uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 209 ust. 1 i art. 212 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów 2 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 3 ,
(1) Niniejsze rozporządzenie ustanawia Europejski Instrument Sąsiedztwa (ENI) jako jeden z instrumentów bezpośrednio wspierających politykę zewnętrzną Unii Europejskiej. Zastępuje ono rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1638/2006 4 , które straciło moc w dniu 31 grudnia 2013 r.
(2) Art. 8 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) stanowi, że Unia ma rozwijać szczególne stosunki z państwami z nią sąsiadującymi, dążąc do utworzenia przestrzeni dobrobytu i dobrego sąsiedztwa, opartej na wartościach Unii i charakteryzującej się bliskimi i pokojowymi stosunkami opartymi na współpracy.
(3) W ramach europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) Unia oferuje sąsiadującym z nią krajom europejskim uprzywilejowane stosunki, oparte na wzajemnym zobowiązaniu do przestrzegania i propagowania takich wartości jak demokracja i prawa człowieka, praworządność, dobre rządy oraz zasady gospodarki rynkowej i trwały rozwój gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu. EPS stanowi ponadto, w stosownych przypadkach, ramy dla większej mobilności i bardziej intensywnych kontaktów międzyludzkich, zwłaszcza poprzez umowy o ułatwieniach wizowych i umowy o readmisji oraz, na zasadzie indywidualnej, za pomocą liberalizacji systemu wizowego.
(4) Od czasu jej zapoczątkowania EPS pozwoliła zacieśnić stosunki z krajami partnerskimi i przyniosła wymierne korzyści zarówno Unii, jak i jej partnerom, w tym rozpoczęcie inicjatyw regionalnych i wspieranie demokratyzacji w europejskim sąsiedztwie. Kilka znaczących wydarzeń w europejskim sąsiedztwie doprowadziło do wszechstronnego przeglądu strategicznego EPS w 2011 r. Przegląd ten przewiduje między innymi większe wsparcie dla partnerów zdecydowanych budować demokratyczne społeczeństwa i podejmujących reformy zgodnie z podejściem motywacyjnym ("więcej za więcej") i zasadą wzajemnej rozliczalności, a także zgodnie z koncepcją partnerstwa ze społeczeństwami oraz bardziej zróżnicowanym i dostosowanym do indywidualnych potrzeb podejściem do poszczególnych krajów partnerskich. Niniejsze rozporządzenie powinno ustanowić wyraźne powiązania między ramami EPS a wsparciem, które ma być udzielone na mocy niniejszego rozporządzenia.
(5) Niniejsze rozporządzenie powinno wspierać realizację inicjatyw politycznych, które ukształtowały EPS; są to: Partnerstwo Wschodnie pomiędzy Unią a jej wschodnimi sąsiadami, partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu oraz Unia dla Śródziemnomorza w południowym sąsiedztwie. Wszystkie te inicjatywy mają strategiczne znaczenie i w równym stopniu zapewniają ważne ramy polityki ukierunkowanej na zacieśnienie stosunków z krajami partnerskimi oraz stosunków między tymi krajami, w oparciu o zasady wzajemnej rozliczalności, współodpowiedzialności i poczucia obowiązku. Niniejsze rozporządzenie powinno także wspierać wdrażanie współpracy regionalnej w całym europejskim sąsiedztwie, prowadzonej między innymi w ramach polityki wymiaru północnego lub synergii czarnomorskiej, jak również, przede wszystkim w przypadku współpracy transgranicznej, aspekty zewnętrzne strategii makroregionalnych.
(6) Cele niniejszego rozporządzenia należy realizować przy właściwym zaangażowaniu partnerów w zakresie działań zewnętrznych, w tym organizacji społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych, w przygotowanie, wdrażanie i monitorowanie unijnego wsparcia, z uwzględnieniem znaczenia, jakie ma rola tych podmiotów. Niniejsze rozporządzenie powinno także wspierać zwiększanie zdolności organizacji społeczeństwa obywatelskiego do gwarantowania rzeczywistej rozliczalności i odpowiedzialności na szczeblu krajowym; powinno również umożliwiać tym organizacjom pełnoprawny udział w procesie demokratyzacji.
(7) Niniejsze rozporządzenie uznaje szczególny status Federacji Rosyjskiej zarówno jako sąsiada Unii, jak i strategicznego partnera w regionie.
(8) W celu propagowania zintegrowanego i trwałego rozwoju regionalnego sąsiadujących obszarów przygranicznych i współpracy między nimi oraz harmonijnej integracji terytorialnej w całej Unii i z państwami sąsiadującymi, zarówno niniejsze rozporządzenie, jak i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) powinny zapewniać wsparcie dla programów współpracy transgranicznej między państwami członkowskimi z jednej strony a krajami partnerskimi lub Federacją Rosyjską z drugiej strony ("innymi krajami uczestniczącymi we współpracy transgranicznej"), realizowanych wzdłuż granic zewnętrznych Unii. Aby zapewnić skuteczne wdrożenie współpracy transgranicznej, istotne jest, by w stosownych przypadkach zharmonizować procedury z procedurami obowiązującymi w ramach Europejskiej współpracy terytorialnej.
(9) Ponadto ważne jest stymulowanie i ułatwianie współpracy między Unią a jej partnerami i innymi krajami uczestniczącymi, w imię ich obopólnych korzyści, w szczególności przez jak najlepszą i jak najskuteczniejszą koordynację zapewnianych zasobów i gromadzenie wkładów z wewnętrznych i zewnętrznych instrumentów budżetu Unii, w szczególności na potrzeby współpracy transgranicznej i projektów współpracy regionalnej, projektów infrastrukturalnych o znaczeniu dla Unii obejmujących państwa sąsiadujące, oraz na potrzeby innych obszarów współpracy.
(10) Jednostki terytorialne położone wzdłuż granic i należące do krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz stosowne jednostki terytorialne u beneficjentów wymienionych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego (UE) nr 231/2014 5 także powinny mieć możliwość uczestniczenia we współpracy transgranicznej. Uczestnictwo krajów EOG w programach współpracy transgranicznej powinno nadal opierać się na zasobach własnych tych krajów.
(11) Oczekuje się, że państwa członkowskie, kraje partnerskie i inne kraje uczestniczące, biorące udział we współpracy transgranicznej i współpracy regionalnej, zapewnią współfinansowanie. Umocni to odpowiedzialność krajową, zwiększy zasoby finansowe pozostające do dyspozycji tych programów oraz ułatwi uczestnictwo lokalnym zainteresowanym stronom.
(12) W celu ujednolicenia terminologii stosowanej w niniejszym rozporządzeniu z terminologią stosowaną na potrzeby Europejskiej współpracy terytorialnej, dokumenty wykonawcze dotyczące programów współpracy transgranicznej należy nazwać wspólnymi programami operacyjnymi.
(13) Wsparcie, które ma być udzielane państwom sąsiadującym w ramach ustanowionych przez EPS, powinno być spójne z celami i zasadami unijnych polityk zewnętrznych, a zwłaszcza z polityką rozwojową Unii oraz z jej wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa. Należy także zapewnić spójność z wymiarami zewnętrznymi unijnych polityk i instrumentów wewnętrznych.
(14) Unia powinna dążyć do jak najskuteczniejszego wykorzystania dostępnych zasobów w celu optymalizacji wpływu prowadzonych przez nią działań zewnętrznych. Cel ten należy osiągnąć poprzez spójność i komplementarność unijnych instrumentów na rzecz działań zewnętrznych oraz tworzenie synergii między ENI, innymi unijnymi instrumentami na rzecz finansowania działań zewnętrznych i innymi politykami Unii. Powinno to również pociągać za sobą wzajemne wzmacnianie programów opracowanych w ramach instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych.
(15) Dla stosunków z sąsiadującymi krajami śródziemnomorskimi z Afryki Północnej znaczenie ma wspólna strategia UE-Afryka.
(16) Unia i jej państwa członkowskie powinny zapewnić większą spójność, skuteczność i komplementarność swoich odpowiednich polityk odnoszących się do współpracy z państwami sąsiadującymi. Aby zapewnić wzajemne uzupełnianie i umacnianie się współpracy Unii oraz współpracy państw członkowskich, należy ustanowić wspólne programowanie, które powinno się stosować zawsze, gdy zachodzi taka możliwość i gdy takie programowanie jest stosowne. Należy także zapewnić właściwą współpracę i koordynację działań z innymi darczyńcami spoza Unii.
(17) Unijne wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia należy co do zasady dostosować do odpowiednich krajowych lub lokalnych strategii i środków krajów partnerskich i, w stosownych przypadkach, do takich strategii i środków Federacji Rosyjskiej.
(18) Komisja powinna dążyć do jak najefektywniejszego wykorzystania dostępnych zasobów, wykorzystując instrumenty finansowe zapewniające efekt dźwigni. Efekt taki można by zwiększyć, umożliwiając wykorzystanie i ponowne wykorzystanie środków finansowych zainwestowanych i generowanych przy pomocy instrumentów finansowych.
(19) Walka ze zmianą klimatu to jedno z większych wyzwań stojących przed Unią, które wymaga podjęcia pilnych działań na skalę międzynarodową. Zgodnie z zamiarem wyrażonym w komunikacie Komisji z dnia 29 czerwca 2011 r. zatytułowanym "Budżet dla Europy 2020", dotyczącym podniesienia co najmniej do 20 % części budżetu Unii przeznaczonej na działania w dziedzinie klimatu, niniejsze rozporządzenie powinno przyczyniać się do osiągnięcia tego celu.
(20) Stabilne ramy współpracy z państwami sąsiadującymi w dziedzinie energii i zasobów, spójne z unijnymi przepisami o rynku wewnętrznym, przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa Unii w tej dziedzinie.
(21) Przekrojowymi celami wszystkich działań podejmowanych na podstawie niniejszego rozporządzenia są: równouprawnienie płci, prawa osób należących do mniejszości oraz zwalczanie dyskryminacji i nierówności.
(22) W stosunkach z partnerami na całym świecie Unia angażuje się w propagowanie godnej pracy i sprawiedliwości społecznej oraz ratyfikacji i skutecznego wdrożenia uznanych na szczeblu międzynarodowym norm pracy, w tym zlikwidowania pracy dzieci" a także ratyfikacji i skutecznego wdrożenia wielostronnych umów środowiskowych.
(23) W niniejszym rozporządzeniu określa się pulę środków finansowych na okres jego stosowania, stanowiącą - dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej - główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami 6 .
(24) Należy chronić interesy finansowe Unii z zastosowaniem proporcjonalnych środków w całym cyklu wydatkowania, w tym poprzez zapobieganie nieprawidłowościom, ich wykrywanie i prowadzenie dochodzeń w ich sprawie, odzyskiwanie środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub niewłaściwie wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, poprzez nakładanie kar. Działania te należy prowadzić zgodnie z mającymi zastosowanie umowami zawartymi z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi.
(25) W celu dostosowania unijnego wsparcia udzielanego na podstawie niniejszego rozporządzenia, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmian wykazu priorytetów unijnego wsparcia udzielanego na mocy niniejszego rozporządzenia i przydziałów środków finansowych według rodzaju programu. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(26) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze.
(27) Uprawnienia wykonawcze dotyczące wieloletnich jednolitych ram wsparcia, innych dokumentów programowych oraz przepisów wykonawczych określających przepisy szczegółowe dotyczące wdrożenia współpracy transgranicznej, należy wykonywać zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 7 .
(28) Ze względu na charakter tych aktów wykonawczych, w szczególności ich charakter dotyczący kształtowania polityki lub ich skutki finansowe, do ich przyjęcia powinna być zasadniczo stosowana procedura sprawdzająca, z wyjątkiem środków o małej skali finansowej.
(29) Wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych są określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 8 .
(30) Organizacja i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) są ustanowione w decyzji Rady 2010/427/UE 9 .
(31) Unia ma najlepsze możliwości, by zapewnić wsparcie udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia krajom w ramach europejskiego sąsiedztwa, w których jednym z podstawowych celów polityki jest dostosowanie do przepisów i norm obowiązujących w Unii. Istnieją formy szczególnego wsparcia, które można zapewnić wyłącznie na poziomie Unii. Doświadczenia państw członkowskich w zakresie transformacji także mogą przyczynić się do powodzenia reform w krajach objętych EPS oraz do propagowania uniwersalnych wartości w europejskim sąsiedztwie.
(32) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na skalę i skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(33) Właściwe jest dostosowanie okresu stosowania niniejszego rozporządzenia do okresu stosowania rozporządzenia Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 10 . Niniejsze rozporządzenie powinno być zatem stosowane od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
W ciągu pierwszych 5 miesięcy obowiązywania mechanizmu konsultacji społecznych projektów ustaw udział w nich wzięły 24 323 osoby. Najpopularniejszym projektem w konsultacjach była nowelizacja ustawy o broni i amunicji. W jego konsultacjach głos zabrało 8298 osób. Podczas pierwszych 14 miesięcy X kadencji Sejmu RP (2023–2024) jedynie 17 proc. uchwalonych ustaw zainicjowali posłowie. Aż 4 uchwalone ustawy miały źródła w projektach obywatelskich w ciągu 14 miesięcy Sejmu X kadencji – to najważniejsze skutki reformy Regulaminu Sejmu z 26 lipca 2024 r.
24.04.2025Senat bez poprawek przyjął w środę ustawę, która obniża składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zmiana, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ma kosztować budżet państwa 4,6 mld zł. Według szacunków Ministerstwo Finansów na reformie ma skorzystać około 2,5 mln przedsiębiorców. Teraz ustawa trafi do prezydenta Andrzaja Dudy.
23.04.2025Rada Ministrów przyjęła we wtorek, 22 kwietnia, projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, przedłożony przez minister przemysłu. Chodzi o wyznaczenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie przepisów w tej sprawie. Nowe regulacje dotyczą m.in. dokładności pomiarów, monitorowania oraz raportowania emisji metanu.
22.04.2025Na wtorkowym posiedzeniu rząd przyjął przepisy zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810, przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem nowelizacji jest aktualizacja listy odmian genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, tak aby zakazać stosowania w Polsce upraw, które znajdują się w swobodnym obrocie na terytorium 10 państw Unii Europejskiej.
22.04.2025Od 18 kwietnia policja oraz żandarmeria wojskowa będą mogły karać tych, którzy bez zezwolenia m.in. fotografują i filmują szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa obiekty resortu obrony narodowej, obiekty infrastruktury krytycznej oraz ruchomości. Obiekty te zostaną specjalnie oznaczone.
17.04.2025Kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej i podnoszenia umiejętności kadr gospodarki przewiduje podpisana w czwartek przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
11.04.2025Identyfikator: | Dz.U.UE.L.2014.77.27 |
Rodzaj: | Rozporządzenie |
Tytuł: | Rozporządzenie 232/2014 ustanawiające Europejski Instrument Sąsiedztwa |
Data aktu: | 11/03/2014 |
Data ogłoszenia: | 15/03/2014 |
Data wejścia w życie: | 16/03/2014, 01/01/2014 |