Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Europejski semestr i polityka spójności - w kierunku nowej europejskiej strategii po 2020 r."(opinia z inicjatywy własnej).

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Europejski semestr i polityka spójności - w kierunku nowej europejskiej strategii po 2020 r."

(opinia z inicjatywy własnej)

(2019/C 353/07)

(Dz.U.UE C z dnia 18 października 2019 r.)

Sprawozdawca: Etele BARÁTH

Współsprawozdawca: Petr ZAHRADNÍK

Podstawa prawna	Art. 32 ust. 2 regulaminu wewnętrznego
Decyzja Zgromadzenia Plenarnego	20.2.2019
Sekcja odpowiedzialna	Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
Data przyjęcia przez sekcję	2.7.2019
Data przyjęcia na sesji plenarnej	17.7.2019
Sesja plenarna nr	545
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się)	154/1/5

1. Wnioski i zalecenia

1.1. Zbliżający się nowy okres polityczny i finansowy w UE zapewnia możliwość zwiększenia ambicji założeń, poprawy rezultatów oraz jak najlepszego wykorzystania nowych szans. Istnieje zapotrzebowanie na odnowioną, ambitniejszą i bardziej dynamiczną strategię na 2030 r. na rzecz zrównoważonej, konkurencyjnej, opiekuńczej i sprawiedliwej Europy.

1.1.1. Jednym z najważniejszych wniosków wyciągniętych w ramach niedawnego zarządzania polityką gospodarczą UE w następstwie kryzysu oraz jednym z największych osiągnięć było wprowadzenie i praktyczne wdrożenie europejskiego semestru. Ta nowa forma koordynacji polityki gospodarczej obejmuje dogłębne monitorowanie i analizę, praktyczne skoordynowane zarządzanie oraz szereg ograniczeń i sankcji ¹ , ściśle związanych z wynikami gospodarczymi państw członkowskich. Rezultaty semestru powinny być widoczne w formie bardziej rygorystycznej dyscypliny, większej odpowiedzialności oraz wyraźniejszego skupienia się na kluczowych kwestiach strategicznych. Mógłby on zatem stanowić niezawodną platformę dla nowych interwencji w obszarze polityki spójności.

1.2. Procedura semestru uzupełnia system instrumentów polityki spójności, które funkcjonowały od dziesięcioleci. Istnieje ogromny potencjał wykorzystania powiązań między europejskim semestrem a polityką spójności UE (i być może większością programów WRF) do poprawy koordynacji polityki gospodarczej UE i lepszego zarządzania nią. Stanowi to sygnał lepszego zarządzania i podejścia opartego na wynikach. Kwestia ta ma zarówno racjonalny i technokratyczny charakter, jak i polityczny (wzięcie pod uwagę wyborów europejskich, kompetencje na szczeblu krajowym i unijnym, zarządzanie podejściem oddolnym i odgórnym oraz znalezienie równowagi między nimi). Dzięki swojemu koordynacyjnemu charakterowi łączy wdrażanie strategicznych celów gospodarczych, społecznych i środowiskowych, priorytety polityczne oraz interakcje między zadaniami krótko- i długoterminowymi.

1.3. Ze względu na swoje ciągle rozwijane zastosowanie praktyczne i koncepcję samoregulacji semestr jest faktycznie jedyną strukturą roboczą posiadającą wielofunkcyjny mechanizm, który za pomocą zaleceń dla poszczególnych krajów może mierzyć interakcje między bardzo różnymi procedurami oraz stosowanie około trzydziestu dwóch europejskich strategii politycznych. EKES wyraża zaufanie do procedury semestru oraz proponuje, by możliwe było bardziej zrównoważone stosowanie zachęt, jak również zróżnicowanych, dobrze uzasadnionych i starannie przemyślanych sankcji ² , tak by koordynować wdrażanie celów gospodarczych, społecznych i środowiskowych. Proponuje również, by w miarę możliwości mierzyć krótkoterminowe postępy w osiąganiu celów długoterminowych.

1.4. EKES dostrzega z ubolewaniem, że pomimo dobrze zdefiniowanej wieloetapowej procedury (roczne analizy wzrostu gospodarczego, zalecenia dla poszczególnych krajów, krajowe programy reform, umowy partnerstwa), poziom wykonania umów jest bardzo różny, w zależności od stanu rozwoju makroekonomicznego poszczególnych państw. Poziom wdrażania wieloletnich strategii politycznych jest zasadniczo niski (od 40 do 50 %). Można zauważyć, że cele polityki społecznej należą do zobowiązań spełnianych w najmniejszym zakresie; obejmują one: płace i ustalanie wynagrodzenia, zdrowie i opiekę długoterminową, kształcenie, szkolenie, uczenie się przez całe życie i miejsca pracy wysokiej jakości (w szczególności w przypadku osób młodych).

1.5. EKES zauważa, że wzmocniona procedura semestru, zachowująca swoje oryginalne cele, powinna stanowić najważniejszy element koordynacji polityki gospodarczej, umożliwiając ukończenie programów stabilności i konwergencji oraz stając się ewentualnie centralnym elementem koordynującym dobrze ukierunkowanej procedury inwestycyjnej, przyspieszającym wdrażanie reform, mierzącym równowagę między wynikami gospodarczymi i polityką spójności oraz osiągającym cele społeczne. Kluczowe kwestie obejmują wdrażanie Europejskiego filaru praw socjalnych, trwałe zatrudnienie, wprowadzenie minimalnych standardów społecznych w państwach członkowskich na podstawie wspólnych ram europejskich ustanowionych w kontekście europejskiego semestru oraz ambitniejsze cele klimatyczne i lepszą ochronę różnorodności biologicznej.

1.6. Zdaniem EKES-u, jeśli Europa ma osiągnąć zrównoważony wzrost gospodarczy, który jest trwały pod względem społecznym i środowiskowym, będzie musiała dokładniej zbadać zasoby lokalne i wykorzystywać je w wydajny sposób. Nowa strategia "Europa 2030" musi zbudować realny most łączący cele lokalne, regionalne i krajowe oraz cele lepiej połączonej Europy.

1.7. EKES wyraża przekonanie, że wzmocniona koordynacja między funduszami europejskimi (Fundusz Spójności, Program InvestEU itd.) mogłaby pomóc w aktywniejszym zachęcaniu do uczestnictwa i przyciąganiu inwestycji prywatnych. Aby zwiększyć produktywność i inwestycje prywatne, należy poprawić otoczenie inwestycyjne, biorąc automatycznie pod uwagę regulacje podatkowe obowiązujące w poszczególnych państwach członkowskich. W scenariuszu optymistycznym udoskonalone otoczenie inwestycyjne mogłoby wzmocnić poziom relacji między europejskim systemem rządów a różnymi formami własności.

1.8. EKES proponuje, by odnowiony europejski system rządów oparty na strategii "UE 2030" bardziej skupiał się na rezultatach i ustanawiał mniej priorytetów, ułatwiając dostęp do procedur administracyjnych oraz opierając się w większym stopniu na zrozumieniu społeczeństwa obywatelskiego i współpracy z nim. Wszystkim tym działaniom musi towarzyszyć rozwój systemów monitorowania i oceny. Jednym z ważnych sposobów wzmocnienia europejskiego systemu rządów jest usprawnienie wielopoziomowej administracji publicznej oraz większe otwarcie na uczestnictwo.

1.9. EKES musi określić na nowo swoje miejsce w procesie przygotowywania i wdrażania europejskiej polityki i strategii i zająć nową i silniejszą pozycję w europejskim systemie rządów w celu zapewnienia specjalnej roli mediatora między rzeczywistością postrzeganą przez społeczeństwo obywatelskie a przyszłymi zamierzeniami. EKES dąży do osiągnięcia lepszego porozumienia dzięki wzmocnieniu regularnego i zorganizowanego dialogu z partnerami społecznymi i społeczeństwem obywatelskim.

1.10. EKES musi zwiększyć swoją wiedzę na temat nowych systemów informacyjnych, w tym na temat sieci cyfrowych i społecznych powiązanych ze społeczeństwem obywatelskim. Musi je także częściej wykorzystywać. EKES może osiągnąć ten cel, jeśli będzie zaangażowany w procedurę semestru i zdobędzie doświadczenie w przetwarzaniu otrzymywanych informacji.

1.11. EKES wskazuje, że jedną z głównych obecnych przeszkód dla uwolnienia potencjału europejskiego rozwoju jest niski poziom opartej na faktach, ciągłej komunikacji między partnerami gospodarczymi i społecznymi a europejskim systemem rządów. Także i w tym kontekście należy zrozumieć system relacji EKES-u.

1.12. EKES uważa, że w ramach semestru można będzie się skupić na ograniczaniu ryzyka kryzysów w przyszłości oraz na tworzeniu zrównoważonego, istotnego i zdolnego do reagowania otoczenia gospodarczego i społecznego dzięki ciągłej ocenie złożonych celów, wykorzystaniu kompleksowych umów partnerstwa, budowaniu silnego poparcia obywatelskiego oraz pomiarowi globalnego środowiska Unii Europejskiej.

2. Uwagi ogólne i szczegółowe

2.1. Europa osiągnęła punkt zwrotny

2.1.1. Europa osiągnęła nowy punkt zwrotny. Dziesięć lat po głębokim kryzysie gospodarczym oraz pomimo silnego ożywienia gospodarczego w Europie żyjemy w stanie niepokoju politycznego i społecznego, z pojawiającą się na horyzoncie nową globalną niepewnością. Jednym z najważniejszych wniosków wyciągniętych w ramach niedawnego zarządzania polityką gospodarczą UE w następstwie kryzysu oraz jednym z największych osiągnięć było wprowadzenie i praktyczne wdrożenie europejskiego semestru. Ta nowa forma koordynacji polityki gospodarczej obejmuje dogłębne monitorowanie i analizę, praktyczne skoordynowane zarządzanie oraz szereg ograniczeń i sankcji, ściśle związanych z wynikami gospodarczymi państw członkowskich. Rezultaty semestru powinny być widoczne w formie bardziej rygorystycznej dyscypliny, większej odpowiedzialności oraz wyraźniejszego skupienia się na kluczowych kwestiach strategicznych. Mógłby on zatem stanowić niezawodną platformę dla nowych interwencji w obszarze polityki spójności.

2.1.2. W obecnym okresie, w którym wkrótce zacznie się nowy pięcioletni cykl polityczny europejskiego systemu rządów i nowy siedmioletni okres finansowy na rzecz skoordynowanego europejskiego rozwoju i w którym nastąpi rychłe zakończenie strategii "Europa 2020" na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, UE będzie musiała ponownie przeanalizować systemy zarządzania. Te ostatnie muszą opierać się na nowej, kompleksowej strategii wdrażania na nadchodzące dziesięciolecie, wyznaczającej kierunek dla zrównoważonej przyszłości.

2.1.3. Istnieje szerokie poparcie dla idei, zgodnie z którą jednym z najważniejszych warunków udanego wprowadzenia nowego "wielopoziomowego i wielopodmiotowego zarządzania" jest nieograniczony udział partnerów gospodarczych i społecznych w procesie decyzyjnym i wdrożeniowym ³ .

2.1.4. EKES wyciąga wnioski z wartości dodanej płynącej z zasady silnego partnerstwa w polityce spójności i ponownie podkreśla znaczenie wielopoziomowego sprawowania rządów, co oznacza zwiększenie strukturalnego udziału organizacji społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron w procesie programowania, wdrażania, oceny i monitorowania wykorzystania funduszy. To samo powinno odnosić się do programowania makroekonomicznego we wszystkich państwach członkowskich.

2.1.5. Z myślą o zapewnieniu tego EKES podkreśla potrzebę wprowadzenia wspólnych ram europejskich - na wzór umowy partnerstwa w ramach funduszy strukturalnych UE - gwarantujących silny i znaczący udział partnerów społecznych i całego społeczeństwa obywatelskiego na wszystkich etapach opracowywania i wdrażania europejskiego semestru. Zwiększy to rozliczalność organów krajowych oraz umożliwi skuteczniejsze i bardziej adekwatne wdrażanie stosownych polityk i zaleceń.

2.1.6. Europejski renesans musi opierać się na takiej samej potędze ciągłości, jaka leży u podstaw wartości europejskich takich jak wolność, bezpieczeństwo, sprawiedliwość, praworządność i prawa człowieka. Należy także wzmocnić trwającą obecnie odnowę w celu spełnienia kryteriów zrównoważonego rozwoju.

2.2. Semestr i jego złożony charakter

2.2.1. W ciągu ostatnich dziesięciu lat Komisja podejmowała duże i najwyraźniej udane starania na rzecz ustanowienia wielopoziomowego systemu operacyjnego na potrzeby zarządzania gospodarczego: jest nim europejski semestr. Obejmuje on różne polityki i strategie dotyczące całego sektora i kwestie horyzontalne we wszystkich obszarach gospodarczych, społecznych i środowiskowych. Ten nowy proces pozwolił Komisji Europejskiej pójść o krok dalej niż poprzedni system otwartej metody koordynacji.

2.2.2. W ostatnich kilku latach semestr został wzmocniony i rozbudowany, zaś ważne elementy społeczne i środowiskowe strategii "Europa 2020" zostały powiązane bezpośrednio z zaleceniami dotyczącymi polityki spójności ⁴ . Można dostrzec silne powiązanie między zarządzaniem gospodarczym, wdrażaniem polityki spójności i nową koncepcją dotyczącą europejskiego rozwoju: planem inwestycyjnym dla Europy ⁵ .

2.2.3. W kilku opiniach EKES bronił reform strukturalnych, które przyczyniają się do zwiększenia wydajności, wzrostu, jakości i bezpieczeństwa zatrudnienia oraz ochrony socjalnej, a jednocześnie sprzyjają inwestycjom oraz wzmacniają negocjacje zbiorowe w oparciu o autonomię partnerów społecznych i dialog społeczny ⁶ . EKES "uważa również, że związek między programem wspierania reform i europejskim semestrem może być jeszcze silniejszy i bardziej bezpośredni niż przewiduje wniosek dotyczący rozporządzenia" ⁷ .

2.3. Zrównoważona przyszłość Europy

2.3.1. Na początku bieżącego roku Komisja opublikowała dokument otwierający debatę na temat zrównoważonej przyszłości Europy, otwierając drogę ku wszechstronnej strategii wdrażania na okres do 2030 r. W dokumencie wyznaczone zostały kierunki dalszego opracowywania wizji zrównoważonego rozwoju UE oraz ukierunkowania polityki sektorowej po 2020 r., z jednoczesnym przygotowaniem do długoterminowego wdrażania celów zrównoważonego rozwoju. Komitet domaga się ambitniejszych celów klimatycznych włączanych do europejskiego semestru, gdyż semestr stosunkowo słabo odnosi się do zagrożeń związanych ze zmianą klimatu i do postępów UE w osiąganiu celów paryskich ⁸ . Ponadto w świecie odczuwającym skutki zmiany klimatu EKES wielokrotnie przedstawiał zalecenia dotyczące lepszej ochrony różnorodności biologicznej oraz istotnych zasobów niezbędnych do naszego istnienia ⁹ .

2.3.2. W dokumencie otwierającym debatę przedstawiono trzy scenariusze w celu ożywienia dyskusji nad działaniami następczymi wobec celów zrównoważonego rozwoju w UE:

- nadrzędną strategię UE w zakresie celów zrównoważonego rozwoju nadającą kierunek działaniom UE i jej państw członkowskich,

- kontynuację włączania przez Komisję strategii do wszystkich istotnych polityk UE, lecz bez egzekwowania działań od państw członkowskich, oraz

- położenie większego nacisku na działania zewnętrzne przy jednoczesnej konsolidacji obecnych ambicji w zakresie zrównoważonego rozwoju na poziomie UE.

2.3.3. Inteligentne włączenie dwóch pierwszych scenariuszy w europejski semestr powinno odgrywać decydującą rolę we wdrażaniu budżetów UE oraz ich ram finansowania (takich jak fundusze strukturalne i inwestycyjne UE), przy maksymalnym wykorzystaniu elastyczności nowych WRF oraz zapewnieniu silnego związku między polityką spójności a polityką w innych obszarach.

2.3.4. Należy zwrócić uwagę na możliwość odgrywania przez europejski semestr, uzupełniony nowym modelem opartym na uczestnictwie, skuteczniejszej i wydajniejszej roli w rozwoju Unii.

2.3.5. Może przyczynić się do tego plan inwestycyjny UE, o ile będzie odpowiednio finansowany, oraz unijna polityka spójności skoordynowana z zaleceniami dla poszczególnych krajów. Oznacza to zapewnienie odpowiedniej elastyczności w ramach paktu stabilności i wzrostu. Jak stwierdził EKES w swojej wcześniejszej opinii, oznacza to również dalsze odpowiednie finansowanie polityki spójności z budżetu UE ¹⁰ .

2.4. Polityka spójności a procedura semestru

2.4.1. Zestaw wniosków dotyczących rozporządzeń w sprawie WRF na lata 2021-2027 (rozporządzenie ramowe oraz wnioski dotyczące rozporządzeń sektorowych) przewiduje pewne nowe elementy, które mogłyby pomóc w poprawie koordynacji i wyników polityki gospodarczej UE oraz wydajności interwencji w obszarze polityki spójności ¹¹ . Jednym z najważniejszych elementów jest zdefiniowanie wyraźnego związku między polityką spójności a procedurą europejskiego semestru i kilkoma powiązanymi etapami ¹² .

2.4.2. Wnioski dotyczące rozporządzeń pozostają jednak dosyć otwarte na wykorzystywanie wystarczającej przestrzeni dla interwencji i kreatywności w celu zajęcia się tą kwestią w praktyczny sposób. Niniejsza opinia może być okazją do przedstawienia pewnych pomysłów dotyczących podejmowania takich działań. Przede wszystkim polityka spójności i europejski semestr można by uznawać za obszary współzależne od siebie; są one ściśle ze sobą powiązane i charakteryzują się ogromnym potencjałem w zakresie poprawy obecnej sytuacji.

2.4.3. Inwestycje i interwencje w obszarze polityki spójności mogłyby przede wszystkim skupiać się na obszarach, na które zwraca się uwagę w ramach procesu europejskiego semestru, zwłaszcza tam, gdzie za sprawą platform statystycznych takich jak tablica wskaźników społecznych zidentyfikowano luki inwestycyjne. Konieczne jest dostosowanie ram czasowych dotyczących wdrażania celów polityki (zazwyczaj siedmioletni okres dla polityki spójności oraz zwykle krótszy, jedno- lub półtoraroczny okres w przypadku zaleceń dla poszczególnych krajów).

2.4.4. W odniesieniu do danego państwa członkowskiego można by zidentyfikować te obszary za pomocą tabeli głównych wskaźników makroekonomicznych, fiskalnych i strukturalnych, publikowanych w listopadzie każdego roku, gdy rozpoczyna się nowy cykl europejskiego semestru, w szczególności z wykorzystaniem procedury krajowych programów reform, następnie przekształcanych w sprawozdania na temat zaleceń dla poszczególnych krajów.

2.4.5. Wniosek dotyczący nowych WRF na lata 2021-2027 powinien także opierać się na wzmocnionej elastyczności i koncentracji tematycznej. Instrumenty polityki spójności mogłyby być zatem elastycznie dostosowywane do rzeczywistych potrzeb występujących w danym państwie członkowskim.

2.4.6. Przeciwne kierunki w ramach wzajemnej relacji mogą jednak oznaczać, że wyniki europejskiego semestru mogą stanowić instrument stymulujący dobre wyniki lub zapewniający wyraźnie zróżnicowane i proporcjonalne podejście do sankcji ¹³  w przypadku niezadowalających wyników ¹⁴ . Państwa osiągające dobre wyniki w ramach europejskiego semestru, które zachowują dyscyplinę makroekonomiczną i reagują w sposób odpowiedzialny na zalecenia dla poszczególnych krajów, mogłyby otrzymywać zachęty w formie pewnej premii w drodze dodatkowego przydziału środków finansowych w ramach polityki spójności (EFRR, EFS+ lub Fundusz Spójności); podstawa finansowa państw osiągających słabe wyniki i ignorujących sprawozdania na temat zaleceń dla poszczególnych krajów mogłaby być proporcjonalnie zmniejszana ¹⁵ .

2.4.7. Wniosek dotyczący nowych WRF na lata 2021-2027 skupia się także w dużym stopniu na synergiach między kilkoma rozdziałami WRF i programami. Europejski semestr identyfikuje najważniejsze potrzeby w zakresie reform, widziane z perspektywy każdego państwa członkowskiego. W jednym z wniosków proponuje się nawet utworzenie nowego Programu wspierania reform; niezwykle potrzebne byłoby przyjęcie wspólnego systemu zarządzania dla instrumentów polityki spójności oraz programów wspierania reform ¹⁶  w praktyce, najlepiej na poziomie poszczególnych programów operacyjnych polityki spójności. W takim przypadku można byłoby zapewnić optymalne warunki dla tworzenia synergii ¹⁷ .

2.4.7.1. To samo ma zastosowanie do Programu InvestEU (także opartego częściowo na dobrowolnym przydziale finansowania w obszarze spójności przez państwa członkowskie na ten scentralizowany instrument finansowy).

2.4.8. W przypadku WRF na lata 2021-2027 mogłoby pojawić się strategiczne utrudnienie, gdyż nie będzie już strategii zastępującej strategię "Europa 2020". Ważnym pytaniem jest, czy dokument otwierający debatę na temat zrównoważonej przyszłości Europy faktycznie pretenduje do odgrywania takiej roli. Niedawno odegrał istotną rolę w określeniu kolejnych priorytetów inwestycyjnych dla poszczególnych krajów w ramach polityki spójności (sprawozdania krajowe, opublikowane w lutym 2019 r. ¹⁸ ) oraz w określeniu potrzeb inwestycyjnych (wiosenna prognoza z maja 2019 r. ¹⁹ ).

2.4.8.1. Obecnie główne cele strategii UE obejmują w ramach europejskiego semestru i innych instrumentów polityki kluczowe punkty pomiaru postępu i stanowią punkt wyjścia dla nowej strategii na rok 2030.

2.4.9. W przypadku późnego przygotowania nowej strategii na 2030 r. zaleca się wprowadzenie w okresie przejściowym praktyki polegającej na przygotowaniu średnio - bądź długoterminowej strategii w ramach działań stanowiących podstawę europejskiego semestru (można by na przykład opublikować w 2020 r. zarys strategii 2021+, a następnie publikować co dwa lub trzy lata sprawozdanie na temat statusu wdrożenia przedstawiające faktyczne wyniki i rezultaty).

2.4.10. W związku z tym EKES rozważa nowe podejście strategiczne skutkujące polityką spójności, która wyraźnie skupia się na rzeczywistych (opartych na wynikach i zorientowanych na rezultaty) priorytetach, skoncentrowanych pod względem tematycznym, dobrze wyważonych i zintegrowanych, wiarygodnych (opartych na analizie), profesjonalnie wdrażanych oraz uwzględniających odpowiedzialność wszystkich zainteresowanych stron.

2.5. Rola semestru we wdrażaniu spójności społecznej

2.5.1. Wzmocnienie spójności społecznej i przywracanie zaufania europejskiego społeczeństwa stanowią dwa elementy idące ze sobą w parze.

2.5.2. Ważny wkład w oba te elementy stanowi Europejski filar praw socjalnych, m.in. przez wspieranie państw członkowskich i udzielanie im wskazówek, gdy realizują reformy na rzecz tworzenia zrównoważonych miejsc pracy o wysokiej jakości i dużej wartości dodanej.

2.5.3. W tym kontekście tablica wyników zawierająca wskaźniki społeczne powinna być wykorzystywana jako główne narzędzie nie tylko do pomiaru wyników regionu lub państwa członkowskiego w obszarach objętych Europejskim filarem praw socjalnych, ale również do zidentyfikowania ewentualnych luk inwestycyjnych i ukierunkowania finansowania w ramach EFS + w najbardziej efektywny sposób.

2.5.4. Statystyczne dane odniesienia powinny być wykorzystywane do identyfikacji luk inwestycyjnych w każdym państwie członkowskim oraz do ukierunkowania zaleceń dotyczących inwestycji i polityki tam, gdzie będą one najbardziej użyteczne z punktu widzenia włączenia społecznego.

2.5.5. Szczególną uwagę należy zwrócić na godną pracę, różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn ²⁰ , zwalczanie bezrobocia, a zwłaszcza na młodzież i osoby, które są najbardziej odsunięte od rynku pracy, na przykład na osoby z niepełnosprawnością i specjalnymi potrzebami. Należy także zwrócić specjalną uwagę na osoby posiadające ograniczoną wiedzę w obszarze technologii komputerowych i cyfrowych lub nieposiadające jej wcale.

2.5.6. Filar praw socjalnych powinien służyć za wskaźnik przy formułowaniu zaleceń dla państw członkowskich. Dwadzieścia zasad określonych w filarze należy wykorzystać jako mierniki oceny skuteczności danego kraju w uwzględnieniu w swojej polityce gospodarczej podjętego zobowiązania do realizacji filaru socjalnego.

2.5.7. Może pojawić się pytanie dotyczące tego, w jaki sposób należy wykorzystać Europejski filar praw socjalnych podczas wdrażania europejskiego semestru, by wzmocnić i zintensyfikować ten proces raczej niż go przeciążać.

2.5.8. Odpowiedź jest zawsze taka sama: potrzebujemy dobrze zdefiniowanej strategii obejmującej horyzontalne, przekrojowe powiązania między wspomnianymi powyżej strategiami politycznymi. Ta nowa kompleksowa strategia europejska na rzecz zrównoważonej przyszłości Europy mogłaby zagwarantować wdrażanie z wykorzystaniem silnego mechanizmu koordynacji w ramach semestru.

2.6. Należy zapewnić porządek w różnorodności

2.6.1. W załączniku do rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów ²¹  zawarto kompleksowy zbiór różnych europejskich strategii politycznych, który wraz z siedemnastoma celami zrównoważonego rozwoju pokazuje prawie niemożliwy sposób zapewnienia koordynacji między nimi. Oprócz tego istnieje dwadzieścia celów Europejskiego filaru praw socjalnych. Aby wyjaśnić i uprościć tę sytuację, polityka rozwoju regionalnego i spójności na okres po 2020 r. skupiła się wyraźnie na pięciu priorytetach inwestycyjnych:

- bardziej inteligentna Europa, dzięki innowacjom, cyfryzacji, transformacji gospodarczej oraz wsparciu dla małych i średnich przedsiębiorstw,

- bardziej przyjazna dla środowiska bezemisyjna Europa, wdrażająca porozumienie paryskie i inwestująca w transformację sektora energetycznego, odnawialne źródła energii i przeciwdziałanie zmianie klimatu,

- lepiej połączona Europa, ze strategicznymi sieciami transportu i sieciami cyfrowymi,

- Europa o silniejszym wymiarze społecznym, realizująca cele Europejskiego filaru praw socjalnych i wspierająca wysokiej jakości zatrudnienie, edukację, umiejętności (zdaniem EKES-u szczególnie ważne jest szkolenie zawodowe i uczenie się przez całe życie), włączenie społeczne i równy dostęp do opieki zdrowotnej,

- Europa bliżej obywateli, wspierająca lokalnie kierowane strategie rozwoju i zrównoważony rozwój obszarów miejskich (EKES zwraca uwagę na wymiar peryferyjny i wiejski) w całej UE.

2.6.2. Aby pokazać złożoność prac nad nową kompleksową strategią dla Europy na 2030 r., w dokumencie otwierającym debatę określono następujące główne tematy w ramach wizji zrównoważonego rozwoju UE:

- zrównoważony rozwój poprawiający jakość życia obywateli (EKES podkreśla w tym względzie znaczenie warunków pracy): przewaga konkurencyjna Europy,

- UE a globalne wyzwania, którym należy sprostać,

- w kierunku zrównoważonej Europy do 2030 r.,

- UE jako światowy pionier zrównoważonego rozwoju,

- scenariusze na przyszłość ²² .

2.7. Potrzeba nowej koordynacji zarządzania

2.7.1. Skorzystanie z nadchodzącej ogromnej szansy, jaką daje nowa wszechstronna strategia Komisji po 2020 r., zapewniająca nowy, świeży impuls i skoncentrowana na zrównoważonym rozwoju, będzie faktycznie stanowić instrument działania opierający się na procedurze semestru i nowej strukturze zarządzania w Komisji.

2.7.2. W świetle coraz częściej obserwowanego obecnie deficytu demokratycznego i niedostatecznego wdrażania w odniesieniu do strategii "Europa 2030", coraz więcej zainteresowanych stron wyraża potrzebę zapewnienia większej demokracji uczestniczącej, lepszych stosunków pracy (większego udziału pracowników), demokracji we wszystkich sektorach gospodarki oraz skutecznego wdrażania celów strategii. Odnowiona strategia długoterminowa może odegrać kluczową rolę we wdrażaniu europejskiego zarządzania gospodarczego ukierunkowanego na zwiększoną konkurencyjność i rozwój, pod warunkiem jej odpowiedniego koordynowania w ramach semestru.

2.7.3. Można to osiągnąć jedynie przez podjęcie zdecydowanych, starannie zaprojektowanych środków w celu zagwarantowania aktywnego zaangażowania zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w ten proces. W związku z tym można by, bez nakładania dodatkowych obciążeń administracyjnych lub finansowych, ustanowić w ramach struktury EKES-u centrum informacyjne wzorowane na punkcie kompleksowej obsługi ²³ , platformę wymiany informacji lub jakiegoś rodzaju wirtualne lub fizyczne centrum kompetencyjne, których rola skupiałaby się na rozwiązywaniu problemów w zakresie wdrażania związanych ze strategią "Europa 2030" (takich jak niewystarczające krajowe poczucie odpowiedzialności, niejasne ramy instytucjonalne i podporządkowanie filaru socjalnego). Aby zapewnić skuteczną koordynację i racjonalizację, powiązane zadania, procedury i zarządzanie współpracą międzyagencyjną należy koordynować na szczeblu paneuropejskim i krajowym.

2.7.4. Model punktu kompleksowej obsługi mógłby zostać odpowiednio zastosowany w dowolnym obszarze, w którym gwarantowany jest pojedynczy punkt dostępu jako podstawa zintegrowanej platformy wymiany informacji i konsultacji, ułatwiającej dalsze kształtowanie polityki i podejmowanie decyzji. Ze względu na doradczy charakter zadań powierzonych EKES-owi, jego ugruntowaną sieć krajowych komitetów ekonomicznospołecznych oraz stosunki międzyinstytucjonalne model punktu kompleksowej obsługi może stanowić wyjątkowe narzędzie do prowadzenia konsultacji i ułatwiania wdrażania strategii "Europa 2030". W ramach tego narzędzia można by zaangażować najszerszy zakres zainteresowanych stron wywodzących się ze społeczeństwa obywatelskiego w gromadzenie i wymianę informacji na temat osiągania priorytetów strategii "Europa 2030" na szczeblu regionalnym, krajowym oraz paneuropejskim.

2.7.5. Centrum informacyjne EKES-u oparte na punkcie kompleksowej obsługi mogłoby służyć rozwiązywaniu problemów w zakresie wdrażania i deficytu demokratycznego związanych ze sposobem funkcjonowania UE. Ustanowienie grupy ds. europejskiego semestru w ramach struktury Sekcji ECO było pierwszym krokiem w kierunku zapewnienia nowego typu centrum informacyjnego w celu zagwarantowania większej widoczności EKES-u w krajobrazie instytucjonalnym.

Bruksela, dnia 17 lipca 2019 r.

	Luca JAHIER
	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

1 Rozporządzenie ustanawiające wspólne przepisy na lata 2021-2027, COM(2018) 375 final.

2 Umowy między Komisją Europejską a poszczególnymi krajami UE. Określono w nich plany organów krajowych dotyczące sposobu wykorzystania środków z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

3 Opinia EKES-u w sprawie rozporządzenia ustanawiającego wspólne przepisy 2021-2027, Dz.U. C 62 z 15.2.2019, s. 83; oraz opinia EKES-u w sprawie przyszłości polityki spójności, Dz.U. C 228 z 5.7.2019, s. 50.

4 Europejski semestr 2019 r. - komunikat na temat sprawozdań krajowych, COM(2019) 150 final.

5 Plan inwestycyjny dla Europy i Program InvestEU (2021-2027).

6 Opinia EKES-u w sprawie wieloletnich ram finansowych na okres po 2020 r., Dz.U. C 440 z 6.12.2018, s. 106.

7 Opinia EKES-u w sprawie Programu wspierania reform, Dz.U. C 62 z 15.2.2019, s. 121.

8 Opinia EKES-u "Słuchać głosu obywateli Europy, by budować zrównoważoną przyszłość (Plan działania EKES-u na szczyt w Sybinie i późniejszy okres)", Dz.U. C 228 z 5.7.2019, s. 37.

9 Opinia EKES-u "Przyszłość UE: korzyści dla obywateli i poszanowanie europejskich wartości", Dz.U. C 228 z 5.7.2019, s. 57.

10 Opinia EKES-u w sprawieprzyszłości polityki spójności, Dz.U. C 228 z 5.7.2019, s. 50.

11 WRF na lata 2021-2027, COM(2018) 321 final, oraz załącznik do WRF na lata 2021-2027.

12 Opinia EKES-u w sprawie wieloletnich ram finansowych na okres po 2020 r., Dz.U. C 440 z 6.12.2018, s. 106.

13 Zob. opinia EKES-u "Słuchać głosu obywateli Europy, by budować zrównoważoną przyszłość (Plan działania EKES-u na szczyt w Sybinie i późniejszy okres)", Dz.U. C 228 z 5.7.2019, s. 37, pkt 11.4.

14 Rozporządzenie ustanawiające wspólne przepisy na lata 2021-2027, COM(2018) 375 final.

15 "The legal nature of Country Specific Recommendations" (Charakter prawny zaleceń dla poszczególnych krajów), Parlament Europejski, czerwiec 2017 r.

16 Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie utworzenia Programu wspierania reform, COM(2018) 391 final.

17 Opinia EKES-u w sprawie Programu wspierania reform, Dz.U. C 62 z 15.2.2019, s. 121.

18 "Europejski semestr 2019: komunikat na temat sprawozdań krajowych", COM(2019) 150 final.

19 Europejska prognoza gospodarcza.Wiosna 2019 r.

20 Opinie EKES-u w sprawie równości płci na europejskich rynkach pracy, Dz.U. C 110 z 22.3.2019, s. 26, oraz "Kwestie związane z równouprawnieniem płci", pkt 1.4, Dz.U. C 240 z 16.7.2019, s. 3.

21 Wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu i Migracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu na rzecz Zarządzania Granicami i Wiz, COM(2018) 375 final.

22 Dokument otwierający debatę "W kierunku zrównoważonej Europy 2030", COM(2019) 22 final.

23 Opinia EKES-u w sprawie postępów w zakresie wdrażania strategii "Europa 2020" i sposobu realizacji jej celów do 2020 r., Dz.U. C 251 z 31.7.2015, s. 19.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2019.353.39
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Europejski semestr i polityka spójności - w kierunku nowej europejskiej strategii po 2020 r."(opinia z inicjatywy własnej).
• Data aktu: 18/10/2019
• Data ogłoszenia: 18/10/2019