Zalecenie 2017/1936 w sprawie podjęcia niezwłocznych kroków, aby zapobiec czynieniu niewłaściwego użytku z prekursorów materiałów wybuchowych

ZALECENIE KOMISJI (UE) 2017/1936
z dnia 18 października 2017 r.
w sprawie podjęcia niezwłocznych kroków, aby zapobiec czynieniu niewłaściwego użytku z prekursorów materiałów wybuchowych
(Tekst mający znaczenie dla EOG)

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 292,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Niedawne ataki i akty terrorystyczne wskazują, że zagrożenie ze strony materiałów wybuchowych wytwarzanych domowym sposobem pozostaje na wysokim poziomie. Substancje będące prekursorami materiałów wybuchowych są nadal dostępne i używane do wytwarzania domowym sposobem materiałów wybuchowych pomimo wysiłków na rzecz skutecznego ograniczania i kontrolowania dostępu do tych substancji.

(2) W rezolucji nr 2370 (2017) Rada Bezpieczeństwa ONZ podkreśla, że absolutnie konieczne jest powstrzymanie terrorystów przed stosowaniem surowców i składników, które mogą być używane do wytwarzania materiałów wybuchowych, lub usiłowaniem uzyskania dostępu do takich surowców i składników, oraz wzywa do wzmożonej czujności, w tym poprzez rozpowszechnianie dobrych praktyk, transgraniczną wymianę informacji i tworzenie partnerstw.

(3) W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 98/2013 1  ustanowiono zharmonizowane przepisy dotyczące udostępniania, wprowadzania, posiadania i używania substancji lub mieszanin, które mogą być użyte do nielegalnego wytwarzania materiałów wybuchowych, w celu ograniczenia ich dostępności dla ogółu społeczeństwa, oraz zapewniające odpowiednie zgłaszanie podejrzanych transakcji w ramach całego łańcucha dostaw.

(4) Prawidłowe stosowanie rozporządzenia (UE) nr 98/2013 przez wszystkie państwa członkowskie jest niezbędne dla osiągnięcia jego celu, jakim jest usprawnienie swobodnego przepływu substancji chemicznych i mieszanin na rynku wewnętrznym oraz wyeliminowanie zakłóceń konkurencji, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony bezpieczeństwa ogółu społeczeństwa. Będzie ono również sprzyjać realizacji celów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/541 2 , którymi jest zapobieganie przestępstwom terrorystycznym, w tym wytwarzaniu, posiadaniu, nabywaniu, przewożeniu, dostarczaniu lub używaniu materiałów wybuchowych, oraz udzielaniu i otrzymywaniu instruktażu w zakresie wytwarzania lub stosowania materiałów wybuchowych.

(5) Celem niniejszego zalecenia jest zapewnienie bardziej skutecznego osiągnięcia celu rozporządzenia (UE) nr 98/2013 poprzez wydanie wytycznych dla państw członkowskich dotyczących stosowania tego rozporządzenia. Niniejsze zalecenie uzupełnia wytyczne 3  przyjęte przez Komisję oraz Stały Komitet ds. Prekursorów 4  i uwzględnia dyskusje przeprowadzone na forum tego komitetu oraz podczas szeregu warsztatów regionalnych z udziałem organów państw członkowskich, zorganizowanych w latach 2016 i 2017.

(6) Dostępność prekursorów materiałów wybuchowych dla ogółu społeczeństwa powinna być ograniczona, by uniemożliwić terrorystom nabywanie prekursorów materiałów wybuchowych. Rozporządzenie (UE) nr 98/2013 ogranicza dostęp do siedmiu substancji chemicznych i używanie tych substancji (prekursory materiałów wybuchowych podlegające ograniczeniom, wymienione w załączniku I do rozporządzenia (UE) nr 98/2013) 5  przez przeciętnych użytkowników.

(7) Niezależnie od wspomnianego zakazu państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o przyznaniu przeciętnym użytkownikom dostępu do tych substancji wyłącznie poprzez system pozwoleń i rejestracji. Na dzień 1 stycznia 2017 r. szesnaście państw członkowskich nie stosuje zakazu, tylko posiada systemy pozwoleń lub rejestracji 6 . Oznacza to, że w tych państwach członkowskich podlegające ograniczeniom substancje i mieszaniny będące prekursorami materiałów wybuchowych są nadal dostępne dla przeciętnych użytkowników i przez nich używane.

(8) Państwa członkowskie powinny określić i propagować niższe stężenia oraz substancje alternatywne, które stanowią mniejsze zagrożenie dla bezpieczeństwa, a także określić warunki przechowywania prekursorów materiałów wybuchowych. Państwa członkowskie, które posiadają system pozwoleń, powinny dokonywać podstawowego sprawdzenia osób fizycznych składających wniosek o udzielenie pozwolenia.

(9) W niniejszym zaleceniu wzywa się również do lepszego egzekwowania ograniczeń i kontroli ustanowionych w rozporządzeniu (UE) nr 98/2013 oraz do współpracy międzysektorowej. Podniesienie poziomu świadomości wszystkich podmiotów w łańcuchu dostaw, w tym tych prowadzących działalność online, umożliwi im w większym stopniu wywiązywanie się z zobowiązań wynikających z rozporządzenia (UE) nr 98/2013.

(10) Bez uszczerbku dla ram prawnych transgranicznej wymiany informacji w kontekście śledztw dotyczących przestępstw terrorystycznych 7  lub w dziedzinie ceł 8  w niniejszym zaleceniu wzywa się do wymiany informacji na temat podejrzanych transakcji, zniknięć, kradzieży oraz innych podejrzanych zdarzeń lub wniosków o udzielenie pozwolenia, jeżeli wydają się one zawierać w sobie element transgraniczny.

(11) Choć w niedawnych atakach i aktach terrorystycznych użyto głównie trinadtlenku triacetonu (TATP), zagrożenie dotyczy szerszej gamy materiałów wybuchowych wytwarzanych domowym sposobem i substancji będących prekursorami materiałów wybuchowych. Unia i jej państwa członkowskie muszą nadal zachowywać czujność poprzez śledzenie sytuacji w tej dziedzinie i reagowanie na nią, we współpracy z odpowiednimi zainteresowanymi stronami i użytkownikami.

(12) Od chwili przyjęcia rozporządzenia Komisja monitoruje i ułatwia jego stosowanie w ścisłej współpracy ze Stałym Komitetem ds. Prekursorów. W lutym 2017 r. Komisja przyjęła sprawozdanie 9 , w którym stwierdziła, że chociaż wejście w życie rozporządzenia przyczyniło się do zmniejszenia zagrożenia związanego z prekursorami materiałów wybuchowych w Europie, konieczne jest określenie środków i działań, które wzmocnią system kontroli w zakresie materiałów wybuchowych wytwarzanych domowym sposobem. W maju 2017 r. Komisja rozpoczęła prace nad przeglądem rozporządzenia 10  w sprawie prekursorów materiałów wybuchowych, obejmującym ewaluację, po której zostanie przeprowadzona ocena skutków w pierwszej połowie 2018 r. Ewaluacja ta będzie obejmowała zbadanie przydatności, skuteczności, efektywności, spójności i wartości dodanej rozporządzenia, a także zidentyfikowanie problemów i przeszkód, które mogą wymagać dalszych działań. W ocenie skutków przeanalizowane zostaną różne warianty strategiczne w celu rozwiązania wszelkich stwierdzonych problemów i przeszkód. W oczekiwaniu na wynik tego przeglądu w zaleceniu wskazuje się na potrzebę podjęcia przez państwa członkowskie natychmiastowych kroków w celu skutecznego ograniczenia dostępności prekursorów materiałów wybuchowych dla ogółu społeczeństwa w ramach obowiązującego rozporządzenia,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:

Ograniczenie dostępności prekursorów materiałów wybuchowych dla ogółu społeczeństwa

1.
Państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie niezbędne środki na podstawie rozporządzenia (UE) nr 98/2013 w celu ograniczenia dostępności prekursorów materiałów wybuchowych dla ogółu społeczeństwa i uniemożliwienia terrorystom dostępu do prekursorów materiałów wybuchowych, oraz zapewniające odpowiednie zgłaszanie podejrzanych transakcji w ramach całego łańcucha dostaw. W tym celu państwa członkowskie powinny starannie ocenić, czy system zakazów, pozwoleń lub rejestracji, jaki wprowadziły, pozwala na skuteczną realizację tych celów. Państwa członkowskie powinny poinformować Komisję o wynikach takiej oceny w terminie czterech miesięcy od dnia przyjęcia niniejszego zalecenia. Informacje te przyczynią się do oceny ewentualnych dalszych środków na szczeblu UE.
2.
Oprócz tego państwa członkowskie powinny pilnie podjąć następujące działania:
a)
propagowanie oraz - w miarę możliwości i w stosownych przypadkach - wymaganie używania substancji alternatywnych lub niższych stężeń, które mogą być wykorzystywane do tej samej legalnej działalności, a stanowią mniejsze ryzyko dla bezpieczeństwa;
b)
określenie warunków bezpieczeństwa przechowywania prekursorów materiałów wybuchowych dla podmiotów gospodarczych, użytkowników zawodowych oraz przeciętnych użytkowników, którzy są w posiadaniu prekursorów materiałów wybuchowych w sposób zgodny z prawem;
c)
zapewnienie jasnych wskazówek dla podmiotów gospodarczych, w jaki sposób skutecznie i efektywnie sprawdzać, czy dana osoba jest przeciętnym użytkownikiem, czy też nie. W tym celu państwa członkowskie mogłyby stosować pojęcie "użytkownik profesjonalny", co oznacza, że dana osoba potrzebuje prekursorów materiałów wybuchowych podlegających ograniczeniom do celów związanych z działalnością handlową, gospodarczą lub zawodową;
d)
w przypadku gdy istnieje system pozwoleń na mocy art. 4 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 98/2013 - dokonywanie podstawowego sprawdzenia osób fizycznych składających wniosek o udzielenie pozwolenia, w szczególności poprzez sprawdzenie uprzedniej karalności wnioskodawcy we wszystkich państwach jego pobytu w ciągu pięciu ostatnich lat; oraz
e)
ustanowienie systemów inspekcji w celu wykrywania przypadków niestosowania się do przepisów przez podmioty gospodarcze.

Wzmocnienie współpracy i kontaktów z łańcuchem dostaw

3.
W celu wzmocnienia współpracy i kontaktów z łańcuchem dostaw państwa członkowskie powinny:
a)
przeprowadzać szkolenia mające na celu zapewnienie, aby organy ścigania, służby interwencyjne i organy celne były w stanie rozpoznawać substancje i mieszaniny będące prekursorami materiałów wybuchowych w trakcie pełnienia swoich obowiązków i reagować w odpowiednim czasie i we właściwy sposób na podejrzane działania;
b)
oprócz obecnych obowiązków sprawozdawczych, o których mowa w art. 9 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 98/2013, zachęcać użytkowników końcowych prekursorów materiałów wybuchowych do zgłaszania przypadków zniknięcia i kradzieży znacznych ilości substancji;
c)
o ile nie jest to już uwzględnione w istniejących obowiązkach wynikających z przepisów Unii - wymieniać z innymi zainteresowanymi państwami członkowskimi, jak najszybciej oraz zgodnie z prawem krajowym i odpowiednimi międzynarodowymi instrumentami prawnymi, informacje na temat podejrzanych transakcji, zniknięć, kradzieży i innych podejrzanych zdarzeń lub wniosków o udzielenie pozwolenia, w przypadku gdy mogą one mieć aspekty transgraniczne; oraz
d)
określić wszystkie istotne sektory, w tym te działające online, podjąć ukierunkowane działania na rzecz podnoszenia świadomości specyfiki każdego sektora oraz prowadzić dialog z łańcuchem dostaw i z końcowymi użytkownikami, aby zwiększyć wiedzę na temat zgodnego z prawem używania prekursorów materiałów wybuchowych do celów zawodowych i niezawodowych.
Sporządzono w Brukseli dnia 18 października 2017 r.
W imieniu Komisji
Julian KING
Członek Komisji
1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 98/2013 z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie wprowadzania do obrotu i używania prekursorów materiałów wybuchowych (Dz.U. L 39 z 9.2.2013, s. 1).
2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/541 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie zwalczania terroryzmu i zastępująca decyzję ramową Rady 2002/475/WSiSW oraz zmieniająca decyzję Rady 2005/671/WSiSW (Dz.U. L 88 z 31.3.2017, s. 6).
5 Nadtlenek wodoru, nitrometan, kwas azotowy, chloran potasu, nadchloran potasu, chloran sodu, nadchloran sodu w stężeniu wyższym niż odpowiednie stężenie graniczne określone w załączniku I, w tym mieszaniny lub inne substancje, które zawierają taką wymienioną substancję w stężeniu wyższym niż odpowiednie stężenie graniczne.
6 Sprawozdanie Komisji dotyczące stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 98/2013 w sprawie wprowadzania do obrotu i używania prekursorów materiałów wybuchowych oraz przekazania uprawnień przewidzianego w tym rozporządzeniu, COM (2017) 103 final z dnia 28 lutego 2017 r.
7 Decyzja Rady 2005/671/WSiSW z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wymiany informacji i współpracy dotyczącej przestępstw terrorystycznych (Dz.U. L 253 z 29.9.2005, s. 22).
8 Rozporządzenie Rady (WE) nr 515/97 z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi państw członkowskich i współpracy między państwami członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego (Dz.U. L 82 z 22.3.1997, s. 1).
9 Sprawozdanie Komisji dotyczące stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 98/2013 w sprawie wprowadzania do obrotu i używania prekursorów materiałów wybuchowych oraz przekazania uprawnień przewidzianego w tym rozporządzeniu, COM (2017) 103 final z dnia 28 lutego 2017 r.

Zmiany w prawie

Lepsze prawo. W Sejmie odbyła się konferencja podsumowująca konsultacje społeczne projektów ustaw

W ciągu pierwszych 5 miesięcy obowiązywania mechanizmu konsultacji społecznych projektów ustaw udział w nich wzięły 24 323 osoby. Najpopularniejszym projektem w konsultacjach była nowelizacja ustawy o broni i amunicji. W jego konsultacjach głos zabrało 8298 osób. Podczas pierwszych 14 miesięcy X kadencji Sejmu RP (2023–2024) jedynie 17 proc. uchwalonych ustaw zainicjowali posłowie. Aż 4 uchwalone ustawy miały źródła w projektach obywatelskich w ciągu 14 miesięcy Sejmu X kadencji – to najważniejsze skutki reformy Regulaminu Sejmu z 26 lipca 2024 r.

Grażyna J. Leśniak 24.04.2025
Przedsiębiorcy zapłacą niższą składkę zdrowotną – Senat za ustawą

Senat bez poprawek przyjął w środę ustawę, która obniża składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zmiana, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ma kosztować budżet państwa 4,6 mld zł. Według szacunków Ministerstwo Finansów na reformie ma skorzystać około 2,5 mln przedsiębiorców. Teraz ustawa trafi do prezydenta Andrzaja Dudy.

Grażyna J. Leśniak 23.04.2025
Rząd organizuje monitoring metanu

Rada Ministrów przyjęła we wtorek, 22 kwietnia, projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, przedłożony przez minister przemysłu. Chodzi o wyznaczenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie przepisów w tej sprawie. Nowe regulacje dotyczą m.in. dokładności pomiarów, monitorowania oraz raportowania emisji metanu.

Krzysztof Koślicki 22.04.2025
Rząd zaktualizował wykaz zakazanej kukurydzy

Na wtorkowym posiedzeniu rząd przyjął przepisy zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810, przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem nowelizacji jest aktualizacja listy odmian genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, tak aby zakazać stosowania w Polsce upraw, które znajdują się w swobodnym obrocie na terytorium 10 państw Unii Europejskiej.

Krzysztof Koślicki 22.04.2025
Od 18 kwietnia fotografowanie obiektów obronnych i krytycznych tylko za zezwoleniem

Od 18 kwietnia policja oraz żandarmeria wojskowa będą mogły karać tych, którzy bez zezwolenia m.in. fotografują i filmują szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa obiekty resortu obrony narodowej, obiekty infrastruktury krytycznej oraz ruchomości. Obiekty te zostaną specjalnie oznaczone.

Robert Horbaczewski 17.04.2025
Prezydent podpisał ustawę o rynku pracy i służbach zatrudnienia

Kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej i podnoszenia umiejętności kadr gospodarki przewiduje podpisana w czwartek przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Grażyna J. Leśniak 11.04.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.UE.L.2017.273.12

Rodzaj: Zalecenie
Tytuł: Zalecenie 2017/1936 w sprawie podjęcia niezwłocznych kroków, aby zapobiec czynieniu niewłaściwego użytku z prekursorów materiałów wybuchowych
Data aktu: 18/10/2017
Data ogłoszenia: 24/10/2017
Data wejścia w życie: 24/10/2017