uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 172,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów 2 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 3 ,
(1) W swoim komunikacie z dnia 11 grudnia 2019 r. zatytułowanym "Europejski Zielony Ład" (zwany dalej "Europejskim Zielonym Ładem") Komisja przedstawiła nową strategię na rzecz wzrostu gospodarczego mającą na celu przekształcenie Unii w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo, którego gospodarka będzie nowoczesna, zasobooszczędna i konkurencyjna i w którym cel neutralności klimatycznej zostanie osiągnięty najpóźniej do 2050 r., a wzrost gospodarczy będzie oddzielony od wykorzystania zasobów. W komunikacie z dnia 17 września 2020 r. zatytułowanym "Ambitniejszy cel klimatyczny Europy do 2030 r. - Inwestowanie w przyszłość neutralną dla klimatu z korzyścią dla obywateli" Komisja zaproponowała zwiększenie poziomu redukcji emisji gazów cieplarnianych do co najmniej 55 % do 2030 r. Ten ambitny cel poparła Rada Europejska w dniu 11 grudnia 2020 r., a w ocenie skutków towarzyszącej temu komunikatowi potwierdzono, że w przyszłości koszyk energetyczny będzie bardzo różnił się od obecnego, a także podkreślono konieczność dokonania przeglądu i, w razie konieczności, zmiany przepisów dotyczących energii. Obecne inwestycje w infrastrukturę energetyczną są zdecydowanie niewystarczające, aby dokonać transformacji i budowy infrastruktury energetycznej przyszłości. Oznacza to również konieczność utworzenia infrastruktury wspierającej tę europejską transformację energetyczną, w tym szybką elektryfikację, zwiększenie skali produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i bez użycia paliw kopalnych, większe wykorzystanie gazów odnawialnych i niskoemisyjnych, integrację systemu energetycznego i większe rozpowszechnienie innowacyjnych rozwiązań.
(2) Obecny wiążący cel na poziomie Unii polegający na zwiększeniu udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej do 2030 r. do co najmniej 32 % oraz zasadniczy cel na poziomie Unii polegający na poprawie efektywności energetycznej o co najmniej 32,5 % zostanie poddany przeglądowi zgodnie ze zwiększonymi ambicjami Unii zapisanymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 4 oraz w Europejskim Zielonym Ładzie.
(3) W porozumieniu klimatycznym z Paryża przyjętym w Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu 5 (zwanym dalej "porozumieniem paryskim"), określono długoterminowy cel polegający na powstrzymaniu wzrostu średniej temperatury na świecie do poziomu znacznie niższego niż 2 °C powyżej poziomu przedindustrialnego i podejmowaniu wysiłków mających na celu ograniczenie wzrostu temperatury do poziomu 1,5 °C powyżej poziomu przedindustrialnego, a także podkreślono znaczenie adaptacji do negatywnych skutków zmian klimatu oraz zapewnienia spójności przepływów finansowych ze ścieżką prowadzącą do niskiego poziomu emisji gazów cieplarnianych i rozwoju odpornego na zmiany klimatu. Dnia 12 grudnia 2019 r. Rada Europejska poparła cel polegający na osiągnięciu Unii Europejskiej neutralnej dla klimatu do 2050 r. zgodnie z celami porozumienia paryskiego.
(4) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 6 ustanawia wytyczne dotyczące terminowego rozwoju i interoperacyjności priorytetowych korytarzy i obszarów transeuropejskiej infrastruktury energetycznej z myślą o osiągnięciu zapisanych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) celów polityki energetycznej zmierzających do zapewniania funkcjonowania wewnętrznego rynku energii, bezpieczeństwa dostaw i konkurencyjnych rynków energii w Unii, wspierania efektywności energetycznej i oszczędności energii oraz rozwoju nowych i odnawialnych źródeł energii, a także wspierania połączeń międzysystemowych między sieciami energetycznymi. W rozporządzeniu (UE) nr 347/2013 ustanowiono ramy współpracy państw członkowskich i odpowiednich zainteresowanych stron na szczeblu regionalnym w zakresie rozwoju lepiej połączonych sieci energetycznych w celu połączenia regionów obecnie odizolowanych od europejskich rynków energetycznych, wzmocnienia istniejących i promowania nowych transgranicznych połączeń międzysystemowych oraz przyczynienia się do integracji odnawialnych źródeł energii. Dążąc do osiągnięcia tych celów, rozporządzenie (UE) nr 347/2013 przyczynia się do inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz jest źródłem korzyści dla całej Unii pod względem konkurencyjności oraz spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.
(5) Ocena rozporządzenia (UE) nr 347/2013 wykazała wyraźnie, że ramy te skutecznie poprawiły integrację sieci państw członkowskich, pobudziły handel energią, a tym samym przyczyniły się do zwiększenia konkurencyjności Unii. Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania dotyczące energii elektrycznej i gazu w znacznym stopniu przyczyniły się do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw. W przypadku gazu infrastruktura jest obecnie lepiej połączona, a odporność na przerwy w dostawach znacznie się poprawiła od 2013 r. Ważnym czynnikiem ułatwiającym realizację projektów jest współpraca regionalna w ramach grup regionalnych i poprzez transgraniczną alokację kosztów. W wielu przypadkach transgraniczna alokacja kosztów nie doprowadziła jednak do zakładanego zmniejszenia luki w finansowaniu projektów. Chociaż skrócono większość procedur wydawania pozwoleń, w niektórych przypadkach proces ten jest w dalszym ciągu długi. Ważnym czynnikiem okazała się pomoc finansowa w ramach instrumentu "Łącząc Europę", ustanowionego w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1316/2013 7 , ponieważ dotacje na prace studyjne pomogły zmniejszyć ryzyko w ramach projektów na wczesnych etapach rozwoju, natomiast dotacje na roboty stanowiły wsparcie dla projektów mających na celu ograniczenie głównych wąskich gardeł, którym nie można było zaradzić w wystarczający sposób za pomocą finansowania rynkowego.
(6) W rezolucji z dnia 10 lipca 2020 r. w sprawie przeglądu wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej 8 Parlament Europejski wezwał do przeglądu rozporządzenia (UE) nr 347/2013, z uwzględnieniem w szczególności celów Unii w zakresie energii i klimatu na rok 2030 i unijnego celu neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim".
(7) Polityka dotycząca transeuropejskich sieci energetycznych stanowi centralny instrument w rozwoju wewnętrznego rynku energii i jest niezbędna do osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu. Aby osiągnąć wyższe poziomy redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. i neutralność klimatyczną najpóźniej do 2050 r., Europa będzie potrzebowała bardziej zintegrowanego systemu energetycznego, polegającego na wyższych poziomach elektryfikacji opartej na dodatkowych odnawialnych i niskoemisyjnych źródłach oraz obniżeniu emisyjności sektora gazu. Polityka dotycząca transeuropejskich sieci energetycznych może zapewnić, aby rozwój unijnej infrastruktury energetycznej wspierał wymaganą transformację energetyczną w kierunku neutralności klimatycznej zgodnie z zasadą "efektywność energetyczna przede wszystkim" oraz zasadą neutralności technologicznej przy uwzględnieniu odpowiedniego potencjału redukcji emisji w zastosowaniu końcowym. Może ona również zapewnić wzajemne połączenia, bezpieczeństwo energetyczne, integrację rynku i systemu oraz konkurencję z korzyścią dla wszystkich państw członkowskich, a także energię po przystępnej cenie dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.
(8) Choć cele rozporządzenia (UE) nr 347/2013 pozostają w dużej mierze ważne, obecne ramy dla transeuropejskich sieci energetycznych nie odzwierciedlają jeszcze w pełni oczekiwanych zmian w systemie energetycznym, które będą wynikały z nowego kontekstu politycznego i w szczególności ze zaktualizowanych celów Unii na rok 2030 w zakresie energii i klimatu oraz celu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. określonych w Europejskim Zielonym Ładzie. W związku z tym, oprócz innych aspektów, w zmienionych ramach transeuropejskich sieci energetycznych należy odpowiednio uwzględnić zarówno cele związane z łagodzeniem skutków zmian klimatu, jak i z przystosowaniem się do nich. Poza nowym kontekstem politycznym i celami politycznymi, w ostatnim dziesięcioleciu nastąpił szybki rozwój technologiczny. Postęp ten należy wziąć pod uwagę w kategoriach infrastruktury energetycznej objętych niniejszym rozporządzeniem, kryteriach wyboru projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, a także w priorytetowych korytarzach i obszarach. Jednocześnie przepisy niniejszego rozporządzenia nie powinny naruszać prawa państwa członkowskiego do określania warunków wykorzystania jego własnych zasobów energetycznych, wyboru między różnymi źródłami energii i ogólnej struktury jego zaopatrzenia w energię, zgodnie z art. 194 TFUE.
(9) W dyrektywach Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE 9 i (UE) 2019/944 10 przewidziano wewnętrzny rynek energii. Choć poczyniono bardzo istotne postępy w dążeniu do ukończenia tworzenia tego rynku, nadal część rzeczy wymaga poprawy poprzez lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury energetycznej, integrację coraz większych ilości energii ze źródeł odnawialnych oraz integrację systemową.
(10) Należy przeprowadzić modernizację unijnej infrastruktury energetycznej, aby zapobiec awariom technicznym i zwiększyć odporność infrastruktury na takie awarie oraz klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka, niekorzystne skutki zmiany klimatu i zagrożenia dla bezpieczeństwa infrastruktury, szczególnie w przypadku europejskiej infrastruktury krytycznej określonej w dyrektywie Rady 2008/114/WE 11 .
(11) Infrastruktura energetyczna Unii powinna być odporna na nieunikniony przewidywane oddziaływanie zmiany klimatu w Europie pomimo podejmowania działań łagodzących jej skutki. W związku z tym kluczowe znaczenie ma intensyfikacja działań na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu i łagodzenia jej skutków, wzmocnienia odporności, zapobiegania klęskom żywiołowym i gotowości.
(12) Rozwój transeuropejskiej infrastruktury energetycznej powinien uwzględniać, tam gdzie jest to technicznie możliwe i najbardziej efektywne, możliwość przekształcenia istniejącej infrastruktury i urządzeń.
(13) Bezpieczeństwo dostaw, jako główny czynnik leżący u podstaw przyjęcia rozporządzenia (UE) nr 347/2013, zostało znacznie zwiększone dzięki projektom będącym przedmiotem wspólnego zainteresowania. Ponadto przeprowadzona przez Komisję ocena skutków towarzysząca komunikatowi Komisji z dnia 17 września 2020 r. pt. "Ambitniejszy cel klimatyczny Europy do 2030 r. - Inwestowanie w przyszłość neutralną dla klimatu z korzyścią dla obywateli" przewiduje znaczne zmniejszenie zużycia gazu ziemnego, ponieważ jego nieobniżone wykorzystanie jest niezgodne z założeniami neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla. Z drugiej strony do 2050 r. spodziewany jest znaczny wzrost zużycia biogazu, wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego oraz syntetycznych paliw gazowych. W przypadku gazu infrastruktura jest obecnie lepiej połączona, a odporność na przerwy w dostawach znacznie się poprawiła od 2013 r. Planowanie infrastruktury energetycznej powinno odzwierciedlać ten zmieniający się status gazu. Jednakże nie wszystkie państwa członkowskie są obecnie wystarczająco podłączone do europejskiej sieci gazowej, a w szczególności wyspiarskie państwa członkowskie nadal stoją przed poważnymi wyzwaniami w zakresie bezpieczeństwa dostaw i izolacji energetycznej. Chociaż szacuje się, że 78 % projektów gazowych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania zostanie oddanych do użytku do końca 2025 roku, w przypadku wielu z nich występują znaczne opóźnienia, w tym ze względu na problemy z uzyskaniem pozwoleń. Niniejsze rozporządzenie nie powinno zatem negatywnie wpływać na projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, które nie zostały jeszcze ukończone w dniu jego wejścia w życie. W związku z tym projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania wymienione na piątej unijnej liście projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania ustanowionej na podstawie rozporządzenia (UE) nr 347/2013, w odniesieniu do których właściwy organ przyjął do rozpatrzenia dokumentację wniosku, powinny mieć możliwość utrzymania swoich praw i obowiązków w zakresie udzielania zezwoleń przez okres czterech lat od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.
(14) Znaczenie inteligentnych sieci elektroenergetycznych, które nie zawsze obejmują przekraczanie granicy fizycznej, dla osiągania celów unijnej polityki energetycznej i klimatycznej potwierdzono w komunikacie Komisji z dnia 8 lipca 2020 r. zatytułowanym "Impuls dla gospodarki neutralnej dla klimatu: strategia UE dotycząca integracji systemu energetycznego" ("strategia UE dotycząca integracji systemu energetycznego"). Kryteria dla tej kategorii powinny zostać uproszczone, powinny obejmować zmiany technologiczne dotyczące innowacji i aspektów cyfrowych oraz umożliwiać integrację systemów energetycznych. Ponadto należy doprecyzować rolę projektodawców. Biorąc pod uwagę oczekiwany istotny wzrost zapotrzebowania na moc w sektorze transportu, w szczególności w przypadku pojazdów elektrycznych poruszających się po autostradach i obszarach miejskich, technologie inteligentnych sieci energetycznych powinny również przyczynić się do poprawy związanego z siecią energetyczną wsparcia dla transgranicznego ładowania o wysokiej wydajności w celu wspomożenia działań na rzecz obniżenia emisyjności sektora transportu.
(15) W strategii UE dotyczącej integracji systemu energetycznego również podkreślono potrzebę zintegrowanego planowania infrastruktury energetycznej z uwzględnieniem poszczególnych nośników energii, infrastruktur i sektorów zużycia. Punktem wyjścia dla rozpoczęcia takiej integracji systemu jest zastosowanie zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim" i przyjęcie podejścia całościowego w polityce i wykraczającego poza poszczególne sektory. Taka integracja systemu zaspokaja również potrzeby w zakresie obniżenia emisyjności w sektorach, z których emisje trudno zredukować, takich jak gałęzie przemysłu lub niektóre rodzaje transportu, w których bezpośrednia elektryfikacja stanowi obecnie wyzwanie techniczne lub gospodarcze. Inwestycje takie obejmują wodór i elektrolizery, w przypadku których odnotowuje się postępy w zakresie umożliwienia wykorzystywania na dużą skalę w celach komercyjnych. W komunikacie Komisji z dnia 8 lipca 2020 r. zatytułowanym "Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu" (zwana dalej "strategią w zakresie wodoru") priorytetowe znaczenie nadano produkcji wodoru z energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, co stanowi najczystsze rozwiązanie, które jest jednocześnie najbardziej zgodne z unijnym celem neutralności klimatycznej. W okresie przejściowym konieczne są jednak także inne formy wodoru niskoemisyjnego, aby możliwe było szybsze obniżenie emisyjności obecnej produkcji wodoru, skupiając się na różnorodnych czystych technologiach, oraz pobudzenie osiągania korzyści skali.
(16) Ponadto w przedstawionej przez Komisję strategii w zakresie wodoru stwierdzono, że na potrzeby wymaganego rozpoczęcia wykorzystywania wodoru ważnym elementem, który mogą zapewnić tylko Unia i rynek wewnętrzny, jest wielkoskalowa sieć infrastruktury. Obecnie infrastruktura przeznaczona do transgranicznego transportu wodoru i handlu wodorem lub utworzenia dolin wodorowych jest bardzo ograniczona. Taka infrastruktura powinna w znacznej mierze składać się aktywów pochodzących z przekształcanych aktywów infrastruktury gazu ziemnego, uzupełnionych nowymi aktywami przeznaczonymi dla wodoru. Ponadto w strategii w zakresie wodoru określono cel strategiczny dotyczący zwiększenia zdolności produkcyjnej elektrolizerów do 40 gigawatów (GW) do 2030 r. w celu zwiększenia produkcji wodoru odnawialnego i ułatwienia obniżenia emisyjności sektorów zależnych od paliw kopalnych, takich jak przemysł lub transport. W związku z tym polityka dotycząca transeuropejskich sieci energetycznych powinna obejmować nową i przekształconą infrastrukturę do przesyłu wodoru i instalacje do magazynowania wodoru, a także instalacje przeznaczone dla elektrolizerów. Infrastruktura do przesyłu i magazynowania wodoru powinna być również uwzględniona w ogólnounijnym dziesięcioletnim planie rozwoju sieci, tak aby umożliwić kompleksową i spójną ocenę związanych z tym kosztów i korzyści dla systemu energetycznego, w tym wkładu w integrację i obniżenie emisyjności systemu, w celu stworzenia wodorowej sieci szkieletowej dla Unii.
(17) Ponadto należy utworzyć nową kategorię infrastruktury dla inteligentnych sieci gazowych w celu wspierania inwestycji polegających na włączeniu wielu niskoemisyjnych, a zwłaszcza odnawialnych gazów, takich jak biogaz, biometan i wodór, do sieci gazowej oraz pomagania w zarządzaniu powstałym w ten sposób bardziej złożonym systemem w oparciu o innowacyjne technologie cyfrowe.
(18) Osiągnięcie neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r. zakłada, że nadal będą istniały procesy przemysłowe, które emitują dwutlenek węgla. Taki dwutlenek węgla jest uważany za nieunikniony, jeżeli jego produkcji nie można uniknąć pomimo optymalizacji, na przykład poprzez efektywność energetyczną lub elektryfikację z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Rozwój infrastruktury związanej z dwutlenkiem węgla powinien prowadzić do znacznej redukcji netto emisji, których nie da się uniknąć w inny sposób przy braku rozsądnych rozwiązań alternatywnych. Wychwytywanie dwutlenku węgla jest uregulowane dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE 12 do celów strumieni dwutlenku węgla pochodzących z instalacji objętych tą dyrektywą oraz do celów geologicznego składowania zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE 13 .
(19) W rozporządzeniu (UE) nr 347/2013 zapisano wymóg, by w procesie opracowywania unijnej listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania wykazać, że proponowany projekt będący przedmiotem wspólnego zainteresowania znacząco przyczynia się do spełnienia co najmniej jednego z szeregu kryteriów, przy czym zrównoważoność mogła, ale nie musiała stanowić jedno z tych kryteriów. Wymóg ten - zgodnie z ówczesnymi szczególnymi potrzebami wewnętrznego rynku energii - umożliwił na przykład rozwój projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w których odniesiono się jedynie do zagrożeń dla bezpieczeństwa dostaw, nawet jeśli nie wykazano w ich przypadku korzyści w zakresie zrównoważoności. Biorąc pod uwagę zmieniające się potrzeby Unii w zakresie infrastruktury, cele w zakresie obniżenia emisyjności oraz konkluzje Rady Europejskiej przyjęte w dniu 21 lipca 2020 r., zgodnie z którymi wydatki UE powinny być spójne z celami porozumienia paryskiego oraz zasadą "nie szkodzić" w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, należy jednak dokonać oceny zrównoważonego rozwoju pod względem integracji odnawialnych źródeł energii z siecią lub ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, w zależności od przypadku, aby zapewnić spójność polityki dotyczącej transeuropejskich sieci energetycznych z celami Unii w zakresie energii i klimatu oraz celami dotyczącymi neutralności klimatycznej do 2050 r., z uwzględnieniem specyfiki każdego państwa członkowskiego w zakresie osiągania celu dotyczącego neutralności klimatycznej. Zrównoważony charakter sieci transportowych dwutlenku węgla jest określany na podstawie całkowitej spodziewanej redukcji emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia projektu oraz braku alternatywnych rozwiązań technologicznych umożliwiających osiągnięcie tego samego poziomu redukcji emisji dwutlenku węgla.
(20) Unia powinna ułatwiać realizację projektów infrastrukturalnych łączących unijne sieci z sieciami państw trzecich, które przynoszą wzajemne korzyści i są niezbędne do transformacji energetycznej i osiągnięcia celów w zakresie klimatu, a także spełniają kryteria szczególne odpowiednich kategorii infrastruktury zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, szczególnie w państwach sąsiadujących, a także w państwach, z którymi Unia nawiązała szczególną współpracę w dziedzinie energetyki. W związku z tym zakresem niniejszego rozporządzenia należy objąć projekty będące przedmiotem wzajemnego zainteresowania, jeżeli są one zrównoważone i jeśli można w ich przypadku wykazać znaczne korzyści społeczno-gospodarcze netto na szczeblu Unii i dla co najmniej jednego państwa trzeciego. Projekty takie powinny kwalifikować się do umieszczenia na unijnej liście projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (zwanej dalej "listą unijną"), pod warunkiem że ramy polityki charakteryzują się wysokim poziomem zbieżności i są wspierane przez mechanizmy wykonawcze, a także powinny wykazywać wkład w realizację ogólnych celów Unii i państw trzecich w zakresie klimatu i energii w odniesieniu do bezpieczeństwa dostaw i obniżenia emisyjności.
Wysoki poziom zbieżności ram polityki należy założyć w odniesieniu do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub umawiających się stron Wspólnoty Energetycznej lub można go wykazać w przypadku innych krajów trzecich w drodze umów dwustronnych, które zawierają odpowiednie postanowienia dotyczące celów polityki klimatycznej i energetycznej w zakresie obniżenia emisyjności, i który poddaje się dalszej ocenie przez odpowiednią grupę regionalną przy wsparciu Komisji. Ponadto państwo trzecie, z którym Unia współpracuje w zakresie opracowywania projektów będących przedmiotem wzajemnego zainteresowania, powinno ułatwić opracowanie podobnego harmonogramu przyspieszonej realizacji i innych środków wspierania polityki, jak przewidziano w niniejszym rozporządzeniu. W związku z tym projekty będące przedmiotem wzajemnego zainteresowania powinny być traktowane na równi z projektami będącymi przedmiotem wspólnego zainteresowania, przy czym wszystkie przepisy odnoszące się do projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania mają zastosowanie do projektów będących przedmiotem wzajemnego zainteresowania, chyba że zostanie określone inaczej. Znaczące korzyści społeczno-gospodarcze netto na poziomie Unii należy rozumieć jako poprawę interoperacyjności i funkcjonowania rynku wewnętrznego, wykraczającą poza jedno państwo członkowskie. Jeżeli chodzi o projekty dotyczące składowania dwutlenku węgla, kwalifikowalne powinny być wyłącznie projekty niezbędne do umożliwienia transgranicz- nego transportu i składowania dwutlenku węgla, pod warunkiem że normy i zabezpieczenia zapobiegające wszelkim wyciekom oraz dotyczące klimatu, zdrowia ludzkiego i ekosystemów w odniesieniu do bezpieczeństwa i skuteczności trwałego składowania dwutlenku węgla są co najmniej na tym samym poziomie, co w Unii. Należy domniemywać, że Europejski Obszar Gospodarczy spełnia te normy i zabezpieczenia.
(21) Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania należy uznać za dodatkowe narzędzie pozwalające rozszerzyć zakres stosowania niniejszego rozporządzenia na państwa trzecie, wykraczając poza te projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, które przyczyniają się do realizacji priorytetowego korytarza lub obszaru infrastruktury energetycznej określonych w załączniku I. W związku z tym jeżeli projekt realizowany z państwem trzecim przyczynia się do realizacji priorytetowego korytarza lub obszaru infrastruktury energetycznej, powinien kwalifikować się do ubiegania się o status projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania na mocy niniejszego rozporządzenia. Zgodnie z tą samą zasadą projekty dotyczące elektroenergetycznych połączeń między- systemowych z państwami trzecimi, które uzyskały status projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania na mocy rozporządzenia (UE) nr 347/2013, mogą być wybierane jako projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, pod warunkiem że zostaną poddane procesowi wyboru i spełniają one kryteria dla projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.
(22) Ponadto, aby osiągnąć cele Unii w zakresie energii i klimatu na rok 2030 oraz cel neutralności klimatycznej do 2050 r., Unia musi znacznie zwiększyć skalę produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Obecne kategorie infrastruktury przesyłu i magazynowania energii elektrycznej są niezbędne do zintegrowania znacznie większej produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych z siecią energetyczną. Wymaga to dodatkowo zwiększenia inwestycji w energię z morskich źródeł odnawialnych w celu osiągnięcia co najmniej 300 GW morskiej energii wiatrowej zainstalowanej zgodnie ze strategią Komisji dotyczącą energii z morskich źródeł odnawialnych przedstawioną w komunikacie Komisji z dnia 19 listopada 2020 r. zatytułowanym "Strategia UE mająca na celu wykorzystanie potencjału energii z morskich źródeł odnawialnych na rzecz neutralnej dla klimatu przyszłości". Strategia ta obejmuje połączenia radialne łączące nowe moce morskiej energii wiatrowej, jak również hybrydowe projekty zintegrowane. Należy również rozwiązać kwestię koordynacji długoterminowego planowania i rozwoju morskich i lądowych sieci elektroenergetycznych. W szczególności w planowaniu infrastruktury morskiej należy odejść od podejścia skoncentrowanego na poszczególnych projektach w kierunku skoordynowanego kompleksowego podejścia zapewniającego zrównoważony rozwój zintegrowanych sieci przesyłowych energii morskiej, uwzględniając potencjał każdego basenu morskiego w zakresie morskiej energii odnawialnej, ochronę środowiska i inne sposoby wykorzystania mórz. Należy przyjąć podejście oparte na dobrowolnej współpracy między państwami członkowskimi. Państwa członkowskie powinny pozostać odpowiedzialne za zatwierdzanie projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, które dotyczą ich terytorium, oraz za związane z nimi koszty.
(23) Dane państwa członkowskie powinny być w stanie ocenić korzyści i koszty priorytetowych korytarzy sieci przesyłowej energii morskiej ze źródeł odnawialnych oraz przeprowadzić wstępną analizę podziału kosztów na poziomie priorytetowych korytarzy sieci przesyłowej energii morskiej w celu zapewnienia podstawy wspólnych zobowiązań politycznych na rzecz rozwoju energii z morskich źródeł odnawialnych. Komisja, wraz z państwami członkowskimi oraz właściwymi operatorami systemów przesyłowych (OSP) i krajowymi organami regulacyjnymi, powinna opracować wytyczne dotyczące konkretnego określania kosztów i korzyści oraz podziału kosztów w odniesieniu do wdrażania planów rozwoju zintegrowanej sieci morskiej, które powinny umożliwić państwom członkowskim przeprowadzenie odpowiedniej oceny.
(24) Proces ogólnounijnego dziesięcioletniego planu rozwoju sieci okazał się skuteczny jako podstawa do włączenia projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania do kategorii energii elektrycznej i gazu. Chociaż europejska sieć operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej (zwana dalej "ENTSO energii elektrycznej") i europejska sieć operatorów systemów przesyłowych gazu (zwana dalej "ENTSO gazu") oraz OSP mają do odegrania ważną rolę w tym procesie, istnieje jednak potrzeba większej kontroli, w szczególności w odniesieniu do określenia scenariuszy na przyszłość, wykrywania długotrwałych luk i wąskich gardeł w infrastrukturze oraz oceny poszczególnych projektów, w celu zwiększenia zaufania do tego procesu. W związku z tym, ze względu na potrzebę niezależnego potwierdzenia, Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (zwana dalej "Agencją") i Komisja powinny odgrywać większą rolę w tym procesie, z uwzględnieniem procesu opracowywania ogólnounijnego dziesięcioletniego planu rozwoju sieci zgodnie z rozporządzeniami Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 14 oraz (UE) 2019/943 15 . Proces tworzenia ogólnounijnego dziesięcioletniego planu rozwoju sieci powinien korzystać z obiektywnego, opartego na podstawach naukowych wkładu niezależnego organu naukowego, takiego jak europejski naukowy komitet doradczy ds. zmiany klimatu, i powinien być zorganizowany w najbardziej efektywny sposób.
(25) Wykonując swoje zadania poprzedzające przyjęcie ogólnounijnych dziesięcioletnich planów rozwoju sieci, ENTSO energii elektrycznej i ENTSO gazu powinny przeprowadzić szeroko zakrojone konsultacje z udziałem wszystkich odpowiednich zainteresowanych stron. Konsultacje powinny być otwarte i przejrzyste oraz powinny być zorganizowane w odpowiednim czasie, aby umożliwić zainteresowanym stronom uzyskanie informacji zwrotnych podczas przygotowywania kluczowych etapów ogólnounijnych dziesięcioletnich planów rozwoju sieci, takich jak opracowywanie scenariuszy, identyfikacja luk w infrastrukturze oraz metodyka analizy kosztów i korzyści na potrzeby oceny projektów. ENTSO energii elektrycznej i ENTSO gazu powinny należycie uwzględnić uwagi otrzymane od zainteresowanych stron w trakcie konsultacji i wyjaśnić, w jaki sposób je uwzględniły.
(26) Zgodnie z wnioskami forum ds. infrastruktury energetycznej 2020 konieczne jest zapewnienie, aby wszystkie odpowiednie sektory, takie jak gaz, energia elektryczna i transport, były uwzględniane w zintegrowanej perspektywie w procesach planowania całej lądowej i morskiej infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej. W celu zapewnienia zgodności z porozumieniem paryskim oraz osiągnięcia unijnych celów klimatycznych na rok 2030, celów w zakresie rozwoju morskiej energii wiatrowej na rok 2040 oraz zgodnie z unijnym celem osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r., ramy transeuropejskich sieci energetycznych powinny opierać się na bardziej inteligentnym, bardziej zintegrowanym, długoterminowym i zoptymalizowanym podejściu do "jednego systemu energetycznego" poprzez wdrożenie ram umożliwiających większą koordynację planowania infrastruktury w różnych sektorach i stwarzających możliwość optymalnej integracji różnych rozwiązań sprzężonych, obejmujących różne elementy sieci między różnymi infrastrukturami. Należy to zapewnić poprzez opracowanie stopniowo zintegrowanego modelu, który umożliwia spójność między metodami jednosektorowymi opartymi na wspólnych założeniach i odzwierciedla wzajemne zależności.
(27) Ważne jest zapewnienie, aby status projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania mogły otrzymywać wyłącznie projekty infrastrukturalne, w odniesieniu do których nie istnieją żadne uzasadnione alternatywne rozwiązania. W tym celu należy uwzględnić zasadę "efektywność energetyczna przede wszystkim" w sprawozdaniu w sprawie identyfikacji luk w infrastrukturze opracowanym zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz w pracach grup regionalnych w zakresie sporządzania regionalnych list projektów proponowanych do listy unijnej. Zgodnie z zasadą "efektywność energetyczna przede wszystkim" należy rozważyć wszystkie istotne alternatywy dla nowej infrastruktury w celu zapewnienia przyszłych potrzeb w zakresie infrastruktury, które mogłyby przyczynić się do wyeliminowania luk w infrastrukturze.
Grupy regionalne, wspierane przez krajowe organy regulacyjne, powinny rozważyć założenia i wyniki analizy braków w infrastrukturze opracowanej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz zapewnić pełne odzwierciedlenie zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim" w procesie wyboru projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Ponadto podczas realizacji projektu projektodawcy powinni zgłaszać kwestie dotyczące zgodności z przepisami w zakresie ochrony środowiska, aby wykazać, że projekty są realizowane z poszanowaniem zasady "nie czyń poważnych szkód" w rozumieniu art. 17 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 16 . W przypadku istniejących projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, które osiągnęły odpowiedni stopień zaawansowania, kwestie te będą brane pod uwagę podczas selekcji projektów do uwzględnienia na liście unijnej przez grupy regionalne.
(28) Aby zapewnić stabilny poziom napięcia i częstotliwości należy zwrócić szczególną uwagę na stabilność europejskiej sieci elektroenergetycznej w zmiennych warunkach, w szczególności w świetle rosnącego udziału wariantów zapewniających elastyczność, takich jak zrównoważone technologie magazynowania energii, oraz energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Szczególny priorytet należy nadać wysiłkom mającym na celu utrzymanie i zapewnienie zadowalającego poziomu planowanej niskoemisyjnej produkcji energii, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw dla obywateli i przedsiębiorstw.
(29) Na podstawie szczegółowych konsultacji ze wszystkimi państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami Komisja określiła 14 strategicznych priorytetów transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, których wdrożenie ma zasadnicze znaczenie dla realizacji celów unijnej polityki energetycznej i klimatycznej na rok 2030 oraz jej celu neutralności klimatycznej do 2050 r. Priorytety te obejmują różne regiony geograficzne lub obszary tematyczne w zakresie przesyłu i magazynowania energii elektrycznej, sieci przesyłowych energii morskiej ze źródeł odnawialnych, przesyłu i magazynowania wodoru, elektrolizerów, inteligentnych sieci gazowych, inteligentnych sieci elektroenergetycznych oraz przesyłu i magazynowania dwutlenku węgla.
(30) Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania powinny być zgodne ze wspólnymi, przejrzystymi i obiektywnymi kryteriami dotyczącymi ich wkładu w cele polityki energetycznej. Aby projekty dotyczące energii elektrycznej i wodoru kwalifikowały się do wpisania na listy unijne, powinny zostać wymienione w najbardziej aktualnym dostępnym ogólnounijnym dziesięcioletnim planie rozwoju sieci. Ponieważ infrastruktura wodorowa nie jest obecnie uwzględniona w ogólnounijnym dziesięcioletnim planie rozwoju sieci, wspomniany wymóg dla projektów dotyczących wodoru powinien obowiązywać dopiero od dnia 1 stycznia 2024 r. do celów uwzględnienia na drugiej liście unijnej, która zostanie przygotowana zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
(31) Należy utworzyć grupy regionalne, których zadaniem będzie proponowanie i dokonywanie przeglądu projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w celu sporządzania regionalnych list projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. W celu zapewnienia szerokiego konsensusu wspomniane grupy regionalne powinny zapewniać ścisłą współpracę między państwami członkowskimi, krajowymi organami regulacyjnymi, projektodawcami i odpowiednimi zainteresowanymi stronami. W kontekście tej współpracy krajowe organy regulacyjne powinny w razie konieczności doradzać grupom regionalnym, między innymi w sprawie wykonalności aspektów regulacyjnych proponowanych projektów oraz wykonalności proponowanego harmonogramu zatwierdzania przez organy regulacyjne.
(32) W celu zwiększenia efektywności tego procesu należy zacieśniać współpracę między grupami regionalnymi oraz bardziej do niej zachęcać. Konieczne jest, aby Komisja odgrywała ważną rolę w ułatwianiu tej współpracy w celu zajęcia się możliwymi skutkami projektów dla innych grup regionalnych.
(33) Nowa lista unijna powinna być sporządzana co dwa lata. Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, które zostały ukończone lub przestały spełniać stosowne kryteria i wymogi określone w niniejszym rozporządzeniu, nie powinny figurować na kolejnej liście unijnej. Z tego powodu dotychczasowe projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, które mają być umieszczone na kolejnej liście unijnej, powinny - przy sporządzaniu list regionalnych oraz listy unijnej - podlegać takiemu samemu procesowi wyboru, jaki obowiązuje w przypadku proponowanych projektów. Należy jednak w miarę możliwości zminimalizować obciążenia administracyjne, na przykład wykorzystując poprzednio złożone informacje oraz uwzględniając sprawozdania roczne projektodawców. W tym celu dotychczasowe projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, w ramach których poczyniono znaczne postępy, powinny być objęte usprawnionym procesem włączania do ogólnounijnego dziesięcioletniego planu rozwoju sieci.
(34) Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania powinny być realizowane jak najszybciej oraz szczegółowo monitorowane i oceniane, przy jednoczesnym należytym przestrzeganiu wymogów dotyczących udziału zainteresowanych stron i prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska oraz przy zachowaniu minimalnego poziomu obciążeń administracyjnych dla projektodawców. Dla projektów napotykających szczególne trudności lub opóźnienia Komisja powinna mianować koordynatorów europejskich. Postępy we wdrażaniu poszczególnych projektów, a także wypełnienie obowiązków związanych z niniejszym rozporządzeniem należy uwzględnić w procesie wyboru tych projektów do kolejnych list unijnych.
(35) Proces wydawania pozwoleń nie powinien powodować obciążeń administracyjnych niewspółmiernych do wielkości lub złożoności projektu ani stwarzać przeszkód dla rozwoju sieci transeuropejskich i dla dostępu do rynku.
(36) Należy koordynować planowanie i realizację unijnych projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w dziedzinie infrastruktury energetycznej, transportowej i telekomunikacyjnej, aby osiągnąć synergię tam, gdzie jest to wykonalne z gospodarczego, technicznego, środowiskowego i klimatycznego punktu widzenia oraz pod względem planowania przestrzennego, przy należytym uwzględnieniu stosownych aspektów bezpieczeństwa. W związku z tym przy planowaniu różnych sieci europejskich powinna istnieć możliwość nadawania charakteru priorytetowego integracji sieci transportowych, komunikacyjnych i energetycznych, aby zapewnić wykorzystanie jak najmniejszej powierzchni gruntów. Wspólna wizja sieci jest konieczna dla integracji systemów energetycznych w różnych sektorach, przy jednoczesnym zapewnieniu, w miarę możliwości, ponownego wykorzystania istniejących lub nieeksploatowanych tras przesyłu w celu ograniczenia wszelkich negatywnych skutków społecznych, gospodarczych, środowiskowych, klimatycznych i finansowych.
(37) Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania powinny otrzymać "status priorytetowy" na poziomie krajowym, aby zapewnić im szybkie postępowanie administracyjne oraz ich pilne traktowanie we wszystkich powiązanych z nimi postępowaniach sądowych i procedurach rozwiązywania sporów. Właściwe organy powinny uznać je za projekty, których realizacja leży w interesie publicznym. Ze względu na nadrzędny interes publiczny projekty, które mają negatywny wpływ na środowisko, powinny być zatwierdzane, jeżeli zostaną spełnione wszystkie warunki określone w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2000/60/WE 17 oraz w dyrektywie Rady nr 92/43/EWG 18 .
(38) Istotne jest, aby zainteresowane strony, w tym społeczeństwo obywatelskie, były informowane oraz by zasięgano ich opinii, aby zapewnić powodzenie projektów i ograniczyć sprzeciw wobec nich.
(39) Aby ograniczyć poziom złożoności, zwiększyć skuteczność i przejrzystość oraz przyczynić się do zacieśnienia współpracy między państwami członkowskimi, należy ustanowić właściwy organ lub właściwe organy skupiające lub koordynujące wszystkie procesy wydawania pozwoleń.
(40) W celu uproszczenia i przyspieszenia procesu wydawania pozwoleń dla sieci przesyłowych energii morskiej ze źródeł odnawialnych należy wyznaczyć pojedyncze punkty kontaktowe dla transgranicznych projektów morskich figurujących na liście unijnej, zmniejszając obciążenia administracyjne dla podmiotów realizujących projekty. Pojedyncze punkty kontaktowe powinny zmniejszyć złożoność i zwiększyć wydajność procesu wydawania pozwoleń oraz przyspieszyć ten proces w przypadku aktywów przesyłowych energii morskiej, które często przekraczają granice wielu jurysdykcji.
(41) Pomimo istnienia utrwalonych standardów zapewniających udział społeczeństwa w procedurach podejmowania decyzji w dziedzinie środowiska, które mają pełne zastosowanie do projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w dalszym ciągu wymagane są dodatkowe środki w ramach niniejszego rozporządzenia w celu zapewnienia jak najwyższych standardów przejrzystości oraz udziału społeczeństwa we wszystkich istotnych sprawach w ramach procesów wydawania pozwoleń dla projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Wstępne konsultacje poprzedzające procedurę wydawania pozwoleń, jeżeli podlegają już przepisom krajowym na podstawie tych samych standardów co w niniejszym rozporządzeniu lub wyższych, powinny stać się fakultatywne i umożliwiać uniknięcie powielania wymogów prawnych.
(42) Prawidłowe i skoordynowane wdrożenie dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE 19 i 2011/92/UE 20 oraz, w stosownych przypadkach, Konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska 21 , podpisanej w dniu 25 czerwca 1998 r. ("konwencja z Aarhus") i konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym 22 , podpisanej w Espoo w dniu 25 lutego 1991 r. ("konwencja z Espoo") powinno zapewnić harmonizację głównych zasad oceny oddziaływania na środowisko i klimat, w tym w kontekście transgranicznym. Komisja wydała wytyczne w celu wsparcia państw członkowskich w określaniu odpowiednich środków ustawodawczych i nieustawodawczych mających usprawniać procedury oceny oddziaływania na środowisko w przypadku infrastruktury energetycznej oraz zapewniać spójne stosowanie procedur oceny oddziaływania na środowisko wymaganych dla projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania na mocy prawa Unii. Państwa członkowskie powinny koordynować swoje oceny projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i w miarę możliwości opracowywać wspólne oceny. Należy zachęcać państwa członkowskie do wymiany najlepszych praktyk i tworzenia potencjału administracyjnego w zakresie procesów wydawania pozwoleń.
(43) Należy usprawniać i doskonalić proces wydawania pozwoleń, przy jednoczesnym poszanowaniu - w miarę możliwości i z należytym uwzględnieniem zasady pomocniczości - kompetencji i procedur krajowych dotyczących budowy nowej infrastruktury energetycznej. Ze względu na pilną potrzebę rozwoju infrastruktury energetycznej celem uproszczenia procesu wydawania pozwoleń należy wyznaczyć jednoznaczny termin na wydanie przez odpowiednie organy decyzji w sprawie realizacji projektu. Termin ten powinien skłaniać do sprawniejszego określenia i prowadzenia procedur oraz w żadnym wypadku nie powinien powodować uszczerbku dla wysokich standardów ochrony środowiska zgodnych z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska oraz dla udziału społeczeństwa. Niniejsze rozporządzenie powinno ustanawiać terminy maksymalne. Jednak państwa członkowskie mogą dążyć do osiągnięcia krótszych terminów, jeżeli jest to wykonalne oraz w szczególności w odniesieniu do projektów takich jak inteligentne sieci energetyczne, które mogą nie wymagać tak złożonych procesów wydawania pozwoleń, jak te dotyczące infrastruktury przesyłowej. Właściwe organy powinny być odpowiedzialne za zapewnianie przestrzegania terminów.
(44) Państwa członkowskie powinny mieć możliwość uwzględnienia w kompleksowych decyzjach - w stosownych przypadkach - decyzji podjętych w kontekście negocjacji z poszczególnymi właścicielami gruntów dotyczących uzyskania dostępu do nieruchomości, jej własności lub prawa do jej posiadania w kontekście planowania przestrzennego określającego ogólne zagospodarowanie nieruchomości na danym obszarze obejmującego inne przedsięwzięcia, takie jak budowę autostrad, linii kolejowych, wznoszenie budowli oraz tworzenie obszarów ochrony przyrody, i które nie jest dokonywane konkretnie na potrzeby planowanego projektu oraz wydawania pozwoleń na eksploatację. W kontekście procesu wydawania pozwoleń dla projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania powinna istnieć możliwość ujmowania w nich odpowiedniej infrastruktury w stopniu, w jakim ma ona istotne znaczenie dla realizacji lub funkcjonowania projektu. Niniejsze rozporządzenie, w szczególności przepisy dotyczące wydawania pozwoleń, udziału społeczeństwa oraz realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, należy stosować bez uszczerbku dla prawa Unii i prawa międzynarodowego, w tym przepisów dotyczących ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego oraz przepisów przyjętych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa i zintegrowanej polityki morskiej, w szczególności dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/89/UE 23 .
(45) Koszty rozwoju, budowy, eksploatacji i utrzymania projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania powinny być zasadniczo ponoszone w pełni przez użytkowników infrastruktury. Przy alokacji kosztów należy zagwarantować, że użytkownicy końcowi nie zostaną nieproporcjonalnie obciążeni, zwłaszcza gdyby miało to prowadzić do ubóstwa energetycznego. Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania powinny kwalifikować się do transgranicznej alokacji kosztów, gdy ocena popytu na rynku lub ocena spodziewanego wpływu na opłaty taryfowe wskazują, że nie można oczekiwać, iż koszty zostaną pokryte z opłat taryfowych uiszczanych przez użytkowników infrastruktury.
(46) Podstawą dyskusji na temat odpowiedniej alokacji kosztów powinna być analiza kosztów i korzyści projektu infrastrukturalnego, dokonywana na podstawie zharmonizowanej metodyki przeprowadzania analizy obejmującej cały system energetyczny, z wykorzystaniem wszystkich odnośnych scenariuszy opracowanych w ramach ogólnounijnych dziesięcioletnich planów rozwoju sieci przygotowanych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 715/2009 i rozporządzeniem (UE) 2019/943 oraz poddanych przeglądowi przez Agencję, a także dodatkowych scenariuszy planowania rozwoju sieci, umożliwiając rzetelną analizę wkładu projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania w unijną politykę energetyczną w zakresie dekarbonizacji, integracji rynku, konkurencji, trwałości i bezpieczeństwa dostaw. W analizie tej można uwzględnić wskaźniki i odpowiednie wartości odniesienia do porównania jednostkowych kosztów inwestycji. W przypadku zastosowania dodatkowych scenariuszy muszą one być spójne z celami Unii na rok 2030 w zakresie energii i klimatu oraz z jej celem neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz muszą zostać poddane kompleksowemu procesowi konsultacji i kontroli.
(47) Na coraz bardziej zintegrowanym rynku wewnętrznym energii niezbędne są jednoznaczne i przejrzyste zasady transgranicznej alokacji kosztów w celu przyspieszenia inwestycji w infrastrukturę transgraniczną i projekty o skutkach transgranicznych. Kluczowe znaczenie ma zapewnienie stabilnych ram finansowych na potrzeby rozwoju projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania przy jednoczesnym zminimalizowaniu potrzeby wsparcia finansowego z jednej strony i zachęcaniu z drugiej strony zainteresowanych inwestorów za pomocą odpowiednich zachęt i mechanizmów finansowych. Podejmując decyzje o transgranicznej alokacji kosztów krajowe organy regulacyjne powinny dokonywać alokacji efektywnie poniesionych kosztów inwestycyjnych - stosownie do ich krajowych podejść i metodologii dotyczących podobnej infrastruktury - w całości w sposób transgraniczny i uwzględniać je w taryfach krajowych, a następnie, w stosownych przypadkach, określić, czy ich wpływ na krajowe opłaty taryfowe może stanowić niewspółmierne obciążenie dla konsumentów w poszczególnych państwach członkowskich. Krajowe organy regulacyjne powinny unikać ryzyka podwójnego wspierania projektów, uwzględniając rzeczywiste lub szacunkowe opłaty i przychody. Te opłaty i przychody należy uwzględnić tylko w takim zakresie, w jakim są one związane z projektami i mają pokrywać stosowne koszty.
(48) Istnieje potrzeba realizacji projektów transgranicznych, które mają pozytywny wpływ na unijną sieć energetyczną, takich jak inteligentne sieci elektroenergetyczne lub elektrolizery, bez konieczności przekraczania wspólnej granicy fizycznej.
(49) W przepisach dotyczących wewnętrznego rynku energii określono wymóg, aby opłaty taryfowe za dostęp do sieci stanowiły odpowiednią zachętę do inwestycji. Kilka rodzajów projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania może jednak spowodować efekty zewnętrzne, które mogłyby nie zostać w pełni wychwycone i odzyskane w ramach zwykłego systemu opłat taryfowych. Stosując przepisy dotyczące wewnętrznego rynku energii, krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić stabilne i przewidywalne ramy regulacyjne i finansowe obejmujące zachęty do realizowania projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym również zachęty długoterminowe współmierne do poziomu szczególnego ryzyka danego projektu. Ramy te powinny mieć zastosowanie w szczególności do projektów transgranicznych, innowacyjnych technologii przesyłu energii elektrycznej umożliwiających daleko idącą integrację odnawialnych źródeł energii, rozproszonych zasobów energetycznych lub reakcji na popyt w sieciach wzajemnie połączonych oraz w projektach w zakresie technologii energetycznej i transformacji cyfrowej, które mogą wiązać się albo z wyższym ryzykiem niż w przypadku podobnych projektów zlokalizowanych w jednym państwie członkowskim, albo w przypadku których obiecuje się większe korzyści dla Unii. Ponadto projekty wiążące się z wysokimi wydatkami operacyjnymi powinny również mieć dostęp do odpowiednich zachęt do inwestowania. W szczególności sieci przesyłowe energii morskiej ze źródeł odnawialnych, które pełnią podwójną funkcję - elektroenergetycznych połączeń wzajemnych i łączenia projektów dotyczących produkcji energii morskiej ze źródeł odnawialnych - mogą stanowić większe ryzyko niż porównywalne projekty dotyczące infrastruktury lądowej, ze względu na ich nieodłączne powiązanie z aktywami wytwórczymi, co wiąże się z ryzykiem regulacyjnym, ryzykiem finansowym takim jak konieczność inwestycji wybiegających w przyszłość, ryzykiem rynkowym i ryzykiem związanym z wykorzystaniem nowych innowacyjnych technologii.
(50) Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie wyłącznie do wydawania pozwoleń na projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, udziału społeczeństwa w takich projektach i ich rozpatrywania przez organy regulacyjne. Państwa członkowskie powinny jednak mieć możliwość wprowadzenia przepisów krajowych przewidujących takie same lub podobne zasady do innych projektów, niemających statusu projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia. W kwestii zachęt regulacyjnych państwa członkowskie powinny mieć możliwość wprowadzenia przepisów krajowych przewidujących takie same lub podobne zasady do projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania należących do kategorii magazynowania energii elektrycznej.
(51) Państwa członkowskie, które nie przypisują obecnie najwyższego możliwego znaczenia w kraju projektom dotyczącym infrastruktury energetycznej, jeżeli chodzi o proces wydawania pozwoleń, zachęca się do rozważenia wprowadzenia takiego wysokiego krajowego znaczenia, w szczególności w oparciu o ocenę, czy doprowadziłoby to do przyspieszenia procesów wydawania pozwoleń.
(52) Państwa członkowskie, które obecnie nie stosują przyspieszonych lub pilnych postepowań sądowych mających zastosowanie do projektów dotyczących infrastruktury energetycznej, zachęca się do rozważenia wprowadzenia takich postępowań, w szczególności w oparciu o ocenę, czy doprowadziłoby to do szybszej realizacji takich projektów.
(53) W rozporządzeniu (UE) nr 347/2013 wykazano wartość dodaną wsparcia środków prywatnych znaczącą unijną pomocą finansową pozwalającą na realizację projektów o znaczeniu europejskim. Uwzględniając sytuację gospodarczą i finansową oraz ograniczenia budżetowe, należy kontynuować ukierunkowane wsparcie przy wykorzystaniu dotacji i instrumentów finansowych, zgodnie z wieloletnimi ramami finansowymi, w celu maksymalizacji korzyści dla obywateli Unii oraz przyciągnięcia nowych inwestorów do priorytetowych korytarzy i obszarów infrastruktury energetycznej określonych w załączniku do niniejszego rozporządzenia, jednocześnie utrzymując wkład budżetowy Unii na minimalnym poziomie.
(54) Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania powinny kwalifikować się do unijnej pomocy finansowej na prace studyjne, a w określonych warunkach również na roboty zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1153 24 , w formie dotacji lub innowacyjnych instrumentów finansowych celem zapewnienia możliwości udzielania dostosowanego do potrzeb wsparcia tym projektom będącym przedmiotem wspólnego zainteresowania, które nie są rentowne w oparciu o obowiązujące ramy regulacyjne i warunki rynkowe. Ważne jest, aby unikać wszelkich zakłóceń konkurencji, w szczególności między projektami przyczyniającymi się do utworzenia tego samego priorytetowego korytarza w Unii. Taka pomoc finansowa powinna zapewnić niezbędną synergię w połączeniu z funduszami strukturalnymi w celu finansowania inteligentnych sieci dystrybucji energii oraz z unijnym mechanizmem finansowania energii ze źródeł odnawialnych ustanowionym na mocy rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/1294 25 na podstawie art. 33 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 26 .
Do projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania należy stosować trzyetapową logikę. Po pierwsze, inwestycje powinny być realizowane poprzez mechanizmy rynkowe. Po drugie, jeżeli rynek nie zapewnia realizacji inwestycji, należy rozważyć rozwiązania regulacyjne, a w razie konieczności dostosować odpowiednie ramy regulacyjne oraz zapewnić ich właściwe stosowanie. Po trzecie, w przypadku gdy obydwa wcześniejsze kroki nie wystarczą do zapewnienia niezbędnych inwestycji w projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, powinna istnieć możliwość przyznania unijnej pomocy finansowej, jeżeli projekt będący przedmiotem wspólnego zainteresowania spełnia mające zastosowanie kryteria kwalifikowalności. Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania mogą również kwalifikować się do Programu InvestEU, który stanowi uzupełnienie finansowania w formie dotacji.
(55) Unia powinna ułatwiać realizację projektów energetycznych w regionach w niekorzystnym położeniu, słabiej połączonych, peryferyjnych, najbardziej oddalonych lub odizolowanych, tak aby umożliwić dostęp do transeuropejskich sieci energetycznych w celu przyspieszenia procesu dekarbonizacji i zmniejszenia zależności od paliw kopalnych.
(56) W przypadku gdy w państwie członkowskim nie ma OSP, odesłania do OSP w całym niniejszym rozporządzeniu należy stosować odpowiednio do operatorów systemu dystrybucyjnego (OSD).
(57) Dotacje na roboty związane z projektami będącymi przedmiotem wzajemnego zainteresowania powinny być dostępne na takich samych warunkach jak w przypadku innych kategorii, jeżeli przyczyniają się one do realizacji celów Unii w dziedzinie energii i klimatu, a także jeżeli cele państwa trzeciego w zakresie dekarbonizacji są zgodne z porozumieniem paryskim.
(58) Wobec tego należy odpowiednio zmienić rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009, (UE) 2019/942 27 i (UE) 2019/943 oraz dyrektywy 2009/73/WE i (UE) 2019/944.
(59) O ile przekształcenie infrastruktury gazu ziemnego ma na celu dekarbonizację sieci gazowych, umożliwiając przystosowanie przeznaczone dla czystego wodoru, okres przejściowy mógłby umożliwić transport lub magazynowanie wcześniej określonej mieszaniny wodoru z gazem ziemnym lub biometanem. Mieszanie wodoru z gazem ziemnym lub biometanem mogłoby być wykorzystywane do zwiększania zdolności produkcyjnych wodoru i ułatwianiu transportu wodoru. Aby zapewnić przejście na wodór, projektodawca powinien wykazać, w tym za pomocą umów handlowych, w jaki sposób do końca okresu przejściowego aktywa infrastruktury gazu ziemnego staną się aktywami przeznaczonymi dla wodoru oraz w jaki sposób zwiększy się wykorzystanie wodoru w okresie przejściowym. W kontekście monitorowania Agencja powinna sprawdzić, czy projekt został terminowo przekształcony w aktywa przeznaczone dla wodoru. Wszelkie finansowanie tych projektów na mocy rozporządzenia (UE) 2021/1153 w okresie przejściowym powinno być obwarowane w umowie o udzielenie dotacji warunkiem zwrotu finansowania w przypadku opóźnienia w terminowym przekształceniu projektu w aktywa przeznaczone dla wodoru oraz odpowiednimi przepisami umożliwiającymi egzekwowanie tego warunku.
(60) Zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z dnia 4 lutego 2011 r., w myśl których żadne państwo członkowskie nie powinno pozostać odizolowane od europejskich sieci gazowych i elektrycznych po 2015 r., ani też jego bezpieczeństwo energetyczne nie powinno być zagrożone z powodu braku odpowiednich połączeń, niniejsze rozporządzenie ma na celu zapewnienie dostępu do transeuropejskich sieci energetycznych poprzez zakończenie izolacji energetycznej Cypru i Malty, które nadal nie są połączone z transeuropejską siecią gazową. Cel ten należy osiągnąć poprzez umożliwienie projektom będącym w trakcie opracowywania lub planowania, którym przyznano status projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania na mocy rozporządzenia (UE) nr 347/2013, utrzymania tego statusu do czasu połączenia Cypru i Malty z transeuropejską siecią gazową. Oprócz wkładu w rozwój rynku energii odnawialnej, elastyczność i odporność systemu energetycznego oraz bezpieczeństwo dostaw, projekty te zapewnią dostęp do przyszłych rynków energii, w tym wodoru, i przyczynią się do osiągnięcia celów Unii w dziedzinie energii i klimatu.
(61) Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania nie powinny kwalifikować się do unijnej pomocy finansowej, jeżeli projektodawcy, operatorzy lub inwestorzy znajdują się w jednej z sytuacji wykluczenia, o których mowa w art. 136 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 28 , takich jak przypadki skazania za nadużycia finansowe, korupcję lub zachowania związane z organizacją przestępczą. Powinna istnieć możliwość usunięcia projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania z listy unijnej, jeżeli podstawą uwzględnienia go na tej liście były błędne informacje, które były czynnikiem decydującym o uwzględnieniu na liście, lub jeżeli projekt nie jest zgodny z prawem unijnym. W przypadku projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania zlokalizowanego w państwach członkowskich, które korzystają z odstępstwa na mocy niniejszego rozporządzenia, te państwa członkowskie powinny dopilnować przy wspieraniu wszelkich wniosków o finansowanie na mocy rozporządzenia (UE) 2021/1153 dla takich projektów, aby na projektach tych nie korzystały bezpośrednio lub pośrednio osoby lub podmioty znajdujące się w jednej z sytuacji wykluczenia, o których mowa w art. 136 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046.
(62) Aby zapewnić terminowy rozwój istotnych dla Unii projektów w zakresie infrastruktury energetycznej, piąta lista unijna projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania powinna pozostać w mocy do czasu wejścia w życie pierwszej unijnej listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz projektów będących przedmiotem wzajemnego zainteresowania, ustanowionej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Co więcej, aby umożliwić rozwój, monitorowanie i finansowanie projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania figurujących na piątej liście unijnej, niektóre przepisy rozporządzenia (UE) nr 347/2013 powinny również pozostać w mocy i wywoływać skutki do czasu wejścia w życie pierwszej unijnej listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i projektów będących przedmiotem wzajemnego zainteresowania, ustanowionej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
(63) Należy zatem uchylić rozporządzenie (UE) nr 347/2013.
(64) W celu zapewnienia, aby lista unijna była ograniczona do projektów przyczyniających się w największym stopniu do wdrożenia strategicznych priorytetowych korytarzy i obszarów infrastruktury energetycznej, określonych w załączniku do niniejszego rozporządzenia, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE zmieniających załączniki do niniejszego rozporządzenia w celu ustanowienia i zmiany listy unijnej, przy jednoczesnym poszanowaniu prawa państw członkowskich do zatwierdzania projektów figurujących na liście unijnej, które dotyczą ich terytorium. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 29 . Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Zarówno Parlament Europejski, jak i Rada mogą, gdy uznają to za konieczne, wysyłać ekspertów na posiedzenia grup ekspertów Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych, na które zaproszeni są eksperci z państw członkowskich.
Dyskusje w grupach regionalnych odgrywają ważną rolę w przyjmowaniu przez Komisję aktów delegowanych ustanawiających listy unijne. Dlatego też w miarę możliwości i w zakresie, w jakim jest to zgodne z ramami niniejszego rozporządzenia, wskazane jest, aby Parlament Europejski i Rada otrzymywały informacje na temat posiedzeń grup regionalnych oraz mogły wysyłać na nie ekspertów zgodnie z Porozumieniem międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. Biorąc pod uwagę potrzebę zapewnienia realizacji celów niniejszego rozporządzenia a także mając na względzie liczbę projektów figurujących dotychczas na listach unijnych, łączną liczbę projektów na liście unijnej należy utrzymać na poziomie umożliwiającym zarządzanie nimi, a zatem liczba ta nie powinna znacząco przekraczać 220.
(65) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, a mianowicie rozwój i interoperacyjność transeuropejskich sieci energetycznych oraz przyłączeń do tych sieci, które przyczyniają się do zapewnienia łagodzenia skutków zmiany klimatu, a w szczególności do osiągnięcia celów Unii na rok 2030 w dziedzinie energii i klimatu oraz celu neutralności klimatycznej do 2050 r., oraz do zapewnienia wzajemnych połączeń, bezpieczeństwa energetycznego, integracji rynku i systemów, konkurencji z korzyścią dla wszystkich państw członkowskich i przystępnych cen energii nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na rozmiary i skutki proponowanych działań możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
| W imieniu Parlamentu Europejskiego | W imieniu Rady |
| Przewodniczący | Przewodnicząca |
| R. METSOLA | B. LE MAIRE |
W ciągu pierwszych 5 miesięcy obowiązywania mechanizmu konsultacji społecznych projektów ustaw udział w nich wzięły 24 323 osoby. Najpopularniejszym projektem w konsultacjach była nowelizacja ustawy o broni i amunicji. W jego konsultacjach głos zabrało 8298 osób. Podczas pierwszych 14 miesięcy X kadencji Sejmu RP (2023–2024) jedynie 17 proc. uchwalonych ustaw zainicjowali posłowie. Aż 4 uchwalone ustawy miały źródła w projektach obywatelskich w ciągu 14 miesięcy Sejmu X kadencji – to najważniejsze skutki reformy Regulaminu Sejmu z 26 lipca 2024 r.
24.04.2025
Senat bez poprawek przyjął w środę ustawę, która obniża składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zmiana, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ma kosztować budżet państwa 4,6 mld zł. Według szacunków Ministerstwo Finansów na reformie ma skorzystać około 2,5 mln przedsiębiorców. Teraz ustawa trafi do prezydenta Andrzaja Dudy.
23.04.2025
Rada Ministrów przyjęła we wtorek, 22 kwietnia, projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, przedłożony przez minister przemysłu. Chodzi o wyznaczenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie przepisów w tej sprawie. Nowe regulacje dotyczą m.in. dokładności pomiarów, monitorowania oraz raportowania emisji metanu.
22.04.2025
Na wtorkowym posiedzeniu rząd przyjął przepisy zmieniające rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810, przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem nowelizacji jest aktualizacja listy odmian genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy, tak aby zakazać stosowania w Polsce upraw, które znajdują się w swobodnym obrocie na terytorium 10 państw Unii Europejskiej.
22.04.2025
Od 18 kwietnia policja oraz żandarmeria wojskowa będą mogły karać tych, którzy bez zezwolenia m.in. fotografują i filmują szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa obiekty resortu obrony narodowej, obiekty infrastruktury krytycznej oraz ruchomości. Obiekty te zostaną specjalnie oznaczone.
17.04.2025
Kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej i podnoszenia umiejętności kadr gospodarki przewiduje podpisana w czwartek przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
11.04.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.L.2022.152.45 |
| Rodzaj: | Rozporządzenie |
| Tytuł: | Rozporządzenie 2022/869 w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, zmiany rozporządzeń (WE) nr 715/2009, (UE) 2019/942 i (UE) 2019/943 oraz dyrektyw 2009/73/WE i (UE) 2019/944 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 347/2013 |
| Data aktu: | 30/05/2022 |
| Data ogłoszenia: | 03/06/2022 |
| Data wejścia w życie: | 23/06/2022 |