Preambuła
mając na uwadze, co następuje:
(1) Transport ma zasadnicze znaczenie dla włączenia społecznego i rozwoju gospodarczego, jak również dla tworzenia miejsc pracy i promowania dostępu do innych kluczowych usług, takich jak zatrudnienie, edukacja, zdrowie i opieka. Jest on jednak nadal istotnym źródłem emisji gazów cieplarnianych, hałasu oraz zanieczyszczenia powietrza i wody. Zagęszczenie ruchu pozostaje poważnym wyzwaniem dla efektywności systemów transportowych i wpływa negatywnie na jakość życia na dotkniętych obszarach, co wiąże się ze znacznymi kosztami dla społeczeństwa i gospodarki.
(2) Zrównoważone formy transportu są bardzo ważnym czynnikiem osiągnięcia celów UE w zakresie klimatu, eliminacji zanieczyszczeń i efektywności energetycznej. Transport rowerowy jest jedną z najbardziej zrównoważonych, zdrowych i efektywnych form transportu, która daje duże możliwości w zakresie dekarbonizacji transportu miejskiego i przyczynienia się do realizacji ogólnounijnego celu, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 % do 2030 r. w porównaniu z 1990 r. oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. zgodnie z Europejskim prawem o klimacie 1 . Pomoże również w osiąganiu postępów w zakresie dążenia do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń 2 , co wiąże się z uzyskiwaniem licznych dodatkowych korzyści w innych obszarach. W kontekście realizacji naszych celów klimatycznych dalszy rozwój transportu rowerowego ma szczególne znaczenie dla europejskich miast.
(3) Transport rowerowy obejmuje szeroką i dynamicznie rozwijającą się gamę pojazdów drogowych napędzanych siłą ludzkich mięśni, w tym rowery przeznaczone do jazdy po różnym terenie, rowery towarowe, rowery do przewozu dzieci, rowery dla osób z niepełnosprawnościami, rowery trójkołowe, rowery poziome, welomobile, tandemy, rowery elektryczne i przyczepki rowerowe. Zaspokajają one szeroki zakres potrzeb związanych z transportem i mobilnością i wymagają odpowiedniej infrastruktury. Transport rowerowy odgrywa coraz ważniejszą rolę w miejskim transporcie towarów, w szczególności, jeśli chodzi o dostawy paczek i zakupów za pomocą rowerów towarowych lub podobnych pojazdów. Różnorodność tę należy uwzględnić w polityce dotyczącej transportu rowerowego, aby w pełni wykorzystać jego potencjał.
(4) Aby w pełni wykorzystać potencjał transportu rowerowego, należy go odpowiednio uwzględnić w strategiach na rzecz mobilności na wszystkich poziomach zarządzania i finansowania, przy planowaniu transportu, w kampaniach uświadamiających, planach zagospodarowania przestrzeni, w przepisach bezpieczeństwa i projektach infrastruktury, ze szczególnym uwzględnieniem osób z niepełnosprawnościami lub o ograniczonej sprawności ruchowej. Aktywna mobilność, w tym transport rowerowy, jest na przykład jednym z podstawowych elementów unijnej koncepcji planowania zrównoważonej mobilności miejskiej 3 . Środki służące wspieraniu transportu rowerowego należy zgłaszać w ramach wymiaru "obniżenie emisyjności" w krajowych planach w dziedzinie energii i klimatu i odpowiednio je uwzględniać w planach misji w zakresie 100 neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast do 2030 r. w ramach programu "Horyzont Europa".
(5) Jazda na rowerze sprzyja włączeniu społecznemu i przyczynia się do poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego oraz dobrostanu. Jest to forma umiarkowanej aktywności fizycznej, która zmniejsza ryzyko chorób i przedwczesnej śmierci powiązane z siedzącym trybem życia. Coraz bardziej popularne stają się rowery ze wspomaganiem elektrycznym, które umożliwiają pokonywanie dłuższych odległości, zaspokajają transportowe i mobilnościowe potrzeby rodzin oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), a także otwierają dostęp do tej formy aktywności nowym grupom społecznym, takim jak osoby starsze czy osoby z niepełnosprawnościami lub o ograniczonej sprawności ruchowej.
(6) Rozbudowana i lepsza bezpieczna infrastruktura rowerowa w całej UE to podstawowy warunek zachęcenia większej liczby osób do korzystania z rowerów na obszarach miejskich i wiejskich oraz między nimi. Lepsza infrastruktura rowerowa przyniesie również korzyści w innych aspektach, takich jak rozwiązania w dziedzinie mikromobilności.
(7) Do zrealizowania ambitnych planów upowszechnienia jazdy na rowerze konieczne jest odpowiednie finansowanie dla projektów związanych z transportem rowerowym na poziomie lokalnym, krajowym i europejskim. Odpowiedni poziom inwestycji to warunek wstępny istotnej poprawy warunków transportu rowerowego i utrzymania infrastruktury.
(8) Zapewnienie bezpieczeństwa jest warunkiem koniecznym do zachęcenia ludzi do jazdy na rowerze. Obok zapewnienia bezpieczniejszej infrastruktury, np. oddzielnych dróg dla rowerów i bezpiecznych parkingów dla rowerów, plany i strategie na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego stosujące podejście oparte na analizie ryzyka lub podejście zintegrowane (np. podejście "bezpieczny system") powinny mieć zastosowanie zarówno do transportu rowerowego, jak i do pojazdów silnikowych i do kierowców dzielących drogę z rowerzystami. Chodzi między innymi o zachowanie bezpiecznej prędkości, bezpieczne użytkowanie dróg i bezpieczne pojazdy, co wiąże się z rygorystycznym egzekwowaniem przepisów ruchu drogowego. Opracowanie norm dotyczących pasów ruchu dla rowerów pozwoliłoby zwiększyć bezpieczeństwo nowej infrastruktury rowerowej już na etapie projektowania. W promowaniu bezpiecznego transportu rowerowego mogą też pomóc szkolenia i edukacja, np. w szkołach.
(9) Europejski przemysł rowerowy zajmuje wiodącą pozycję na rynku światowym i charakteryzuje się wysokim poziomem innowacyjności, a także jest ważnym i rozwijającym się sektorem gospodarki. Obecnie skupia on ponad 1 tys. MŚP 4 i zapewnia 1 mln miejsc pracy, a jego potencjał jest jeszcze znacznie większy.
(10) Transport rowerowy jest również ważnym czynnikiem zrównoważonej turystyki i elementem sieci połączeń transportowych w obrębie obszarów wiejskich i miejskich oraz między nimi, zwłaszcza w połączeniu z pociągami, autobusami i innymi rodzajami transportu, współtworząc system multimodalnych usług mobilnościowych. Przynosi on wymierne korzyści lokalnej gospodarce, w szczególności MŚP.
(11) W UE nie ma spójnego systemu gromadzenia danych na temat transportu rowerowego. Wpływa to negatywnie na optymalny wybór inwestycji transportowych i na ocenę skuteczności wprowadzonych już środków.
(12) Zasady zawarte w niniejszej deklaracji mają pomóc w realizacji celów klimatycznych i środowiskowych UE, w szczególności planu działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń 5 i pozostałych celów Europejskiego Zielonego Ładu, strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności 6 oraz Nowych unijnych ram mobilności miejskiej 7 .
(13) W lutym 2023 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie opracowania unijnej strategii transportu rowerowego 8 . W 2022 r. sześć państw członkowskich UE przygotowało Europejską deklarację w sprawie transportu rowerowego, która została już podpisana przez większość państw członkowskich 9 .
(14) Niniejsza deklaracja stanowi zamiar polityczny Unii w zakresie propagowania i wprowadzania w życie zawartych w niej zasad. Nie jest ona prawnie wiążąca. UE jest odpowiedzialna za wdrożenie niniejszej deklaracji we współpracy z państwami członkowskimi w ramach przysługujących im kompetencji i w pełnej zgodności z prawem Unii. Deklaracja nie wpływa na podział kompetencji pomiędzy Unią a jej państwami członkowskimi.
Deklaracja w sprawie transportu rowerowego
Naszym celem jest uwolnienie pełnego potencjału transportu rowerowego w UE. W niniejszej deklaracji transport rowerowy uznaje się za jedną z najbardziej zrównoważonych, dostępnych i inkluzywnych, tanich i zdrowych form transportu i rekreacji o kluczowym znaczeniu dla europejskiego społeczeństwa i europejskiej gospodarki. Deklaracja ta powinna służyć jako strategiczny drogowskaz dla istniejących i przyszłych polityk i inicjatyw związanych z transportem rowerowym.
W związku z powyższym deklarujemy, że:
Rozdział I: Opracowywanie i umacnianie polityk transportu rowerowego
UE i jej państwa członkowskie wraz z samorządami lokalnymi i regionalnymi mają do odegrania istotną rolę w upowszechnianiu transportu rowerowego.
Zobowiązujemy się do:
(1) opracowywania, przyjmowania i umacniania polityk i strategii transportu rowerowego na wszystkich właściwych szczeblach zarządzania;
(2) wprowadzenia środków niezbędnych do jak najszybszego wdrożenia przedmiotowych polityk i strategii transportu rowerowego;
(3) priorytetowego traktowania środków uwzględniających transport rowerowy w planowaniu zrównoważonej mobilności na obszarach miejskich i podmiejskich oraz, w stosownych przypadkach, na obszarach wiejskich;
(4) zachęcania przedsiębiorstw, organizacji i instytucji do promowania transportu rowerowego za pomocą systemów zarządzania mobilnością, takich jak zachęty do dojeżdżania do pracy rowerem, zapewniania firmowych rowerów (elektrycznych), odpowiednich parkingów i udogodnień rowerowych oraz korzystania z usług kurierów rowerowych;
(5) promowania jazdy na rowerze jako zdrowego sposobu transportu lub rekreacji poprzez kampanie uświadamiające i promocyjne, budowanie zdolności i szkolenie osób zawodowo zajmujących się tą tematyką, w tym na odpowiednich forach międzynarodowych.
Rozdział II: Zachęcanie do inkluzywnej, przystępnej cenowo i zdrowej mobilności
Dostęp do mobilności powinien mieć każdy, w tym osoby z niepełnosprawnościami lub o ograniczonej sprawności ruchowej, niezależnie od wieku czy płci, a transport rowerowy może w znacznym stopniu przyczynić się do tego celu. Jazda na rowerze powinna być również przystępna cenowo, niezależnie od poziomu dochodów, i promowana jako korzystna dla zdrowia psychicznego i fizycznego.
Zobowiązujemy się do:
(6) zwiększenia skali wykorzystania transportu rowerowego w celu promowania włączenia społecznego poprzez zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby kobiet, dzieci, osób starszych, a także słabszych i zmarginalizowanych grup społecznych;
(7) wprowadzania środków zmierzających do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami lub o ograniczonej sprawności ruchowej lepszego dostępu do transportu rowerowego;
(8) podjęcia działań na rzecz zwiększenia aktywnej mobilności osób starszych w myśl idei aktywnego starzenia się;
(9) zapewniania ukierunkowanych szkoleń rowerowych, szczególnie dla dzieci oraz słabszych i zmarginalizowanych grup społecznych;
(10) zachęcania do podejmowania środków zwiększających przystępność cenową transportu rowerowego 10
Rozdział III: Tworzenie większej i lepszej infrastruktury rowerowej
Poprawa jakości, ilości, ciągłości i atrakcyjności infrastruktury rowerowej ma zasadnicze znaczenie dla upowszechnienia transportu rowerowego.
Zobowiązujemy się do:
(11) znacznego powiększenia bezpiecznej i spójnej infrastruktury rowerowej w całej Europie;
(12) opracowania i stosowania unijnych wytycznych w sprawie wymagań jakościowych dotyczących niechronionych uczestników ruchu drogowego, w tym rowerzystów, na podstawie dyrektywy (UE) 2019/1936 w sprawie zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej 11 ;
(13) zwiększenia poziomu bezpieczeństwa poprzez zapewnienie wystarczającej przestrzeni rowerzystom i innym niechronionym uczestnikom ruchu drogowego, w szczególności poprzez fizyczne oddzielenie, w odpowiednich przypadkach, dróg dla rowerów od ruchu zmotoryzowanego, lub poprzez zapewnienie bezpiecznych prędkości w ruchu mieszanym;
(14) działań na rzecz tworzenia spójnej sieci rowerowej w miastach oraz poprawy połączeń między obszarami podmiejskimi, wiejskimi i centrami miast, w tym budowy autostrad rowerowych;
(15) zapewniania bezpiecznych i chronionych miejsc parkingowych dla rowerów na obszarach miejskich i wiejskich, w tym przy dworcach kolejowych i autobusowych oraz węzłach przesiadkowych;
(16) propagowania uwzględniania instalacji punktów ładowania rowerów elektrycznych w miejskim planowaniu przestrzennym oraz na parkingach rowerowych.
Rozdział IV: Zwiększenie inwestycji i tworzenie korzystnych warunków dla transportu rowerowego
Potrzeba więcej inwestycji, aby uwolnić potencjał transportu rowerowego.
Zobowiązujemy się do:
(17) zapewniania wsparcia technicznego, funduszy i finansowania, aby pomóc w opracowywaniu i wdrażaniu strategii rowerowych i inwestycji związanych z transportem rowerowym, w tym za pośrednictwem odpowiednich instrumentów UE i na warunkach w nich określonych;
(18) uwzględniania transportu rowerowego w inwestycjach na wszystkich szczeblach zarządzania 12 ;
Rozdział V: Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego
Każdy powinien mieć możliwość poruszania się na rowerze w sposób bezpieczny i chroniony.
Zobowiązujemy się do:
(19) działania na rzecz realizacji zobowiązań określonych w oświadczeniu z Valletty 13 , a mianowicie celu zmniejszenia o połowę do 2030 r. - w stosunku do poziomu bazowego z 2020 r. - liczby poważnych obrażeń w UE, z wykorzystaniem definicji zawartej w oświadczeniu z Valletty, oraz w ramach całościowej strategii bezpieczeństwa ruchu drogowego na ten okres (obejmujące komisyjne ramy polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego UE na lata 2021-2030 14 , w których potwierdzono ambitny długoterminowy cel, jakim jest osiągnięcie prawie zerowej liczby ofiar śmiertelnych do 2050 r., oraz krajowe strategie i plany działania w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego);
(20) lepszego egzekwowania zasad i przepisów bezpieczeństwa ruchu drogowego w celu zapewnienia współistnienia różnych środków transportu, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony rowerzystów i innych niechronionych uczestników ruchu drogowego;
(21) zadbania o to, by przepisy dotyczące wymogów bezpieczeństwa mających zastosowanie do rowerów elektrycznych były merytorycznie istotne, oraz do promowania ich wdrażania;
(22) poprawy bezpieczeństwa na publicznych parkingach rowerowych (w tym na stacjach współdzielenia rowerów i węzłach multimodalnych) oraz skuteczniejszego przeciwdziałania kradzieżom rowerów;
(23) poprawy treści i zakresu szkoleń rowerowych, w tym kursów jazdy na rowerze dla dzieci i młodzieży, oraz kampanii uświadamiających na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności na temat największych zagrożeń dla rowerzystów, a także promowania bezpiecznego korzystania z rowerów i rowerów elektrycznych oraz podnoszenia kwestii bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu drogowego podczas szkolenia kierowców.
Rozdział VI: Wspieranie wysokiej jakości miejsc pracy i rozwoju światowej klasy europejskiej branży rowerowej;
Większe upowszechnienie transportu rowerowego oznacza więcej wysokiej jakości miejsc pracy i jest korzystne dla gospodarki UE i branży rowerowej, przyczyniając się jednocześnie do realizacji celów strategii przemysłowej UE.
Zobowiązujemy się do:
(24) tworzenia warunków sprzyjających zwiększeniu europejskiej produkcji szerokiego asortymentu rowerów (w tym rowerów elektrycznych i rowerów dla osób z niepełnosprawnościami) oraz części do nich, w tym w zakresie dostępu do materiałów i sprzętu, a także utrzymania równych szans na rynkach światowych poprzez wykorzystanie istniejących unijnych instrumentów ochrony handlu;
(25) wspierania sektora usług rowerowych, w tym podmiotów gospodarki społecznej, oraz wykorzystywania rowerów w obiegu zamkniętym (rynek wtórny, naprawa i wynajem);
(26) tworzenia korzystnych warunków do powstawania wysokiej jakości miejsc pracy i klastrów rowerowych, w tym w turystyce rowerowej, w celu istotnego zwiększenia liczby wysokiej jakości miejsc pracy związanych z transportem rowerowym, wspierania MŚP oraz podnoszenia poziomu wymaganych umiejętności i szkoleń zawodowych;
(27) zwiększenia atrakcyjności tego sektora i umożliwienia znaczącego przepływu pracowników z innych gałęzi przemysłu;
(28) uznania europejskiego przemysłu rowerowego za partnera w systemie mobilności w celu wzmocnienia odporności, zrównoważonego rozwoju, obiegu zamkniętego i cyfryzacji w sektorze rowerowym;
(29) wspierania branż usług rowerowych, takich jak współdzielenie rowerów i logistyka rowerowa, zwłaszcza w miastach, w tym poprzez wzmacnianie integracji logistyki rowerowej z ogólnym systemem logistycznym.
Rozdział VII: Wspieranie multimodalności i turystyki rowerowej
Transport rowerowy powinien odgrywać istotną rolę w ulepszaniu sieci połączeń multimodalnych i rozwoju turystyki, zwłaszcza w połączeniu z pociągami, autobusami i innymi rodzajami transportu, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich.
Zobowiązujemy się do:
(30) promowania i wdrażania rozwiązań multimodalnych na obszarach miejskich, podmiejskich i wiejskich, a także służących dłuższym podróżom poprzez tworzenie większej synergii między transportem rowerowym a innymi rodzajami transportu, między innymi poprzez umożliwienie przewozu większej liczby rowerów autobusami i pociągami oraz zapewnienie bezpieczniejszych i chronionych parkingów rowerowych przy dworcach i węzłach przesiadkowych;
(31) wspierania systemów współdzielenia rowerów jako rozwiązania umożliwiającego dostęp do usług transportu publicznego na pierwszym i ostatnim odcinku podróży;
(32) tworzenia korzystnych warunków do wspierania jazdy na rowerze jako zrównoważonej formy rekreacji i turystyki.
Rozdział VIII: Usprawnienie systemu gromadzenia danych na temat transportu rowerowego
Dane dotyczące transportu rowerowego należy gromadzić w ten sam sposób w całej UE, aby umożliwić skuteczne monitorowanie postępów we wdrażaniu zasad i zobowiązań zawartych w niniejszej deklaracji.
Zobowiązujemy się do:
(33) monitorowania realizacji naszych zobowiązań;
(34) umożliwienia ciągłego pomiaru postępów w korzystaniu z transportu rowerowego w UE poprzez ustanowienie ogól- nounijnego poziomu odniesienia, w tym dotyczącego długości, gęstości sieci, jakości i poziomu dostępności infrastruktury rowerowej i usług rowerowych dla różnych rodzajów użytkowników, udziału transportu rowerowego w transporcie i mobilności ogółem oraz liczby poważnych obrażeń odnoszonych przez rowerzystów i ofiar śmiertelnych wśród rowerzystów;
(35) opracowania ujednoliconych wskaźników dotyczących transportu rowerowego dla węzłów miejskich transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T);
(36) opracowywania statystyk dotyczących transportu rowerowego i jego infrastruktury na szczeblu lokalnym, krajowym i unijnym, w tym do współpracy między państwami członkowskimi a Eurostatem w celu gromadzenia danych dotyczących transportu rowerowego.
W ciągu pierwszych 5 miesięcy obowiązywania mechanizmu konsultacji społecznych projektów ustaw udział w nich wzięły 24 323 osoby. Najpopularniejszym projektem w konsultacjach była nowelizacja ustawy o broni i amunicji. W jego konsultacjach głos zabrało 8298 osób. Podczas pierwszych 14 miesięcy X kadencji Sejmu RP (2023–2024) jedynie 17 proc. uchwalonych ustaw zainicjowali posłowie. Aż 4 uchwalone ustawy miały źródła w projektach obywatelskich w ciągu 14 miesięcy Sejmu X kadencji – to najważniejsze skutki reformy Regulaminu Sejmu z 26 lipca 2024 r.
24.04.2025
Senat bez poprawek przyjął w środę ustawę, która obniża składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zmiana, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ma kosztować budżet państwa 4,6 mld zł. Według szacunków Ministerstwo Finansów na reformie ma skorzystać około 2,5 mln przedsiębiorców. Teraz ustawa trafi do prezydenta Andrzaja Dudy.
23.04.2025
Rada Ministrów przyjęła we wtorek, 22 kwietnia, projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, przedłożony przez minister przemysłu. Chodzi o wyznaczenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie przepisów w tej sprawie. Nowe regulacje dotyczą m.in. dokładności pomiarów, monitorowania oraz raportowania emisji metanu.
22.04.2025
Na wtorkowym posiedzeniu rząd przyjął przepisy zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810, przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem nowelizacji jest aktualizacja listy odmian genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, tak aby zakazać stosowania w Polsce upraw, które znajdują się w swobodnym obrocie na terytorium 10 państw Unii Europejskiej.
22.04.2025
Od 18 kwietnia policja oraz żandarmeria wojskowa będą mogły karać tych, którzy bez zezwolenia m.in. fotografują i filmują szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa obiekty resortu obrony narodowej, obiekty infrastruktury krytycznej oraz ruchomości. Obiekty te zostaną specjalnie oznaczone.
17.04.2025
Kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej i podnoszenia umiejętności kadr gospodarki przewiduje podpisana w czwartek przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
11.04.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2024.2377 |
| Rodzaj: | Informacja |
| Tytuł: | Europejska deklaracja w sprawie transportu rowerowego |
| Data aktu: | 03/04/2024 |
| Data ogłoszenia: | 03/04/2024 |