(2019/C 366/06)
(Dz.U.UE C z dnia 30 października 2019 r.)
RADA GENERALNA EUROPEJSKIEJ RADY DS. RYZYKA SYSTEMOWEGO,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie unijnego nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym i ustanowienia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego 1 , w szczególności art. 3, art. 16 i art. 18,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Sektor nieruchomości odgrywa ważną rolę w gospodarce, a zmiany w nim zachodzące mogą mieć istotny wpływ na system finansowy. Wcześniejsze kryzysy finansowe pokazały, że destabilizujące zmiany zachodzące na rynkach nieruchomości mogą mieć poważne konsekwencje dla stabilności systemu finansowego oraz całej gospodarki, co może także prowadzić do przenoszenia się niekorzystnych zjawisk między krajami. Niekorzystne zmiany na rynku nieruchomości w niektórych państwach członkowskich spowodowały w przeszłości duże straty kredytowe lub negatywnie wpłynęły na sferę gospodarki realnej. Skutki te odzwierciedlają ścisłe powiązania pomiędzy sektorem nieruchomości, dostawcami finansowania i innymi sektorami gospodarki. Ponadto silna pętla informacji zwrotnej pomiędzy systemem finansowym a realną gospodarką nasila wszelkie negatywne zmiany.
(2) Powiązania te są ważne, ponieważ oznaczają, że ryzyka mające swoje źródło w sektorze nieruchomości mogą mieć skutki systemowe o charakterze procyklicznym. Podatności systemu finansowego na zagrożenia mają tendencję do kumulowania się w fazie wzrostu cyklu rynku nieruchomości. Postrzegane niższe ryzyko finansowania oraz łatwiejszy dostęp do niego mogą przyczynić się do szybkiej ekspansji akcji kredytowej i inwestycji, wywierając, wraz ze zwiększonym popytem na nieruchomości, presję na wzrost cen nieruchomości. Jako że skutkiem powyższej sytuacji jest wyższa wartość zabezpieczeń, która dodatkowo sprzyja popytowi na kredyty oraz ich podaży, te samonapędzające się procesy mogą powodować potencjalne skutki o znaczeniu systemowym. Natomiast w fazie spadkowej cyklu rynku nieruchomości bardziej restrykcyjne warunki udzielania kredytów, większa niechęć do podejmowania ryzyka i presja zniżkowa w odniesieniu do cen nieruchomości mogą niekorzystnie wpływać na odporność kredytobiorców i kredytodawców, pogarszając tym samym sytuację gospodarczą.
(3) Podatność na zagrożenia związane z nieruchomościami mieszkalnymi może być źródłem ryzyka systemowego i może wpływać na stabilność finansową zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio. Skutki bezpośrednie to straty kredytowe z tytułu portfeli hipotecznych z powodu niekorzystnych warunków gospodarczych lub finansowych oraz równoczesnych negatywnych zmian na rynku nieruchomości mieszkalnych. Skutki pośrednie mogą być związane z zmianą poziomu konsumpcji gospodarstw domowych, co może prowadzić do dalszych konsekwencji dla realnej gospodarki i stabilności finansowej.
(4) Zgodnie z motywem 4 rozporządzenia ERRS/2013/1 2 ostatecznym celem polityki makroostrożnościowej jest przyczynianie się do ochrony stabilności systemu finansowego jako całości, w tym poprzez wzmacnianie odporności systemu finansowego i ograniczanie powstawania ryzyk systemowych, a tym samym zapewnianie trwałego wkładu sektora finansowego do wzrostu gospodarczego.
(5) W tym celu organy makroostrożnościowe mogą stosować jeden lub większą liczbę środków makroostrożnościowych opartych na kapitale określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE 3 i rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 4 lub środków makroostrożnościowych ukierunkowanych na kredytobiorców, opierających się wyłącznie na prawie krajowym, w zależności od oceny ryzyk. Środki oparte na kapitale mają na celu przede wszystkim zwiększenie odporności systemu finansowego, natomiast środki ukierunkowane na kredytobiorców mogą być odpowiednie zwłaszcza w celu zapobieżenia dalszemu narastaniu ryzyk systemowych.
(6) Ponadto w zaleceniu ERRS/2013/1 zaleca się, aby państwa członkowskie ustanowiły ramy prawne umożliwiające organom makroostrożnościowym wykonywanie bezpośredniej kontroli lub kompetencji doradczych w odniesieniu do instrumentów makroostrożnościowych wskazanych w tym zaleceniu.
(7) W 2016 r. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) przeprowadziła ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w całej Unii 5 . Ocena ta umożliwiła ERRS zidentyfikowanie w kilku państwach podatności na zagrożenia w średnim okresie jako źródeł ryzyka systemowego dla stabilności finansowej, co doprowadziło do wydania ostrzeżeń dla ośmiu państwom, w tym Szwecji 6 .
(8) W 2016 r. główne obszary podatności na zagrożenia zidentyfikowane na rynku nieruchomości mieszkalnych w Szwecji były związane ze znaczącym i długotrwałym wzrostem zarówno cen nieruchomości mieszkalnych, jak i kredytów hipotecznych, co doprowadziło do zawyżenia cen nieruchomości mieszkalnych oraz rosnącego zadłużenia gospodarstw domowych.
(9) ERRS zakończyła niedawno systematyczną, prognostyczną ocenę podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych na całym Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) 7 .
(10) Jeśli chodzi o Szwecję, ta ostatnia ocena wykazała, że od 2016 r. tempo wzrostu cen nieruchomości mieszkalnych uległo spowolnieniu, a obecnie ceny te są na tym samym poziomie, co w 2016 r. Jednak ceny nieruchomości mieszkalnych są nadal zawyżone, a zadłużenie gospodarstw domowych znacznie wzrosło.
(11) Od 2016 r. szwedzkie organy krajowe zaostrzyły lub wprowadziły szereg środków ukierunkowanych na kredytobiorców i środków opartych na kapitale: W 2016 r. wprowadzono wymogi dotyczące amortyzacji nowych kredytów hipotecznych. Wymogi te były związane ze wskaźnikiem wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia (LTV) w odniesieniu do nowych kredytów, i zobowiązywały do amortyzacji o co najmniej 2 % rocznie w przypadku kredytów o wskaźniku LTV powyżej 70 %, oraz o 1 % rocznie w przypadku kredytów o wskaźniku LTV wynoszącym 50 % do 70 %. W 2017 r. wymogi te zostały zaostrzone w odniesieniu do wskaźnika wysokości kredytu do dochodu (LTI) dla nowych kredytów poprzez zwiększenie tych wymogów o 1 punkt procentowy rocznie w odniesieniu do nowych kredytów hipotecznych o wskaźniku LTI powyżej 4.5. W 2018 r. Finansinspektionen (szwedzki urząd nadzoru finansowego) nałożył na wszystkie krajowe instytucje kredytowe stosujące metodę ratingów wewnętrznych, zgodnie z art. 458 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, specyficzny dla instytucji kredytowej poziom minimalny wynoszący 25 % w odniesieniu do ważonej ekspozycją średniej wag ryzyka stosowanych do portfela ekspozycji detalicznych wobec dłużników mających miejsce zamieszkania w Szwecji, zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach. Ponadto w 2018 r. Finansinspektionen zwiększył wskaźnik antycyklicznego bufora kapitałowego z 2 % do 2,5 %; wskaźnik ten ma zastosowanie od września 2019 r.
(12) Chociaż przyczyny podatności na zagrożenia zidentyfikowane w Szwecji mają w dużej mierze charakter cykliczny, stoją za nimi także czynniki strukturalne, co skutkuje wyższym poziomem ryzyka systemowego. Tymi czynnikami są: (i) brak podaży mieszkań, co wywiera presję na ceny nieruchomości mieszkalnych i zadłużenie gospodarstw domowych, które decydują się na zakup własnych nieruchomości mieszkalnych, oraz (ii) korzystne rozwiązania podatkowe dotyczące nieruchomości mieszkalnych, np. możliwość odliczenia od podatku odsetek od kredytów hipotecznych, co może sprzyjać wzrostowi cen nieruchomości i stanowić zachętę dla gospodarstw domowych do nadmiernego zadłużania się.
(13) W związku z tym - jakkolwiek ERRS zauważa szeroki zakres środków makroostrożnościowych wprowadzonych w Szwecji - ERRS stwierdza, że choć środki te są odpowiednie, są one jedynie częściowo wystarczające do wyeliminowania zidentyfikowanych zagrożeń dotyczących nieruchomości mieszkalnych, w szczególności zadłużenia gospodarstw domowych i zawyżenia cen nieruchomości mieszkalnych, w perspektywie średnioterminowej. Biorąc pod uwagę fakt, że wymienione podatności na zagrożenia wynikają w pewnym stopniu z czynników strukturalnych, które wykraczają poza politykę makroostrożnościową, konieczne są inne strategie ukierunkowane na uzupełnienie i wsparcie aktualnych środków makroostrożnościowych, tak aby w bardziej skuteczny i efektywny sposób odpowiedzieć na czynniki przyczyniające się do narastania ryzyka systemowego na rynku nieruchomości mieszkalnych w Szwecji, nie powodując nadmiernych kosztów dla systemu gospodarki realnej i szwedzkiego systemu finansowego. Środki zaproponowane w niniejszym zaleceniu mają na celu uzupełnienie istniejących środków makroostrożnościo-wych w Szwecji.
(14) Niniejsze zalecenie ma na celu zarekomendowanie: a) podjęcia szerszych działań w zakresie polityki mających na celu ograniczenie czynników sprzyjających rosnącemu zadłużeniu gospodarstw domowych lub je wspierających; oraz b) zaostrzenia istniejących lub uruchomienia nowych środków makroostrożnościowych w przypadku dalszego wzrostu zagrożeń związanych z zadłużeniem gospodarstw domowych i zawyżeniem cen nieruchomości mieszkalnych wynikającego z uwarunkowań cyklu gospodarczego i finansowego.
(15) Niniejsze zalecenie nie narusza kompetencji banków centralnych Unii w zakresie polityki pieniężnej.
(16) Zalecenia ERRS są publikowane po poinformowaniu Rady Unii Europejskiej o takim zamiarze przez Radę Generalną i umożliwieniu Radzie Unii Europejskiej zajęcia stanowiska w tym zakresie, oraz po poinformowaniu adresatów zaleceń o zamiarze ich opublikowania,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:
W imieniu Rady Generalnej ERRS | |
Szef Sekretariatu ERRS | |
Francesco MAZZAFERRO |
W ciągu pierwszych 5 miesięcy obowiązywania mechanizmu konsultacji społecznych projektów ustaw udział w nich wzięły 24 323 osoby. Najpopularniejszym projektem w konsultacjach była nowelizacja ustawy o broni i amunicji. W jego konsultacjach głos zabrało 8298 osób. Podczas pierwszych 14 miesięcy X kadencji Sejmu RP (2023–2024) jedynie 17 proc. uchwalonych ustaw zainicjowali posłowie. Aż 4 uchwalone ustawy miały źródła w projektach obywatelskich w ciągu 14 miesięcy Sejmu X kadencji – to najważniejsze skutki reformy Regulaminu Sejmu z 26 lipca 2024 r.
24.04.2025Senat bez poprawek przyjął w środę ustawę, która obniża składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zmiana, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ma kosztować budżet państwa 4,6 mld zł. Według szacunków Ministerstwo Finansów na reformie ma skorzystać około 2,5 mln przedsiębiorców. Teraz ustawa trafi do prezydenta Andrzaja Dudy.
23.04.2025Rada Ministrów przyjęła we wtorek, 22 kwietnia, projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, przedłożony przez minister przemysłu. Chodzi o wyznaczenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie przepisów w tej sprawie. Nowe regulacje dotyczą m.in. dokładności pomiarów, monitorowania oraz raportowania emisji metanu.
22.04.2025Na wtorkowym posiedzeniu rząd przyjął przepisy zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810, przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem nowelizacji jest aktualizacja listy odmian genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, tak aby zakazać stosowania w Polsce upraw, które znajdują się w swobodnym obrocie na terytorium 10 państw Unii Europejskiej.
22.04.2025Od 18 kwietnia policja oraz żandarmeria wojskowa będą mogły karać tych, którzy bez zezwolenia m.in. fotografują i filmują szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa obiekty resortu obrony narodowej, obiekty infrastruktury krytycznej oraz ruchomości. Obiekty te zostaną specjalnie oznaczone.
17.04.2025Kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej i podnoszenia umiejętności kadr gospodarki przewiduje podpisana w czwartek przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
11.04.2025Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2019.366.35 |
Rodzaj: | Zalecenie |
Tytuł: | Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 27 czerwca 2019 r. w sprawie podatności na zagrożenia w sektorze nieruchomości mieszkalnych w Szwecji w średnim okresie (ERRS/2019/9). |
Data aktu: | 27/06/2019 |
Data ogłoszenia: | 30/10/2019 |