Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 września 2023 r. zawierające zalecenia dla Komisji w sprawie zmiany proponowanego mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym (2022/2194(INL))

P9_TA(2023)0327

Zmiana proponowanego mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 września 2023 r. zawierające zalecenia dla Komisji w sprawie zmiany proponowanego mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście trans- granicznym (2022/2194(INL))

(C/2024/1766)

(Dz.U.UE C z dnia 22 marca 2024 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając art. 294 ust. 2 oraz art. 175 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C8-0228/2018),

– uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego zatytułowany "Zwiększanie wzrostu gospodarczego i spójności w regionach przygranicznych UE" (COM(2017)0534),

– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1082/2006 w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) ¹ ,

– uwzględniając sprawozdanie końcowe przygotowane dla Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej z marca 2017 r. pt. "Easing legal and administrative obstacles in EU border regions" [Zmniejszanie barier prawnych i administracyjnych w regionach przygranicznych UE] ² ,

– uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2018)0373),

– uwzględniając uzasadnioną opinię Riksdagu z dnia 20 czerwca 2018 r. - przedstawioną na mocy Protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności - w którejstwierdzono, że projekt aktu ustawodawczego nie jest zgodny z zasadą pomocniczości,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 września 2018 r. w sprawie zwiększania wzrostu gospodarczego i spójności w regionach przygranicznych UE ³ ,

– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 19 września 2018 r. ⁴ ,

– uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą z dnia 14 lutego 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym ⁵ ,

– uwzględniając opinię Komitetu Regionów z dnia 7 marca 2019 r. ⁶ ,

– uwzględniając opinię Służby Prawnej Rady z dnia 2 marca 2020 r. (6009/20) ⁷ ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 kwietnia 2020 r. w sprawie skoordynowanych działań UE na rzecz walki z pandemią COVID-19 i jej skutkami ⁸ ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych w Unii w kontekście kryzysu wywołanego COVID-19 ⁹ ,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Europejskiej z lipca 2020 r. w sprawie współpracy transgranicznej w UE ¹⁰ ,

– uwzględniając opinię Komitetu Regionów z dnia 5 lutego 2021 r. w sprawie transgranicznych usług publicznych w Europie ¹¹ ,

– uwzględniając sprawozdanie Komitetu Regionów z lipca 2021 r. w sprawie konsultacji publicznych dotyczących przyszłości współpracy transgranicznej ¹² ,

– uwzględniając pytanie wymagające odpowiedzi ustnej O-000061/2021 pt. "Brak postępów w sprawie europejskiego mechanizmu transgranicznego - brak woli w Radzie" skierowane do Rady w dniu 10 września 2021 r. ¹³ ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2021 r. pt. "W kierunku silniejszego partnerstwa z regionami najbardziej oddalonymi UE" ¹⁴ ,

– uwzględniając publikację "B-solutions: Solving Border Obstacles. A compendium 2020-2021" [B-solutions: rozwiązywanie problemów transgranicznych. Kompendium 2020-2021] opublikowaną 9 grudnia 2021 r. ¹⁵ ,

– uwzględniając sprawozdanie z wyników Konferencji w sprawie przyszłości Europy z maja 2022 r. ¹⁶ ,

– uwzględniając badanie przeprowadzone na zlecenie Komisji Rozwoju Regionalnego pt. "The impacts of the COVID-19 pandemic on EU cohesion and EU cohesion policy" [Wpływ pandemii COVID-19 na spójność UE i politykę spójności UE] opublikowane w styczniu 2022 r.,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie polityki spójności jako instrumentu zmniejszania różnic w opiece zdrowotnej i zacieśniania transgranicznej współpracy w dziedzinie zdrowia ¹⁷ ,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Europejskiej z dnia 9 lutego 2022 r. pt. "Spójność w Europie do 2050 r. - ósme sprawozdanie na temat spójności",

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 września 2022 r. w sprawie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w UE: 8. sprawozdanie na temat spójności ¹⁸ ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 września 2022 r. w sprawie regionów przygranicznych UE: "żywych laboratoriów" dla integracji europejskiej ¹⁹ ,

– uwzględniając badanie przeprowadzone przez Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego na zlecenie Komisji Rozwoju Regionalnego pt. "Mechanism to resolve legal and administrative obstacles in a cross-border context - European added value assessment" [Mechanizm eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym - ocena europejskiej wartości dodanej] ("badanie EAVA EPRS") ²⁰ ,

– uwzględniając art. 47 i 54 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego (A9-0252/2023),

A. mając na uwadze, że utrzymywanie się barier o charakterze administracyjnym i prawnym w kontekście transgranicznym poważnie wpływa na źródła utrzymania regionów przygranicznych UE oraz ich zrównoważony potencjał gospodarczy i społeczny, a także ogranicza korzystanie z praw przyznanych obywatelom i społecznościom regionów przygranicznych na mocy traktatów;

B. mając na uwadze, że utrzymywanie się tych przeszkód i ich skutki podważają zaufanie mieszkających w regionach przygranicznych obywateli do idei integracji europejskiej i skuteczności władz publicznych;

C. mając na uwadze, że pracownicy w regionach przygranicznych nadal borykają się z problemami podatkowymi i administracyjnymi, które wymagają lepszej koordynacji między administracjami państw członkowskich; mając na uwadze, że należy podkreślić, iż tendencja ta została dodatkowo spotęgowana przez wzrost transgranicznej pracy zdalnej w wyniku pandemii COVID-19;

D. mając na uwadze, że wewnętrzne regiony przygraniczne obejmują 40 % terytorium UE, mieszka w nich 30 % jej ludności, czyli 150 mln osób, i przebywa w nich prawie 2 mln pracowników przygranicznych; mając na uwadze, że według szacunków ustanowienie na poziomie Unii narzędzia legislacyjnego mającego na celu usuwanie barier transgranicznych, w połączeniu z istniejącymi narzędziami, mogłoby przynieść korzyści gospodarcze w wysokości 123 mld EUR, natomiast usunięcie wszystkich barier przyniosłoby korzyści w wysokości do 460 mld EUR; mając na uwadze, że usunięcie barier transgranicznych miałoby również pozytywny wpływ na prawa socjalne, równe szanse i ochronę środowiska oraz przyczyniłoby się do poprawy dostępu do wysokiej jakości usług publicznych dla obywateli mieszkających w regionach przygranicznych ²¹ ;

E. mając na uwadze, że usunięcie barier transgranicznych ułatwiłoby również dostępność między sąsiednimi krajami, np. poprzez zrealizowanie wciąż brakujących połączeń między niektórymi regionami przygranicznymi; lepsze połączenie regionów przygranicznych uczyniłoby integrację europejską bardziej namacalną i dałoby obywatelom możliwość skutecznej i przyjaznej dla środowiska mobilności transgranicznej;

F. mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie zawarły już dwustronne lub wielostronne traktaty i umowy, z których mogą korzystać w celu ustanowienia struktur i procedur służących usuwaniu barier transgranicznych;

G. mając na uwadze, że unijny akt ustawodawczy ustanawiający przepisy ogólne i ustalenia proceduralne dla państw członkowskich dotyczące usuwania barier transgranicznych przyniósłby państwom członkowskim i regionom UE korzyści w postaci szerszego zestawu wariantów strategicznych oraz możliwości opracowania rozwiązań dostosowanych do konkretnych barier;

H. mając na uwadze, że przyniosłoby to również korzyści społecznościom i podmiotom społeczeństwa obywatelskiego uczestniczącym w inicjowaniu lub jednocześnie inicjowaniu i realizacji wspólnych projektów w całej Unii, a podmioty te miałyby do dyspozycji specjalny tryb postępowania umożliwiający sygnalizowanie i usuwanie barier trans- granicznych;

I. mając na uwadze, że w 2018 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym ("wniosek dotyczący ECBM"); mając na uwadze, że od tego czasu pojawiły się nowe wyzwania o bezprecedensowym charakterze, takie jak brexit, pandemia COVID-19, potrzeba pilnego zajęcia się kryzysem klimatycznym oraz rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie; mając na uwadze, że kryzysy te mają skutki transgraniczne, co należy uwzględnić w nowej zmienionej wersji tego wniosku;

J. mając na uwadze, że w publikacji "B-solutions: solving border obstacles. A compendium of 43 cases" [B-solutions: rozwiązywanie problemów transgranicznych - kompendium 43 przypadków] ²²  Komisja oszacowała, że taki akt ustawodawczy dotyczący usuwania barier transgranicznych stanowiłby odpowiednie narzędzie służące wyeliminowaniu barier prawnych i administracyjnych w co najmniej 38 % przeanalizowanych przypadków;

K. mając na uwadze, że w 2019 r. Parlament przyjął swoje stanowisko w pierwszym czytaniu w sprawie wniosku dotyczącego ECBM; mając na uwadze, że Grupa Robocza Rady ds. Działań Strukturalnych i Regionów Najbardziej Oddalonych wstrzymała prace nad wnioskiem dotyczącym ECBM w 2021 r., przy czym Rada nie przyjęła w tej sprawie oficjalnego stanowiska;

L. mając na uwadze, że mimo to Rada przedstawiła pewne uzasadnione zastrzeżenia natury prawnej, które powinny zostać uwzględnione w kontekście nowego wniosku;

M. mając na uwadze, że Parlament podjął wszelkie niezbędne działania w celu rozpoczęcia negocjacji międzyinstytu- cjonalnych z Radą w sposób otwarty i konstruktywny; mając na uwadze, że Parlament wielokrotnie wzywał Komisję w licznych rezolucjach oraz podczas formalnej i nieformalnej wymiany poglądów na najwyższym szczeblu politycznym do przedstawienia nowego zmienionego wniosku ustawodawczego; mając na uwadze, że przyjęcie takiego aktu ustawodawczego jest również częścią propozycji przedstawionych w sprawozdaniu z wyników Konferencji w sprawie przyszłości Europy ²³ ;

N. mając na uwadze, że w odpowiedzi na wezwania Parlamentu ani Komisja, ani Rada nie podjęły jak dotąd żadnych znaczących działań; mając na uwadze, że zgodnie z art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Parlament może żądać od Komisji przedłożenia wszelkich właściwych propozycji w kwestiach, co do których uważa on, że akt Unii jest niezbędny w celu wykonania traktatów;

1. uważa, że w świetle ostatnich tendencji w zakresie wewnątrzunijnej mobilności pracowników oraz w celu stawienia czoła różnym wyzwaniom demograficznym, społecznym, gospodarczym i środowiskowym, aby zmniejszyć dysproporcje i zapobiec drenażowi mózgów, Unia musi zintensyfikować działania na rzecz usunięcia utrzymujących się transgranicznych barier prawnych i administracyjnych w szerszym kontekście spójności w drodze znacznie skuteczniejszej współpracy władz regionów przygranicznych oraz za pomocą nowego skutecznego instrumentu;

2. zwraca uwagę, że pomimo rozwijanej od dziesięcioleci terytorialnej działalności transgranicznej, wspieranej i ułatwianej przez Unię za pomocą instrumentów prawnych i finansowych, mieszkańcy regionów przygranicznych częściej doświadczają dyskryminacji, ponieważ nie mają dostępu do usług publicznych, które znajdują się najbliżej, tj. po drugiej stronie granicy, lub prowadzone przez nich przedsiębiorstwa mają ograniczone możliwości;

3. wspiera bieżące starania w ramach inicjatywy "b-solutions", promowanej przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej (DG REGIO) i zarządzanej przez Stowarzyszenie Europejskich Regionów Granicznych jako jedno z działań zaproponowanych w komunikacie Komisji "Zwiększanie wzrostu gospodarczego i spójności w regionach przygranicznych UE";

4. uważa, że inicjatywa "b-solutions" stanowi sukces, ale uznaje ją również za jedno z narzędzi technicznych, takich jak europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej (EUWT), sieć Punktów Koordynacyjnych ds. Transgranicznych czy strategie makroregionalne, które uzupełnia współpracę transgraniczną Unii, ale najwyraźniej nie stanowi kompleksowego i skutecznego rozwiązania pozwalającego na usunięcie barier mających wpływ na regiony przygraniczne;

5. podkreśla, że potrzebne są ogólnounijne ramy koordynacji, aby zapewnić spójność Unii i dostarczyć wszystkim regionom przygranicznym długo oczekiwane rozwiązanie umożliwiające usunięcie barier, co wymaga większych starań i ściślejszej współpracy między zainteresowanymi państwami członkowskimi, przy zachowaniu zgodności z zasadą pomocniczości;

6. utrzymuje, że zmiana wniosku dotyczącego ECBM powinna koncentrować się na stworzeniu prostych i jednoznacznych ram koordynacji umożliwiających organom na poszczególnych szczeblach usuwanie barier prawnych i administracyjnych, przy czym należy zapobiegać powielaniu organów i władz oraz tworzeniu zbędnych obciążeń administracyjnych, tak aby przyczynić się do rozwoju obszarów przygranicznych i jednocześnie uwzględniać ich specyfikę; zakres zmienionego wniosku dotyczącego ECBM powinien obejmować w szczególności wspólne projekty;

7. uważa, że aby takie ramy koordynacji stanowiły prawdziwy instrument spójności, powinny one w pełni uwzględniać konstytucyjne i ustawodawcze uprawnienia państw członkowskich, biorąc pod uwagę różnice instytucjonalne w obszarach interwencji zainteresowanych krajowych organów administracyjnych, oraz podział kompetencji między Unią a państwami członkowskimi;

8. proponuje, aby nowym ramom koordynacyjnym nadać nazwę: "Instrument na rzecz rozwoju i wzrostu regionów przygranicznych w UE" (BRIDGEU);

9. podkreśla, że władze regionalne i lokalne są kluczowymi podmiotami w promowaniu spójności terytorialnej i powinny mieć możliwość uczestniczenia w sposób znaczący i włączający w opracowywanie środków mających na celu usunięcie barier transgranicznych oraz że należy informować o tym procesie lokalne podmioty społeczeństwa obywatelskiego i grupy społeczności lokalnych;

10. podkreśla, że we wszelkich ewentualnych wnioskach ustawodawczych w tej dziedzinie należy jasno określać zainteresowane i uczestniczące w całym procesie organy i podmioty państw członkowskich na wszelkich szczeblach, aby zapewnić niezbędną pewność prawa podmiotom regionalnym i lokalnym;

11. uważa, że ustanowienie transgranicznych punktów koordynujących ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia organom publicznym, społeczeństwu obywatelskiemu, obywatelom i podmiotom prywatnym partnera zdolnego do eliminowania barier prawnych lub administracyjnych utrudniających realizację wspólnego projektu;

12. utrzymuje, że za pośrednictwem transgranicznych punktów koordynujących państwa członkowskie powinny ocenić dobrowolnie i w poszczególnych przypadkach, czy i w jaki sposób rozpatrzyć wniosek o pomoc w usunięciu barier i obciążeń administracyjnych;

13. jest zdania, że sposobem na pobudzenie wielopoziomowego zarządzania, innowacji i głębszej współpracy między regionami granicznymi jest umożliwienie transgranicznym punktom koordynacyjnym powoływania komitetów trans- granicznych w przypadku eliminowania złożonych barier, które wymagają wzmożonej współpracy między odpowiednimi władzami regionów granicznych na wszystkich szczeblach;

14. podkreśla, że państwa członkowskie, decydując się dobrowolnie na uruchomienie instrumentu, powinny dysponować różnymi środkami politycznymi umożliwiającymi im usunięcie bariery, takimi przegląd swoich ram administracyjnych lub prawnych w drodze jednostronnych działań podejmowanych na odpowiednim szczeblu, instrumenty prawa miękkiego, przekazanie zarządzania barierą właściwym organom ustanowionym na mocy obowiązujących umów dwustronnych lub wielostronnych, czy wreszcie poprzez powołanie komitetu transgranicznego, którego zadaniem jest opracowanie rozwiązania ad hoc w celu usunięcia co najmniej jednej zidentyfikowanej bariery;

15. podkreśla, że przyjęcie decyzji dotyczącej wdrożenia jakiegokolwiek rozwiązania ad hoc opracowanego przez komitet transgraniczny powinno leżeć w gestii właściwych organów na odpowiednim szczeblu w zainteresowanym państwie członkowskim i w każdym przypadku powinno być realizowane przez państwa członkowskie w pełnej zgodności z ich ramami legislacyjnymi i konstytucyjnymi;

16. zwraca uwagę, że niektóre państwa członkowskie, na przykład Estonia, Cypr, Łotwa, Luksemburg i Malta, które są pojedynczymi regionami na poziomie NUTS 2, są wykluczone z pierwotnego zakresu geograficznego poziomu NUTS 3 określonego we wniosku Komisji, podczas gdy w Niemczech regiony NUTS 1 odpowiadają krajom związkowym, regiony NUTS 2 okręgom administracyjnym, a regiony NUTS 3 to ogólnie powiaty; twierdzi, że w przypadku barier transgranicznych poziom NUTS 3 nie zawsze jest optymalnym poziomem, na którym można wyeliminować bariery prawne i administracyjne w różnych sytuacjach transgranicznych; podkreśla w związku z tym, że przyszłe ramy koordynacji muszą umożliwiać elastyczność we wdrażaniu, aby były jak najbardziej adekwatne i skuteczne poprzez ukierunkowanie na najbardziej odpowiednie terytorium w zależności od danego przypadku;

17. podkreśla, że nic nie stoi na przeszkodzie, by państwa członkowskie, eliminując bariery prawne i administracyjne w unijnych regionach przygranicznych z krajami kandydującymi, dobrowolnie postępowały zgodnie z tymi samymi ustaleniami proceduralnymi, jak te przewidziane w proponowanym rozporządzeniu zawartym w załączniku I do niniejszej rezolucji, przy jednoczesnym poszanowaniu prawa Unii;

18. zwraca się do Komisji o przedłożenie na podstawie art. 175 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie Instrumentu na rzecz rozwoju i wzrostu regionów przygranicznych w UE, w oparciu o zalecenia przedstawione w załączniku;

19. przypomina o zaangażowaniu przewodniczącej Komisji na rzecz prawa inicjatywy ustawodawczej Parlamentu i o jej zobowiązaniu się do nadawania dalszego biegu ustawodawczego sprawozdaniom w kwestiach legislacyjnych przygotowywanym przez Parlament z własnej inicjatywy, zgodnie z zasadami prawa unijnego zawartymi w Wytycznych politycznych na następną kadencję Komisji Europejskiej (2019-2024); oczekuje zatem, że w następstwie niniejszej rezolucji Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy;

20. uważa, że konieczne jest wystarczające finansowanie wniosków przedstawionych w niniejszym dokumencie oraz że skutki finansowe tych wniosków należy pokryć z odpowiednich środków budżetowych Unii; w związku z tym wzywa Komisję, aby dokonała oceny, czy można ułatwić wdrożenie nowego rozporządzenia poprzez uruchomienie instrumentu pomocy technicznej i wymiany informacji Komisji Europejskiej (TAIEX) lub Instrumentu Wsparcia Technicznego w celu wsparcia budowania zdolności organów państw członkowskich na wszystkich szczeblach;

21. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji oraz zaleceń zawartych w załączniku Komisji i Radzie oraz Europejskiemu Komitetowi Regionów.

ZAŁĄCZNIK

ZALECENIA DOTYCZĄCE TREŚCI PROPONOWANEGO WNIOSKU

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie Instrumentu na rzecz rozwoju i wzrostu regionów przygranicznych w UE

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 175 akapit trzeci,

uwzględniając wniosek Parlamentu Europejskiego skierowany do Komisji Europejskiej,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,

uwzględniając opinię Komitetu Regionów,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Art. 175 akapit trzeci Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) przewiduje podjęcie szczególnych działań poza funduszami, o których mowa w akapicie pierwszym tego artykułu, dla osiągnięcia celu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej określonego w TFUE. Harmonijny rozwój całego terytorium Unii oraz większa spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna wymagają wzmocnienia współpracy terytorialnej. W tym celu właściwe jest zastosowanie środków niezbędnych do poprawy warunków, w których realizowane są działania związane ze współpracą terytorialną.

(2) Instytucje, organy, urzędy i agencje Unii, państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne powinny współpracować w celu zapewnienia skutecznej realizacji i monitorowania działań w ramach współpracy terytorialnej, tak aby terytorium Unii stało się bardziej spójne i zintegrowane.

(3) W art. 174 TFUE uznano wyzwania, z którymi borykają się regiony przygraniczne, i określono, że Unia powinna poświęcić tym regionom szczególną uwagę, opracowując i prowadząc działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.

(4) W swoim komunikacie z 20 września 2017 r. pt. "Zwiększanie wzrostu gospodarczego i spójności w regionach przygranicznych UE" ("komunikat w sprawie regionów przygranicznych") Komisja wskazała, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat proces integracji europejskiej pomógł przekształcić wewnętrzne regiony przygraniczne z obszarów przeważnie peryferyjnych w obszary wzrostu gospodarczego i większych możliwości. Utworzenie jednolitego rynku w 1992 r. zwiększyło produktywność Unii oraz obniżyło koszty, co było możliwe dzięki zniesieniu formalności celnych, ujednoliceniu lub wprowadzeniu wzajemnego uznawania przepisów technicznych oraz obniżeniu cen w wyniku konkurencji.

(5) Komisja podkreśliła również, że w regionach przygranicznych nadal utrzymują się liczne bariery prawne, w szczególności te dotyczące opieki zdrowotnej, zatrudnienia, ochrony środowiska, podatków, rozwoju biznesu, jak również bariery związane z różnicami pomiędzy krajowymi ramami prawnymi. Ani finansowanie w ramach europejskiej współpracy terytorialnej, ani wsparcie instytucjonalne współpracy europejskich ugrupowań współpracy terytorialnej (EUWT) same w sobie nie są wystarczające, aby wyeliminować te bariery, które poważnie utrudniają skuteczną współpracę.

(6) W sprawozdaniu Komisji z 21 lipca 2021 r. pt. "Regiony przygraniczne: »żywe laboratoria« dla integracji europejskiej" stwierdzono, że wybuch pandemii COVID-19 w pierwszym trymestrze 2020 r. jeszcze bardziej nasilił tę tendencję z powodu zamknięcia granic wprowadzonego przez państwa członkowskie, aby powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa. W sprawozdaniu ze stycznia 2021 r. pt. "Wpływ zamknięcia granic spowodowanego przez COVID-19 na regiony transgraniczne" Komisja zwróciła uwagę, że wprowadzenie kontroli stanu zdrowia na granicach znacznie ograniczyło mobilność pracowników transgranicznych, działalność gospodarczą zależną od transgranicznych konsumentów i klientów oraz nadmiernie skomplikowało dostęp do zabezpieczenia społecznego dla pracowników transgranicznych, którzy musieli pracować zdalnie. Brak możliwości dotarcia do zakładów opieki zdrowotnej i szkół po drugiej stronie granicy miał poważny wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo znacznej liczby obywateli.

(7) Od 1990 r. w ramach finansowania celu "Europejska współpraca terytorialna", znanego szerzej jako "Interreg" ²⁴ , objęto wsparciem programy współpracy transgranicznej w regionach przygranicznych Unii. Dzięki tym środkom sfinansowano tysiące projektów i inicjatyw, które przyczyniły się do pogłębienia integracji europejskiej, i udało się dokonać prawdziwych zmian w regionach przygranicznych, co przyczyniło się do ich transformacji. Główne osiągnięcia w ramach programów Interreg obejmują: wzrost zaufania między regionami przygranicznymi, lepszą łączność, poprawę standardów środowiskowych, poprawę zdrowia i wzrost zamożności obywateli.

(8) W ramach Interreg wspierano również współpracę na niektórych granicach morskich. W przypadku regionów przygranicznych położonych przy granicach morskich bariery prawne nie są tak dotkliwe, ponieważ nie ma fizycznej możliwości przekraczania takiej granicy codziennie lub kilka razy w tygodniu w celach zarobkowych, edukacyjnych i szkoleniowych, zakupowych lub aby korzystać z usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, lub w ramach interwencji kryzysowych.

(9) Strategie makroregionalne odgrywają ważną rolę w podejmowaniu wspólnych wyzwań stojących przed makroregionami. Stanowią one platformy strategicznego tworzenia sieci kontaktów i funkcjonują ponad granicami, sektorami i poziomami zarządzania, aby wspierać koordynację wspólnej polityki i działań w danym makroregionie. Ponieważ makroregiony to ściśle połączone obszary o wspólnych potrzebach, usunięcie barier mogłoby przyczynić się do wzmocnienia współpracy, dzięki czemu regiony stałyby się silniejsze, bardziej odporne i atrakcyjniejsze jako miejsca do życia.

(10) W sprawozdaniu z marca 2017 r. pt. "Zmniejszanie barier prawnych i administracyjnych w regionach przygranicznych UE" Komisja przeanalizowała łącznie 239 barier. Dwie trzecie tych barier dotyczy całej granicy lądowej, a niemal 60 % z nich ma znaczny negatywny wpływ na integrację transgraniczną, co przekłada się na konkretne skutki dla możliwości na rynku pracy i praw socjalnych obywateli.

(11) W przeprowadzonych w 2020 r. konsultacjach publicznych w sprawie usuwania barier transgranicznych, będących następstwem transgranicznego przeglądu przeprowadzonego w 2015 r. przez DG REGIO, Komisja zwróciła uwagę, że 45 % respondentów postrzega granicę jako szansę, a ponad jedna trzecia - głównie jako barierę.

(12) W ocenie danych z lat 2014-2019 w odpowiednim badaniu europejskiej oceny wartości dodanej przeprowadzonym przez Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego uznano, że eliminacja barier przyniesie istotne korzyści dla regionów przygranicznych NUTS 3 oraz całej gospodarki Unii. Ściślej rzecz biorąc, całkowita korzyść w postaci wartości dodanej brutto wynikająca z całkowitego usunięcia barier prawnych i administracyjnych wyniosłaby około 457 mld EUR, co stanowi 3,8 % łącznej europejskiej wartości dodanej brutto w 2019 r. Usunięcie 20 % barier we wszystkich regionach przygranicznych przyniosłoby łączną korzyść w postaci wartości dodanej brutto w wysokości 123 mld EUR, co stanowi około 1 % łącznej europejskiej wartości dodanej brutto w 2019 r., a także łączną korzyść w zakresie zatrudnienia w postaci 1 mln miejsc pracy, co stanowi około 0,5 % całkowitego zatrudnienia na poziomie Unii ²⁵ .

(13) Inne potencjalne korzyści obejmują pozytywny wpływ na prawa socjalne i usuwanie nierówności w dostępie do usług publicznych dla obywateli mieszkających w regionach przygranicznych, co z kolei przyczyniłoby się do zatrzymania talentów i dalszego uwolnienia potencjału gospodarczego i społecznego tych regionów.

(14) W swoim komunikacie w sprawie regionów przygranicznych Komisja odniosła się, oprócz innych środków, do inicjatywy zapoczątkowanej w 2015 r. Szereg państw członkowskich rozważa zasadność ustanowienia nowego instrumentu służącego uproszczeniu realizacji projektów transgranicznych, który umożliwiłby, na zasadzie dobrowolności oraz za zgodą właściwych organów, dopuszczenie tymczasowych odstępstw od obowiązujących przepisów lub przyjęcia rozwiązań ad hoc. Instrument ten byłby stosowany w odniesieniu do pojedynczego projektu lub ograniczonego czasowo działania, których zakres terytorialny obejmuje region przygraniczny i które zostały zainicjowane przez organy lokalne lub regionalne.

(15) Mimo że w niektórych regionach Unii istnieje już szereg skutecznych traktatów, umów i instrumentów dotyczących współpracy transgranicznej na poziomie międzyrządowym, regionalnym i lokalnym, nie obejmują one wszystkich regionów przygranicznych w Unii. Co więcej, instrumenty finansowania (głównie Interreg) oraz instrumenty prawne (głównie EUWT) dostępne na poziomie unijnym jak dotychczas okazały się niewystarczające do wyeliminowania barier transgranicznych w skali całej Unii. W celu uzupełnienia obowiązujących systemów i usunięcia barier proceduralnych hamujących rozwój obszarów przygranicznych, konieczne jest zatem ustanowienie dobrowolnych ram koordynacji określających przepisy ogólne i jasne ustalenia proceduralne, które państwa członkowskie mogą stosować na potrzeby usuwania barier utrudniających realizację wspólnego projektu w kontekście transgranicznym. Wszelkie decyzje dotyczące kwestii, czy i w jaki sposób należy usuwać potencjalne bariery, powinny wchodzić w zakres kompetencji zainteresowanych państw członkowskich.

(16) Z barierami prawnymi zmagają się głównie osoby stykające się z innymi na granicach lądowych, na przykład pracownicy transgraniczni, którzy przekraczają granice codziennie lub każdego tygodnia. Aby skoncentrować wpływ niniejszego rozporządzenia na regionach najbliżej położonych przy granicach oraz o najwyższym stopniu integracji i kontaktów pomiędzy sąsiadującymi państwami członkowskimi, niniejsze rozporządzenie powinno być stosowane w odniesieniu do regionu transgranicznego rozumianego jako terytorium objęte sąsiadującymi ze sobą regionami położonymi przy granicach lądowych lub morskich co najmniej dwóch państw członkowskich w przypadku regionów poziomu NUTS 2 i 3.

(17) Aby skoordynować realizację zadań różnych organów (które w niektórych państwach będą obejmować zarówno krajowe, jaki jak i regionalne organy prawodawcze) w danym państwie członkowskim oraz pomiędzy organami jednego sąsiadującego państwa lub większej liczby sąsiadujących państw członkowskich, każde państwo członkowskie powinno być zobowiązane do ustanowienia lub wyznaczenia transgranicznego punktu koordynującego albo jako odrębnego podmiotu na poziomie państwa członkowskiego, albo w strukturze istniejącego organu lub podmiotu lub poprzez powierzenie tego zadania odpowiedniemu organowi lub podmiotowi. Zadania transgranicznych punktów koordynujących określono w niniejszym rozporządzeniu zgodnie z kompetencjami krajowymi.

(18) Jeżeli dwa sąsiadujące ze sobą państwa członkowskie postanawiają wspólnie usunąć barierę wskazaną w dokumencie inicjującym, należy powołać komitet transgraniczny składający się z przedstawicieli władz krajowych, regionalnych i lokalnych wyznaczonych przez transgraniczne punkty koordynujące zainteresowanych państw członkowskich. Każdy komitet transgraniczny powinien być organem tymczasowym, którego zadania są określone w niniejszym rozporządzeniu i powinny ograniczać się do opracowania rozwiązania ad hoc służącego usunięciu danej bariery transgranicznej.

(19) W niniejszym rozporządzeniu ustanawia się procedurę dotyczącą dokumentu inicjującego, obejmującą ustalenie inicjatora, procedurę przygotowania i przedstawienia dokumentu inicjującego, treść tego dokumentu, wstępną analizę dokumentu inicjującego oraz działania następcze. Władze lokalne lub regionalne, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, inicjatywy obywatelskie lub inne organy, niezależnie od tego, czy mają osobowość prawną, mogą być inicjatorami, pod warunkiem że spoczywa na nich odpowiedzialność za inicjowanie lub inicjowanie i realizację wspólnego projektu. W niniejszym rozporządzeniu należy określić pełen wykaz podmiotów, które mogą działać jako inicjatorzy.

(20) Transgraniczny punkt koordynujący, który otrzymuje dokument inicjujący, jest określany jako transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu. W procedurze tej określa się także odpowiedź sąsiedniego państwa członkowskiego na wniosek o powołanie komitetu transgranicznego.

(21) Po otrzymaniu dokumentu inicjującego transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu współpracuje ze wszystkimi odpowiednimi władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi w swoim państwie członkowskim oraz z transgranicznym punktem koordynującym w zainteresowanym sąsiednim państwie członkowskim lub w zainteresowanych sąsiednich państwach członkowskich. Transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu powinien przedstawić inicjatorowi wstępną ocenę zawierającą informację, czy dokument inicjujący spełnia wymogi określone w niniejszym rozporządzeniu oraz czy istnieje bariera. Tę wstępną ocenę należy na żądanie podać do wiadomości publicznej. Transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu powinien wówczas móc podjąć decyzję, czy należy rozpocząć procedurę prowadzącą do przyjęcia rozwiązania ad hoc, czy należy znaleźć rozwiązanie na szczeblu krajowym, czy też uznać, że usunięcie jednej bariery lub większej liczby barier utrudniających realizację wspólnego projektu wchodzi w zakres obowiązujących porozumień międzynarodowych. Państwa członkowskie powinny móc podjąć decyzję o nieusuwaniu barier. Wszelkie decyzje leżą w gestii zainteresowanych państw członkowskich i powinny być należycie uzasadnione oraz przekazane w odpowiednim czasie wszystkim zainteresowanym stronom, a także na żądanie podane do wiadomości publicznej.

(22) W niniejszym rozporządzeniu określa się procedurę, którą należy stosować, gdy co najmniej dwa transgraniczne punkty koordynujące wyrażą zgodę na powierzenie komitetowi transgranicznemu opracowania projektu rozwiązania ad hoc, w tym treści tego projektu rozwiązania ad hoc, oraz przekazania projektu rozwiązania ad hoc zainteresowanym państwom członkowskim.

(23) W rozporządzeniu ustanawia się również procedurę, której należy przestrzegać w celu przyjęcia rozwiązania ad hoc po jego przeanalizowaniu i zatwierdzeniu przez właściwe organy zainteresowanych państw członkowskich.

(24) W niniejszym rozporządzeniu określa się zasady dotyczące wdrażania, monitorowania i oceny stosowania rozwiązania ad hoc.

(25) Warunki współpracy terytorialnej powinny być tworzone zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w art. 5 ust. 4 TUE, przy czym zakres i forma działania Unii nie powinny wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatów. W związku z tym przyjęcie niniejszego rozporządzenia nie powinno mieć wpływu na stosowanie istniejących lub przyszłych dwustronnych lub wielostronnych traktatów lub umów zawartych przez państwa członkowskie na podstawie prawa międzynarodowego,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

ROZDZIAŁ  I

Przepisy ogólne

Artykuł  1

Przedmiot

1. W niniejszym rozporządzeniu ustanawia się ramy koordynacji określające ogólne przepisy i ustalenia proceduralne, które państwa członkowskie mogą stosować, aby usunąć barierę utrudniającą planowanie, rozwój, obsadę personelem, finansowanie lub funkcjonowanie wspólnego projektu w kontekście transgranicznym, działając we współpracy ze swoimi organami lokalnymi i regionalnymi.

2. Państwa członkowskie oceniają na zasadzie dobrowolności i w poszczególnych przypadkach, czy należy zastosować ustalenia proceduralne ustanowione w rozdziale II w celu usunięcia bariery, o której mowa w ust. 1 niniejszego artykułu.

3. W niniejszym rozporządzeniu określa się:

a) organizację oraz zadania transgranicznych punktów koordynujących w państwach członkowskich;

b) skład i zadania komitetów transgranicznych;

c) koordynującą rolę Komisji.

4. Niniejsze rozporządzenie pozostaje bez uszczerbku dla wdrażania istniejących lub przyszłych dwustronnych lub wielostronnych traktatów zawartych przez państwa członkowskie na podstawie prawa międzynarodowego lub dla uprawnień i zadań organów ustanowionych na mocy tych traktatów.

Artykuł  2.

Zakres

Niniejsze rozporządzenie stosuje się do wspólnych projektów w kontekście transgranicznym określonych w art. 3 pkt 2.

Artykuł  3

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1) "region transgraniczny" oznacza terytorium objęte graniczącymi ze sobą regionami na poziomie NUTS 2 i 3 położonymi przy granicach lądowych i morskich co najmniej dwóch państw członkowskich;

2) "wspólny projekt" oznacza dowolny element infrastruktury mający wpływ na dany region transgraniczny lub dowolną usługę świadczoną w ogólnym interesie gospodarczym w danym regionie transgranicznym, niezależnie od tego, czy wpływ ten występuje po obu stronach czy po jednej stronie granicy;

3) "bariera" oznacza każdy przepis prawny lub administracyjny dotyczący planowania, rozwoju, obsady personelem, finansowania lub funkcjonowania wspólnego projektu, utrudniający realizację własnego potencjału regionu przygranicznego w ramach kontaktów transgranicznych;

4) "inicjator" oznacza podmiot, który identyfikuje jedną barierę lub większą liczbę barier i uruchamia ramy koordynacji, przekazując dokument inicjujący;

5) "dokument inicjujący" oznacza dokument sporządzony przez jednego inicjatora lub większą liczbę inicjatorów w celu uruchomienia instrumentu;

6) "obszar stosowania" oznacza obszar terytorialny w jednym państwie członkowskim lub kilku państwach członkowskich, na którym stosuje się rozwiązanie ad hoc, ograniczone do tego, co jest ściśle konieczne do realizacji wspólnego projektu;

7) "właściwy organ" oznacza organ wyznaczony przez każde państwo członkowskie do wykonania określonych zadań związanych z wdrożeniem niniejszego rozporządzenia.

Artykuł  4

Transgraniczne punkty koordynujące

1. Każde państwo członkowskie, w pełnej zgodności ze swoimi ramami legislacyjnymi i konstytucyjnymi, ustanawia lub wyznacza transgraniczny punkt koordynujący poprzez:

a) wyznaczenie na poziomie państwa członkowskiego transgranicznego punktu koordynującego jako odrębnego podmiotu;

b) ustanowienie transgranicznego punktu koordynującego w strukturze istniejącego organu lub podmiotu; lub

c) powierzenie odpowiedniemu organowi lub podmiotowi dodatkowych zadań krajowego transgranicznego punktu koordynującego.

2. Państwa członkowskie przekazują Komisji dane identyfikacyjne transgranicznego punktu koordynującego w ciągu trzech miesięcy od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

3. Państwa członkowskie zapewniają, aby organ lub podmiot ustanowiony jako transgraniczny punkt koordynujący lub przejmujący jego dodatkowe zadania otrzymał niezbędne zwiększenie zdolności i wsparcie w celu wykonywania zadań opisanych w art. 5.

Artykuł  5

Zadania transgranicznych punktów koordynujących

1. Każdy transgraniczny punkt koordynujący realizuje zadania i procedury określone w rozdziale II, a w szczególności:

a) przeprowadza wstępną analizę wszystkich otrzymanych dokumentów inicjujących, współpracuje z inicjatorem oraz zapewnia przejrzystość i dostęp do dokumentacji;

b) koordynuje opracowywanie, przyjęcie i wdrażanie wszystkich rozwiązań ad hoc dotyczących terytorium swojego państwa członkowskiego;

c) współpracuje z transgranicznymi punktami koordynującymi w sąsiednim państwie członkowskim lub sąsiednich państwach członkowskich;

d) współpracuje z Komisją i wspiera proces aktualizowania jej bazy danych, o której mowa w art. 7 ust. 1 lit. e);

e) określa władze krajowe, regionalne i lokalne odpowiedzialne za opracowanie rozwiązania ad hoc w ramach komitetu transgranicznego, w przypadku gdy zainteresowane państwa członkowskie wspólnie podejmą decyzję o uruchomieniu procedur określonych w art. 11 ust. 1 lit. d) i w art. 12, i z nimi współpracuje;

f) zapewnia, na wniosek, przekazywanie obywatelom i odpowiednim zainteresowanym stronom informacji dotyczących wszelkich decyzji podjętych na podstawie niniejszego rozporządzenia.

2. Każde państwo członkowskie może podjąć decyzję o powierzeniu transgranicznemu punktowi koordynującemu następujących dodatkowych zadań:

a) monitorowanie wdrażania wszystkich rozwiązań ad hoc dotyczących terytorium jego państwa członkowskiego;

b) informowanie właściwego organu jego państwa członkowskiego o obowiązku przestrzegania terminów określonych w danym rozwiązaniu ad hoc oraz o wszelkich niedotrzymanych terminach określonych w powiązanym rozwiązaniu ad hoc;

c) informowanie inicjatora o działaniach następczych w związku z dokumentem inicjującym w chwili uruchomienia procedur, o których mowa w art. 11 ust. 1 lit. a).

Artykuł  6

Zadania i skład komitetów transgranicznych

1. Państwa członkowskie podejmują decyzję, w drodze wzajemnego porozumienia, po zasięgnięciu opinii swoich właściwych władz lokalnych i regionalnych i na podstawie oceny poszczególnych przypadków zgodnie z art. 11 ust. 1 lit. d) i art. 12, o utworzeniu komitetu transgranicznego, którego zadaniem jest opracowanie rozwiązania ad hoc na potrzeby usunięcia jednej bariery lub kilku barier określonych w dokumencie inicjującym.

2. W projekcie rozwiązania ad hoc określa się ustalenia prawne lub administracyjne mające na celu wyłącznie usunięcie bariery określonej w dokumencie inicjującym. Przyjęcie i wdrożenie rozwiązania ad hoc powierza się właściwym organom zainteresowanych państw członkowskich, w pełnej zgodności z ich ramami legislacyjnymi i konstytucyjnymi.

3. W skład komitetów transgranicznych wchodzą przedstawiciele władz krajowych, regionalnych lub lokalnych wyznaczeni przez transgraniczne punkty koordynujące zainteresowanych państw członkowskich. Transgraniczne punkty koordynujące zapewniają udział władz regionalnych i lokalnych w pracach komitetu transgranicznego, jeżeli usunięcie bariery wchodzi w zakres ich kompetencji.

Artykuł  7

Zadania Komisji w zakresie koordynacji

1. Komisja wykonuje następujące zadania w zakresie koordynacji:

a) współpracuje z transgranicznymi punktami koordynującymi;

b) zapewnia na żądanie praktyczne informacje i interpretację obszaru i ukierunkowania tematycznego niniejszego rozporządzenia;

c) zapewnia na wniosek komitetu transgranicznego pomoc techniczną w procesie opracowywania rozwiązania ad hoc;

d) wspiera wymianę najlepszych praktyk;

e) tworzy, publikuje i aktualizuje publiczną bazę danych wszystkich transgranicznych punktów koordynujących z ich danymi kontaktowymi oraz wszystkich rozwiązań ad hoc.

ROZDZIAŁ  II

Możliwości państw członkowskich w zakresie usuwania barier transgranicznych

Artykuł  8

Przygotowanie i przedłożenie dokumentu inicjującego

1. Inicjator identyfikuje wszystkie bariery dotyczące planowania, rozwoju, obsady personelem, finansowania lub funkcjonowania wspólnego projektu.

2. Inicjatorem jest - samodzielnie lub wspólnie z innymi - jeden z następujących podmiotów:

a) podmiot publiczny lub prywatny odpowiedzialny za uruchomienie lub uruchomienie i wdrożenie wspólnego projektu;

b) lokalne lub regionalne organy (jeden lub kilka) w danym regionie transgranicznym;

c) podmiot będący lub niebędący osobą prawną wspierający współpracę transgraniczną, mający siedzibę w danym regionie transgranicznym lub przynajmniej częściowo obejmujący ten region, w tym europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej, o którym mowa w rozporządzeniu (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady ²⁶ , euroregion lub podobny podmiot;

d) organizacja utworzona w imieniu regionów transgranicznych, mająca na celu wspieranie interesów terytoriów transgranicznych i ułatwianie tworzenia sieci kontaktów podmiotów uczestniczących oraz wymianę doświadczeń, jak np. Stowarzyszenie Europejskich Regionów Granicznych, Mission Opérationnelle Transfrontalière czy Środkowoeuropejska Służba Inicjatyw Transgranicznych.

3. Inicjator przygotowuje dokument inicjujący sporządzany zgodnie z art. 9, uwzględniając - o ile zezwalają na to mające zastosowanie przepisy - wnioski osób lub podmiotów, których dotyczy wspólny projekt.

4. Inicjator przekazuje dokument inicjujący do transgranicznego punktu koordynującego swojego państwa członkowskiego oraz przesyła kopię tego dokumentu do transgranicznego punktu koordynującego zainteresowanego sąsiedniego państwa członkowskiego lub zainteresowanym sąsiednim państwom członkowskim. W przypadkach, o których mowa w art. 8 ust. 2 lit. c) i d), inicjator ma swobodę decydowania, do którego transgranicznego punktu koordynującego zainteresowanych państw członkowskich przekaże dokument inicjujący.

Artykuł  9

Treść dokumentu inicjującego

1. W dokumencie inicjującym, o którym mowa w art. 8, zamieszcza się co najmniej następujące elementy:

a) opis wspólnego projektu i jego kontekstu, w tym plan projektu, harmonogram projektu i ryzyko związane z projektem, z uwzględnieniem wpływu barier;

b) opis przewidywanych barier utrudniających realizację wspólnego projektu;

c) w miarę możliwości i w stosownych przypadkach wstępną ocenę sposobu usunięcia barier transgranicznych za pomocą rozwiązania ad hoc;

d) wykaz przepisów ustawodawczych i administracyjnych, które należy uwzględnić przy planowanym rozwiązaniu ad hoc;

e) przewidywany termin przyjęcia rozwiązania ad hoc, pozwalający na zapewnienie wykonalności projektu;

f) przewidywany czas trwania rozwiązania ad hoc;

g) uzasadnienie obszaru stosowania rozwiązania ad hoc.

2. Obszar stosowania rozwiązania ad hoc jest ograniczony do tego, co jest ściśle konieczne do realizacji wspólnego projektu.

Artykuł  10

Wstępna analiza dokumentu inicjującego przez transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu

1. Transgraniczny punkt koordynujący otrzymujący dokument inicjujący ("transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu") przeprowadza wstępną analizę. Współpracuje ze wszystkimi odpowiednimi władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi oraz z transgranicznym punktem koordynującym w zainteresowanym sąsiednim państwie członkowskim.

2. W terminie jednego miesiąca od daty otrzymania dokumentu inicjującego transgraniczny punkt koordynujący zainteresowanego przygranicznego państwa członkowskiego przekazuje swoje wstępne stanowisko transgranicznemu punktowi koordynującemu pierwszego kontaktu.

3. Po otrzymaniu dokumentu inicjującego transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu podejmuje następujące działania, o których na piśmie powiadamia inicjatora:

a) w przypadkach, w których dokument inicjujący został sporządzony zgodnie z art. 9, informuje inicjatora w ciągu jednego miesiąca o jego dopuszczalności, a zatem o istnieniu bariery;

b) zwraca się w ciągu jednego miesiąca, w razie potrzeby, o przedłożenie zmienionego dokumentu inicjującego lub o szczegółowe informacje dodatkowe, uzasadniając, dlaczego dokument inicjujący uznano za niekompletny; po otrzymaniu zmienionego dokumentu inicjującego transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu podejmuje jeden z następujących środków:

(i) przystępuje do jednego z działań określonych w art. 11 ust. 1;

(ii) jeżeli uznał, że zmieniony dokument inicjujący nadal nie spełnia wymogów art. 9 lub że przekazane szczegółowe informacje dodatkowe nadal są niewystarczające, informuje inicjatora w terminie jednego miesiąca od otrzymania zmienionego dokumentu inicjującego o swojej decyzji o zakończeniu procedury; decyzja ta musi zawierać uzasadnienie;

c) informuje inicjatora w terminie trzech miesięcy o przeprowadzonej przez siebie ocenie, z której wynika, że nie stwierdzono barier dla danej inicjatywy, i stanowisko to uzasadnia na piśmie oraz informuje o środkach odwoławczych dostępnych na szczeblu krajowym w celu zakwestionowania tej decyzji oraz, w stosownych przypadkach, o zaleceniach dotyczących dalszego postępowania;

d) w przypadku gdy realizacja projektu transgranicznego jest utrudniona przez akty prawne lub administracyjne na szczeblu regionalnym lub lokalnym, informuje o tym inicjatora i podejmuje jeden z następujących środków:

(i) przystępuje do jednego z działań określonych w art. 11 ust. 1, po konsultacji z właściwymi władzami regionalnymi lub lokalnymi oraz w pełnej zgodności z ramami konstytucyjnymi danego państwa członkowskiego; lub

(ii) przekazuje dokument inicjujący właściwym władzom regionalnym lub lokalnym;

4. Decyzje podjęte na podstawie ust. 3 niniejszego artykułu wprowadza się do rejestrów udostępnianych publicznie na żądanie.

Artykuł  11

Działania następcze związane z analizą wstępną dokumentu inicjującego

1. Po otrzymaniu dokumentu inicjującego spełniającego wymogi określone w art. 9 oraz poinformowaniu o pozytywnym wyniku analizy wstępnej przeprowadzonej zgodnie z art. 10 ust. 3 lit. a) i b) transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu, w ciągu trzech miesięcy od otrzymania dokumentu, podejmuje jedno z następujących działań:

a) informuje inicjatora, że uważa, iż usunięcie jednej bariery lub większej liczby barier utrudniających realizację wspólnego projektu wchodzi w zakres obowiązujących ustaleń międzynarodowych, o których mowa w art. 1 ust. 2, oraz że zaleca inicjatorowi przekazanie dokumentu inicjującego właściwym organom państw będących stronami tych ustaleń;

b) informuje inicjatora, że uważa, iż usunięcie jednej bariery lub większej liczby barier utrudniających realizację wspólnego projektu można skuteczniej osiągnąć za pomocą niewiążących środków, takich jak:

(i) zwiększanie świadomości oraz budowanie zdolności poprzez wymianę wiedzy;

(ii) budowanie zdolności lokalnych zainteresowanych stron;

(iii) zwrócenie się do Komisji o wytyczne w celu zapewnienia prawidłowego stosowania odpowiednich przepisów Unii;

c) informuje inicjatora, że realizacja projektu jest utrudniona ze względu na barierę o charakterze administracyjnym, czyli taką, którą można wyeliminować bez przeprowadzenia procedury ustawodawczej, na przykład przepisy, zasady lub praktyki wyraźnie różniące się od przepisu przyjętego w ramach procedury ustawodawczej, i podejmuje jedno z następujących działań:

(i) podejmuje decyzję o usunięciu bariery i w tym celu w ciągu trzech miesięcy nawiązuje współpracę z właściwymi władzami krajowymi, regionalnymi lub lokalnymi;

(ii) podejmuje decyzję o nieusuwaniu bariery i jednocześnie przedstawia na piśmie uzasadnienie swojej decyzji oraz środki odwoławcze dostępne na poziomie krajowym w celu zaskarżenia jego decyzji;

d) zobowiązuje się wobec inicjatora do usunięcia bariery w drodze uruchomienia procedur mających na celu opracowanie rozwiązania ad hoc z właściwymi władzami zainteresowanego przygranicznego państwa członkowskiego poprzez powołanie komitetu transgranicznego; transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu informuje na piśmie transgraniczny punkt koordynujący sąsiednich państw członkowskich i sporządza wykaz krajowych, regionalnych i lokalnych władz państwa członkowskiego pierwszego kontaktu, które będą uczestniczyć w opracowaniu rozwiązania ad hoc;

e) informuje inicjatora, że realizacja projektu jest utrudniona z powodu bariery o charakterze prawnym, którą można usunąć jedynie w drodze procedury ustawodawczej, oraz albo:

(i) zobowiązuje się do usunięcia bariery poprzez podjęcie wszelkich niezbędnych środków w pełnej zgodności z jego ramami prawnymi i w tym celu współpracuje z właściwymi władzami krajowymi, regionalnymi lub lokalnymi; albo

(ii) podejmuje decyzję o nieusuwaniu bariery, przedstawiając na piśmie uzasadnienie tej decyzji oraz środki odwoławcze dostępne na poziomie krajowym w celu zaskarżenia jego decyzji.

2. W należycie uzasadnionych przypadkach transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu może jednokrotnie przedłużyć termin, o którym mowa w ust. 1 lit. c), o maksymalnie trzy miesiące i informuje o tym inicjatora i zainteresowane sąsiednie państwo członkowskie, podając na piśmie przyczyny takiego przedłużenia.

3. Państwa członkowskie informują Komisję o wszelkich decyzjach podjętych na podstawie niniejszego artykułu przez transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu i rejestrują takie decyzje, aby na żądanie podawać je do wiadomości publicznej.

Artykuł  12

Odpowiedź zainteresowanego przygranicznego państwa członkowskiego na wniosek o powołanie komitetu transgranicznego

1. Transgraniczny punkt koordynujący zainteresowanego sąsiedniego państwa członkowskiego, po powiadomieniu transgranicznego punktu koordynującego pierwszego kontaktu o złożonym przez niego wniosku o opracowanie rozwiązania ad hoc w kontekście komitetu transgranicznego na podstawie art. 11 ust. 1 lit. d), podejmuje decyzję o wszczęciu procedur, o których mowa w art. 13, w terminie jednego miesiąca od tego powiadomienia i przekazuje swoją decyzję na piśmie transgranicznemu punktowi koordynującemu pierwszego kontaktu. Jeżeli transgraniczny punkt koordynujący zainteresowanego sąsiedniego państwa członkowskiego podejmie decyzję o zastosowaniu procedur, o których mowa w art. 13, sporządza on wykaz władz krajowych, regionalnych i lokalnych, które będą uczestniczyć w opracowywaniu rozwiązania ad hoc.

2. W przypadku gdy transgraniczny punkt koordynujący zainteresowanego sąsiedniego państwa członkowskiego przekazuje swoją decyzję o niewszczynaniu procedur, o których mowa w art. 13, przedstawia on na piśmie uzasadnienie swojej decyzji. Transgraniczny punkt koordynujący państwa członkowskiego pierwszego kontaktu informuje inicjatora, że co najmniej jedno z zainteresowanych państw członkowskich podjęło decyzję o nieusuwaniu barier wskazanych przez inicjatora.

Artykuł  13

Treść projektu rozwiązania ad hoc

1. Projekt rozwiązania ad hoc, o którym mowa w art. 6 ust. 2, musi zawierać co najmniej następujące elementy:

a) opis wspólnego projektu i jego kontekstu, opis co najmniej jednej odpowiadającej mu bariery utrudniającej jego realizację oraz uzasadnienie potrzeby wyeliminowania jednej bariery lub większej liczby tych barier;

b) wskazanie szczególnego przepisu prawnego lub wykaz szczególnych przepisów prawnych stanowiących barierę lub bariery dla wspólnego projektu;

c) proponowane rozwiązanie ad hoc, w tym wszelkie niezbędne działania, jakie powinny podjąć właściwe organy zainteresowanego państwa członkowskiego;

d) obszar stosowania rozwiązania ad hoc;

e) okres stosowania rozwiązania ad hoc oraz uzasadnienie długości tego okresu;

f) organ lub organy państwa członkowskiego lub państw członkowskich właściwe do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu wdrożenia i monitorowania rozwiązania ad hoc;

g) data wejścia w życie rozwiązania ad hoc uzgodniona przez właściwe organy.

Artykuł  14

Przekazanie rozwiązania ad hoc

1. Po uzgodnieniu przez komitet transgraniczny projektu rozwiązania ad hoc, o którym mowa w art. 6 ust. 2, transgraniczne punkty koordynujące zainteresowanych państw członkowskich przekazują ten projekt w ciągu jednego miesiąca właściwym organom zainteresowanych państw członkowskich.

2. Transgraniczny punkt koordynujący pierwszego kontaktu przesyła inicjatorowi kopię projektu w celach informacyjnych oraz odpowiednim władzom lokalnym i regionalnym, jeżeli nie uczestniczyły one w komitecie transgranicznym.

Artykuł  15

Podsumowanie i wdrożenie rozwiązania ad hoc

1. Właściwe organy zainteresowanych państw członkowskich analizują projekt rozwiązania ad hoc otrzymanego na podstawie art. 14 i w terminie nieprzekraczającym trzech miesięcy od otrzymania projektu podejmują jedno z następujących działań:

a) zatwierdzają projekt rozwiązania ad hoc oraz opracowują i przyjmują wszelkie środki niezbędne do jego wdrożenia, wraz z harmonogramem;

b) podejmują decyzję o niezatwierdzeniu projektu rozwiązania ad hoc i sporządzają szczegółowe uzasadnienie takiej decyzji.

2. Właściwe organy przekazują kopię decyzji właściwym transgranicznym punktom koordynującym zainteresowanych państw członkowskich oraz inicjatorowi.

3. Po zakończeniu wdrażania rozwiązania ad hoc i spełnieniu wszelkich niezbędnych wymogów zgodnie z ust. 1 transgraniczne punkty koordynujące informują o tym fakcie na piśmie inicjatora, właściwe organy zainteresowanych państw członkowskich oraz Komisję.

ROZDZIAŁ  III

Przepisy końcowe

Artykuł  16

Ocena

W ciągu dwóch lat od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komitetowi Regionów sprawozdanie oceniające stosowanie niniejszego rozporządzenia w oparciu o wskaźniki jego skuteczności, efektywności, przydatności i europejskiej wartości dodanej oraz możliwości jego uproszczenia. W sprawozdaniu tym Komisja ocenia między innymi możliwość rozszerzenia zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia na regiony transgraniczne na granicach morskich lub w regionach transgranicznych między co najmniej jednym państwem członkowskim i co najmniej jednym państwem trzecim.

Artykuł  17

Wejście w życie i stosowanie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w ...

1 Dz.U. L 210 z 31.7.2006, s. 19.

2 https://ec.europa.eu/futurium/en/system/files/ged/easing_legal_and_administrative_obstacles_in_eu_border_regions_0.pdf

3 Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 24.

4 Dz.U. C 440 z 6.12.2018, s. 124.

5 Dz.U. C 449 z 23.12.2020, s. 619.

6 Dz.U. C 86 z 7.3.2019, s. 165.

7 https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6009-2020-INIT/pl/pdf

8 Dz.U. C 316 z 6.8.2021, s. 2.

9 Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 82.

10 https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/policy/cooperation/european-territorial/survey-2020/cross-border-survey-2020- report_en.pdf

11 Dz.U. C 106 z 26.3.2021, s. 12.

12 https://cor.europa.eu/en/engage/Documents/Cohesion%20Alliance/Reports/Public%20Consultations%20on%20the%20Future% 20of%20Cross-Border%20Cooperation/Report_on_the_Consultations-Future_of_CBC.pdf

13 https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/O-9-2021-000061_PL.html

14 Dz.U. C 117 z 11.3.2022, s. 18.

15 https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/bf87d622-5bc8-11ec-91ac-01aa75ed71a1/language-en

16 https://www.europarl.europa.eu/resources/library/media/20220509RES29121/20220509RES29121.pdf

17 Dz.U. C 347 z 9.9.2022, s. 27.

18 Dz.U. C 125 z 5.4.2023, s. 100.

19 Dz.U. C 125 z 5.4.2023, s. 114.

20 Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego (2023), "Mechanizm eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym: European added value assessment", PE 740.233, 2023 r.

21 Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego (2023), "Mechanism to resolve legal and administrative obstacles in a cross-border context" - ocena europejskiej wartości dodanej, s. 48.

22 Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej (2020), "B-solutions: solving border obstacles: a compendium of 43 cases: annex" ["B-solutions: rozwiązywanie problemów transgranicznych - kompendium 43 przypadków - załącznik", Urząd Publikacji, https://data.europa.eu/doi/10.2776/36819.

23 Sprawozdanie z wyników Konferencji w sprawie przyszłości Europy. propozycja 12, środek 15, s. 56.

24 Dotychczas nastąpiło pięć okresów programowania: INTERREG I (1990-1993), INTERREG II (1994-1999), INTERREG III (2000 2006), INTERREG IV (2007-2013) oraz INTERREG V (2014-2020).

25 Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego (2023), "Mechanizm eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym: ocena europejskiej wartości dodanej", PE 740.233, maj 2023 r.

26 Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) (Dz.U. L 210 z 31.7.2006, s. 19).

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2024.1766
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 września 2023 r. zawierające zalecenia dla Komisji w sprawie zmiany proponowanego mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym (2022/2194(INL))
• Data aktu: 14/09/2023
• Data ogłoszenia: 22/03/2024