskiego lub wycofania ENA (np. w przypadku poważnej choroby przewlekłej).
Wykonujący nakaz organ sądowy może, po podjęciu decyzji o wykonaniu ENA, odroczyć przekazanie osoby, której dotyczy wniosek, tak aby mogła ona być sądzona w państwie członkowskim wykonującym nakaz za inne przestępstwo (art. 24 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA).
W takich sytuacjach przekazanie powinno się odbyć bezzwłocznie po zakończeniu postępowania karnego, w dacie ustalonej przez organy sądowe wydające i wykonujące nakaz.
Jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, została już skazana za inne przestępstwo, przekazanie można odroczyć, tak by osoba ta mogła odbyć karę za to przestępstwo w państwie członkowskim wykonującym nakaz (art. 24 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA).
W takich przypadkach przekazanie powinno odbyć się po odbyciu kary przez osobę w dacie ustalonej przez organy sądowe wydające i wykonujące nakaz.
Uwaga: Jeżeli postępowanie karne toczące się w państwie członkowskim wykonującym nakaz dotyczy tego samego przestępstwa, na którego podstawie wydano ENA, państwo członkowskie wykonujące nakaz może odmówić wykonania ENA (który wydano w odniesieniu do tego przestępstwa) (zob. art. 4 pkt 2 decyzji ramowej w sprawie ENA i sekcja 5.4.2 niniejszego podręcznika). Jeżeli spełnione zostają warunki przewidziane w art. 3 pkt 2 decyzji ramowej w sprawie ENA, wykonanie ENA musi spotkać się z odmową (zob. sekcja 5.4.1 niniejszego podręcznika).
W sytuacjach opisanych w sekcji 5.9.2 zamiast odroczenia przekazania wykonujący nakaz organ sądowy może czasowo przekazać osobę, której dotyczy wniosek, państwu członkowskiemu wydającemu nakaz (art. 24 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA). Organ sądowy może podjąć taką decyzję w celu przeprowadzenia postępowania przeciwko tej osobie lub wykonania już orzeczonej kary.
Wykonujące i wydające nakaz organy sądowe muszą porozumieć się co do warunków czasowego przekazania i wyraźnie sformułować je na piśmie. Takie porozumienie jest wiążące dla wszystkich organów państwa członkowskiego wydającego nakaz (art. 24 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Czasowe przekazanie pozwala na uniknięcie długotrwałych opóźnień w postępowaniach prowadzonych w państwie członkowskim wydającym nakaz, które to opóźnienia mogłyby powstać wskutek postępowań lub kar w państwie członkowskim wykonującym nakaz.
Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości w sprawach połączonych C-404/15 i C-659/15 PPU Aranyosi i Căldăraru, jeżeli w oparciu o informacje przekazane przez organ sądowy wydający nakaz i wszelkie inne informacje, do których wykonujący nakaz organ sądowy może mieć dostęp (przed wydaniem ostatecznej decyzji w sprawie ENA), zidentyfikowane zostanie rzeczywiste niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania osoby, której dotyczy wniosek, wykonanie ENA musi zostać odroczone, ale nie może ono zostać zaniechane. Jeżeli organ sądowy wykonujący nakaz podejmie decyzję o takim odroczeniu, wykonujące nakaz państwo członkowskie musi poinformować o tym Eurojust zgodnie z art. 17 ust. 7 decyzji ramowej w sprawie ENA, podając przyczyny odroczenia (zob. sekcje 5.6 i 4.1 niniejszego podręcznika).
W tym samym czasie może istnieć wiele ENA dotyczących tej samej osoby, wydanych przez organy co najmniej jednego państwa członkowskiego w odniesieniu do tych samych lub różnych czynów. Przedstawione poniżej wytyczne mają zastosowanie bez względu na to, czy ENA zostały wydane w odniesieniu do tych samych czy różnych czynów.
W razie zbiegu ENA dotyczących tej samej osoby organ sądowy wykonujący nakaz podejmuje decyzję, który z nich wykonać, po wnikliwym rozpatrzeniu wszystkich okoliczności (art. 16 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Zaleca się, aby przed podjęciem decyzji organ sądowy wykonujący nakaz podjął próbę skoordynowania działań z organami sądowymi, które wydały ENA. Jeżeli organy sądowe wydające nakaz skoordynowały działania wcześniej, organ sądowy wykonujący nakaz powinien wziąć to pod uwagę, ale zgodnie z decyzją ramową w sprawie ENA jakiekolwiek osiągnięte porozumienia nie są dla niego wiążące.
Organ sądowy wykonujący nakaz może również zasięgnąć porady Eurojustu (art. 16 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA). Może on ułatwić i przyspieszyć koordynację oraz zostać poproszony o wydanie opinii w sprawie zbieżnych ENA. Najlepiej byłoby, gdyby decyzja dotycząca tego, który ENA należy wykonać, została podjęta na podstawie zgody wszystkich organów sądowych wydających nakaz.
Bez względu na to, czy organy sądowe wydające nakaz osiągnęły konsens, podczas rozstrzygania, który ENA należy wykonać, organ sądowy wykonujący nakaz powinien uwzględnić w szczególności następujące czynniki (art. 16 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA):
Wykaz ten nie jest wyczerpujący. Co więcej, nie istnieją żadne ściśle określone zasady, według których należałoby ustalać pierwszeństwo któregoś z tych czynników - kwestię tę należy rozpatrywać każdorazowo w konkretnym przypadku. Zgodnie z art. 16 decyzji ramowej w sprawie ENA wykonujący nakaz organ sądowy musi w każdym przypadku wnikliwie rozważyć okoliczności sytuacji. W związku z tym należy unikać podejmowania decyzji na zasadzie "kto pierwszy, ten lepszy".
Wykonujące nakaz organy sądowe mogą również skorzystać z wytycznych Eurojustu dotyczących podejmowania decyzji w sprawie zbieżnych ENA, zawartych w sprawozdaniu rocznym Eurojustu z 2004 r. (dostępnym na stronie internetowej www.eurojust.europa.eu).
Ważne jest, aby podejmując decyzję o przekazaniu, organ sądowy wykonujący nakaz wyraźnie wskazał, który ENA stanowi podstawę przekazania. Co więcej, biuro Sirene wykonującego nakaz państwa członkowskiego musi następnie wysłać formularz G do każdego zainteresowanego państwa członkowskiego (pkt 3.2 podręcznika Sirene).
Ocena, który ENA należy wykonać, powinna dotyczyć tylko tych ENA, które są wykonalne. W związku z tym wykonujący nakaz organ sądowy może wstępnie ocenić każdy ENA, aby określić, czy będzie można wykonać każdy z nich osobno. Jeżeli w przypadku któregokolwiek ENA istnieją podstawy do odmowy wykonania, wykonujący nakaz organ sądowy może podjąć osobną decyzję o odmowie wykonania ENA w celu zachowania jasności.
Jeżeli co najmniej dwa państwa członkowskie wydały ENA z tytułu przestępstw dotyczących tych samych faktów
i tej samej osoby, właściwe organy mają obowiązek komunikować się między sobą i współpracować. Obowiązek ten wynika z decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie zapobiegania konfliktom jurysdykcji w postępowaniu karnym i w sprawie rozstrzygania takich konfliktów 41 . W takich sytuacjach zaleca się, aby właściwe organy stosowały się do przepisów prawa krajowego wdrażających tę decyzję ramową.
Jeżeli nie można osiągnąć konsensu, zaangażowane właściwe organy muszą przekazać sprawę do Eurojustu w przypadkach, w których Eurojust jest organem właściwym do podejmowania działań 42 . Z Eurojustem można konsultować się również w innych sytuacjach.
Państwa członkowskie, które otrzymały takie równoległe ENA, powinny poinformować właściwe organy państw członkowskich wydających nakaz o istnieniu równoległych postępowań.
Właściwe organy państw członkowskich, które wydały ENA, powinny poinformować wykonujący nakaz organ sądowy o współpracy prowadzonej w celu rozwiązania konfliktu jurysdykcji oraz o wszelkich porozumieniach osiągniętych w ramach tej procedury.
Po przekazaniu osoby, której dotyczy wniosek, państwo członkowskie wydające nakaz musi uwzględnić okresy zatrzymania, które miały miejsce wskutek wykonania ENA. Wszystkie te okresy muszą być zaliczone do całkowitego okresu kary pozbawienia wolności lub zatrzymania, które ma się odbyć w państwie członkowskim wydającym nakaz (art. 26 decyzji ramowej w sprawie ENA). Jeżeli postępowanie wobec osoby zostało umorzone, zastosowanie mogą mieć przepisy państwa członkowskiego wydającego nakaz dotyczące odszkodowania.
W tym celu - jak opisano w sekcji 4.5.2 - wykonujący nakaz organ sądowy lub organ centralny państwa członkowskiego wykonującego nakaz musi przekazać wszystkie informacje dotyczące czasu zatrzymania osoby, której dotyczy wniosek, na podstawie ENA. Informacje te należy przedstawić w momencie przekazania (zob. również wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-294/16 PPU, JZ).
Po przekazaniu osoby, której dotyczy wniosek, na podstawie ENA do państwa członkowskiego wydającego nakaz wspomniane państwo członkowskie będzie być może musiało podjąć decyzję o wykonaniu innego ENA wydanego przez inne państwo członkowskie i dotyczącego tej samej osoby. Zgodnie z art. 28 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA państwo członkowskie wydające nakaz może następnie przekazać osobę do innego państwa członkowskiego bez konieczności uzyskania zgody pierwszego wykonującego nakaz państwa członkowskiego w następujących przypadkach:
Osoba, której dotyczy wniosek, musi wyrazić zgodę przed właściwymi organami sądowymi wydającego państwa członkowskiego. Zgodę tę zapisuje się zgodnie z prawem krajowym tego państwa. Zapis sporządza się w sposób jednoznacznie świadczący o tym, że osoba, której to dotyczy, wyraziła zgodę dobrowolnie i mając pełną świadomość konsekwencji;
W innych przypadkach należy złożyć wniosek o zgodę pierwszego wykonującego nakaz państwa członkowskiego na dalsze przekazanie 43 . Zgody wymaga się, gdy przestępstwo, w odniesieniu do którego żąda się takiej zgody, samo podlega przekazaniu osoby zgodnie z przepisami decyzji ramowej w sprawie ENA, chyba że zastosowanie mają podstawy obligatoryjnej lub fakultatywnej odmowy wykonania.
W stosownych przypadkach wykonujący nakaz organ sądowy może uzależnić swoją zgodę od jednego z określonych w art. 5 decyzji ramowej w sprawie ENA warunków dotyczących kar dożywotniego pozbawienia wolności oraz powrotu obywateli i rezydentów (zob. sekcja 5.8 niniejszego podręcznika). W takich przypadkach państwo członkowskie wydające nakaz musi udzielić właściwych gwarancji (art. 28 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Jeżeli jedna osoba była kilkakrotnie przekazywana między państwami członkowskimi na podstawie kolejnych ENA, dalsze przekazanie tej osoby państwu członkowskiemu innemu niż to, które przekazało ją jako ostatnie, jest uzależnione od zgody wyłącznie państwa członkowskiego, które dokonało ostatniego przekazania (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-192/12 PPU West) 44 .
Procedura
Wniosek o wyrażenie zgody musi być złożony w ramach tej samej procedury i zawierać te same informacje co w przypadku zwykłego ENA. Właściwy organ sądowy przesyła wniosek o wyrażenie zgody bezpośrednio do wykonującego nakaz organu sądowego, który wydał decyzję o przekazaniu osoby. Informacje, które muszą być zawarte we wniosku, określone w art. 8 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA, muszą być przetłumaczone w oparciu o takie same zasady jak w przypadku ENA. Wykonujący nakaz organ sądowy musi podjąć decyzję w sprawie zgody nie później niż przed upływem 30 dni po otrzymaniu wniosku (art. 28 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-192/12 PPU, West.
"Wykładni art. 28 ust. 2 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW [] należy dokonywać w ten sposób, że kiedy jedna osoba była kilkakrotnie przekazywana między państwami członkowskimi na podstawie kolejnych europejskich nakazów aresztowania, dalsze przekazanie tej osoby państwu członkowskiemu innemu niż to, które przekazało ją jako ostatnie, jest uzależnione wyłącznie od zgody państwa członkowskiego, które dokonało ostatniego przekazania."
Osoba przekazana na mocy ENA nie zostaje poddana ekstradycji do państwa niebędącego państwem członkowskim (państwa trzeciego) bez zgody właściwego organu państwa członkowskiego, które tę osobę przekazało. Zgodę taką wyraża się zgodnie z umowami o ekstradycji wiążącymi dla tego państwa członkowskiego, jak i również z jego prawem krajowym (art. 28 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Państwo członkowskie może otrzymać ENA i jednoczesny wniosek o ekstradycję z państwa trzeciego w odniesieniu do tej samej osoby, która znajduje się na jego terytorium. Mogą one dotyczyć tych samych lub różnych czynów. Państwo członkowskie może posiadać inne organy odpowiedzialne za podejmowanie decyzji w sprawie wykonania ENA i inne organy odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o ekstradycję. W takich przypadkach organy te powinny współpracować na podstawie przedstawionych poniżej kryteriów, podejmując decyzję co do dalszego postępowania. Mogą również zasięgać porady ze strony Eurojustu lub Europejskiej Sieci Sądowej lub wystąpić do tych organów o koordynację działań między państwami.
W decyzji ramowej w sprawie ENA nie można odnaleźć zasad dotyczących przyznawania pierwszeństwa określonym wnioskom. Zgodnie z art. 16 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA państwo członkowskie musi wnikliwie rozpatrzyć wszystkie okoliczności, a w szczególności kryteria, o których mowa w art. 16 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA, w celu rozwiązania kwestii zbiegu kilku jednoczesnych wniosków dotyczących tej samej osoby.
W związku z tym właściwe organy powinny uwzględnić następujące czynniki:
Wykonujące nakaz organy sądowe mogą również skorzystać z wytycznych Eurojustu dotyczących podejmowania decyzji w sprawie zbieżnych ENA, zawartych w sprawozdaniu rocznym Eurojustu z 2004 r. (dostępnym na stronie internetowej www.eurojust.europa.eu).
Ponadto konieczne będzie uwzględnienie wszelkich kryteriów wymienionych we właściwej umowie o ekstradycji. Kryteria te mogą dotyczyć w szczególności przyczyn odmowy ekstradycji i zasad dotyczących zbiegu wniosków o ekstradycję.
Jeżeli państwo trzecie skierowało wniosek o ekstradycję do państwa członkowskiego, które posiada przepisy chroniące swoich obywateli przed ekstradycją, a wniosek dotyczy obywatela innego państwa członkowskiego, wykonujący nakaz organ sądowy musi poinformować o tym państwo członkowskie, którego obywatelem jest dana osoba, i - w stosownych przypadkach - przekazać osobę do tego państwa członkowskiego na mocy wydanego przez nie ENA, zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-182/15 Petruhhin 45 .
"Artykuły 18 TFUE i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że gdy do państwa członkowskiego, do którego przemieścił się będący obywatelem innego państwa członkowskiego obywatel Unii, wniosek o ekstradycję skierowało państwo trzecie, z którym to pierwsze państwo członkowskie zawarło umowę o ekstradycji, to pierwsze państwo członkowskie powinno powiadomić państwo członkowskie, którego obywatelem jest dana osoba, i w stosownym wypadku na żądanie tego ostatniego państwa członkowskiego przekazać mu tego obywatela zgodnie z przepisami decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW [], pod warunkiem że to ostatnie państwo członkowskie jest zgodnie ze swym prawem krajowym właściwe, aby prowadzić przeciwko tej osobie postępowanie związane z czynami popełnionymi poza jego terytorium.
W wypadku gdy państwo trzecie skierowało do państwa członkowskiego wniosek o ekstradycję obywatela innego państwa członkowskiego, to pierwsze państwo członkowskie powinno rozpatrzyć, czy ekstradycja nie naruszy praw wskazanych w art. 19 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej."
Jeżeli państwo członkowskie otrzymało ENA i jednoczesny wniosek o ekstradycję z MTK w odniesieniu do tej samej osoby, właściwy organ lub właściwe organy muszą rozważyć wszystkie okoliczności, o których mowa w sekcji 8.1.1. Zobowiązania państw członkowskich wynikające ze Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego mają jednak pierwszeństwo przed wykonywaniem ENA (art. 16 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, została ekstradowana do wykonującego nakaz państwa członkowskiego przez państwo trzecie, ekstradycja może obejmować zastosowanie zasady specjalności, w zależności od przepisów mającej zastosowanie umowy o ekstradycji. Zgodnie z zasadą specjalności ekstradowana osoba może być sądzona lub pozbawiona wolności jedynie za to przestępstwo lub te przestępstwa, w związku z którymi dokonano jej ekstradycji. W takich sytuacjach decyzja ramowa w sprawie ENA nie uchybia obowiązkowi przestrzegania zasady specjalności (art. 21 decyzji ramowej w sprawie ENA). Może to oznaczać, że wykonujące nakaz państwo członkowskie nie będzie mogło dokonać dalszego przekazania osoby bez zgody państwa, z którego ekstradowano osobę, której dotyczy wniosek.
Aby rozstrzygnąć takie kwestie, w decyzji ramowej w sprawie ENA przewidziano wymóg, zgodnie z którym państwo członkowskie wykonujące nakaz musi podjąć wszelkie środki niezbędne dla bezzwłocznego zażądania zgody państwa trzeciego (z którego ekstradowano osobę, której dotyczy wniosek) tak, by mogła ona zostać przekazana państwu członkowskiemu, które wydało ENA (art. 21 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Do dnia, w którym wygasają te szczególne uprawnienia, nie rozpoczyna się bieg terminów określonych w art. 17 decyzji ramowej w sprawie ENA (zob. sekcja 4.1 niniejszego podręcznika). Do czasu wydania decyzji państwa trzeciego, z którego osoba, której dotyczy wniosek, została poddana ekstradycji, wykonujące nakaz państwo członkowskie musi złożyć zapewnienie, że warunki materialne konieczne dla skutecznego przekazania pozostają spełnione (art. 21 decyzji ramowej w sprawie ENA). W szczególności może być zobowiązane do podjęcia środków niezbędnych, aby zapobiec ucieczce danej osoby.
Tranzyt (art. 25 decyzji ramowej w sprawie ENA) dotyczy sytuacji, w której osoba, której dotyczy wniosek, jest przekazywana do państwa członkowskiego wydającego nakaz z wykonującego nakaz państwa członkowskiego przez terytorium lądowe lub wody terytorialne trzeciego państwa członkowskiego. W takich przypadkach trzecie państwo członkowskie musi zezwolić na tranzyt. Właściwy organ państwa członkowskiego wydającego nakaz musi jednak przekazać trzeciemu państwu członkowskiemu następujące informacje:
Aby ułatwić tranzyt, informacje te należy przekazać możliwie jak najszybciej przed zorganizowaniem tranzytu. Zaleca się zatem, aby wydający nakaz organ sądowy rozważył możliwą konieczność tranzytu jeszcze przed uzgodnieniem daty przekazania z wykonującym nakaz organem sądowym. Jest to również ważne, aby dochować ścisłych terminów przekazania osoby, które przewidziano w art. 23 decyzji ramowej w sprawie ENA (zwykle 10 dni).
Informacje należy przekazać organowi odpowiedzialnemu za odbiór wniosków tranzytowych w danym państwie członkowskim. Informacje na temat tych organów w każdym państwie członkowskim znajdują się na stronie internetowej Europejskiej Sieci Sądowej (atlas sądowy, Fiches belges). Informacje można przekazać właściwemu organowi w dowolny sposób zapewniający zachowanie zapisu pisemnego, w tym pocztą elektroniczną. Państwo członkowskie tranzytu musi poinformować o swojej decyzji, stosując tą samą procedurę (art. 25 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA).
W decyzji ramowej w sprawie ENA nie określono terminu rozpatrywania wniosków tranzytowych, ale państwo tranzytu powinno je rozpatrywać bez zbędnej zwłoki.
Jeżeli przewóz następuje drogą powietrzną bez przewidzianej rozkładem lotu przerwy w podróży, powyższe zasady nie mają zastosowania. Jeżeli jednak dochodzi do nieuwzględnionego w rozkładzie lądowania, państwo członkowskie wydające nakaz musi przekazać przedstawione wyżej informacje wyznaczonemu organowi w państwie tranzytu, tak jak w przypadku tranzytu drogą lądową lub wodną (art. 25 ust. 4 decyzji ramowej w sprawie ENA).
Wyjątki od obowiązku zezwolenia na tranzyt dotyczą sytuacji, w których osoba podlegająca ENA jest obywatelem lub rezydentem państwa członkowskiego tranzytu. Jeżeli ENA został wydany w celu przeprowadzenia postępowania, państwo członkowskie tranzytu może ustanowić warunek, że osoba ta po rozprawie zostaje przekazana państwu tranzytu w celu odbycia kary pozbawienia wolności lub wykonania środka zabezpieczającego orzeczonych wobec niej w państwie członkowskim wydającym nakaz (art. 25 ust. 1). W tym zakresie stosuje się odpowiednio przepisy art. 5 pkt 3 decyzji ramowej w sprawie ENA (zob. sekcja 5.8.2 niniejszego podręcznika). Jeżeli ENA został wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego, państwo członkowskie tranzytu może odmówić tranzytu.
Chociaż decyzja ramowa w sprawie ENA nie dotyczy bezpośrednio ekstradycji z państw trzecich, reguły dotyczące tranzytu ustanowione w art. 25 decyzji ramowej w sprawie ENA i przedstawione w sekcjach 9.1 i 9.2 niniejszego podręcznika stosuje się odpowiednio do ekstradycji z państwa trzeciego do państwa członkowskiego. W tym kontekście pojęcie "europejskiego nakazu aresztowania" w art. 25 decyzji ramowej w sprawie ENA należy interpretować jako "wniosek o ekstradycję" (art. 25 ust. 5).
Jeżeli wykonujący nakaz organ sądowy podejmuje decyzję o odmowie wykonania ENA, właściwy organ tego państwa członkowskiego musi zapewnić, by na jego terytorium nie można było aresztować osoby, której dotyczy wniosek, na podstawie ENA, którego wykonania odmówiono. W tym celu musi on podjąć następujące kroki:
Organ sądowy wykonujący nakaz musi przekazać swoją decyzję w sprawie czynności, które mają zostać podjęte w sprawie ENA organowi sądowemu wydającemu nakaz (art. 22 decyzji ramowej w sprawie ENA). Zaleca się, aby wykorzystywać w tym celu standardowy formularz w załączniku VII do niniejszego podręcznika. Jeżeli wykonujący nakaz organ sądowy podejmie decyzję o odmowie wykonania ENA, przekazane w ten sposób informacje umożliwią wydającemu nakaz organowi sądowemu rozważenie, czy powinien on utrzymać czy wycofać ENA.
Decyzja ramowa w sprawie ENA nie nakazuje wycofania ENA w razie odmowy jego wykonania przez jedno z państw członkowskich - inne państwa członkowskie nadal mają możliwość wykonania ENA. W związku z tym ENA i odpowiedni wpis w SIS pozostają ważne, dopóki wydający nakaz organ sądowy nie podejmie decyzji o wycofaniu ENA.
Każdy istniejący ENA powinien jednak zawsze być oparty na uzasadnionych podstawach. Rozważając, czy utrzymać ENA po odmowie jego wykonania przez państwo członkowskie, wydający nakaz organ sądowy powinien uwzględnić okoliczności sprawy oraz mające zastosowanie przepisy prawa krajowego i prawa Unii, w tym prawa podstawowe. Można wziąć pod uwagę w szczególności następujące pytania:
Każdy organ sądowy wydający nakaz powinien bacznie obserwować swoje wpisy w SIS. Być może taki organ będzie musiał zastosować się do okresów przedawnienia przedmiotowych przestępstw i wszelkich istotnych zmian w procesie karnym i przepisach krajowych, które mają wpływ na sytuację osoby, której dotyczy wniosek.
Zgodnie z decyzją w sprawie SIS II wpisy dotyczące osób dodanych do SIS mogą być przechowywane wyłącznie przez okres konieczny do osiągnięcia celów, dla których zostały wprowadzone (art. 44 ust. 1 decyzji w sprawie SIS II). Gdy tylko ustaną powody, dla których wydano ENA, właściwy organ państwa członkowskiego wydającego nakaz musi usunąć ENA z SIS. ENA wprowadzone do systemu są w nim przechowywane przez okres do trzech lat (chyba że zostały wydane na krótszy okres) i automatycznie usuwane po upływie tego okresu (art. 44 ust. 5 decyzji w sprawie SIS II). W związku z tym w każdym przypadku organ sądowy wydający nakaz powinien podjąć decyzję o tym, czy przedłużyć okres obowiązywania ENA w ciągu trzech lat od wprowadzenia ENA do SIS. Państwa członkowskie mogą ustanowić krótszy termin weryfikacji (art. 44 ust. 3 decyzji w sprawie SIS II).
Wpisy dotyczące ENA należy usuwać z SIS po przekazaniu osoby.
Decyzja ramowa w sprawie ENA przyznaje osobie, której dotyczy wniosek, szereg praw procesowych. Zgodnie z art. 11 decyzji ramowej w sprawie ENA osoba, której dotyczy wniosek, ma prawo zostać powiadomiona o ENA i jego treści oraz o możliwości wyrażenia przez nią zgody na jej przekazanie, a także prawo do korzystania z pomocy prawnej i pomocy tłumacza. Prawa te należy zapewnić zgodnie z prawem krajowym wykonującego nakaz państwa członkowskiego. Co więcej, decyzja ramowa w sprawie ENA zawiera różne przepisy, które nadają określone prawa osobie, której dotyczy wniosek, w szczególności art. 4a ust. 2 (prawo do informacji na temat wyroków wydanych zaocznie), art. 13 ust. 2 (prawo do korzystania z pomocy prawnej przy podejmowaniu decyzji o wyrażeniu zgody), art. 14 i art. 19 (prawo do przesłuchania) oraz art. 23 ust. 5 (zwolnienie po upływie terminów przekazania osoby).
Prawa te są wzmacniane przez szczególne instrumenty w zakresie gwarancji procesowych, jak wyjaśniono poniżej w sekcjach 11.1-11.8.
Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym 46 prawo do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego ma zastosowanie do wykonywania ENA.
Zgodnie z art. 2 ust. 7 tej dyrektywy 2010/64/UE właściwe organy wykonujących nakaz państw członkowskich muszą zapewnić wszelkim osobom, które są objęte postępowaniem służącym wykonaniu ENA i które nie mówią w języku postępowania lub go nie rozumieją, następujące prawa:
Zgodnie z art. 3 ust. 6 dyrektywy 2010/64/UE właściwe organy wykonujących nakaz państw członkowskich muszą zapewnić każdej osobie, która jest objęta postępowaniem służącym wykonaniu ENA i która nie rozumie języka, w którym sporządzono ENA, tłumaczenie pisemne ENA. W drodze wyjątku można zapewnić tłumaczenie ustne lub streszczenie ustne, pod warunkiem że takie tłumaczenie ustne lub streszczenie ustne pozostaje bez uszczerbku dla rzetelności postępowania.
Tłumaczenie ustne i tłumaczenie pisemne muszą mieć jakość wystarczającą do zagwarantowania rzetelności postępowania, w szczególności poprzez zapewnienie, aby podejrzani lub oskarżeni rozumieli zarzuty i dowody przeciwko nim i byli w stanie wykonywać swoje prawo do obrony. Należy również zauważyć, że państwa członkowskie muszą pokryć koszty tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego, bez względu na wynik postępowania.
Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym 47 prawo do pisemnej informacji o prawach przysługujących w razie zatrzymania ma zastosowanie do osób zatrzymanych na potrzeby wykonania ENA.
Zgodnie z art. 5 dyrektywy 2012/13/UE osoby zatrzymane w celu wykonania ENA muszą otrzymać niezwłocznie odpowiednie pouczenie o prawach zawierające informacje o przysługujących im prawach zgodnie z prawem krajowym wdrażającym decyzję ramową w sprawie ENA w wykonującym nakaz państwie członkowskim. Załącznik II do dyrektywy 2012/13/UE zawiera orientacyjny wzór pouczenia o prawach (zob. załącznik IX do niniejszego podręcznika).
Udzielanie informacji odnotowuje się przy użyciu procedur rejestracji danego państwa członkowskiego. Osoby podejrzane lub oskarżone mają prawo zakwestionować, zgodnie z procedurami przewidzianym w prawie krajowym, wszelkie przypadki braku lub odmowy udzielenia przez właściwe organy informacji
Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności 48 prawo dostępu do adwokata ma zastosowanie do osób objętych postępowaniem dotyczącym ENA.
Osoby podlegające ENA mają prawo dostępu do adwokata w wykonującym nakaz państwie członkowskim przy zatrzymaniu dokonanym na mocy ENA (art. 10 ust. 1, 2 i 3 dyrektywy 2013/48/UE). W odniesieniu do treści prawa dostępu do adwokata w wykonującym nakaz państwie członkowskim osobie podlegającej nakazowi przysługują w tym państwie członkowskim następujące prawa:
Osoby, których dotyczy wniosek, mają ponadto prawo do ustanowienia adwokata w państwie członkowskim wydającym nakaz (art. 10 ust. 4, 5 i 6 dyrektywy 2013/48/UE). Zadaniem tego adwokata jest wspomaganie adwokata w państwie członkowskim wykonującym nakaz poprzez udzielanie mu informacji i porad w celu skutecznego skorzystania przez osoby podlegające nakazowi z przysługujących im praw na mocy decyzji ramowej w sprawie ENA.
Od chwili ich zatrzymania w wykonującym nakaz państwie członkowskim osoby objęte ENA mają prawo do tego, aby na ich życzenie przynajmniej jedna wskazana przez nie osoba, na przykład krewny lub pracodawca, została niezwłocznie powiadomiona o pozbawieniu ich wolności 49 .
Od chwili ich zatrzymania w wykonującym nakaz państwie członkowskim osoby objęte ENA mają prawo do porozumiewania się bez zbędnej zwłoki z co najmniej jedną wyznaczoną przez siebie osobą trzecią, na przykład z krewnym 50 .
Od chwili ich zatrzymania w wykonującym nakaz państwie członkowskim osoby objęte ENA, które nie są obywatelami państwa członkowskiego wykonującego nakaz, mają prawo do tego, by organy konsularne państwa, którego są obywatelami, zostały powiadomione bez zbędnej zwłoki o pozbawieniu ich wolności, oraz miały prawo do porozumiewania się z tymi organami 51 .
Mają one również prawo do odwiedzin ze strony swoich organów konsularnych, prawo do rozmowy i korespondencji z nimi oraz prawo do tego, by organy te zajęły się organizacją ich zastępstwa procesowego.
Szczególne gwarancje dla dzieci podlegających ENA stosuje się od chwili ich aresztowania na podstawie ENA w wykonującym nakaz państwie członkowskim 52 . Gwarancje te dotyczą w szczególności:
Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1919 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie pomocy prawnej z urzędu dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz dla osób, których dotyczy wniosek w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania 53 prawo do pomocy prawnej z urzędu ma zastosowanie do osób podlegających ENA.
Osoby podlegające ENA mają prawo do pomocy prawnej z urzędu w wykonującym nakaz państwie członkowskim od chwili zatrzymania dokonanego na mocy ENA do czasu ich przekazania albo do czasu uprawomocnienia się decyzji o odmowie przekazania (art. 5 ust. 1 dyrektywy (UE) 2016/1919).
Co więcej, osoby, których dotyczy wniosek i które korzystają z przysługującego im prawa do ustanowienia adwokata w wydającym nakaz państwie członkowskim, aby wspomagał on adwokata w wykonującym nakaz państwie członkowskim zgodnie z art. 10 ust. 4 i 5 dyrektywy 2013/48/UE, mają prawo do pomocy prawnej z urzędu w wydającym nakaz państwie członkowskim w zakresie, w jakim taka pomoc prawna jest niezbędna, aby zapewnić skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości (art. 5 ust. 2 dyrektywy (UE) 2016/1919).
W obu przypadkach państwa członkowskie mogą zastosować kryteria oceny sytuacji majątkowej zgodnie z art. 4 ust. 3 dyrektywy (UE) 2016/1919, które stosuje się odpowiednio pomocy prawnej z urzędu w postepowaniu w sprawie ENA (art. 5 ust. 3 tej dyrektywy). W takiej ocenie sytuacji majątkowej należy zatem uwzględnić wszystkie istotne i obiektywne czynniki, takie jak dochód, majątek i sytuację rodzinną danej osoby, a także koszt pomocy adwokata oraz stopę życiową w tym państwie członkowskim, w celu ustalenia, czy zgodnie z kryteriami mającymi zastosowanie w tym państwie członkowskim osoba, której dotyczy wniosek, nie dysponuje wystarczającymi środkami, aby pokryć koszty pomocy adwokata.
Decyzja ramowa w sprawie ENA, nieoficjalna wersja skonsolidowana 54
DECYZJA RAMOWA RADY
z dnia 13 czerwca 2002 r.
w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi
(2002/584/WSiSW)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 31 lit. a) i b) oraz art. 34 ust. 2 lit. b),
uwzględniając wniosek Komisji 55 ,
uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego 56 ,
a także mając na uwadze, co następuje:
Niniejsza decyzja ramowa nie uniemożliwia państwu członkowskiemu stosowania własnych norm konstytucyjnych odnoszących się do sprawiedliwego procesu, wolności zrzeszania się, wolności prasy i wolności słowa w innych mediach.
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ RAMOWĄ:
Zasady ogólne
Definicja europejskiego nakazu aresztowania i zobowiązania do jego wykonania
Zakres stosowania europejskiego nakazu aresztowania
Obligatoryjna odmowa wykonania europejskiego nakazu aresztowania
Właściwy sądowy organ państwa członkowskiego wykonującego europejski nakaz aresztowania (zwany dalej "wykonującym nakaz organem sądowym") odmawia wykonania europejskiego nakazu aresztowania w następujących przypadkach:
Fakultatywna odmowa wykonania europejskiego nakazu aresztowania
Wykonujący nakaz organ sądowy może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania:
Decyzje wydane w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście
oraz
albo
albo
lub
albo
oraz
Gwarancje ze strony wydającego nakaz państwa członkowskiego udzielane w szczególnych przypadkach
Wykonanie europejskiego nakazu aresztowania przez wykonujący nakaz organ sądowy może, z mocy prawa wykonującego nakaz państwa członkowskiego, podlegać następującym warunkom:
Właściwe organy sądowe
Powołanie organu centralnego
Państwo członkowskie pragnące wykorzystać możliwości wynikające z niniejszego artykułu powiadamiają Sekretariat Generalny Rady odnośnie do wyznaczonego organu lub organów centralnych. Powiadomienia te wiążą wszystkie organy wydającego nakaz państwa członkowskiego.
Treść i forma europejskiego nakazu aresztowania
Procedura przekazywania
Przekazywanie europejskiego nakazu aresztowania
Na okres przejściowy, do czasu, gdy możliwe będzie przekazanie przez SIS wszystkich informacji określonych w art. 8, wezwanie stanowi równoważny odpowiednik europejskiego nakazu aresztowania do czasu otrzymania przez wykonujący nakaz organ sądowy egzemplarza oryginalnego sporządzonego w wymaganej i odpowiedniej formie.
Szczegółowe procedury przekazywania europejskiego nakazu aresztowania
Prawa osoby, której dotyczy wniosek
Utrzymanie aresztu osoby, której dotyczy wniosek
Kiedy osoba zostaje aresztowana na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, wykonujący nakaz organ sądowy podejmuje decyzję, czy osoba ta powinna pozostać zatrzymana, zgodnie z prawem państwa członkowskiego wykonującego europejski nakaz aresztowania. Osoba ta może być zwolniona tymczasowo w dowolnym terminie zgodnie z prawem krajowym wykonującego nakaz państwa członkowskiego, pod warunkiem że właściwy organ państwa członkowskiego, o którym mowa, podejmuje wszelkie środki, jakie uważa za niezbędne, aby zapobiec ucieczce tej osoby.
Zgoda na przekazanie
Sądowe przesłuchanie osoby, której dotyczy wniosek
W przypadku gdy osoba aresztowana nie wyraża zgody na jej przekazanie, jak to określono w art. 13, ma prawo do przesłuchania przez wykonujący nakaz organ sądowy zgodnie z prawem wykonującego nakaz państwa członkowskiego.
Decyzja o przekazaniu
Decyzja w wypadku zbiegu wniosków
Terminy i procedury podejmowania decyzji o wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania
Sytuacja przed podjęciem decyzji
Przesłuchiwanie osoby przed podjęciem decyzji
Przywileje i immunitety
Wykonujące nakaz państwo członkowskie składa zapewnienie, że warunki materialne konieczne dla skutecznego przekazania są spełnione w momencie, gdy osobie, której dotyczy wniosek, nie przysługuje już przywilej bądź immunitet.
Konkurencyjne wobec siebie zobowiązania międzynarodowe
Niniejsza decyzja ramowa nie uchybia zobowiązaniom wykonującego nakaz państwa członkowskiego, w przypadku gdy osoba, której dotyczy wniosek, zostaje poddana ekstradycji do tego państwa członkowskiego z państwa trzeciego i w przypadku gdy osoba ta jest chroniona postanowieniami uzgodnienia, na mocy którego została poddana ekstradycji z uwzględnieniem uprawnień szczególnych. Wykonujące nakaz państwo członkowskie podejmuje wszelkie środki niezbędne dla bezzwłocznego zażądania zgody państwa, z którego osoba, której wniosek dotyczy, została poddana ekstradycji tak, by mogła ona zostać przekazana państwu członkowskiemu, które wydało europejski nakaz aresztowania. Nie rozpoczyna się bieg terminów określonych w art. 17 do dnia, w którym wygasają te szczególne uprawnienia. Do czasu wydania decyzji państwa, z którego osoba, której dotyczy wniosek, została poddana ekstradycji, wykonujące nakaz państwo członkowskie składa zapewnienie, że warunki materialne konieczne dla skutecznego przekazania pozostają spełnione.
Powiadomienie o decyzji
Wykonujący nakaz organ sądowy niezwłocznie powiadamia wydający nakaz organ sądowy o decyzji w sprawie czynności, które mają zostać podjęte w sprawie europejskiego nakazu aresztowania.
Terminy przekazania
Przekazanie odroczone lub warunkowe
Tranzyt
W przypadku gdy osoba, która podlega europejskiemu nakazowi aresztowania do celów przeprowadzenia postępowania uznawana jest za obywatela lub rezydenta państwa członkowskiego tranzytu, tranzyt może zostać objęty warunkiem, że osoba ta po rozprawie zostaje przekazana państwu członkowskiemu tranzytu w celu odbycia kary pozbawienia wolności lub wykonania środka zabezpieczającego orzeczonych wobec niej w wydającym nakaz państwie członkowskim.
Skutki przekazania
Zaliczenie okresu zatrzymania odbytego w wykonującym nakaz państwie członkowskim
Możliwość ścigania za inne przestępstwa
W przypadku sytuacji określonej w art. 5 wydające nakaz państwo członkowskie musi udzielić odnośnych gwarancji.
Przekazanie lub wynikająca z niego ekstradycja
W sytuacjach określonych w art. 5 wydające nakaz państwo członkowskie musi udzielić przewidzianych dla nich gwarancji.
Przekazywanie mienia
Wydatki
Przepisy ogólne i końcowe
Stosunek do innych instrumentów prawnych
Państwa członkowskie mogą zawierać dwustronne lub wielostronne porozumienia i dokonywać takich uzgodnień po wejściu w życie niniejszej decyzji ramowej w zakresie pozwalającym na szersze i głębsze traktowanie nakazów niniejszej ramowej decyzji oraz, w dalszej perspektywie, służącym upraszczaniu i ułatwianiu procedur przekazywania osób podlegających europejskim nakazom aresztowania, w szczególności przez ustalanie terminów krótszych niż określone w art. 2 ust. 2, przez dalsze ograniczanie podstaw do odmowy, wymienionych w art. 3 i 4, bądź przez obniżanie progu przewidzianego w art. 2 ust. 1 lub 2.
Porozumienia i uzgodnienia określone w akapicie drugim nie mogą w żadnym przypadku wpływać na stosunki z państwami członkowskimi, które nie są ich stronami.
W ciągu trzech miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej decyzji ramowej państwa członkowskie notyfikują Radzie i Komisji istnienie określonych w akapicie pierwszym porozumień i uzgodnień, których stosowanie pragną kontynuować.
Państwa członkowskie notyfikują także Radzie lub Komisji wszelkie nowe porozumienia czy uzgodnienia określone w akapicie drugim, w ciągu trzech miesięcy od ich podpisania.
Przepis przejściowy
Wnioski o ekstradycję otrzymane przed dniem 1 stycznia 2004 r. będą nadal podlegały istniejącym instrumentom prawnym odnoszącym się do ekstradycji. Wnioski o ekstradycję otrzymane po tej dacie będą rozpatrywane zgodnie z przepisami przyjętymi przez państwa członkowskie na mocy niniejszej decyzji ramowej. Jednakże każde z państw członkowskich może w momencie przyjęcia niniejszej decyzji ramowej wydać oświadczenie wskazujące na to, że jako wykonujące nakaz państwo członkowskie będzie ono nadal postępowało z wnioskami odnoszącymi się do czynów przestępczych popełnionych przed datą wyszczególnioną we wniosku, zgodnie z systemem ekstradycyjnym mającym zastosowanie przed dniem 1 stycznia 2004 r. Data, o której mowa, nie może być późniejsza niż dzień 7 sierpnia 2002 r. Wskazane oświadczenie zostanie opublikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Może ono zostać wycofane w dowolnym czasie.
Przepisy dotyczące Austrii i Gibraltaru
Wykonanie
Sekretariat Generalny Rady przekaże państwom członkowskim i Komisji informacje otrzymane na mocy art. 7 ust. 2, art. 8 ust. 2, art. 13 ust. 4 i art. 25 ust. 2. Zleci też opublikowanie tych informacji w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
Wejście w życie
Niniejsza decyzja ramowa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
Sporządzono w Luksemburgu dnia 13 czerwca 2002 r.
W imieniu Rady |
|
M. RAJOY BREY |
|
Przewodniczący |
FORMULARZ EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA, zawarty w załączniku do decyzji ramowej w sprawie ENA
Nakaz ten został wydany przez właściwy organ sądowy. Wnioskuję, aby wymienioną niżej osobę aresztowano i przekazano w celu przeprowadzenia sądowego postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego.
Instrukcja wypełniania formularza europejskiego nakazu aresztowania
Uwagi:
Informacje potrzebne do zidentyfikowania osoby, której dotyczy wniosek
Należy w miarę możliwości wypełnić wszystkie pola.
| a) | Informacje dotyczące osoby, której dotyczy wniosek: |
| Nazwisko: Uwagi: pole obowiązkowe. Należy uwzględnić poprzednie oficjalnie używane nazwisko (o ile jest znane) i wstawić je w pisowni w danym języku krajowym; nie należy tłumaczyć nazwiska. Należy upewnić się, że kolejność jest prawidłowa (że nie podaje się imienia w miejsce nazwiska) i dokładnie sprawdzić imię i nazwisko, w przypadku gdy w tych samych aktach pojawiają się co najmniej dwie osoby o podobnym imieniu/nazwisku (być może w innej kolejności lub z niewielkimi różnicami). | |
| Imię (imiona): Uwagi: pole obowiązkowe. | |
| Nazwisko panieńskie, jeżeli dotyczy: | |
| Pseudonimy, jeżeli dotyczy: Uwagi: należy uwzględnić też przybrane imiona i nazwiska. Przezwiska należy podać w nawiasach. Jeżeli dana osoba posługuje się fałszywą tożsamością, należy odnośne rzekome dane dopisać we wszystkich polach (np. podać rzekomą datę urodzenia, rzekome adresy). | |
| Płeć: Uwagi: pole obowiązkowe. | |
| Obywatelstwo: Uwagi: pole obowiązkowe. W przypadku wielu obywatelstw należy podać wszystkie. | |
| Data urodzenia: Uwagi: pole obowiązkowe. | |
| Miejsce urodzenia: Uwagi: pole obowiązkowe, o ile informacje te są dostępne. | |
| Stałe miejsce zamieszkania i/lub znany adres: Uwagi: pole obowiązkowe, o ile informacje te są dostępne. | |
| W razie ich braku należy wpisać "nieznane". | |
| Język rozumiany przez osobę, której dotyczy wniosek (jeśli wiadomo): | |
| Znaki szczególne/rysopis osoby, której wniosek dotyczy: Uwagi: pole obowiązkowe, o ile informacje te są dostępne. Należy także zaznaczyć, czy osoba ta jest niebezpieczna i czy może być uzbrojona. | |
| Zdjęcie i odciski palców osoby, której dotyczy wniosek, jeżeli takowe są dostępne i mogą zostać przekazane, lub dane na temat osoby, z którą można kontaktować się w celu uzyskania takich informacji, albo profil DNA (w przypadku gdy takie dokumenty można skompletować, choć nie zostały załączone) Uwaga: Jeżeli te informacje są dostępne, należy obowiązkowo dostarczyć je za pośrednictwem Interpolu lub SIS. Jest to niezbędne, aby zagwarantować, że aresztowana zostanie właściwa osoba. | |
| Należy dokładnie sprawdzić dane, w przypadku gdy w tych samych aktach pojawiają się co najmniej dwie osoby o podobnym imieniu/nazwisku (być może w innej kolejności lub z niewielkimi różnicami). | |
Informacje na temat decyzji, na podstawie której sporządzono ENA
Formularz należy wypełnić tylko pod kątem jednego, zadeklarowanego celu ENA, którym jest ściganie osoby w celu jej osądzenia lub wykonanie wyroku. W części b) używa się zwrotu "decyzja, na podstawie której sporządzono nakaz" odnoszącego się do orzeczenia sądowego, które jest odrębne od ENA. Termin "orzeczenie sądowe" obejmuje decyzje organów państw członkowskich, które sprawują wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych, a nie służb policyjnych. Jeżeli decyzja, na podstawie której wydano nakaz zastosowania środka zapobiegawczego, została zamieniona np. w wyrok wydany pod nieobecność danej osoby na rozprawie, to należy wystawić nowy europejski nakaz aresztowania (na podstawie tego nowego wyroku).
W postępowaniu przygotowawczym (ENA wystawia się w celu przeprowadzenia postępowania karnego)
Po wydaniu wyroku (ENA wystawia się w celu wykonania wyroku lub wyroku zapadłego pod nieobecność danej osoby na rozprawie)
Uwaga: jeżeli wypełnia się część b) pkt 2, należy również wypełnić część c) pkt 2.
| b) | Decyzja, na podstawie której sporządzono nakaz: |
| 1. Nakaz aresztowania lub decyzja sądowa mające ten sam skutek: | |
| Rodzaj: Uwagi: należy wskazać nakaz sądowy lub inny akt sądowy, datę jego wydania oraz numer sprawy. | |
| 2. Podlegające wykonaniu orzeczenie: Uwagi: jeżeli wyrok jest wykonalny, należy wskazać, od kiedy stał się prawomocny. | |
| Numer akt: Uwagi: należy podać datę wydania, numer sprawy, rodzaj orzeczenia. Nie należy tłumaczyć numerów akt. |
Informacje o długości orzeczonej kary (kary pozbawienia wolności)
Celem tej części jest utrwalenie faktu, że kara za czyn, którego dotyczy ENA, spełnia wymogi dotyczące pułapów określone w art. 2 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA. W przypadku postępowania przygotowawczego pułapy te odnoszą się do wyroku, który z zasady mógłby zapaść, a w przypadku wyroku już wydanego - do całego wymiaru orzeczonej kary. Podobnie jak w części b) także tu należy wypełnić pole (pola) dotyczące sprawy, uwzględniając etap postępowania karnego.
W postępowaniu przygotowawczym (ENA wystawia się w celu przeprowadzenia postępowania karnego)
Po wydaniu wyroku (ENA wystawia się w celu wykonania wyroku lub wyroku zapadłego pod nieobecność danej osoby na rozprawie)
| c) | Wskazania co do długości orzeczonej kary: |
| 1. Maksymalna długość kary pozbawienia wolności lub zatrzymania, jaką można zastosować za określone przestępstwo(-a): | |
| 2. Zastosowana długość kary pozbawienia wolności lub zatrzymania: Uwagi: jeżeli orzeczono karę pozbawienia wolności lub nakazano zastosowanie środka zabezpieczającego, pozbawienie wolności może być bezterminowe, np. w przypadku dożywotniego pozbawienia wolności lub wyroku nakazującego leczenie psychiatryczne. | |
| Pozostała do odbycia część wyroku: Uwagi: jeżeli karę orzeczono na czas nieoznaczony, ale wynosi ona co najmniej 4 miesiące, należy zaznaczyć, że do odbycia pozostają przynajmniej 4 miesiące. | |
Sprawy, w których wyrok zapadł pod nieobecność danej osoby na rozprawie
| d) | Proszę wskazać, czy osoba, której dotyczy wniosek, stawiła się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie: | |
| 1. Tak, dana osoba stawiła się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie. | ||
| 2. Nie, dana osoba nie stawiła się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie. | ||
| 3. Jeśli zaznaczono odpowiedź wskazaną w pkt 2, proszę wskazać, która z poniższych okoliczności zachodzi: | ||
| 3.1a. osoba ta została wezwana osobiście w dniu (dzień/miesiąc/rok) i tym samym była poinformowana o wyznaczonym terminie i miejscu rozprawy, w wyniku której wydano to orzeczenie, oraz została poinformowana, że orzeczenie może zostać wydane, jeżeli nie stawi się na rozprawie; | ||
| LUB | ||
| 3.1b. osoba ta nie została wezwana osobiście, lecz inną drogą rzeczywiście otrzymała urzędową informację o wyznaczonym terminie i miejscu rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie, w sposób pozwalający jednoznacznie stwierdzić, że wiedziała ona o wyznaczonej rozprawie, oraz została poinformowana, że orzeczenie może zostać wydane, jeżeli nie stawi się na rozprawie; | ||
| LUB | ||
| 3.2. wiedząc o wyznaczonej rozprawie, osoba ta udzieliła pełnomocnictwa obrońcy, który został wyznaczony przez nią lub przez państwo do tego, aby ją bronić na rozprawie, i obrońca ten faktycznie bronił ją na rozprawie; | ||
| LUB | ||
| 3.3. osobie tej doręczono orzeczenie w dniu (dzień/miesiąc/rok) i wyraźnie pouczono ją o prawie do ponownego rozpoznania sprawy lub do złożenia odwołania, w których to procedurach osoba ta ma prawo uczestniczyć i które pozwalają na ponowne rozpoznanie sprawy pod względem merytorycznym i z uwzględnieniem nowych dowodów oraz które mogą prowadzić do uchylenia lub zmiany pierwotnego orzeczenia, oraz | ||
| osoba ta wyraźnie oświadczyła, że nie kwestionuje orzeczenia; | ||
| LUB | ||
| osoba ta w ustawowym terminie nie wystąpiła o ponowne rozpoznanie sprawy ani nie złożyła odwołania; | ||
| LUB | ||
| 3.4. osobie tej nie doręczono orzeczenia osobiście, ale | ||
| - orzeczenie zostanie jej doręczone osobiście bezzwłocznie po jej przekazaniu, oraz | ||
| - wraz z doręczeniem orzeczenia osoba ta zostanie wyraźnie pouczona o prawie do ponownego rozpoznania sprawy lub do złożenia odwołania, w których to procedurach osoba ta ma prawo uczestniczyć i które pozwalają na ponowne rozpoznanie sprawy pod względem merytorycznym i z uwzględnieniem nowych dowodów oraz które mogą prowadzić do uchylenia lub zmiany pierwotnego orzeczenia, oraz | ||
| - osoba ta zostanie poinformowana o terminie, w którym musi wystąpić o takie ponowne rozpoznanie sprawy lub złożyć odwołanie, a który wynosi dni. | ||
|
4. Jeżeli zaznaczono odpowiedź wskazaną w pkt 3.1b, 3.2 lub 3.3 powyżej, proszę podać, w jaki sposób odnośny warunek został spełniony: ............................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................. |
||
Przestępstwa objęte nakazem
Organ sądowy wydający nakaz orzeka, czy popełnione przestępstwo należy do jednej z 32 kategorii przestępstw, do których nie ma zastosowania weryfikacja podwójnej karalności, zgodnie z definicją przestępstwa określoną w prawie karnym wydającego nakaz państwa członkowskiego. Nie jest konieczne przytaczanie tekstu prawa krajowego w ENA ani załączanie do niego odpowiedniego fragmentu. Pozwala to również uniknąć niepotrzebnego tłumaczenia tekstów prawnych.
Okoliczności przestępstwa należy zawsze wyczerpująco opisać, przedstawiając wszystkie istotne informacje, aby organy wykonujących nakaz państw członkowskich mogły uwzględnić zasadę specjalności oraz ocenić, czy mają zastosowanie powody uzasadniające odmowę wykonania nakazu, takie jak zasada ne bis in idem i możliwość przedawnienia.
W postępowaniu przygotowawczym oraz po wydaniu wyroku
| e) | Przestępstwa: | |
| Nakaz ten odnosi się do ogółem: . liczby przestępstw. | ||
| Opis okoliczności, w jakich przestępstwo (przestępstwa) popełniono, łącznie z określeniem daty, miejsca i stopnia udziału w przestępstwie (przestępstwach) osoby, której dotyczy wniosek: Uwagi: jeżeli w grę wchodzą np. trzy przestępstwa, to dla jasności należy ponumerować je od 1 do 3. Należy używać krótkich zdań, ale opisać fakty w sposób wyczerpujący. Należy być precyzyjnym. | ||
| ................................................................................................................................................................................................ | ||
| Charakter i kwalifikacja prawna przestępstwa (przestępstw) oraz mające zastosowanie ustawowe przepisy/kodeks: | ||
| Uwagi: należy podać kwalifikację prawną przestępstwa i przepisy mającego zastosowanie prawa krajowego, które ono narusza. | ||
| ................................................................................................................................................................................................ | ||
| ................................................................................................................................................................................................ | ||
| I. | Jeżeli to właściwe, proszę zaznaczyć jedno lub więcej przestępstw zagrożonych w wydającym nakaz państwie członkowskim karą pozbawienia wolności bądź środkiem zabezpieczającym o maksymalnym wymiarze co najmniej 3 lat, jak to określają odnośne ustawy wydającego nakaz państwa członkowskiego: | |
| - udział w organizacjach przestępczych, | ||
| - terroryzm, | ||
| - handel ludźmi, | ||
| - seksualne wykorzystywanie dzieci i pornografia dziecięca, | ||
| - nielegalny handel środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, | ||
| - nielegalny handel bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, | ||
| - korupcja, | ||
| - nadużycia finansowe, w tym mające negatywny wpływ na interesy finansowe Wspólnot Europejskich w rozumieniu konwencji z dnia 26 lipca 1995 r. o ochronie interesów finansowych Wspólnot Europejskich, | ||
| - pranie wpływów pieniężnych z przestępczości, | ||
| - fałszowanie walut, w tym waluty euro, | ||
| - przestępczość komputerowa, | ||
| - przestępczość w dziedzinie ochrony środowiska, w tym nielegalny handel zagrożonymi gatunkami zwierząt i roślin oraz ich odmianami, | ||
| - ułatwianie bezprawnego wjazdu i stałego zamieszkania, | ||
| - zabójstwo, poważne uszkodzenie ciała, | ||
| - nielegalny handel organami i tkankami ludzkimi, | ||
| - porwanie, bezprawne przetrzymywanie i branie zakładników, | ||
| - rasizm i ksenofobia, | ||
| - kradzież zorganizowana lub rozbój z bronią w ręku, | ||
| - nielegalny handel przedmiotami kultury, w tym antykami i dziełami sztuki, | ||
| - oszustwo, | ||
| - ściąganie haraczy i wymuszanie, | ||
| - podrabianie towarów i piractwo, | ||
| - fałszowanie dokumentów urzędowych i handlowanie nimi, | ||
| - fałszowanie środków płatniczych, | ||
| - nielegalny handel substancjami hormonalnymi i substancjami pobudzającymi wzrost, | ||
| - nielegalny handel materiałami jądrowymi i radioaktywnymi, | ||
| - handel kradzionymi pojazdami, | ||
| - gwałt, | ||
| - podpalenie, | ||
| - przestępstwa podlegające jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego, | ||
| - bezprawne zajęcie samolotu/statku, | ||
| - sabotaż. | ||
| II. | Pełne opisy przestępstwa (przestępstw) nieobjętych sekcją I powyżej: Uwagi: Informacji podanych na początku części e) nie należy już powtarzać w sekcji II. Oprócz wyczerpującego opisu przestępstwa nie potrzeba żadnych informacji o przepisach krajowych. | |
|
Nie należy ponownie opisywać okoliczności podanych już wyżej. Jeżeli okoliczności zostały już wcześniej jasno określone, nie należy przytaczać tekstów prawnych. Należy wypełnić to pole tylko wtedy, gdy obowiązuje kryterium podwójnej karalności i trzeba podać więcej informacji o okolicznościach, niż to uczyniono we wcześniejszych polach. Do sprawdzenia podwójnej karalności sędzia nie potrzebuje tekstów prawnych, lecz tylko precyzyjnego opisu okoliczności przestępstwa, nawet jeżeli w niektórych jurysdykcjach wymaga się kopii tekstów prawnych. ....................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................... | ||
Inne okoliczności odnoszące się do sprawy (nieobowiązkowo)
Tego pola nie trzeba wypełniać.
Można go użyć do przedstawienia uwag na temat eksterytorialności, wstrzymania przedawnienia i innych konsekwencji przestępstwa. Zwykle nie ma potrzeby informowania o jakimkolwiek przerwaniu biegu terminu przedawnienia, ale jeżeli przestępstwo zostało popełnione już dawno, taka informacja może być przydatna.
Można je również wykorzystać w przypadku, gdy istnieją szczególne okoliczności związane z wykonaniem ENA, a przedstawienie dodatkowych informacji może ułatwić wykonanie nakazu pomimo możliwości bezpośredniej komunikacji, na przykład:
| f) | Inne okoliczności odnoszące się do sprawy (nieobowiązkowo): |
|
(Uwaga: Opis może obejmować uwagi na temat eksterytorialności, wstrzymania przedawnienia i innych konsekwencji przestępstwa). ................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................ |
Zajęcie mienia Uwagi:
| g) | Niniejszy nakaz odnosi się także do zajęcia i przekazania mienia, które może być potrzebne jako dowód: |
|
Niniejszy nakaz odnosi się również do zajęcia i przekazania mienia zdobytego w wyniku przestępstwa przez osobę, której dotyczy wniosek: Opis mienia (i jego umiejscowienia) (jeżeli jest znane): ................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................. |
Uwagi:
W postępowaniu przygotowawczym (ENA wystawia się w celu przeprowadzenia postępowania karnego)
Po wydaniu wyroku (ENA wystawia się, gdy chodzi o wykonanie wyroku lub gdy wyrok zapadł pod nieobecność danej osoby na rozprawie)
| h) | Przestępstwo (przestępstwa) stanowiące podstawę wydania niniejszego nakazu jest (są) zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym: |
| system prawny wydającego nakaz państwa członkowskiego dopuszcza rewizję kary lub zastosowanego środka - na wniosek i po upływie co najmniej 20 lat - w celu niewykonania takiej kary bądź środka, | |
| i/lub | |
| system prawny wydającego nakaz państwa członkowskiego dopuszcza zastosowanie prawa łaski, do czego osoba jest uprawniona z mocy prawa lub praktyki obowiązującej w wydającym nakaz państwie członkowskim w celu niewykonania takiej kary lub środka. |
Informacje o organie sądowym wydającym nakaz
| i) | Organ sądowy, który wydał nakaz: |
| Nazwa oficjalna: ................................................................................................................................................ | |
| Nazwisko jego przedstawiciela: ........................................................................................................................ | |
| Zajmowane stanowisko (tytuł/stanowisko służbowe): . .................................................................................... | |
| Numer akt: ......................................................................................................................................................... | |
| Adres: ................................................................................................................................................................ | |
| Telefon: (numer kierunkowy kraju, rejonu, miasta itd.) [...] .............................................................................. | |
| Faks: (numer kierunkowy kraju, rejonu, miasta itd.) [...] ................................................................................... | |
| E-mail: Uwagi: należy wskazać oficjalny adres e-mail, który jest często sprawdzany. .................................... | |
| Szczegóły na temat osoby, z którą można się kontaktować w celu dokonywania niezbędnych uzgodnień praktycznych odnośnie do przekazania: |
Dane kontaktowe organu centralnego
| W przypadku gdy organ centralny został obarczony odpowiedzialnością za przekazywanie i urzędowy odbiór europejskich nakazów aresztowania: |
| Nazwa organu centralnego: ..................................................................................................................................... |
| .................................................................................................................................................................................. |
| Osoba upoważniona do kontaktów (jeżeli to właściwe - tytuł/stanowisko służbowe i nazwisko): ........................ |
| .................................................................................................................................................................................. |
| Adres: ...................................................................................................................................................................... |
| .................................................................................................................................................................................. |
| Telefon: (numer kierunkowy kraju, rejonu/miasta itd.) [...] ..................................................................................... |
| Faks: (numer kierunkowy kraju, rejonu/miasta itd.) [...] .......................................................................................... |
| E-mail: ...................................................................................................................................................................... |
Podpis i dane organu sądowego wydającego nakaz
Uwagi:
| Podpis wydającego nakaz organu sądowego i/lub jego przedstawiciela: |
| .................................................................................................................................................................................. |
| .................................................................................................................................................................................. |
| Nazwisko: |
| .................................................................................................................................................................................. |
| .................................................................................................................................................................................. |
| Zajmowane stanowisko (tytuł/stanowisko służbowe): ............................................................................................ |
| Data:. ....................................................................................................................................................................... |
| Pieczęć urzędowa (jeśli jest takowa) Uwaga: chodzi o urzędową pieczęć organu sądowego wydającego nakaz, określoną przepisami krajowymi. Jeżeli taka pieczęć istnieje, należy ją każdorazowo przystawić. |
Języki, w jakich państwa członkowskie akceptują europejski nakaz aresztowania
Austria: niemiecki lub inne języki na zasadzie wzajemności (akceptuje ENA w języku urzędowym państw członkowskich, które ze swojej strony akceptują ENA wystawiane przez austriackie organy sądowe po niemiecku)
Belgia: francuski, niderlandzki, niemiecki
Bułgaria: bułgarski
Chorwacja: chorwacki. W pilnych przypadkach Republika Chorwacji przyjmie tłumaczenie na język angielski na zasadzie wzajemności.
Cypr: grecki, turecki, angielski
Republika Czeska: czeski; od Republiki Słowackiej Republika Czeska będzie akceptować ENA w języku słowackim lub ENA, którym towarzyszy tłumaczenie na słowacki; od Austrii Republika Czeska będzie akceptować nakazy po niemiecku
Dania: duński, angielski, szwedzki
Estonia: estoński, angielski
Finlandia: fiński, szwedzki, angielski
Francja: francuski
Niemcy: według zasady wzajemności (akceptują ENA w języku urzędowym państw członkowskich, które ze swojej strony akceptują ENA wystawiane przez niemieckie organy sądowe po niemiecku)
Grecja: grecki
Węgry: węgierski lub tłumaczenie europejskiego nakazu aresztowania na węgierski; od państw członkowskich, które akceptują ENA nie tylko w swoim własnym języku lub nie tylko w jednym ze swoich języków urzędowych, Węgry akceptują nakazy po angielsku, francusku lub niemiecku lub nakazy, którym towarzyszy tłumaczenie na jeden z tych języków
Irlandia: irlandzki, angielski lub język nakazany przez ministra sprawiedliwości, albo też ENA, któremu towarzyszy tłumaczenie na irlandzki lub angielski
Włochy: włoski
Łotwa: łotewski, angielski
Litwa: litewski, angielski
Luksemburg: francuski, niemiecki, angielski
Malta: maltański, angielski
Niderlandy: niderlandzki, angielski lub jakikolwiek inny język urzędowy Unii, o ile równocześnie dostarcza się tłumaczenie na angielski
Polska: polski
Portugalia: portugalski
Rumunia: rumuński, francuski, angielski
Słowacja: słowacki lub - zgodnie z uprzednio zawartymi umowami dwustronnymi - niemiecki (od Austrii), czeski (od Czech), polski (od Polski)
Słowenia: słoweński, angielski
Hiszpania: hiszpański; jeżeli ENA jest wystawiany jako wpis do SIS, organ sądowy wykonujący nakaz zapewni tłumaczenie, jeżeli nakaz nie jest po hiszpańsku
Szwecja: szwedzki, duński, norweski, angielski lub tłumaczenie na jeden z tych języków
Wykaz wyroków Trybunału Sprawiedliwości dotyczących decyzji ramowej w sprawie ENA
C-66/08, Kozłowski (wyrok z dnia 17 lipca 2008 r.)
C-296/08 PPU, Santesteban Goicoechea (wyrok z dnia 12 sierpnia 2008 r.)
C-388/08 PPU, Leymann i Pustovarov (wyrok z dnia 1 grudnia 2008 r.)
C-123/08,Wolzenburg (wyrok z dnia 6 października 2009 r.)
C-306/09, I.B. (wyrok z dnia 21 października 2010 r.)
C-261/09, Mantello (wyrok z dnia 16 listopada 2010 r.)
C-192/12 PPU, West (wyrok z dnia 28 czerwca 2012 r.)
C-42/11, Lopes da Silva Jorge (wyrok z dnia 5 września 2012 r.)
C-396/11, Radu (wyrok z dnia 29 stycznia 2013 r.)
C-399/11, Melloni (wyrok z dnia 26 lutego 2013 r.)
C-168/13 PPU, Jeremy F. (wyrok z dnia 30 maja 2013 r.)
C-237/15 PPU, Lanigan (wyrok z dnia 16 lipca 2015 r.)
C-463/15 PPU, A. (postanowienie z dnia 25 września 2015 r.)
C-404/15 i C-659/15 PPU, Aranyosi i Căldăraru (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r.)
C-108/16 PPU, Dworzecki (wyrok z dnia 24 maja 2016 r.)
C-241/15, Bob-Dogi (wyrok z dnia 1 czerwca 2016 r.)
C-294/16 PPU, JZ (wyrok z dnia 28 lipca 2016 r.)
C-182/15, Petruhhin (wyrok z dnia 6 września 2016 r.)
C-452/16 PPU, Poltorak (wyrok z dnia 10 listopada 2016 r.)
C-477/16 PPU, Kovalkovas (wyrok z dnia 10 listopada 2016 r.)
C-453/16, Özçelik (wyrok z dnia 10 listopada 2016 r.)
C-640/16, Vilkas (wyrok z dnia 25 stycznia 2017 r.)
Sprawy w toku:
C-579/15, Popławski
C-473/15, Schotthöfer & Steiner
C-191/16, Pisciotti
C-367/16, Piotrowski
C-496/16, Aranyosi
Wyroki Trybunału Sprawiedliwości dotyczące zasady ne bis in idem
Zasada ne bis in idem, usankcjonowana w art. 54 KWUS, stosuje się również do postępowań prowadzących do wygaśnięcia prawa oskarżyciela publicznego do oskarżenia, takich jak te, których dotyczą sprawy główne, w ramach których prokurator państwa członkowskiego, bez udziału sądu, kończy definitywnie postępowanie karne wszczęte w tym państwie członkowskim po spełnieniu przez podejrzanego pewnych warunków, w szczególności zapłaceniu określonej kwoty pieniężnej ustalonej przez tego prokuratora.
Sprawa C-469/03, Miraglia (wyrok z dnia 10 marca 2005 r.)
Zasada ne bis in idem, zawarta w art. 54 KWUS, nie ma zastosowania do decyzji organów sądowych danego państwa członkowskiego kończących postępowanie bez rozstrzygnięcia merytorycznego w następstwie decyzji prokuratora o zaniechaniu dalszego ścigania karnego wyłącznie z powodu uprzedniego wszczęcia postępowania karnego w innym państwie członkowskim przeciwko temu samemu podejrzanemu za ten sam czyn.
Sprawa C-436/04, Van Esbroeck (wyrok z dnia 9 marca 2006 r.)
Sprawa C-467/04, Gasparini i in. (wyrok z dnia 28 września 2006 r.)
Sprawa C-150/05, Van Straaten (wyrok z dnia 28 września 2006 r.)
Sprawa C-288/05, Kretzinger (wyrok z dnia 18 lipca 2007 r.)
Sprawa C-367/05, Kraaijenbrink (wyrok z dnia 18 lipca 2007 r.)
Wykładni art. 54 KWUS należy dokonywać w następujący sposób:
Sprawa C-297/07, Bourquain (wyrok z dnia 11 grudnia 2008 r.)
Zasada ne bis in idem, zawarta w art. 54 KWUS, znajduje zastosowanie do postępowania karnego wszczętego w umawiającym się państwie o czyn, o który w innym umawiającym się państwie proces oskarżonego zakończył się prawomocnym wyrokiem, nawet jeśli na podstawie prawa państwa, w którym został skazany wymierzona kara nigdy nie mogła być natychmiastowo wykonana ze względu na szczególne uregulowania proceduralne takie jak te, których dotyczy postępowanie przed sądem krajowym.
Sprawa C-491/07, Turanský (wyrok z dnia 22 grudnia 2008 r.)
Zasada ne bis in idem, o której mowa w art. 54 KWUS, nie stosuje się do orzeczenia, którym organ umawiającego się państwa, po zbadaniu wniesionej do niego sprawy co do istoty, umorzył wszczęte postępowanie karne przed przedstawieniem zarzutów osobie podejrzewanej o popełnienie przestępstwa, jeżeli takie orzeczenie o umorzeniu nie powoduje definitywnie wygaśnięcia prawa oskarżyciela publicznego do oskarżenia, a zatem nie stanowi w tym państwie przeszkody dla nowego postępowania karnego o te same czyny.
Sprawa C-398/12, M. (wyrok z dnia 5 czerwca 2014 r.)
Artykuł 54 KWUS należy interpretować w ten sposób, że postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego i nieprzekazaniu sprawy do sądu orzekającego o odpowiedzialności karnej - które to postanowienie w umawiającym się państwie, w którym zostało ono wydane, stanowi przeszkodę dla ponownego ścigania w odniesieniu do tych samych czynów osoby, w odniesieniu do której wydano owo postanowienie, chyba że ujawnią się nowe dowody uprawdopodobniające popełnienie przestępstwa przez tę osobę - należy uważać za orzeczenie stanowiące prawomocny wyrok w rozumieniu tego artykułu, stanowiące w konsekwencji przeszkodę dla ponownego ścigania tej samej osoby w odniesieniu do tych samych czynów w innym umawiającym się państwie.
Sprawa C-261/09, Mantello (wyrok z dnia 16 listopada 2010 r.)
Dla celów wydania i wykonania ENA pojęcie "tych samych czynów" zawarte w art. 3 pkt 2 decyzji ramowej w sprawie ENA stanowi autonomiczne pojęcie prawa Unii.
W okolicznościach takich jak w sprawie przed sądem krajowym, gdy organ sądowy wydający nakaz, w odpowiedzi na zażądanie informacji w rozumieniu art. 15 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA przez organ sądowy wykonujący nakaz, wyraźnie stwierdzi - na podstawie swego prawa krajowego i w zgodzie z wymogami wynikającymi z pojęcia "tych samych czynów" zawartego w tymże art. 3 pkt 2 decyzji ramowej w sprawie ENA - że poprzednie orzeczenie wydane w jego porządku prawnym nie jest prawomocnym orzeczeniem obejmującym czyny wskazane w nakazie aresztowania, a zatem nie stanowi przeszkody dla ścigania tych czynów, organ sądowy wykonujący nakaz nie ma żadnych podstaw, by w odniesieniu do takiego orzeczenia uznać, że zachodzi przypadek obligatoryjnej odmowy przewidziany w art. 3 pkt 2 decyzji ramowej w sprawie ENA.
Sprawa C-129/14 PPU, Spasic (wyrok z dnia 27 maja 2014 r.)
Sprawa C-486/14, Kossowski (wyrok z dnia 29 czerwca 2016 r.)
Zawartą w art. 54 KWUS zasadę ne bis in idem, odczytywaną w świetle art. 50 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że postanowienie prokuratora kończące postępowanie karne i umarzające prawomocnie - z zastrzeżeniem wznowienia postępowania lub uchylenia postanowienia - postępowanie przygotowawcze prowadzone przeciwko osobie, bez nałożenia kary, nie może zostać uznane za prawomocne orzeczenie w rozumieniu tych artykułów, jeżeli z uzasadnienia tego postanowienia wynika, że rzeczone postępowanie zostało umorzone bez przeprowadzenia szczegółowego postępowania przygotowawczego, przy czym brak przesłuchań pokrzywdzonego i ewentualnego świadka mogą wskazywać na brak takiego postępowania przygotowawczego.
Standardowy formularz decyzji w sprawie europejskiego nakazu aresztowania
| I. - OZNACZENIE EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA | ||||||||||||
| NUMER REFERENCYJNY WYDANIA: | NUMER REFERENCYJNY WYKONANIA: | NUMER REFERENCYJNY SIS: | ||||||||||
| ORGAN WYDAJĄCY: | DATA WYDANIA: | |||||||||||
| ORGAN WYKONUJĄCY: | OSOBA, KTÓREJ DOTYCZY WNIOSEK | |||||||||||
| OBYWATELSTWO POSZUKIWANEJ OSOBY | ||||||||||||
| II.- OSTATECZNA DECYZJA W SPRAWIE EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA | ||||||||||||
| NUMER REFERENCYJNY ORGANU, ORZECZENIE LUB DECYZJA NR | Z DNIA | |||||||||||
| -A- WYKONANO: | ||||||||||||
| OSOBA, KTÓREJ DOTYCZY WNIOSEK, WYRAZIŁA ZGODĘ (art. 13 decyzji ramowej w sprawie ENA) |
TAK NIE |
POSZUKIWANA OSOBA ZREZYGNOWAŁA Z ZASADY SZCZEGÓLNOŚCI (art. 13 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA) |
TAK NIE |
W PRZYPADKU CZĘŚCIOWEGO PRZEKAZANIA PROSZĘ WSKAZAĆ PRZESTĘPSTWA, CO DO KTÓRYCH ENA NIE ZOSTAŁ ZAAKCEPTOWANY: | ||||||||
|
OKRES ZATRZYMANIA W WYKONUJĄCYM PAŃSTWIE CZŁONKOWSKIM PRZED PRZEKAZANIEM (art. 26 decyzji ramowej w sprawie ENA) |
ZATRZYMANIE | POCZĄTEK (DATA/GODZINA ZATRZYMANIA): | ROZPRAWA IN ABSENTIA (Art. 4a decyzji ramowej w sprawie ENA) | TAK |
NOWE POWIADOMIENIE NOWA ROZPRAWA ŻADNE NIE JEST KONIECZNE (spełnione są wymogi z art. 4a) |
|||||||
| KONIEC (DATA/GODZINA PRZEKAZANIA) (1) | ||||||||||||
| BRAK ZATRZYMANIA | NIE | |||||||||||
|
GWARANCJE (art. 5 decyzji ramowej w sprawie ENA) |
REWIZJA KARY DOŻYWOTNIEGO POZBAWIENIA WOLNOŚCI (art. 5 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA) POWRÓT OBYWATELA WYKONUJĄCEGO PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO LUB OSOBY STALE W TYM PAŃSTWIE PRZEBYWAJĄCEJ (art. 5 ust. 3 decyzji ramowej w sprawie ENA) |
ODROCZENIE PRZEKAZANIA (art. 24 ust. 1 decyzji ramowej w sprawie ENA) |
TAK | ^ ZE WZGLĘDU NA POSTĘPOWANIA SĄDOWE W WYKONUJĄCYM PAŃSTWIE CZŁONKOWSKIM | ||||||||
| W CELU WYKONANIA KARY W WYKONUJĄCYM PAŃSTWIE CZŁONKOWSKIM |
CAŁKOWITY CZAS TRWANIA WYMIERZONEJ KARY |
|||||||||||
| NIE | ||||||||||||
| TYMCZASOWE PRZEKAZANIE |
NIE DO (DATA) |
TAK (art. 24 ust. 2 decyzji ramowej w sprawie ENA) |
||||||||||
| 1.1.1. OBLIGATORYJNA ODMOWA WYKONANIA: | 1.1.2. ODMOWA NA MOCY PRZEPISÓW KRAJOWYCH: | |||||||||||
|
zasada NE BIS IN IDEM (art. 3 pkt 2 decyzji ramowej w sprawie ENA) MAŁOLETNI (art. 3 pkt 3 decyzji ramowej w sprawie ENA) AMNESTIA art. 3 pkt 1 decyzji ramowej w sprawie ENA) |
PROSZĘ OKREŚLIĆ: | |||||||||||
| III. UWAGI: | ||||||||||||
| (1) Przypis ten będzie miał następującą treść: "Datę (jeżeli dotyczy) podaje organ przekazujący poszukiwaną osobę. Datę może również uzupełnić organ przejmujący poszukiwaną osobę". | ||||||||||||
Miejsce, data i podpis właściwego organu w wykonującym państwie członkowskim
DO WŁAŚCIWEGO ORGANU W WYDAJĄCYM PAŃSTWIE CZŁONKOWSKIM
Republika Czeska
Dania
Niemcy
Francja
Łotwa
Litwa
Węgry
Austria
Słowenia
Słowacja
Finlandia
Szwecja
ORIENTACYJNY WZÓR POUCZENIA O PRAWACH DLA OSÓB ZATRZYMANYCH NA PODSTAWIE ENA
| Orientacyjny wzór pouczenia o prawach dla osób zatrzymanych na podstawie europejskiego nakazu aresztowania |
| Jedynym celem niniejszego wzoru jest pomoc organom krajowym w opracowaniu ich pouczenia o prawach na poziomie krajowym. Państwa członkowskie nie są zobowiązane do stosowania niniejszego wzoru. Przy opracowywaniu swojego krajowego pouczenia o prawach państwa członkowskie mogą zmienić niniejszy wzór celem dostosowania go do swoich przepisów krajowych i uzupełnienia go o dodatkowe użyteczne informacje. |
| A. INFORMACJE O EUROPEJSKIM NAKAZIE ARESZTOWANIA |
| Masz prawo do otrzymania informacji o treści europejskiego nakazu aresztowania, na podstawie którego zostałeś zatrzymany. |
| B. POMOC ADWOKATA |
| Masz prawo do poufnej rozmowy z adwokatem. Adwokat jest niezależny od policji. Poproś policję, jeżeli potrzebujesz pomocy w skontaktowaniu się z adwokatem; policja udzieli Ci pomocy. W niektórych przypadkach pomoc może być nieodpłatna. Poproś policję o dodatkowe informacje. |
| C. TŁUMACZENIE USTNE I PISEMNE |
| Jeżeli nie mówisz w danym języku, którym posługuje się policja lub inne właściwe organy, lub go nie rozumiesz, masz prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza ustnego. Tłumacz ustny może Ci pomóc w rozmowie z adwokatem i musi zachować poufność tej rozmowy. Masz prawo do tłumaczenia pisemnego europejskiego nakazu aresztowania w języku, który rozumiesz. W niektórych okolicznościach możesz uzyskać tłumaczenie lub streszczenie w formie ustnej. |
| D. MOŻLIWOŚĆ WYRAŻENIA ZGODY |
| Możesz wyrazić zgodę - lub odmówić wyrażenia zgody - na przekazanie państwu, które Cię poszukuje. Twoja zgoda przyspieszyłaby postępowanie. [Ewentualne uzupełnienie w niektórych państwach członkowskich: Zmiana tej decyzji na późniejszym etapie może być trudna lub nawet niemożliwa.] Poproś organy lub adwokata o dodatkowe informacje. |
| E. PRZESŁUCHANIE |
| Jeżeli nie zgadzasz się na wydanie, masz prawo do przesłuchania przez organ sądowy. |
W ciągu pierwszych 5 miesięcy obowiązywania mechanizmu konsultacji społecznych projektów ustaw udział w nich wzięły 24 323 osoby. Najpopularniejszym projektem w konsultacjach była nowelizacja ustawy o broni i amunicji. W jego konsultacjach głos zabrało 8298 osób. Podczas pierwszych 14 miesięcy X kadencji Sejmu RP (2023–2024) jedynie 17 proc. uchwalonych ustaw zainicjowali posłowie. Aż 4 uchwalone ustawy miały źródła w projektach obywatelskich w ciągu 14 miesięcy Sejmu X kadencji – to najważniejsze skutki reformy Regulaminu Sejmu z 26 lipca 2024 r.
Grażyna J. Leśniak 24.04.2025
Senat bez poprawek przyjął w środę ustawę, która obniża składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zmiana, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ma kosztować budżet państwa 4,6 mld zł. Według szacunków Ministerstwo Finansów na reformie ma skorzystać około 2,5 mln przedsiębiorców. Teraz ustawa trafi do prezydenta Andrzaja Dudy.
Grażyna J. Leśniak 23.04.2025
Rada Ministrów przyjęła we wtorek, 22 kwietnia, projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, przedłożony przez minister przemysłu. Chodzi o wyznaczenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie przepisów w tej sprawie. Nowe regulacje dotyczą m.in. dokładności pomiarów, monitorowania oraz raportowania emisji metanu.
Krzysztof Koślicki 22.04.2025
Na wtorkowym posiedzeniu rząd przyjął przepisy zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810, przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem nowelizacji jest aktualizacja listy odmian genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, tak aby zakazać stosowania w Polsce upraw, które znajdują się w swobodnym obrocie na terytorium 10 państw Unii Europejskiej.
Krzysztof Koślicki 22.04.2025
Od 18 kwietnia policja oraz żandarmeria wojskowa będą mogły karać tych, którzy bez zezwolenia m.in. fotografują i filmują szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa obiekty resortu obrony narodowej, obiekty infrastruktury krytycznej oraz ruchomości. Obiekty te zostaną specjalnie oznaczone.
Robert Horbaczewski 17.04.2025
Kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej i podnoszenia umiejętności kadr gospodarki przewiduje podpisana w czwartek przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Grażyna J. Leśniak 11.04.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2017.335.1 |
| Rodzaj: | Informacja |
| Tytuł: | Zawiadomienie Komisji - Podręcznik "Jak wydawać i wykonywać Europejski Nakaz Aresztowania". |
| Data aktu: | 06/10/2017 |
| Data ogłoszenia: | 06/10/2017 |
| Data wejścia w życie: | 06/10/2017 |
